Sutra Navigation: Mahanishith ( મહાનિશીય શ્રુતસ્કંધ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1117533
Scripture Name( English ): Mahanishith Translated Scripture Name : મહાનિશીય શ્રુતસ્કંધ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

अध्ययन-५ नवनीतसार

 Translated Chapter :

અધ્યયન-૫ નવનીતસાર
Section : Translated Section :
Sutra Number : 833 Category : Chheda-06
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] से भयवं जे णं केइ अमुणिय समय सब्भावे होत्था विहिए, इ वा अविहिए, इ वा कस्स य गच्छायारस्स य मंडलिधम्मस्स वा छत्तीसइविहस्स णं सप्पभेय नाण दंसण चरित्त तव वीरियायारस्स वा, मनसा वा, वायाए वा, कहिं चि अन्नयरे ठाणे केई गच्छाहिवई आयरिए, इ वा अंतो विसुद्ध, परिणामे वि होत्था णं असई चुक्केज्ज वा, खलेज्ज वा, परूवेमाणे वा अणुट्ठे-माणे वा, से णं आराहगे उयाहु अनाराहगे गोयमा अनाराहगे। से भयवं केणं अट्ठेणं एवं वुच्चइ जहा णं गोयमा अनाराहगे गोयमा णं इमे दुवालसंगे सुयनाणे अणप्पवसिए अनाइ निहणे सब्भूयत्थ पसाहगे अनाइ संसिद्धे से णं देविंद वंद वंदाणं अतुल बल वीरिएसरिय सत्त परक्कम महापुरिसायार कंति दित्ति लावन्न रूव सोहग्गाइ सयल कला कलाव विच्छड्ड मंडियाणं अनंत णाणीणं सयं संबुद्धाणं जिनवराणं अनाइसिद्धाणं अनंताणं वट्टमाण समय सिज्झमाणाणं अन्नेसिं च आसन्न पुरेक्खडाणं अनंताणं सुगहिय नाम धेज्जाणं महायसाणं महासत्ताणं महानुभागाणं तिहुयणेक्क तिलयाणं तेलोक्क नाहाणं जगपवराणं जगेक्क बंधूणं जग गुरूणं सव्वण्णूणं सव्व दरिसीणं पवर वर धम्म तित्थंकराणं अरहंताणं भगवंताणं भूयभव्व भविस्साईयाणागय वट्टमाण निखिलासेस कसिण सगुण सपज्जय सव्ववत्थुविदियसब्भावाणं असहाए पवरे एक्कमेक्कमग्गे से णं सुत्तत्ताए अत्थत्ताए गंथत्ताए तेसिं पि णं जहट्ठिए चेव पन्नवणिज्जे, जहट्ठिए चेवाणुट्ठणिज्जे, जहट्ठिए चेव भासणिज्जे, जहट्ठिए चेव वायणिज्जे, जहट्ठिए चेव परूवणिज्जे, जहट्ठिए चेव वायरणिज्जे जहट्ठिए चेव कहणिज्जे। से णं इमे दुवालसंगे गणिपिडगे तेसिं पि णं देविविंद वंदाणं निखिल जग विदिय सदव्व सपज्जव गइ आगइ हास वुड्ढि जीवाइ तत्त जाव णं वत्थु सहावाणं अलंघणिज्जे, अनाइक्कमणिज्जे अनासायणिज्जे अणुमोयणिज्जे। तहा चेव इमे दुवालसंगे सुयणाणे सव्व जग जीव पाण भूय सत्ताणं एगंतेणं हिए सुहे खेमे नीसेसिए आणुगामिए पारगामिए पसत्थे महत्थे महागुणे महानुभावे महापुरिसाणुचिन्ने परम-रिसिदेसिए दुक्खक्खयाए मोक्खयाए संसारुत्तारणाए ति कट्टु उवसंपज्जित्ताणं विहरिंसु किमुत मन्नेसिं ति ता गोयमा जे णं केइ अमुणिय समय सब्भावे इ वा विइय समय सारे इ वा, विहिए इ वा, अविहीए इ वा, गच्छाहिवई वा, आयरिए इ वा, अंतो विसुद्ध परिणामे वि, होत्था गच्छायारं मंडलि धम्मा छत्तीसइविह आयारादि जाव णं अन्नयरस्स वा आवस्सगाइ करणिज्जस्स णं पवयण सारस्स असती चुक्केज्ज वा, खलेज्ज वा, ते णं इमे दुवालसंगे सुयनाणे अन्नहा पयरेज्जा जे णं इमे दुवालसंग सुय नाण निबद्धंतरोवगयं एक्क पयक्खरमवि अन्नहा पयरे से णं उम्मग्गे पयंसेज्जा। जे णं उम्मग्गे पयंसे से णं अनाराहगे भवेज्जा। ता एएणं अट्ठेणं एवं वुच्चइ जहा णं गोयमा एगंतेणं अनाराहगे।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! જે કોઈ ન જાણેલા શાસ્ત્રના સદ્‌ભાવવાળા હોય તે વિધિથી કે અવિધિથી કોઈ ગચ્છના આચારો કે માંડલી ધર્મના મૂળ કે છત્રીશ પ્રકારના ભેદવાળા જ્ઞાન – દર્શન – ચારિત્ર – તપ – વીર્યના આચારોને મનથી, વચનથી કે કાયાથી કોઈપણ પ્રકારે કોઈપણ આચાર સ્થાનમાં કોઈ ગચ્છાધિપતિ કે આચાર્ય કે જેમના અંતઃકરણમાં વિશુદ્ધ પરિણામ હોવા છતાં વારંવાર ચૂકી જાય, સ્ખલના પામે કે પ્રરૂપણ કરે તો તે આરાધક કે અનારાધક ગણાય ? ગૌતમ ! અનારાધક ગણાય. ભગવન્‌ ! કયા કારણથી એમ કહેવાય છે ? ગૌતમ ! જે બાર અંગરૂપ શ્રુતજ્ઞાન મહાપ્રમાણ અને અંત વગરનું છે. જેની આદિ નથી કે નાશ નથી. સદ્‌ભૂત પદાર્થોની સિદ્ધિ કરી આપનાર, અનાદિથી સારી રીતે સિદ્ધ થયેલ છે, દેવેન્દ્રોને પણ વંદનીય છે, એવા અતુલ બલ, વીર્ય, અસાધારણ સત્વ, પરાક્રમ, મહાપુરુષાર્થ, ક્રાંતિ, તેજ, લાવણ્ય, રૂપ, સૌભાગ્ય, અતિશય કળાના સમૂહથી સમૃદ્ધિથી શોભિત, અનંતજ્ઞાની, સ્વયં પ્રતિબોધિત જિનવરો, અનાદિ અનંત સિદ્ધો, વર્તમાનમાં સિદ્ધ થતા, નજીકના કાળમાં સિદ્ધ પામનારા એવા અનંત જેમના નામ સવારમાં ગ્રહણ કરવા યોગ્ય છે. તથા. મહા સત્ત્વવાળા, મહાનુભાગ, ત્રણે ભુવનમાં એક તિલક સમાન, જગતમાં શ્રેષ્ઠ, જગતબંધુ, જગત ગુરુ, સર્વજ્ઞ, સર્વ જાણનારા, સર્વ દેખનારા, શ્રેષ્ઠ, ઉત્તમ, ધર્મનીય પ્રવર્તક અરિહંત ભગવંતો, ભૂત – ભાવિ – આદિ સમગ્ર ગુણો, પર્યાયો, સર્વ વસ્તુનો સદ્‌ભાવ જેણે જાણેલો છે. કોઈની પણ સહાય ન લેનારા, સર્વશ્રેષ્ઠ, એકલા, જેમનો એક જ માર્ગ છે એવા તીર્થંકર ભગવંતો તેમણે સૂત્રથી, અર્થથી, ગ્રંથથી, યથાર્થપણે તેની પ્રરૂપણા કરેલી છે. યથાસ્થિતિ અનુસેવન કરેલ છે. કહેવા – વાચના આપવા – પ્રરૂપણા કરવા – બોલવા કે કથન કરવા લાયક વાચના આપવા – એવા આ બાર અંગો અને ગણિપીટક છે. તે બાર અંગો અને તેના અર્થો તીર્થંકરો કે જે દેવેન્દ્રને પણ વંદનીય છે. સમગ્ર જાતિના સર્વે દ્રવ્યો અને પર્યાયો સહિત ગતિ, આગતિ, ઇતિહાસ, બુદ્ધિ જીવાદિ તત્ત્વો, વસ્તુના સ્વભાવોના સંપૂર્ણ જ્ઞાતા છે. તેમને પણ અલંઘનીય છે. અતિક્રમણીય નથી, આશાતના ન કરવા લાયક છે. વળી, આ બાર અંગરૂપ શ્રુતજ્ઞાન એ સર્વે જગતના જીવો, પ્રાણો, ભૂતો અને સત્ત્વોને એકાંતે હીતકારી, સુખકારી, કર્મનાશ કરવામાં સમર્થ અને મોક્ષના કારણરૂપ છે. ભવોભવ સાથે અનુસરણ કરનાર છે, સંસારને પાર પમાડનાર છે. પ્રશસ્ત મહાઅર્થથી ભરપૂર છે. તેમાં ફળ સ્વરૂપ વગેરે કહેલા હોવાથી મહાગુણયુક્ત, મહાપ્રભાવશાળી છે. મહાપુરુષોએ અનુસરેલ છે. પરમ મહર્ષિઓએ તીર્થંકરોએ ઉપદેશેલી છે. જે દ્વાદશાંગી દુઃખનો ક્ષય કરવા માટે, જ્ઞાનાવરણીય આદિ કર્મનો ક્ષય કરવા માટે, રાગ – દ્વેષાદિના બંધનોથી મુક્ત થવા માટે, સંસાર – સમુદ્રથી પાર ઉતરવા માટે સમર્થ છે. એમ હોવાથી તે દ્વાદશાંગીને અંગીકાર કરીને વિચરીશ. એ સિવાય બીજાનું મારે પ્રયોજન નથી. તેથી હે ગૌતમ! જે કોઈએ શાસ્ત્રનો સદ્‌ભાવ ન જાણેલો હોય, શાસ્ત્રનો સાર જાણેલો ન હોય, તે ગચ્છાધિપતિ કે આચાર્ય જેના પરિણામ અંદરથી વિશુદ્ધ હોય તો પણ ગચ્છના આચારો, માંડલીના ધર્મો, છત્રીશ પ્રકારના જ્ઞાનાદિ આચારો યાવત્‌ આવશ્યકાદિ કરણીય કે પ્રવચનના સારને વારંવાર ચૂકે, સ્ખલના પામે અથવા આ બાર અંગરૂપ શ્રુતજ્ઞાનને વિપરીત રૂપ પ્રચારે. જે કોઈ આ બાર અંગરૂપ શ્રુતજ્ઞાનની અંદર ગૂંથેલા અને અંદર રહેલા એક પદ કે અક્ષરને વિપરીત રૂપે પ્રચારે કે આચરે તે ઉન્માર્ગ દેખાડનારો સમજવો. જે ઉન્માર્ગ દેખાડે તે અનારાધક થાય. આ કારણે કહેવાય છે કે તે અનારાધક છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] se bhayavam je nam kei amuniya samaya sabbhave hottha vihie, i va avihie, i va kassa ya gachchhayarassa ya mamdalidhammassa va chhattisaivihassa nam sappabheya nana damsana charitta tava viriyayarassa va, manasa va, vayae va, kahim chi annayare thane kei