Sutra Navigation: Jambudwippragnapati ( જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1107876
Scripture Name( English ): Jambudwippragnapati Translated Scripture Name : જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

वक्षस्कार ७ ज्योतिष्क

 Translated Chapter :

વક્ષસ્કાર ૭ જ્યોતિષ્ક
Section : Translated Section :
Sutra Number : 276 Category : Upang-07
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] कइ णं भंते! नक्खत्तमंडला पन्नत्ता? गोयमा! अट्ठ नक्खत्तमंडला पन्नत्ता। जंबुद्दीवे णं भंते! दीवे केवइयं ओगाहित्ता केवइया नक्खत्तमंडला पन्नत्ता? गोयमा! जंबुद्दीवे दीवे असीयं जोयणसयं ओगाहेत्ता, एत्थ णं दो नक्खत्तमंडला पन्नत्ता। लवणे णं भंते! समुद्दे केवइयं ओगाहेत्ता केवइयं नक्खत्तमंडला पन्नत्ता? गोयमा! लवणे णं समुद्दे तिन्नि तीसे जोयणसए ओगाहित्ता, एत्थ णं छ नक्खत्तमंडला पन्नत्ता। एवामेव सपुव्वावरेणं जंबुद्दीवे दीवे लवणसमुद्दे अट्ठ नक्खत्तमंडला भवंतीतिमक्खायं। सव्वब्भंतराओ णं भंते! नक्खत्तमंडलाओ केवइयं अबाहाए सव्वबाहिरए नक्खत्तमंडले पन्नत्ते? गोयमा! पंचदसुत्तरे जोयणसए अबाहाए सव्वबाहिरए नक्खत्तमंडले पन्नत्ते। नक्खत्तमंडलस्स णं भंते! नक्खत्तमंडलस्स य एस णं केवइयं अबाहाए अंतरे पन्नत्ते? गोयमा! दो जोयणाइं नक्खत्तमंडलस्स नक्खत्तमंडलस्स य अबाहाए अंतरे पन्नत्ते। नक्खत्तमंडले णं भंते! केवइयं आयामविक्खंभेणं, केवइयं परिक्खेवेणं, केवइयं बाहल्लेणं पन्नत्ते? गोयमा! गाउयं आयामविक्खंभेणं, तं तिगुणं सविसेसं परिक्खेवेणं, अद्धगाउयं बाहल्लेणं पन्नत्ते। जंबुद्दीवे णं भंते! दीवे मंदरस्स पव्वयस्स केवइयं अबाहाए सव्वब्भंतरे नक्खत्तमंडले पन्नत्ते? गोयमा! चोयालीसं जोयणसहस्साइं अट्ठ य वीसे जोयणसए अबाहाए सव्वब्भंतरे नक्खत्तमंडले पन्नत्ते। जंबुद्दीवे णं भंते! दीवे मंदरस्स पव्वयस्स केवइयं अबाहाए सव्वबाहिरए नक्खत्तमंडले पन्नत्ते? गोयमा! पणयालीसं जोयणसहस्साइं तिन्नि य तीसे जोयणसए अबाहाए सव्वबाहिरए नक्खत्तमंडले पन्नत्ते। सव्वब्भंतरे णं भंते! नक्खत्तमंडले केवइयं आयामविक्खंभेणं, केवइयं परिक्खेवेणं पन्नत्ते? गोयमा! नवनउइं जोयणसहस्साइं छच्चचत्ताले जोयणसए आयामविक्खंभेणं, तिन्नि य जोयणसय-सहस्साइं पन्नरस जोयणसहस्साइं एगूनणवइं च जोयणाइं किंचिविसेसाहिए परिक्खेवेणं पन्नत्ते। सव्वबाहिरए णं भंते! नक्खत्तमंडले केवइयं आयामविक्खंभेणं, केवइयं परिक्खेवेणं पन्नत्ते? गोयमा! एगं जोयणसयसहस्सं छच्च सट्ठे जोयणसए आयामविक्खंभेणं, तिन्नि जोयणसयसहस्साइं अट्ठारस य जोयणसहस्साइं तिन्नि य पन्नरसुत्तरे जोयणसए परिक्खेवेणं पन्नत्ते। जया णं भंते! नक्खत्ते सव्वब्भंतरमंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं एगमेगेणं मुहुत्तेणं केवइयं खेत्तं गच्छइ? गोयमा! पंच जोयणसहस्साइं दोन्नि य पन्नट्ठे जोयणसए अट्ठारस य