Sutra Navigation: Mahanishith ( મહાનિશીય શ્રુતસ્કંધ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1117518
Scripture Name( English ): Mahanishith Translated Scripture Name : મહાનિશીય શ્રુતસ્કંધ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

अध्ययन-५ नवनीतसार

 Translated Chapter :

અધ્યયન-૫ નવનીતસાર
Section : Translated Section :
Sutra Number : 818 Category : Chheda-06
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] अन्नं च–जइ एते तव संजम किरियं अनुपालेहिंति, तओ एतेसिं चेव सेयं होहिइ, जइ न करेहिंति, तओ एएसिं चेव दुग्गइ-गमणमनुत्तरं हवेज्जा। नवरं तहा वि मम गच्छो समप्पिओ, गच्छाहिवई अहयं भणामि। अन्नं च– जे तित्थयरेहिं भगवंतेहिं छत्तीसं आयरियगुणे समाइट्ठे तेसिं तु अहयं एक्कमवि नाइक्कमामि, जइ वि पाणोवरमं भवेज्जा। जं च आगमे इह परलोग विरुद्धं तं णायरामि, न कारयामि न कज्जमाणं समनुजाणामि। तामेरिसगुण जुत्तस्सावि जइ भणियं न करेंति ताहमिमेसिं वेसग्गहणा उद्दालेमि। एवं च समए पन्नत्ती जहा–जे केई साहू वा साहूणी वा वायामेत्तेणा वि असंजममनुचिट्ठेज्जा से णं सारेज्जा से णं वारेज्जा, से णं चोएज्जा पडिचोएज्जा। से णं सारिज्जंते वा, वारिज्जंते वा, चोइज्जंते वा, पडिचोइज्जंते वा, जे णं तं वयणमवमण्णिय अलसायमाणे इ वा अभिनिविट्ठे इ वा न तह त्ति पडिवज्जिय इच्छं पउंजित्ताणं तत्थामो पडिक्कमेज्जा से णं तस्स वेसग्गहणं उद्दालेज्जा। एवं तु आगमुत्तणाएणं गोयमा जाव तेणायरिएणं एगस्स सेहस्स वेसग्गहणं उद्दालियं ताव णं अवसेसे दिसोदिसिं पणट्ठे। ताहे गोयमा सो आयरिओ सणियं सणियं तेसिं पट्ठीए जाउमारद्धो, नो णं तुरियं तुरियं। से भयवं किमट्ठं तुरियं नो पयाइ गोयमा खाराए भूमीए जो महुरं संकमेज्जा महुराए खारं, किण्हाए पीयं पीयाओ किण्हं, जलाओ थलं थलाओ जलं संकमेज्जा, तेणं विहिए पाए पमज्जिय पमज्जिय संकमेयव्वं नो पमज्जेज्जा तओ दुवालस संवच्छरियं पच्छित्तं भवेज्जा। एएणमट्ठेणं गोयमा सो आयरिओ न तुरियं तुरियं गच्छे। अहन्नया सुया उत्त विहिए थंडिल संकमणं करेमाणस्स णं गोयमा तस्सायरिस्स, आगओ बहुवासर खुहा परिगय सरीरो वियड दाढा कराल कयत भासुरो पलय कालमिव घोररूवो केसरी। मुणियं च तेण महानुभागेणं गच्छाहिवइणा जहा–जइ दुयं गच्छिज्जइ ता चुक्किज्जइ इमस्स। नवरं दुयं गच्छमाणाणं असंजमं ता वरं सरीरोवोच्छेयं न असंजम-पवत्तणं ति चिंतिऊणं, विहिए उवट्ठियस्स सेहस्स जमुद्दालियं वेसग्गहणं तं दाऊण ठिओ निप्पडिकम्म पायवोवगमणाणसणेणं। सो वि सेहो तहेव। अहन्नया अच्चंत विसुद्धंतकरणे पंचमंगलपरे सुहज्झवसायत्ताए दुवे वि गोयमा वावईए तेण सीहेणं, अंतगडे केवली जाए, अट्ठप्पयार मल कलंक विप्पमुक्के सिद्धे य। ते पुन गोयमा एकूणे पंच सए साहूणं तक्कम्मदोसेणं जं दुक्खमनुभवमाणे चिट्ठंति जं चाणुभूयं जं चाणुभविहिंति अनंत संसार सागरं परिभमंते तं को अनंतेणं पि कालेणं भाणिऊं समत्थो एए ते गोयमा एगूणे पंचसए साहूणं। जेहिं च णं तारिस-गुणोववेतस्स णं महानुभागस्स गुरुणो आणं अइक्कमियं नो आराहियं अनंतसंसारीए जाए।
