Sutra Navigation: Mahanishith ( મહાનિશીય શ્રુતસ્કંધ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1117540
Scripture Name( English ): Mahanishith Translated Scripture Name : મહાનિશીય શ્રુતસ્કંધ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

अध्ययन-५ नवनीतसार

 Translated Chapter :

અધ્યયન-૫ નવનીતસાર
Section : Translated Section :
Sutra Number : 840 Category : Chheda-06
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] अहन्नया तेसिं दुरायाराणं सद्धम्म परंमुहाणं अगार धम्माणगार धम्मोभयभट्ठाणं लिंग मेत्त णाम पव्वइयाणं कालक्कमेणं संजाओ परोप्परं आगम वियारो। जहा णं सड्ढगाणमसई संजया चेव मढदेउले पडिजागरेंति खण्ड पडिए य समारावयंति। अन्नं च जाव करणिज्जं तं पइ समारंभे कज्ज-माणे जइस्सावि णं नत्थि दोस संभवं। एवं च केई भणंति संजम मोक्ख नेयारं, अन्ने भणंति जहा णं पासायवडिंसए पूया सक्कार बलि विहाणाईसु णं तित्थुच्छप्पणा चेव मोक्खगमणं। एवं तेसिं अविइय परमत्थाणं पावकम्माणं जं जेण सिट्ठं सो तं चेवुद्दामुस्सिंखलेणं मुहेणं पलवति। ताहे समुट्ठियं वाद संघट्टं। नत्थि य कोई तत्थ आगम कुसलो तेसिं मज्झे जो तत्थ जुत्ताजुत्तं वियारेइ, जो पमाणमुवइस्सइ। तहा एगे भणंति जहा अमुगो अमुगत्थामे चिट्ठे। अन्ने भणंति अमुगो, अन्ने भणंति किमत्थ बहुना पलविएणं सव्वेसिं अम्हाणं सावज्जायरीओ एत्थ पमाणं ति तेहिं भणियं जहा एवं होउ त्ति हक्कारावेह लहुं। तओ हक्काराविओ गोयमा सो तेहिं सावज्जायरिओ। आगओ दूरदेसाओ अप्पडिबद्धत्ता विहरमाणो। सत्तहिं मासेहिं जाव णं दिट्ठो एगाए अज्जाए। सा य तं कट्ठुग्ग तव चरण सोसिय सरीरं चम्मट्ठि सेस तनुं अच्चंतं तव सिरिए दिप्पंतं साव-ज्जायरियं पेच्छिय सुविम्हियंतक्करणा वियक्किउं पयत्ता अहो किं एस महानुभागो णं सो अरहा, किं वा णं धम्मो चेव मुत्तिमंतो किं बहुना तियसिंदवंदाणं पि वंदणिज्ज पाय जुओ एस त्ति चिंतिऊणं भत्ति भरणिब्भरा आयाहिण पयाहिणं काऊणं उत्तिमंगेण संघट्टेमाणी झत्ति निवडिया चलणेसुं गोयमा तस्स णं सावज्जायरीयस्स। दिट्ठो य सो तेहिं दुरायारेहिं पणमिज्जमाणो। अन्नया णं सो तेसिं तत्थ जहा जग गुरुहिं उवइट्ठं तहा चेव गुरुवएसाणुसारेणं आनुपुव्वीए जहट्ठियं सुत्तत्थं वागरेइ। ते वि तहा चेव सद्दहंति। अन्नया ताव वागरियं गोयमा। जाव णं एक्कारसण्हमंगाणं चोद्दसण्हं पुव्वाणं दुवालसंगस्स णं सुयनाणस्स णवणीयसारभूयं सयल पाव परिहारट्ठ कम्म निम्महणं आगयं इणमेव गच्छ मेरा पन्नवणं महानिसीह सुयक्खंधस्स पंचममज्झयणं। एत्थेव गोयमा ताव णं वक्खाणियं जाव णं आगया इमा गाहा।
Sutra Meaning : કોઈ સમયે દુરાચારી સદ્ધર્મથી પરાંગમુખ થયેલ સાધુ ધર્મ અને શ્રાવકધર્મથી ભ્રષ્ટ થયેલ માત્ર વેષ ધારણ કરનાર અમે પ્રવ્રજ્યા અંગીકાર કરી છે, એમ પ્રલાપ કરનારા એવા તેઓનો કેટલોક કાળ ગયા પછી તેઓ પરસ્પર આગમ સંબંધ વિચારવા લાગ્યા કે શ્રાવકોની ગેરહાજરીમાં સંયત સાધુઓ જ દેવકુલ મઠ ઉપાશ્રયનો સાર સંભાળ રાખે અને જિનમંદિરો ખંડિત થયા હોય, પક્ષ ગયા હોય, તો તેનો જિર્ણોદ્ધાર કરાવે, સમારાવે, આ કાર્ય કરતાં – કરતાં જે કંઈ આરંભ – સમારંભ થાય તેમાં સાધુ હોય તો પણ દોષ લાગતો નથી. વળી, કેટલાક એમ કહેતા હતા કે સંયમ જ મોક્ષ પમાડનાર છે. બીજા વળી એમ કહેતા કે – જિન પ્રાસાદ જિન ચૈત્યોની પૂજા સત્કાર બલિ વિધાનાદિ કરવાથી તીર્થની પ્રભાવના થાય છે. તે જ મોક્ષગમનનો ઉપાય છે. આ પ્રમાણે યથાર્થ પરમાર્થ ન સમજેલા પાપકર્મીઓ જે જેને ઠીક લાગે તે મુખથી પ્રલાપ કરતા હતા. તે સમયે બે પક્ષમાં વિવાદ જાગ્યો. તેઓમાં કોઈ તેવા આગમજ્ઞ કુશલ પુરુષ નથી કે જેઓ આ વિષયમાં યુક્ત કે સંયુક્ત શું છે તેનો વિચાર