भागसहस्से दोन्नि य तेवट्ठे भागसए गच्छइ मंडलं एक्कवी-साए भागसहस्सेहिं णवहि य सट्ठेहिं सएहिं छेत्ता। जया णं भंते! नक्खत्ते सव्वबाहिरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं एगमेगेणं मुहुत्तेणं केवइयं खेत्तं गच्छइ? गोयमा! पंच जोयणसहस्साइं तिन्नि य एगूनवीसे जोयणसए सोलस य भागसहस्सेहिं तिन्नि य पन्नट्ठे भागसए गच्छइ मंडलं एगवीसाए भागसहस्सेहिं णवहि य सट्ठेहिं सएहिं छेत्ता। एए णं भंते! अट्ठ नक्खत्तमंडला कइहिं चंदमंडलेहिं समोयरंति? गोयमा! अट्ठहिं चंदमंडलेहिं समोयरंति, तं जहा–पढमे चंदमंडले तइए छट्ठे सत्तमे अट्ठमे दसमे एक्कारसमे पन्नरसमे चंदमंडले। एगमेगेणं भंते! मुहुत्तेणं चंदे केवइयाइं भागसयाइं गच्छइ? गोयमा! जं-जं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तस्स -तस्स मंडलपरिक्खेवस्स सत्तरस अट्ठुट्ठे भागसए गच्छइ मंडलं सयसहस्सेणं अट्ठानउईए य सएहिं छेत्ता। एगमेगेणं भंते! मुहुत्तेणं सूरिए केवइयाइं भागसयाइं गच्छइ? गोयमा! जं-जं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तस्स-तस्स मंडलपरिक्खेवस्स अट्ठारसतीसे भागसए गच्छइ मंडलं सयसहस्सेहिं अट्ठानउईए य सएहिं छेत्ता। एगमेगेणं भंते! मुहुत्तेणं नक्खत्ते केवइयाइं भागसयाइं गच्छइ? गोयमा! जं-जं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तस्स-तस्स मंडलपरिक्खेवस्स अट्ठारस पणतीसे भागसए गच्छइ मंडलं सयसहस्सेणं अट्ठानउईए य सएहिं छेत्ता।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! નક્ષત્ર મંડલો કેટલા કહેલા છે ? ગૌતમ ! આઠ નક્ષત્ર મંડલો કહેલા છે. જંબૂદ્વીપ દ્વીપમાં કેટલા ક્ષેત્રના અવગાહન કર્યા પછી કેટલા નક્ષત્ર મંડલો છે તેમ કહ્યું છે ? ગૌતમ ! જંબૂદ્વીપ દ્વીપમાં ૧૮૦ યોજન ક્ષેત્ર અવગાહ્યા પછી અહીં બે નક્ષત્રમંડલ કહેલાં છે. ભગવન્‌ ! લવણસમુદ્રમાં કેટલું ક્ષેત્ર અવગાહન કર્યા પછી, કેટલાં નક્ષત્ર મંડલો કહેલાં છે? ગૌતમ! લવણસમુદ્રમાં ૩૩૦ યોજન ક્ષેત્ર અવગાહ્યા પછી, અહીં છ નક્ષત્ર મંડલો કહેલા છે. આ પ્રમાણે બધાં મળીને જંબૂદ્વીપ દ્વીપમાં અને લવણ સમુદ્રમાં આઠ નક્ષત્ર મંડલો હોય છે, તેમ કહેલ છે. ભગવન્‌ ! સર્વાભ્યંતર નક્ષત્ર મંડલથી કેટલા અબાધા અંતરે સર્વબાહ્ય નક્ષત્રમંડલ હોય છે, તેમ કહેલ છે ? ગૌતમ ! સર્વાભ્યંતર નક્ષત્ર મંડલથી ૫૧૦ યોજનના અબાધા અંતરે સર્વબાહ્ય નક્ષત્ર મંડલ કહેલ છે. ભગવન્‌ ! એક નક્ષત્ર મંડલથી બીજા નક્ષત્ર મંડલનું આ કેટલું અબાધા અંતર છે, તેમ કહેલ છે ? ગૌતમ ! એક નક્ષત્ર મંડલથી બીજા નક્ષત્ર મંડલનું અબાધા અંતર બે યોજન હોવાનું કહેલ છે. ભગવન્‌ ! નક્ષત્ર મંડલ કેટલી લંબાઈ – પહોળાઈથી, કેટલી પરિધિથી અને કેટલા બાહલ્યથી કહેલ છે ? ગૌતમ! નક્ષત્ર મંડલ એક ગાઉ લાંબુ – પહોળું છે. તેનાથી ત્રણ ગુણાથી અધિક પરિધિ છે અને બાહલ્ય અર્દ્ધગાઉ કહેલ છે. ભગવન્‌ ! જંબૂદ્વીપ દ્વીપમાં મેરુ પર્વતની કેટલી અબાધાથી – દૂર – સર્વાભ્યંતર નક્ષત્રમંડલ કહેલ છે ? ગૌતમ ! મેરુથી ૪૪,૮૨૦ યોજનના અબાધા અંતરથી સર્વાભ્યંતર નક્ષત્રમંડલ કહેલ છે. ભગવન્‌ ! જંબૂદ્વીપ દ્વીપમાં મેરુ પર્વતની કેટલી અબાધાથી – દૂર – સર્વબાહ્ય નક્ષત્ર મંડલ કહેલ છે ? ગૌતમ ! મેરુથી ૪૫,૩૩૦ યોજનના અબાધા અંતરે સર્વબાહ્ય નક્ષત્રમંડલ કહેલ છે. ભગવન્‌ ! સર્વાભ્યંતર નક્ષત્રમંડલની લંબાઈ – પહોળાઈ કેટલી છે? અને તેની પરિધિ કેટલી છે ? ગૌતમ ! સર્વાભ્યંતર નક્ષત્ર મંડલની લંબાઈ – પહોળાઈ ૯૯,૬૪૦ યોજન અને તેની પરિધિ કંઈક વિશેષાધિક ૩,૧૫,૦૮૯ યોજન છે. ભગવન્‌ ! સર્વબાહ્ય નક્ષત્ર મંડલની લંબાઈ – પહોળાઈ કેટલી છે ? અને તેની પરિધિ કેટલી છે ? ગૌતમ ! સર્વબાહ્ય નક્ષત્ર મંડલની લંબાઈ – પહોળાઈ ૧,૦૦,૬૬૦ યોજન અને પરિધિ ૩,૧૮,૩૧૫ યોજન છે ભગવન્‌ ! જ્યારે નક્ષત્ર સર્વાભ્યંતર મંડલને ઉપસંક્રમિત થઈને ચાર ચરે છે, ત્યારે એક – એક મુહૂર્ત્તમાં કેટલા ક્ષેત્ર જાય છે ? ગૌતમ ! ૫૨૬૫ યોજન અને ૧૮,૨૬૩ ભાગને ૨૧,૯૬૦ ભાગ વડે છેદીને જે અંક આવે તેટલા યોજન ક્ષેત્રમાં જાય છે. ભગવન્‌ ! જ્યારે નક્ષત્ર સર્વબાહ્ય મંડલમાં ઉપસંક્રમિત થઈને ચાર ચરે છે, ત્યારે એક – એક મુહૂર્ત્તમાં કેટલા ક્ષેત્ર જાય છે? ગૌતમ! તે ૫૩૧૯ યોજન અને ૧૬,૩૬૫ ભાગને ૨૧,૯૬૦ વડે છેદીને જે અંક આવે તેટલા યોજન ક્ષેત્રમાં જાય છે. ભગવન્‌ ! આ આઠ નક્ષત્ર મંડલો કેટલા ચંદ્રમંડલોમાં સમવસૃત અર્થાત્‌ અંતર્ભૂત થાય છે ? ગૌતમ ! આઠ ચંદ્રમંડલોમાં સમવસૃત થાય છે, તે આ રીતે – પહેલાં ચંદ્રમંડલમાં, ત્રીજા, છઠ્ઠા, સાતમા, આઠમા, દશમા, અગિયારમા અને પંદરમાં ચંદ્રમંડલમાં સમવસૃત થાય છે. ભગવન્‌ ! એક – એક મુહૂર્ત્તમાં ચંદ્ર, મંડલ પરિધિના કેટલા સો ભાગમાં જાય છે ? ગૌતમ! જે – જે મંડલ ઉપસંક્રમિત થઈને ચાર ચરે છે, તે – તે મંડલ પરિધિના ૧૭૬૮ ભાગને ૧,૦૯,૮૦૦ ભાગ વડે છેદતા જે આવે તેટલા ભાગ તે મંડલ પરિધિના અતિક્રમે છે. ભગવન્‌ ! એક – એક મુહૂર્ત્તમાં સૂર્ય કેટલા સો ભાગ જાય ? ગૌતમ ! જે – જે મંડલમાં ઉપસંક્રમિત થઈને ચાર ચરે છે, તે – તે મંડલ પરિધિના ૧૮૩૦ ભાગને ૧,૦૯,૮૦૦ વડે છેદતા જે અંક આવે તેટલા ભાગ સૂર્ય એક – એક મુહૂર્ત્તમાં જાય. ભગવન્‌ ! એક – એક મુહૂર્ત્તમાં નક્ષત્ર કેટલા ભાગ જાય? ગૌતમ ! જે – જે મંડલમાં ઉપસંક્રમિત થઈ નક્ષત્ર ચાર ચરે છે, તે – તે મંડલ પરિધિમાં ૧૮૩૫ ભાગ અને તેને ૧,૦૯,૮૦૦ વડે છેદતા જે અંક આવે તેટલા ભાગમાં નક્ષત્ર જાય.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] kai nam bhamte! Nakkhattamamdala pannatta? Goyama! Attha nakkhattamamdala pannatta. Jambuddive nam bhamte! Dive kevaiyam ogahitta kevaiya nakkhattamamdala pannatta? Goyama! Jambuddive dive asiyam joyanasayam ogahetta, ettha nam do nakkhattamamdala pannatta. Lavane nam bhamte! Samudde kevaiyam ogahetta kevaiyam nakkhattamamdala pannatta? Goyama! Lavane nam samudde tinni tise joyanasae ogahitta, ettha nam chha nakkhattamamdala