Sutra Navigation: Mahanishith ( મહાનિશીય શ્રુતસ્કંધ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1117193
Scripture Name( English ): Mahanishith Translated Scripture Name : મહાનિશીય શ્રુતસ્કંધ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

अध्ययन-३ कुशील लक्षण

 Translated Chapter :

અધ્યયન-૩ કુશીલ લક્ષણ
Section : Translated Section :
Sutra Number : 493 Category : Chheda-06
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] (१) से भयवं कयराए विहिए पंच-मंगलस्स णं विणओवहाणं कायव्वं (२) गोयमा इमाए विहिए पंचमंगलस्स णं विणओवहाणं कायव्वं, तं जहा–सुपसत्थे चेव सोहने तिहि-करण-मुहुत्त-नक्खत्त-जोग-लग्ग-ससीबले (३) विप्पमुक्क-जायाइमयासंकेण, संजाय-सद्धा-संवेग-सुतिव्वतर-महंतुल्लसंत-सुहज्झ-वसायाणुगय-भत्ती-बहुमान-पुव्वं निन्नियाण-दुवालस-भत्त-ट्ठिएणं, (४) चेइयालये जंतुविरहिओगासे, (५) भत्ति-भर-निब्भरुद्धसिय-ससीसरोमावली-पप्फुल्ल-वयण-सयवत्त-पसंत-सोम-थिर-दिट्ठी (६) नव-नव-संवेग- समुच्छलंत- संजाय- बहल- घन- निरंतर- अचिंत- परम- सुह- परिणाम-विसेसुल्लासिय-सजीव-वीरियानुसमय-विवड्ढंत-पमोय-सुविसुद्ध-सुनिम्मल-विमल-थिर-दढयरंत करणेणं, (७) खितिणिहिय-जाणु[णा]ण सि-उत्तमंग-कर-कमल-मउल-सोहंजलि-पुडेणं, (८) सिरि-उसभाइ-पवर-वर-धम्म-तित्थयर-पडिमा-बिंब-विणिवेसिय-नयन-मानसेगग्गतग्ग -यज्झवसाएणं (९) समयण्णु-दढ-चरित्तादि-गुण-संपओववेय-गुरु-सद्दत्थत्थानुट्ठाण-करणेक्क-बद्ध-लक्ख -तवाहिय-गुरुवयण-विणिग्गय, (१०) विनयादि-बहुमान-परिओसाऽनु-कंपोवलद्धं, (११) अनेग- सोग-संतावुव्वेवग- महवाधिवेयणा-घोर-दुक्ख-दारिद्द-किलेस-रोग-जम्म-जरा-मरण-गब्भवास-निवासाइ-दुट्ठ-सावगागाह-भीम-भवोदहि-तरंडग-भूयं इणमो, (१२) सयलागम-मज्झ-वत्तगस्स, मिच्छत्त-दोसावहय-विसिट्ठ-बुद्धीपरिकप्पिय-कुभणिय-अघडमाण-असेस-हेउ-दिट्ठंत-जुत्ती-विद्धंस-णिक्क-पच्चल-पोढस्स पंचमंगल-महासुयक्खंधस्स, (१३) पंचज्झयणेग-चूला-परिक्खित्तस्स पवर-पवयण-देवयाहिट्ठियस्स, (१४) तिपद-परिच्छिन्नेगालावग-सत्तक्खर-परिमानं, (१५) अनंतगम-पज्जवत्थ-पसाहगं, (१६) सव्व-महामंत-पयर-विज्जाणं परम-बीय-भूयं, (१७) नमो अरहंताणं ति, (१८) पढमज्झयणं अहिज्जेयव्वं, (१९) तद्दियहे य आयंबिलेणं पारेयव्वं। (१) तहेय बीय-दीने अनेगाइ-सय-गुण-संपओववेयं, अनंतर-भणियत्थ-पसाहगं, अनंतरु-त्तेणेव कमेणं दुपय-परिच्छिन्नेगालावग- पंचक्खर-परिमाणं नमो सिद्धाणं ति बीयमज्झयणं अहिज्जेयव्वं ति; (२) तद्दियहे य आयंबिलेण पारेयव्वं, (३) एवं अनंतर-भणिएणेव कमेणं अनंतरुत्तत्थ-पसाहगं ति-पद-परिच्छिन्नेगा-लावग-सत्तक्खर-परिमाणं नमो आयरियाणं ति तइय-मज्झयणं आयंबिलेणं अहिज्जेयव्वं, (४) तहा य अनंतरुत्थ-पसाहगं ति-पय-परिच्छिन्नेगालवगं-सत्तक्खर-परिमाणं नमो उवज्झा-याणं ति चउत्थं अज्झयणं चउत्थ-दिने आयंबिलेण एव, (५) तहेव अनंतर भणियत्थ पसाहगं पंचपय-परिच्छिन्नेगालवग-नव-क्खरपरिमाणं नमो लोए सव्वसाहूणं ति ति पंचमज्झयणं पंचम दिनं आयंबिलेण (६) तहेव तं अत्थानुगामियं एक्कारस-पय-परि-च्छिन्न-तियालावग-तेत्तीस अक्खर-परिमाणं एसो पंचनमोक्कारो सव्व-पाव-प्पणासणो। मंगलाणं च सव्वेसिं पढमं हवइ मंगलं॥ इति चूलं ति छट्ठ-सत्तम-ट्ठम-दिने तेणेव कम-विभागेण आयंबिलेहिं अहिज्जेयव्वं (७) एवमेयं पंचमंगल-महा-सुयक्खंधं सर-वत्तय-रहियं पयक्खर-बिंदु-मत्ता-विसुद्धं गुरु-गुणोववेय-गुरुवइट्ठं कसिणमहिज्जित्ता णं तहा कायव्वं जहा पुव्वानुपुव्वीए पच्छानुपुव्वीए अनानु-पुव्वीए जीहग्गे तरेज्जा। (८) तओ तेणेवानंतरभणिय-तिहि-करण-मुहुत्त-नक्खत्त-जोग-लग्ग-ससी-बल-जंतु-विर-हिओगासे चेइयाल-गाइकमेणं (९) अट्ठम-भत्तेणं समनुजाणाविऊणं गोयमा महया पबंधेण सुपरिफुडं निउणं असंदिद्धं सुत्तत्थं अनेगहा सोऊण अवधारेयव्वं। (१०) एयाए विहीए पंचमंगलस्स णं गोयमा विनओवहाणे कायव्वे।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! કઈ વિધિથી પંચમંગલનું વિનય ઉપધાન કરવું ? ગૌતમ ! અમે તે વિધિ આગળ જણાવીશું. અતિ પ્રશસ્ત તેમજ શોભન તિથિ, કરણ, મુહૂર્ત્ત, નક્ષત્ર, યોગ, લગ્ન, ચંદ્રબલ હોય જેના શ્રદ્ધા સંવેગ નિઃશંક અતિશય વૃદ્ધિ પામેલા હોય. અતિ તીવ્ર ઉલ્લાસ પામતા, શુભાધ્યવસાય સહિત પૂર્ણ ભક્તિ – બહુમાન સહ કોઈ જ આલોક – પરલોકના ફળની ઇચ્છા રહિત સળંગ પાંચ ઉપવાસના પચ્ચક્‌ખાણ કરીને જિનમંદિરમાં અચિત્ત જગ્યામાં રહીને જેનું મસ્તક ભક્તિપૂર્ણ બનેલ છે. હર્ષથી રોમાંચિત, નયન કમળ વિકસિત થયેલ શાંત – સૌમ્ય – સ્થિર દૃષ્ટિવાળો, હૃદયમાં સંવેગની છોળો ઉછળી રહી છે તેવો, અતિ તીવ્ર ઉલ્લાસથી, અનેક ધન આંતરા રહિત, અચિંત્ય પરમ શુભ પરિણામ વિશેષથી ઉલ્લસિત, વીર્ય યોગે સમયે સમયે વૃદ્ધિ પામતા, હર્ષપૂર્ણ – શુદ્ધ – નિર્મળ – નિશ્ચલ હૃદયવાળા સ્થાપિત એવી શ્રી ઋષભાદિ તીર્થંકર પ્રતિમા વિશે સ્થાપના કરેલ નયન ને મનવાળો, એકાગ્ર પરિણામી, આરાધક આત્મા શાસ્ત્રજ્ઞ, દૃઢ ચારિત્રી, ગુણવાન, યોગ્ય શબ્દોચ્ચારથી અનુષ્ઠાન કરાવવાના અદ્વિતીય લક્ષ્યવાળા ગુરુના વચનને અબાધક, વિનયાદિ બહુમાન પ્રાપ્ત, શોક – સંતાપાદિ રૂપ સર્વે દુષ્ટ શ્વાપદથી યુક્ત ભવસમુદ્રમાં નાવ સમાન, આગમ શાસ્ત્ર મધ્યે વર્તતા એવા પંચમંગલ મહાશ્રુતસ્કંધવાળા પાંચ અધ્યયન અને એક ચૂલિકાવાળા, પ્રવચન દેવતાધિષ્ઠિત એવા – જે ત્રણ પદ, એક આલાવાયુક્ત અને સાત અક્ષર પ્રમાણ, અનંતગમ પર્યાયને જણાવનાર સર્વ મહામંત્રો અને શ્રેષ્ઠ વિદ્યાઓના પરમ બીજભૂત ‘નમો અરિહંતાણં’ એવા પ્રકારનું પહેલું અધ્યયન વાચનાપૂર્વક ભણવું જોઈએ. પાંચ ઉપવાસ કર્યા પછી પહેલાં અધ્યયનની વાચના લીધા પછી તે દિવસે આયંબિલ તપથી પારણુ કરવું જોઈએ. તે જ પ્રમાણે બીજા દિવસે અર્થાત્‌ સાતમા દિવસે અનેક ગુણસંપદાયુક્ત પૂર્વોક્ત અર્થને સાધી આપનાર પૂર્વોક્ત ક્રમે બે પદયુક્ત એક આલાવો, પાંચ અક્ષર પ્રમાણ નમો સિદ્ધાણં એ બીજા અધ્યયનને ભણવું, તે દિવસે આયંબિલથી પારણું કરે. એ પ્રમાણે પૂર્વોક્ત અર્થને સાધી આપનાર ત્રણ પદયુક્ત એક આલાવો, સાત અક્ષર પ્રમાણ ‘નમો આયરિયાણં’ એવા ત્રીજા