Sutra Meaning : બીજું, આ શિષ્યો કદાચ તપ અને સંયમની ક્રિયાઓ આચરશે તો તેનાથી તેમનું જ શ્રેય કરશે અને જો નહીં આચરશે તો તેમને જ અનુત્તર દુર્ગતિમાં ગમન કરવું પડશે. છતાં પણ મને ગચ્છ સમર્પણ થયેલો છે તો મારે તેમને સાચો માર્ગ જ કહેવો જોઈએ. વળી, તીર્થંકર ભગવંતે આચાર્યના ૩૬ ગુણો નિરૂપેલા છે. તેમાંથી હું એકેનું અતિક્રમણ કરીશ નહીં. મારા પ્રાણના ભોગે પણ હું આરાધક થઈશ. આગમમાં કહ્યું છે કે આલોક કે પરલોક વિરુદ્ધ કાર્ય ન આચરવું, ન આચરાવવું કે આચરનારને અનુમોદવા નહીં. આવા ગુણયુક્ત તીર્થંકરનું કહેલું પણ તેઓ કરતા નથી તો હું તેમનો વેશ ખૂંચવી લઉં. શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે જે કોઈ સાધુ કે સાધ્વી વચન માત્રથી પણ ખોટું વર્તન, અયોગ્ય આચરણ કરે, તો ભૂલ સુધારવા સારણા, વારણા, ચોયણા, પડિચોયણા કરવા છતાં જ વડીલના વચનને અવગણીને પ્રમાદ કરે, કહ્યા પ્રમાણે ન વર્તે, તહત્તી કહી આજ્ઞા ન સ્વીકારે, ઇચ્છા પ્રયોગપૂર્વક અપકાર્યમાંથી પાછો ન ખસે તેમનો વેશ લઈ લેવો. એ પ્રમાણે આગમોક્ત ન્યાયે તે આચાર્યએ જેટલામાં એક શિષ્યનો વેશ ખેંચી લીધો, તેટલામાં બાકીના શિષ્યો નાસી ગયા. પછી હે ગૌતમ ! તે આચાર્ય ધીમે – ધીમે તેમની પાછળ જવા લાગ્યા. પણ ઉતાવળથી નહીં. ઉતાવળા ચાલે તો ખારીમાંથી મધુર ભૂમિમાં, મધુરમાંથી ખારી ભૂમિમાં સંક્રમણ કરવું પડે. કાળીમાંથી પીળી ભૂમિમાં અને પીળીમાંથી કાળી ભૂમિમાં, જળમાંથી સ્થળમાં અને સ્થળમાંથી જળમાં સંક્રમણ કરવું પડે. તે કારણે વિધિપૂર્વક પગ પ્રમાર્જી ચાલવું જોઈએ. પગની પ્રમાર્જના ન કરે તો ૧૨ વર્ષનું પ્રાયશ્ચિત્ત પામે. તે કારણે આચાર્ય ઉતાવળા ચાલતા ન હતા કોઈ સમયે સૂત્રોક્ત વિધિથી સ્થાનનું સંક્રમણ કરતા હતા ત્યારે હે ગૌતમ ! તે આચાર્ય પાસે ઘણા દિવસથી ક્ષુધાથી લેવાઈ ગયેલા શરીરવાળો, પ્રગટ દાઢાથી ભયંકર યમરાજ સમાન ભય પમાડતો, પ્રલયકાળની જેમ ઘોર રૂપ વાળો કેસરી સિંહ આવી પહોંચ્યો. તે ગચ્છાધિપતિએ વિચાર્યું કે જો ઉતાવળો ચાલું તો આ સિંહના પંજાથી ચૂકી જઈ બચી શકું. પણ ઉતાવળે ચાલતા અસંયમ થાય. ભગવંતની આજ્ઞાની વિરાધના થાય. શરીરનો નાશ થાય તે સારુ પણ અસંયમમાં પ્રવર્તવુ નહીં સારુ. એમ ચિંતવી, જેનો વેશ ખૂંચવી લીધેલા તે શિષ્યને વેશ આપીને નિષ્પ્રતિકર્મ શરીરવાળા તે ગચ્છાધિપતિ પાદપોપગમન અનશન સ્વીકારીને ત્યાં ઊભા રહ્યા. પેલો શિષ્ય પણ તેમજ રહ્યો. હવે તે સમયે અત્યંત વિશુદ્ધ અંતઃકરણવાળા પંચમંગલનું સ્મરણ કરતા શુભ અધ્યવસાયપણાના યોગે તે બંનેને સિંહે મારી નાખ્યા. તે બંને અંતકૃતઃ કેવલી થયા. આઠ કર્મથી રહિત સિદ્ધ થયા. પેલા ૪૯૯ સાધુ, તે કર્મના દોષથી જેવા દુઃખો અનુભવતા હતા, અનુભવશે તેમજ અનંત સંસારસાગરમાં પરિભ્રમણ કરશે તે સર્વ વૃતાન્ત અનંતકાળે પણ કહેવા કોણ સમર્થ છે ? એ રીતે હે ગૌતમ ! તે ૪૯૯ સાધુ કે જેમણે ગુરુ આજ્ઞાનું ઉલ્લંઘન કર્યું અને આરાધના ન કરી તે અનંત સંસારી થયા.