pannatta. Evameva sapuvvavarenam jambuddive dive lavanasamudde attha nakkhattamamdala bhavamtitimakkhayam. Savvabbhamtarao nam bhamte! Nakkhattamamdalao kevaiyam abahae savvabahirae nakkhattamamdale pannatte? Goyama! Pamchadasuttare joyanasae abahae savvabahirae nakkhattamamdale pannatte. Nakkhattamamdalassa nam bhamte! Nakkhattamamdalassa ya esa nam kevaiyam abahae amtare pannatte? Goyama! Do joyanaim nakkhattamamdalassa nakkhattamamdalassa ya abahae amtare pannatte. Nakkhattamamdale nam bhamte! Kevaiyam ayamavikkhambhenam, kevaiyam parikkhevenam, kevaiyam bahallenam pannatte? Goyama! Gauyam ayamavikkhambhenam, tam tigunam savisesam parikkhevenam, addhagauyam bahallenam pannatte. Jambuddive nam bhamte! Dive mamdarassa pavvayassa kevaiyam abahae savvabbhamtare nakkhattamamdale pannatte? Goyama! Choyalisam joyanasahassaim attha ya vise joyanasae abahae savvabbhamtare nakkhattamamdale pannatte. Jambuddive nam bhamte! Dive mamdarassa pavvayassa kevaiyam abahae savvabahirae nakkhattamamdale pannatte? Goyama! Panayalisam joyanasahassaim tinni ya tise joyanasae abahae savvabahirae nakkhattamamdale pannatte. Savvabbhamtare nam bhamte! Nakkhattamamdale kevaiyam ayamavikkhambhenam, kevaiyam parikkhevenam pannatte? Goyama! Navanauim joyanasahassaim chhachchachattale joyanasae ayamavikkhambhenam, tinni ya joyanasaya-sahassaim pannarasa joyanasahassaim egunanavaim cha joyanaim kimchivisesahie parikkhevenam pannatte. Savvabahirae nam bhamte! Nakkhattamamdale kevaiyam ayamavikkhambhenam, kevaiyam parikkhevenam pannatte? Goyama! Egam joyanasayasahassam chhachcha satthe joyanasae ayamavikkhambhenam, tinni joyanasayasahassaim attharasa ya joyanasahassaim tinni ya pannarasuttare joyanasae parikkhevenam pannatte. Jaya nam bhamte! Nakkhatte savvabbhamtaramamdalam uvasamkamitta charam charai, taya nam egamegenam muhuttenam kevaiyam khettam gachchhai? Goyama! Pamcha joyanasahassaim donni ya pannatthe joyanasae attharasa ya bhagasahasse donni ya tevatthe bhagasae gachchhai mamdalam ekkavi-sae bhagasahassehim navahi ya satthehim saehim chhetta. Jaya nam bhamte! Nakkhatte savvabahiram mamdalam uvasamkamitta charam charai, taya nam egamegenam muhuttenam kevaiyam khettam gachchhai? Goyama! Pamcha joyanasahassaim tinni ya egunavise joyanasae solasa ya bhagasahassehim tinni ya pannatthe bhagasae gachchhai mamdalam egavisae bhagasahassehim navahi ya satthehim saehim chhetta. Ee nam bhamte! Attha