Sutra Navigation: Jambudwippragnapati ( જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર )
Search Details
| Mool File Details |
|
Anuvad File Details |
|
| Sr No : | 1107878 | ||
| Scripture Name( English ): | Jambudwippragnapati | Translated Scripture Name : | જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર |
| Mool Language : | Ardha-Magadhi | Translated Language : | Gujarati |
| Chapter : |
वक्षस्कार ७ ज्योतिष्क |
Translated Chapter : |
વક્ષસ્કાર ૭ જ્યોતિષ્ક |
| Section : | Translated Section : | ||
| Sutra Number : | 278 | Category : | Upang-07 |
| Gatha or Sutra : | Sutra | Sutra Anuyog : | |
| Author : | Deepratnasagar | Original Author : | Gandhar |
| Century : | Sect : | Svetambara1 | |
| Source : | |||
| Mool Sutra : | [सूत्र] कइ णं भंते! संवच्छरा पन्नत्ता? गोयमा! पंच संवच्छरा पन्नत्ता, तं जहा–नक्खत्तसंवच्छरे जुगसंवच्छरे पमाणसंवच्छरे लक्खणसंवच्छरे सनिच्छरसंवच्छरे। नक्खत्तसंवच्छरे णं भंते! कइविहे पन्नत्ते? गोयमा! दुवालसविहे पन्नत्ते, तं जहा–सावणे भद्दवए आसोए कत्तिए मग्गसिरे पोसे माहे फग्गुणे चेत्ते वइसाहे जेट्ठामूले आसाढे, जं वा विहप्फइ महग्गहे दुवालसेहिं संवच्छरेहिं सव्वनक्खत्तमंडलं समानेइ। सेत्तं नक्खत्तसंवच्छरे। जुगसंवच्छरे णं भंते! कइविहे पन्नत्ते? गोयमा! पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–चंदे चंदे अभिवड्ढिए चंदे अभिवड्ढिए चेव। पढमस्स णं भंते! चंदसंवच्छरस्स कइ पव्वा पन्नत्ता? गोयमा! चउव्वीसं पव्वा पन्नत्ता। बिइयस्स णं भंते! चंदसंवच्छरस्स कइ पव्वा पन्नत्ता? गोयमा! चउव्वीसं पव्वा पन्नत्ता। एवं पुच्छा तइयस्स। गोयमा! छव्वीसं पव्वा पन्नत्ता। चउत्थस्स चंदसंवच्छरस्स चोव्वीसं पव्वा पन्नत्ता। पंचमस्स णं अभिवड्ढियस्स छव्वीसं पव्वा पन्नत्ता। एवामेव सपुव्वावरेणं पंचसंवच्छरिए जुए एगे चउव्वीसे पव्वसए पन्नत्ते। सेत्तं जुगसंवच्छरे। पमाणसंवच्छरे णं भंते! कइविहे पन्नत्ते? गोयमा! पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–नक्खत्ते चंदे उऊ आइच्चे अभिवड्ढिए। सेत्तं पमाणसंवच्छरे। लक्खणसंवच्छरे णं भंते! कइविहे पन्नत्ते? गोयमा! पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा– | ||
| Sutra Meaning : | સૂત્ર– ૨૭૮. ભગવન્ ! સંવત્સર કેટલા કહેલા છે ? ગૌતમ ! પાંચ સંવત્સરો કહેલા છે, તે આ પ્રમાણે – નક્ષત્ર સંવત્સર, યુગ સંવત્સર, પ્રમાણ સંવત્સર, લક્ષણ સંવત્સર અને શનૈશ્ચર સંવત્સર એ પાંચ છે.. ભગવન્ ! નક્ષત્ર સંવત્સર કેટલા ભેદે કહેલ છે ? ગૌતમ ! બાર ભેદે કહેલ છે, તે આ પ્રમાણે – શ્રાવણ, ભાદ્રપદ, આસોજ યાવત્ આષાઢ. અથવા બૃહસ્પતિ મહાગ્રહ, જે બાર સંવત્સર વડે સર્વ નક્ષત્રમંડલનું પરિસમાપન કરે છે, તે નક્ષત્ર સંવત્સર. ભગવન્ ! યુગ સંવત્સર કેટલા ભેદે કહેલ છે ? ગૌતમ ! પાંચ ભેદે કહેલ છે, તે આ પ્રમાણે – ચંદ્ર, ચંદ્ર, અભિવર્ધિત, ચંદ્ર અને અભિવર્ધિત. ભગવન્ ! પહેલા ચંદ્ર સંવત્સરના કેટલા પર્વો કહેલા છે ? ગૌતમ! ચોવીશ પર્વો કહેલા છે. ભગવન્ ! બીજા ચંદ્ર સંવત્સરના કેટલા પર્વો કહેલા છે? ગૌતમ! ચોવીશ પર્વો કહેલા છે. એ પ્રમાણે ત્રીજાની પૃચ્છા. ગૌતમ ! તેમાં ૨૬ – પર્વો છે. ચોથા સંવત્સરના ચોવીશ પર્વો છે. પાંચમાં અભિવર્ધિતના ૨૬ – પર્વો કહેલા છે. એ પ્રમાણે બધા મળીને પાંચ સંવત્સરિક યુગમાં ૧૨૪ પર્વો કહેલા છે. તે યુગ સંવત્સર કહ્યો. ભગવન્ ! પ્રમાણ સંવત્સર કેટલા ભેદે કહેલ છે? ગૌતમ! પાંચ ભેદે કહેલ છે, તે