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] annam cha–jai ete tava samjama kiriyam anupalehimti, tao etesim cheva seyam hohii, jai na karehimti, tao eesim cheva duggai-gamanamanuttaram havejja. Navaram taha vi mama gachchho samappio, gachchhahivai ahayam bhanami. Annam cha– Je titthayarehim bhagavamtehim chhattisam ayariyagune samaitthe tesim tu ahayam ekkamavi naikkamami, jai vi panovaramam bhavejja. Jam cha agame iha paraloga viruddham tam nayarami, na karayami na kajjamanam samanujanami. Tamerisaguna juttassavi jai bhaniyam na karemti tahamimesim vesaggahana uddalemi. Evam cha samae pannatti jaha–je kei sahu va sahuni va vayamettena vi asamjamamanuchitthejja se nam sarejja se nam varejja, se nam choejja padichoejja. Se nam sarijjamte va, varijjamte va, choijjamte va, padichoijjamte va, je nam tam vayanamavamanniya alasayamane i va abhinivitthe i va na taha tti padivajjiya ichchham paumjittanam tatthamo padikkamejja se nam tassa vesaggahanam uddalejja. Evam tu agamuttanaenam goyama java tenayarienam egassa sehassa vesaggahanam uddaliyam tava nam avasese disodisim panatthe. Tahe goyama so ayario saniyam saniyam tesim patthie jaumaraddho, no nam turiyam turiyam. Se bhayavam kimattham turiyam no payai goyama kharae bhumie jo mahuram samkamejja mahurae kharam, kinhae piyam piyao kinham, jalao thalam thalao jalam samkamejja, tenam vihie pae pamajjiya pamajjiya samkameyavvam no pamajjejja tao duvalasa samvachchhariyam pachchhittam bhavejja. Eenamatthenam goyama so ayario na turiyam turiyam gachchhe. Ahannaya suya utta vihie thamdila samkamanam karemanassa nam goyama tassayarissa, agao bahuvasara khuha parigaya sariro viyada dadha karala kayata bhasuro palaya kalamiva ghoraruvo kesari. Muniyam cha tena mahanubhagenam gachchhahivaina jaha–jai duyam gachchhijjai ta chukkijjai imassa. Navaram duyam gachchhamananam asamjamam ta varam sarirovochchheyam na asamjama-pavattanam ti chimtiunam, vihie uvatthiyassa sehassa jamuddaliyam vesaggahanam tam dauna thio nippadikamma payavovagamananasanenam. So vi seho taheva. Ahannaya achchamta visuddhamtakarane pamchamamgalapare suhajjhavasayattae duve vi goyama vavaie tena sihenam, amtagade kevali jae, atthappayara mala kalamka vippamukke siddhe ya. Te puna goyama ekune pamcha sae sahunam takkammadosenam jam dukkhamanubhavamane chitthamti jam chanubhuyam jam chanubhavihimti anamta samsara sagaram paribhamamte tam ko anamtenam pi kalenam bhanium samattho ee te goyama egune pamchasae sahunam. Jehim cha nam tarisa-gunovavetassa nam mahanubhagassa guruno anam aikkamiyam no arahiyam anamtasamsarie jae.