gachchhahivai ayarie, i va amto visuddha, pariname vi hottha nam asai chukkejja va, khalejja va, paruvemane va anutthe-mane va, se nam arahage uyahu anarahage goyama anarahage. Se bhayavam kenam atthenam evam vuchchai jaha nam goyama anarahage goyama nam ime duvalasamge suyanane anappavasie anai nihane sabbhuyattha pasahage anai samsiddhe se nam devimda vamda vamdanam atula bala viriesariya satta parakkama mahapurisayara kamti ditti lavanna ruva sohaggai sayala kala kalava vichchhadda mamdiyanam anamta naninam sayam sambuddhanam jinavaranam anaisiddhanam anamtanam vattamana samaya sijjhamananam annesim cha asanna purekkhadanam anamtanam sugahiya nama dhejjanam mahayasanam mahasattanam mahanubhaganam tihuyanekka tilayanam telokka nahanam jagapavaranam jagekka bamdhunam jaga gurunam savvannunam savva darisinam pavara vara dhamma titthamkaranam arahamtanam bhagavamtanam bhuyabhavva bhavissaiyanagaya vattamana nikhilasesa kasina saguna sapajjaya savvavatthuvidiyasabbhavanam asahae pavare ekkamekkamagge se nam suttattae atthattae gamthattae tesim pi nam jahatthie cheva pannavanijje, jahatthie chevanutthanijje, jahatthie cheva bhasanijje, jahatthie cheva vayanijje, jahatthie cheva paruvanijje, jahatthie cheva vayaranijje jahatthie cheva kahanijje. Se nam ime duvalasamge ganipidage tesim pi nam devivimda vamdanam nikhila jaga vidiya sadavva sapajjava gai agai hasa vuddhi jivai tatta java nam vatthu sahavanam alamghanijje, anaikkamanijje anasayanijje anumoyanijje. Taha cheva ime duvalasamge suyanane savva jaga jiva pana bhuya sattanam egamtenam hie suhe kheme nisesie anugamie paragamie pasatthe mahatthe mahagune mahanubhave mahapurisanuchinne parama-risidesie dukkhakkhayae mokkhayae samsaruttaranae ti kattu uvasampajjittanam viharimsu kimuta mannesim ti ta goyama je nam kei amuniya samaya sabbhave i va viiya samaya sare i va, vihie i va, avihie i va, gachchhahivai va, ayarie i va, amto visuddha pariname vi, hottha gachchhayaram mamdali dhamma chhattisaiviha ayaradi java nam annayarassa va avassagai karanijjassa nam pavayana sarassa asati chukkejja va, khalejja va, te nam ime duvalasamge suyanane annaha payarejja je nam ime duvalasamga suya nana nibaddhamtarovagayam ekka payakkharamavi annaha payare se nam ummagge payamsejja. Je nam ummagge payamse se nam anarahage bhavejja. Ta eenam atthenam evam vuchchai jaha nam goyama egamtenam anarahage.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Je koi na janela shastrana sadbhavavala hoya te vidhithi ke avidhithi koi gachchhana acharo ke mamdali dharmana mula ke chhatrisha prakarana bhedavala jnyana – darshana – charitra – tapa – viryana acharone manathi, vachanathi ke kayathi koipana prakare koipana achara sthanamam koi gachchhadhipati ke acharya ke jemana amtahkaranamam vishuddha parinama hova chhatam varamvara chuki jaya, skhalana pame ke prarupana kare to te aradhaka ke anaradhaka ganaya\? Gautama ! Anaradhaka ganaya. Bhagavan ! Kaya karanathi ema kahevaya chhe\? Gautama ! Je bara amgarupa shrutajnyana mahapramana ane amta vagaranum chhe. Jeni adi nathi ke nasha nathi. Sadbhuta padarthoni siddhi kari apanara, anadithi sari rite siddha thayela chhe, devendrone pana vamdaniya chhe, eva atula bala, virya, asadharana satva, parakrama, mahapurushartha, kramti, teja, lavanya, rupa, saubhagya, atishaya kalana samuhathi samriddhithi shobhita, anamtajnyani, svayam pratibodhita jinavaro, anadi anamta siddho, vartamanamam siddha thata, najikana kalamam siddha pamanara eva anamta jemana nama savaramam grahana karava yogya chhe. Tatha. Maha sattvavala, mahanubhaga, trane bhuvanamam eka tilaka samana, jagatamam shreshtha, jagatabamdhu, jagata guru, sarvajnya, sarva jananara, sarva dekhanara, shreshtha, uttama, dharmaniya pravartaka arihamta bhagavamto, bhuta – bhavi – adi samagra guno, paryayo, sarva vastuno sadbhava jene janelo chhe. Koini pana sahaya na lenara, sarvashreshtha, ekala, jemano eka ja marga chhe eva tirthamkara bhagavamto temane sutrathi, arthathi, gramthathi, yatharthapane teni prarupana kareli chhe. Yathasthiti anusevana karela chhe. Kaheva – vachana apava – prarupana karava – bolava ke kathana karava layaka vachana apava – eva a bara amgo ane ganipitaka chhe. Te bara amgo ane tena artho tirthamkaro ke je devendrane pana vamdaniya chhe. Samagra jatina sarve dravyo ane paryayo sahita gati, agati, itihasa, buddhi jivadi tattvo, vastuna svabhavona sampurna jnyata chhe. Temane pana alamghaniya chhe. Atikramaniya nathi, ashatana na karava layaka chhe. Vali, a bara amgarupa shrutajnyana e sarve jagatana jivo, prano, bhuto ane sattvone ekamte hitakari, sukhakari, karmanasha karavamam samartha ane mokshana karanarupa chhe. Bhavobhava sathe anusarana karanara chhe, samsarane para pamadanara chhe. Prashasta mahaarthathi bharapura chhe. Temam phala svarupa vagere kahela hovathi mahagunayukta, mahaprabhavashali chhe. Mahapurushoe anusarela chhe. Parama maharshioe tirthamkaroe upadesheli chhe. Je dvadashamgi duhkhano kshaya karava mate, jnyanavaraniya adi karmano kshaya karava mate, raga – dveshadina bamdhanothi mukta thava mate, samsara – samudrathi para utarava mate samartha chhe. Ema hovathi te dvadashamgine amgikara karine vicharisha. E sivaya bijanum mare prayojana nathi. Tethi he gautama! Je koie shastrano sadbhava na janelo hoya, shastrano sara janelo na hoya, te gachchhadhipati ke acharya jena parinama amdarathi vishuddha hoya to pana gachchhana acharo, mamdalina dharmo, chhatrisha prakarana jnyanadi acharo yavat avashyakadi karaniya ke pravachanana sarane varamvara chuke, skhalana pame athava a bara amgarupa shrutajnyanane viparita rupa prachare. Je koi a bara amgarupa shrutajnyanani amdara gumthela ane amdara rahela eka pada ke aksharane viparita rupe prachare ke achare te unmarga dekhadanaro samajavo. Je unmarga dekhade te anaradhaka thaya. A karane kahevaya chhe ke te anaradhaka chhe.