nakkhattamamdala kaihim chamdamamdalehim samoyaramti? Goyama! Atthahim chamdamamdalehim samoyaramti, tam jaha–padhame chamdamamdale taie chhatthe sattame atthame dasame ekkarasame pannarasame chamdamamdale. Egamegenam bhamte! Muhuttenam chamde kevaiyaim bhagasayaim gachchhai? Goyama! Jam-jam mamdalam uvasamkamitta charam charai, tassa -tassa mamdalaparikkhevassa sattarasa atthutthe bhagasae gachchhai mamdalam sayasahassenam atthanauie ya saehim chhetta. Egamegenam bhamte! Muhuttenam surie kevaiyaim bhagasayaim gachchhai? Goyama! Jam-jam mamdalam uvasamkamitta charam charai, tassa-tassa mamdalaparikkhevassa attharasatise bhagasae gachchhai mamdalam sayasahassehim atthanauie ya saehim chhetta. Egamegenam bhamte! Muhuttenam nakkhatte kevaiyaim bhagasayaim gachchhai? Goyama! Jam-jam mamdalam uvasamkamitta charam charai, tassa-tassa mamdalaparikkhevassa attharasa panatise bhagasae gachchhai mamdalam sayasahassenam atthanauie ya saehim chhetta.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Nakshatra mamdalo ketala kahela chhe\? Gautama ! Atha nakshatra mamdalo kahela chhe. Jambudvipa dvipamam ketala kshetrana avagahana karya pachhi ketala nakshatra mamdalo chhe tema kahyum chhe\? Gautama ! Jambudvipa dvipamam 180 yojana kshetra avagahya pachhi ahim be nakshatramamdala kahelam chhe. Bhagavan ! Lavanasamudramam ketalum kshetra avagahana karya pachhi, ketalam nakshatra mamdalo kahelam chhe? Gautama! Lavanasamudramam 330 yojana kshetra avagahya pachhi, ahim chha nakshatra mamdalo kahela chhe. A pramane badham maline jambudvipa dvipamam ane lavana samudramam atha nakshatra mamdalo hoya chhe, tema kahela chhe. Bhagavan ! Sarvabhyamtara nakshatra mamdalathi ketala abadha amtare sarvabahya nakshatramamdala hoya chhe, tema kahela chhe\? Gautama ! Sarvabhyamtara nakshatra mamdalathi 510 yojanana abadha amtare sarvabahya nakshatra mamdala kahela chhe. Bhagavan ! Eka nakshatra mamdalathi bija nakshatra mamdalanum a ketalum abadha amtara chhe, tema kahela chhe\? Gautama ! Eka nakshatra mamdalathi bija nakshatra mamdalanum abadha amtara be yojana hovanum kahela chhe. Bhagavan ! Nakshatra mamdala ketali lambai – paholaithi, ketali paridhithi ane ketala bahalyathi kahela chhe\? Gautama! Nakshatra mamdala eka gau lambu – paholum chhe. Tenathi trana gunathi adhika paridhi chhe ane bahalya arddhagau kahela chhe. Bhagavan ! Jambudvipa dvipamam meru parvatani ketali abadhathi – dura – sarvabhyamtara nakshatramamdala kahela chhe\? Gautama ! Meruthi 44,820 yojanana abadha amtarathi sarvabhyamtara nakshatramamdala kahela chhe. Bhagavan ! Jambudvipa dvipamam meru parvatani ketali abadhathi – dura – sarvabahya nakshatra mamdala kahela chhe\? Gautama ! Meruthi 45,330 yojanana abadha amtare sarvabahya nakshatramamdala kahela chhe. Bhagavan ! Sarvabhyamtara nakshatramamdalani lambai – paholai ketali chhe? Ane teni paridhi ketali chhe\? Gautama ! Sarvabhyamtara nakshatra mamdalani lambai – paholai 99,640 yojana ane teni paridhi kamika visheshadhika 3,15,089 yojana chhe. Bhagavan ! Sarvabahya nakshatra mamdalani lambai – paholai ketali chhe\? Ane teni paridhi ketali chhe\? Gautama ! Sarvabahya nakshatra mamdalani lambai – paholai 1,00,660 yojana ane paridhi 3,18,315 yojana chhe Bhagavan ! Jyare nakshatra sarvabhyamtara mamdalane upasamkramita thaine chara chare chhe, tyare eka – eka muhurttamam ketala kshetra jaya chhe\? Gautama ! 5265 yojana ane 18,263 bhagane 21,960 bhaga vade chhedine je amka ave tetala yojana kshetramam jaya chhe. Bhagavan ! Jyare nakshatra sarvabahya mamdalamam upasamkramita thaine chara chare chhe, tyare eka – eka muhurttamam ketala kshetra jaya chhe? Gautama! Te 5319 yojana ane 16,365 bhagane 21,960 vade chhedine je amka ave tetala yojana kshetramam jaya chhe. Bhagavan ! A atha nakshatra mamdalo ketala chamdramamdalomam samavasrita arthat amtarbhuta thaya chhe\? Gautama ! Atha chamdramamdalomam samavasrita thaya chhe, te a rite – pahelam chamdramamdalamam, trija, chhaththa, satama, athama, dashama, agiyarama ane pamdaramam chamdramamdalamam samavasrita thaya chhe. Bhagavan ! Eka – eka muhurttamam chamdra, mamdala paridhina ketala so bhagamam jaya chhe\? Gautama! Je – je mamdala upasamkramita thaine chara chare chhe, te – te mamdala paridhina 1768 bhagane 1,09,800 bhaga vade chhedata je ave tetala bhaga te mamdala paridhina atikrame chhe. Bhagavan ! Eka – eka muhurttamam surya ketala so bhaga jaya\? Gautama ! Je – je mamdalamam upasamkramita thaine chara chare chhe, te – te mamdala paridhina 1830 bhagane 1,09,800 vade chhedata je amka ave tetala bhaga surya eka – eka muhurttamam jaya. Bhagavan ! Eka – eka muhurttamam nakshatra ketala bhaga jaya? Gautama ! Je – je mamdalamam upasamkramita thai nakshatra chara chare chhe, te – te mamdala paridhimam 1835 bhaga ane tene 1,09,800 vade chhedata je amka ave tetala bhagamam nakshatra jaya.