Sutra Meaning Transliteration : Bijum, a shishyo kadacha tapa ane samyamani kriyao acharashe to tenathi temanum ja shreya karashe ane jo nahim acharashe to temane ja anuttara durgatimam gamana karavum padashe. Chhatam pana mane gachchha samarpana thayelo chhe to mare temane sacho marga ja kahevo joie. Vali, tirthamkara bhagavamte acharyana 36 guno nirupela chhe. Temamthi hum ekenum atikramana karisha nahim. Mara pranana bhoge pana hum aradhaka thaisha. Agamamam kahyum chhe ke aloka ke paraloka viruddha karya na acharavum, na acharavavum ke acharanarane anumodava nahim. Ava gunayukta tirthamkaranum kahelum pana teo karata nathi to hum temano vesha khumchavi laum. Shastramam kahyum chhe ke je koi sadhu ke sadhvi vachana matrathi pana khotum vartana, ayogya acharana kare, to bhula sudharava sarana, varana, choyana, padichoyana karava chhatam ja vadilana vachanane avaganine pramada kare, kahya pramane na varte, tahatti kahi ajnya na svikare, ichchha prayogapurvaka apakaryamamthi pachho na khase temano vesha lai levo. E pramane agamokta nyaye te acharyae jetalamam eka shishyano vesha khemchi lidho, tetalamam bakina shishyo nasi gaya. Pachhi he gautama ! Te acharya dhime – dhime temani pachhala java lagya. Pana utavalathi nahim. Utavala chale to kharimamthi madhura bhumimam, madhuramamthi khari bhumimam samkramana karavum pade. Kalimamthi pili bhumimam ane pilimamthi kali bhumimam, jalamamthi sthalamam ane sthalamamthi jalamam samkramana karavum pade. Te karane vidhipurvaka paga pramarji chalavum joie. Pagani pramarjana na kare to 12 varshanum prayashchitta pame. Te karane acharya utavala chalata na hata Koi samaye sutrokta vidhithi sthananum samkramana karata hata tyare he gautama ! Te acharya pase ghana divasathi kshudhathi levai gayela shariravalo, pragata dadhathi bhayamkara yamaraja samana bhaya pamadato, pralayakalani jema ghora rupa valo kesari simha avi pahomchyo. Te gachchhadhipatie vicharyum ke jo utavalo chalum to a simhana pamjathi chuki jai bachi shakum. Pana utavale chalata asamyama thaya. Bhagavamtani ajnyani viradhana thaya. Sharirano nasha thaya te saru pana asamyamamam pravartavu nahim saru. Ema chimtavi, jeno vesha khumchavi lidhela te shishyane vesha apine nishpratikarma shariravala te gachchhadhipati padapopagamana anashana svikarine tyam ubha rahya. Pelo shishya pana temaja rahyo. Have te samaye atyamta vishuddha amtahkaranavala pamchamamgalanum smarana karata shubha adhyavasayapanana yoge te bamnene simhe mari nakhya. Te bamne amtakritah kevali thaya. Atha karmathi rahita siddha thaya. Pela 499 sadhu, te karmana doshathi jeva duhkho anubhavata hata, anubhavashe temaja anamta samsarasagaramam paribhramana karashe te sarva vritanta anamtakale pana kaheva kona samartha chhe\? E rite he gautama ! Te 499 sadhu ke jemane guru ajnyanum ullamghana karyum ane aradhana na kari te anamta samsari thaya.