આ પ્રમાણે – નક્ષત્ર, ચંદ્ર, ઋતુ, આદિત્ય (સૂર્ય) અને અભિવર્ધિત. તે આ પ્રમાણ સંવત્સર કહ્યો. ભગવન્ ! લક્ષણ સંવત્સર કેટલા ભેદે કહેલ છે ? ગૌતમ ! તે પાંચ ભેદે કહેલ છે, તે આ પ્રમાણે – સૂત્ર– ૨૭૯. સમક નક્ષત્ર યોગ કરે છે, સમક ઋતુ પરિણત થાય છે, ન અતિ ઉષ્ણ – ન અતિ શીતરૂપે તે પરિણત થાય છે.. જે પ્રચુર જળયુક્ત હોય તે સમક નક્ષત્ર છે. સૂત્ર– ૨૮૦. જ્યારે ચંદ્રની સાથે પૂર્ણમાસીમાં વિષમચારી નક્ષત્રનો યોગ થાય છે, જે કટુક હોય, વિપુલ વર્ષાયુક્ત હોય છે, તેને ચંદ્ર સંવત્સર કહેવામાં આવે છે. સૂત્ર– ૨૮૧. જેમાં વિષમકાળમાં વનસ્પતિ અંકુરિત થાય છે, ઋતુ ન હોય ત્યારે પુષ્પ અને ફળ આપે છે, જેમાં સમ્યક્ વર્ષા વરસતી નથી, તેને કર્મ સંવત્સર કહે છે. સૂત્ર– ૨૮૨. જેમાં સૂર્ય પૃથ્વી, જળ, પુષ્પ અને ફળને રસ પ્રદાન કરે છે, જેમાં થોડી વર્ષાથી જ ધાન્ય સમ્યક્ રૂપે નિષ્પન્ન થાય છે. સારી ફસલ થાય છે, તે આદિત્ય સંવત્સર કહેવાય છે. સૂત્ર– ૨૮૩. જેમાં ક્ષણ, લવ, દિવસ, ઋતુ, સૂર્યના તેજથી તપ્ત રહે છે, જેમાં નિમ્ન સ્થળ જળ વડે પૂરિત રહે છે, તેને તું અભિવર્ધિત સંવત્સર જાણ સમજ. સૂત્ર– ૨૮૪. ભગવન્ ! શનૈશ્ચર સંવત્સર કેટલા ભેદે કહેલ છે ? ગૌતમ! અઠ્ઠાવીશ ભેદે કહેલ છે, તે આ – સૂત્ર– ૨૮૫. અભિજિત, શ્રવણ, ઘનિષ્ઠા, શતભિષજ, પૂર્વાભાદ્રપદ, ઉત્તરાભાદ્રપદ, રેવતી, અશ્વિની, ભરણી, કૃત્તિકા, રોહિણી, મૃગસિર, આર્દ્રા, પુનર્વસુ, પુષ્ય, આશ્લેષા, મઘા, પૂર્વા ફાલ્ગુની, ઉત્તરા ફાલ્ગુની, હસ્ત, ચિત્રા, સ્વાતી, વિશાખા, અનુરાધા, જયેષ્ઠા, મૂળ, પૂર્વાષાઢા અને ૨૮મું નક્ષત્ર ઉત્તરાષાઢા કહેલ છે. અથવા શનૈશ્ચર મહાગ્રહ ૩૦ સંવત્સરોમાં સમસ્ત નક્ષત્રમંડલનું સમાપન કરે, તે શનૈશ્ચર સંવત્સર કહેવાય છે. સૂત્ર સંદર્ભ– ૨૭૮–૨૮૫ | ||
| Mool Sutra Transliteration : | [sutra] kai nam bhamte! Samvachchhara pannatta? Goyama! Pamcha samvachchhara pannatta, tam jaha–nakkhattasamvachchhare jugasamvachchhare pamanasamvachchhare lakkhanasamvachchhare sanichchharasamvachchhare. Nakkhattasamvachchhare nam bhamte! Kaivihe pannatte? Goyama! Duvalasavihe pannatte, tam jaha–savane bhaddavae asoe kattie maggasire pose mahe phaggune chette vaisahe jetthamule asadhe, jam va vihapphai mahaggahe duvalasehim samvachchharehim savvanakkhattamamdalam samanei. Settam nakkhattasamvachchhare. Jugasamvachchhare nam bhamte! Kaivihe pannatte? Goyama! Pamchavihe pannatte, tam jaha–chamde chamde abhivaddhie chamde abhivaddhie cheva. Padhamassa nam bhamte! Chamdasamvachchharassa kai pavva pannatta? Goyama! Chauvvisam pavva pannatta. Biiyassa nam bhamte! Chamdasamvachchharassa kai pavva pannatta? Goyama! Chauvvisam pavva pannatta. Evam puchchha taiyassa. Goyama! Chhavvisam pavva pannatta. Chautthassa chamdasamvachchharassa chovvisam pavva pannatta. Pamchamassa nam abhivaddhiyassa chhavvisam pavva pannatta. Evameva sapuvvavarenam pamchasamvachchharie jue ege chauvvise pavvasae pannatte. Settam jugasamvachchhare. Pamanasamvachchhare nam bhamte! Kaivihe pannatte? Goyama! Pamchavihe pannatte, tam jaha–nakkhatte chamde uu aichche abhivaddhie. Settam pamanasamvachchhare. Lakkhanasamvachchhare nam bhamte! Kaivihe pannatte? Goyama! Pamchavihe pannatte, tam jaha– | ||