કરી શકે કે પ્રમાણપૂર્વક વિવાદને સમાવી શકે. તથા તેમાંથી એક એમ કહે છે કે આ વિષયના જાણકાર અમુક આચાર્ય અમુક સ્થાને રહેલા છે, બીજો વળી બીજાનું નામ સૂચવે. એમ વિવાદ ચાલતા ચાલતા એકે કહ્યું કે અહીં બહુ પ્રલાપ કરવાથી શું? આપણે બધાને આ વિષયમાં સાવદ્યાચાર્ય જે નિર્ણય આપે તે પ્રમાણભૂત ગણાય. બીજા સામા પક્ષવાળાએ પણ તે વાત સ્વીકારી. ગૌતમ ! સાવદ્યાચાર્યને બોલાવ્યા એટલે તેઓ દૂર દેશથી સતત અપ્રતિબદ્ધ વિહાર કરતા કરતા સાત મહિનામાં આવી પહોંચ્યા. દરમિયાન એક આર્યાને તેના દર્શન થયા, કષ્ટકારી ઉગ્રતપ અને ચારિત્ર વડે શોષાયેલા શરીરવાળા, જેના શરીરમાં માત્ર ચામડી અને હાડકા બાકી રહેલા છે. તપના તેજથી અત્યંત દીપતા એવા તે સાવદ્યાચાર્યને જોઈને અત્યંત વિસ્મય પામેલી તે ક્ષણે વિતર્કો કરવા લાગી કે – શું આ મહાનુભાવ અરિહંત છે કે મૂર્તિમાન ધર્મ છે ! વધુ શું વિચારવુ ? દેવેન્દ્રોને પણ વંદનીય છે. તેમના ચરણ યુગલ મારે વંદન કરવા યોગ્ય છે. એમ ચિંતવી ભક્તિપૂર્ણ હૃદયવાળી તેમને ફરતી પ્રદક્ષિણા આપીને મસ્તકથી પગનો સંઘટ્ટો થઈ જાય તેમ અણધારી સહસા તે સાવદ્યાચાર્યને પ્રણામ કરતી અને પગને સંઘટ્ટો થતો દેખ્યો. કોઈ સમયે ગુરુ ઉપદેશાનુસાર યથાક્રમ અને યથાસ્થિત સૂત્ર અને અર્થની પ્રરૂપણા કરે છે. એ પ્રમાણે તેમની સદ્દહણા કરે છે. એક દિવસ હે ગૌતમ! એમ કહ્યું કે અગિયાર અંગો, ચૌદ પૂર્વો, બાર અંગરૂપ શ્રુતજ્ઞાનનો સાર હોય, નવનીત હોય, સમગ્ર પાપનો પરિહાર અને આઠ કર્મને સમજાવનાર એવું આ મહાનિશીથ શ્રુતસ્કંધનું પાંચમું અધ્યયન છે. આ અધ્યયનના વિવેચન વેળા આ ગાથા આવી –
Mool Sutra Transliteration : [sutra] ahannaya tesim durayaranam saddhamma parammuhanam agara dhammanagara dhammobhayabhatthanam limga metta nama pavvaiyanam kalakkamenam samjao paropparam agama viyaro. Jaha nam saddhaganamasai samjaya cheva madhadeule padijagaremti khanda padie ya samaravayamti. Annam cha java karanijjam tam pai samarambhe kajja-mane jaissavi nam natthi dosa sambhavam. Evam cha kei bhanamti samjama mokkha neyaram, anne bhanamti jaha nam pasayavadimsae puya sakkara bali vihanaisu nam titthuchchhappana cheva mokkhagamanam. Evam tesim aviiya paramatthanam pavakammanam jam jena sittham so tam chevuddamussimkhalenam muhenam palavati. Tahe samutthiyam vada samghattam. Natthi ya koi tattha agama kusalo tesim majjhe jo tattha juttajuttam viyarei, jo pamanamuvaissai. Taha ege bhanamti jaha amugo amugatthame chitthe. Anne bhanamti amugo, anne bhanamti kimattha bahuna palavienam savvesim amhanam savajjayario ettha pamanam ti tehim bhaniyam jaha evam hou tti hakkaraveha lahum. Tao hakkaravio goyama so tehim savajjayario. Agao duradesao appadibaddhatta viharamano. Sattahim masehim java nam dittho egae ajjae. Sa ya tam katthugga tava charana sosiya sariram chammatthi sesa tanum achchamtam tava sirie dippamtam sava-jjayariyam pechchhiya suvimhiyamtakkarana viyakkium payatta aho kim esa mahanubhago nam so araha, kim va nam dhammo cheva muttimamto kim bahuna tiyasimdavamdanam pi vamdanijja paya juo esa tti chimtiunam bhatti bharanibbhara ayahina payahinam kaunam uttimamgena samghattemani jhatti nivadiya chalanesum goyama tassa nam savajjayariyassa. Dittho ya so tehim durayarehim panamijjamano. Annaya nam so tesim tattha jaha jaga guruhim uvaittham taha cheva guruvaesanusarenam anupuvvie jahatthiyam suttattham vagarei. Te vi taha cheva saddahamti. Annaya tava vagariyam goyama. Java nam ekkarasanhamamganam choddasanham puvvanam duvalasamgassa nam suyananassa navaniyasarabhuyam sayala pava pariharattha kamma nimmahanam agayam inameva gachchha mera pannavanam mahanisiha suyakkhamdhassa pamchamamajjhayanam. Ettheva goyama tava nam vakkhaniyam java nam agaya ima gaha.