| Sutra Meaning Transliteration : | Sutra– 278. Bhagavan ! Samvatsara ketala kahela chhe\? Gautama ! Pamcha samvatsaro kahela chhe, te a pramane – nakshatra samvatsara, yuga samvatsara, pramana samvatsara, lakshana samvatsara ane shanaishchara samvatsara e pamcha chhe.. Bhagavan ! Nakshatra samvatsara ketala bhede kahela chhe\? Gautama ! Bara bhede kahela chhe, te a pramane – shravana, bhadrapada, asoja yavat ashadha. Athava brihaspati mahagraha, je bara samvatsara vade sarva nakshatramamdalanum parisamapana kare chhe, te nakshatra samvatsara. Bhagavan ! Yuga samvatsara ketala bhede kahela chhe\? Gautama ! Pamcha bhede kahela chhe, te a pramane – chamdra, chamdra, abhivardhita, chamdra ane abhivardhita. Bhagavan ! Pahela chamdra samvatsarana ketala parvo kahela chhe\? Gautama! Chovisha parvo kahela chhe. Bhagavan ! Bija chamdra samvatsarana ketala parvo kahela chhe? Gautama! Chovisha parvo kahela chhe. E pramane trijani prichchha. Gautama ! Temam 26 – parvo chhe. Chotha samvatsarana chovisha parvo chhe. Pamchamam abhivardhitana 26 – parvo kahela chhe. E pramane badha maline pamcha samvatsarika yugamam 124 parvo kahela chhe. Te yuga samvatsara kahyo. Bhagavan ! Pramana samvatsara ketala bhede kahela chhe? Gautama! Pamcha bhede kahela chhe, te a pramane – nakshatra, chamdra, ritu, aditya (surya) ane abhivardhita. Te a pramana samvatsara kahyo. Bhagavan ! Lakshana samvatsara ketala bhede kahela chhe\? Gautama ! Te pamcha bhede kahela chhe, te a pramane – Sutra– 279. Samaka nakshatra yoga kare chhe, samaka ritu parinata thaya chhe, na ati ushna – na ati shitarupe te parinata thaya chhe.. Je prachura jalayukta hoya te samaka nakshatra chhe. Sutra– 280. Jyare chamdrani sathe purnamasimam vishamachari nakshatrano yoga thaya chhe, je katuka hoya, vipula varshayukta hoya chhe, tene chamdra samvatsara kahevamam ave chhe. Sutra– 281. Jemam vishamakalamam vanaspati amkurita thaya chhe, ritu na hoya tyare pushpa ane phala ape chhe, jemam samyak varsha varasati nathi, tene karma samvatsara kahe chhe. Sutra– 282. Jemam surya prithvi, jala, pushpa ane phalane rasa pradana kare chhe, jemam thodi varshathi ja dhanya samyak rupe nishpanna thaya chhe. Sari phasala thaya chhe, te aditya samvatsara kahevaya chhe. Sutra– 283. Jemam kshana, lava, divasa, ritu, suryana tejathi tapta rahe chhe, jemam nimna sthala jala vade purita rahe chhe, tene tum abhivardhita samvatsara jana samaja. Sutra– 284. Bhagavan ! Shanaishchara samvatsara ketala bhede kahela chhe\? Gautama! Aththavisha bhede kahela chhe, te a – Sutra– 285. Abhijita, shravana, ghanishtha, shatabhishaja, purvabhadrapada, uttarabhadrapada, revati, ashvini, bharani, krittika, rohini, mrigasira, ardra, punarvasu, pushya, ashlesha, magha, purva phalguni, uttara phalguni, hasta, chitra, svati, vishakha, anuradha, jayeshtha, mula, purvashadha ane 28mum nakshatra uttarashadha kahela chhe. Athava shanaishchara mahagraha 30 samvatsaromam samasta nakshatramamdalanum samapana kare, te shanaishchara samvatsara kahevaya chhe. Sutra samdarbha– 278–285 | ||