Sutra Meaning Transliteration : Koi samaye durachari saddharmathi paramgamukha thayela sadhu dharma ane shravakadharmathi bhrashta thayela matra vesha dharana karanara ame pravrajya amgikara kari chhe, ema pralapa karanara eva teono ketaloka kala gaya pachhi teo paraspara agama sambamdha vicharava lagya ke shravakoni gerahajarimam samyata sadhuo ja devakula matha upashrayano sara sambhala rakhe ane jinamamdiro khamdita thaya hoya, paksha gaya hoya, to teno jirnoddhara karave, samarave, a karya karatam – karatam je kami arambha – samarambha thaya temam sadhu hoya to pana dosha lagato nathi. Vali, ketalaka ema kaheta hata ke samyama ja moksha pamadanara chhe. Bija vali ema kaheta ke – jina prasada jina chaityoni puja satkara bali vidhanadi karavathi tirthani prabhavana thaya chhe. Te ja mokshagamanano upaya chhe. A pramane yathartha paramartha na samajela papakarmio je jene thika lage te mukhathi pralapa karata hata. Te samaye be pakshamam vivada jagyo. Teomam koi teva agamajnya kushala purusha nathi ke jeo a vishayamam yukta ke samyukta shum chhe teno vichara kari shake ke pramanapurvaka vivadane samavi shake. Tatha temamthi eka ema kahe chhe ke a vishayana janakara amuka acharya amuka sthane rahela chhe, bijo vali bijanum nama suchave. Ema vivada chalata chalata eke kahyum ke ahim bahu pralapa karavathi shum? Apane badhane a vishayamam savadyacharya je nirnaya ape te pramanabhuta ganaya. Bija sama pakshavalae pana te vata svikari. Gautama ! Savadyacharyane bolavya etale teo dura deshathi satata apratibaddha vihara karata karata sata mahinamam avi pahomchya. Daramiyana eka aryane tena darshana thaya, kashtakari ugratapa ane charitra vade shoshayela shariravala, jena shariramam matra chamadi ane hadaka baki rahela chhe. Tapana tejathi atyamta dipata eva te savadyacharyane joine atyamta vismaya pameli te kshane vitarko karava lagi ke – Shum a mahanubhava arihamta chhe ke murtimana dharma chhe ! Vadhu shum vicharavu\? Devendrone pana vamdaniya chhe. Temana charana yugala mare vamdana karava yogya chhe. Ema chimtavi bhaktipurna hridayavali temane pharati pradakshina apine mastakathi pagano samghatto thai jaya tema anadhari sahasa te savadyacharyane pranama karati ane pagane samghatto thato dekhyo. Koi samaye guru upadeshanusara yathakrama ane yathasthita sutra ane arthani prarupana kare chhe. E pramane temani saddahana kare chhe. Eka divasa he gautama! Ema kahyum ke agiyara amgo, chauda purvo, bara amgarupa shrutajnyanano sara hoya, navanita hoya, samagra papano parihara ane atha karmane samajavanara evum a mahanishitha shrutaskamdhanum pamchamum adhyayana chhe. A adhyayanana vivechana vela a gatha avi –