અધ્યયનનું પઠન કરવું, પારણે આયંબિલ કરવું. તથા આગળ કહેલા અર્થને સાધી આપનાર ત્રણ પદયુક્ત એક આલાવો અને સાત અક્ષર પ્રમાણ ‘નમો ઉવજ્ઝાયાણં’ એવા ચોથા અધ્યયનનું પઠન કરવું, પારણે આયંબિલ કરવું. એ જ પ્રમાણે ચાર પદયુક્ત એક આલાવાને નવ અક્ષર પ્રમાણ ‘નમો લોએ સવ્વસાહૂણં’ એવા પાંચમાં અધ્યયન ની વાચના લઈને ભણવું, તેમાં દશમાં દિવસે પારણે આયંબિલ. તે જ પ્રમાણે તેના અર્થને અનુસરનાર ૧૧ – પદોયુક્ત ત્રણ આલાવા અને ૩૩ – અક્ષર પ્રમાણવાળી ચૂલિકારૂપ ‘એસો પંચ નમુક્કારો, સવ્વપાવપ્પણાસણો. મંગલાણં ય સવ્વેસિં, પઢમં હવઈ મંગલમ્‌.’ ત્રણ દિવસ એક – એક પદની વાચના લેવી. છઠ્ઠા, સાતમા, આઠમા દિવસે તે જ ક્રમ અને વિભાગથી આયંબિલ પૂર્વક પઠન કરવું. એ પ્રમાણે પંચમંગલ મહાશ્રુતસ્કંધ સ્વર, વર્ણપદ સહિત, પદ – અક્ષર – બિંદુ માત્રાથી વિશુદ્ધ મોટા ગુણવાળા, ગુરુએ ઉપદેશેલ, વાચના આપેલ તેને સમગ્રપણે ભણીને તૈયાર કરવો કે જેથી પૂર્વાનુપૂર્વી, પશ્ચાનુપૂર્વી, અનાનુપૂર્વીએ જીભના અગ્રભાગે બરાબર યાદ રહી જાય. પછી પૂર્વોક્ત તિથિ, કરણ, મુહૂર્ત્ત, નક્ષત્ર, યોગ, લગ્ન, ચંદ્રબળના શુભ સમયે જીવ – જંતુ રહિત ચૈત્યાલયના સ્થાનમાં, તેને અનુજ્ઞાવિધિ કરાવીને હે ગૌતમ ! મોટા પ્રબંધ અને આડંબર રહિત અતિ સ્પષ્ટ વાચના સાંભળીને તેને બરાબર અવધારવી. આ વિધિથી પંચમંગલના વિનય – ઉપધાન કરવા જોઈએ.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] (1) se bhayavam kayarae vihie pamcha-mamgalassa nam vinaovahanam kayavvam (2) goyama imae vihie pamchamamgalassa nam vinaovahanam kayavvam, tam jaha–supasatthe cheva sohane tihi-karana-muhutta-nakkhatta-joga-lagga-sasibale (3) vippamukka-jayaimayasamkena, samjaya-saddha-samvega-sutivvatara-mahamtullasamta-suhajjha-vasayanugaya-bhatti-bahumana-puvvam ninniyana-duvalasa-bhatta-tthienam, (4) cheiyalaye jamtuvirahiogase, (5) bhatti-bhara-nibbharuddhasiya-sasisaromavali-papphulla-vayana-sayavatta-pasamta-soma-thira-ditthi (6) nava-nava-samvega- samuchchhalamta- samjaya- bahala- ghana- niramtara- achimta- parama- suha- parinama-visesullasiya-sajiva-viriyanusamaya-vivaddhamta-pamoya-suvisuddha-sunimmala-vimala-thira-dadhayaramta karanenam, (7) khitinihiya-janu[na]na si-uttamamga-kara-kamala-maula-sohamjali-pudenam, (8) siri-usabhai-pavara-vara-dhamma-titthayara-padima-bimba-vinivesiya-nayana-manasegaggatagga -yajjhavasaenam (9) samayannu-dadha-charittadi-guna-sampaovaveya-guru-saddatthatthanutthana-karanekka-baddha-lakkha -tavahiya-guruvayana-viniggaya, (10) vinayadi-bahumana-pariosanu-kampovaladdham, (11) anega- soga-samtavuvvevaga- mahavadhiveyana-ghora-dukkha-daridda-kilesa-roga-jamma-jara-marana-gabbhavasa-nivasai-duttha-savagagaha-bhima-bhavodahi-taramdaga-bhuyam inamo, (12) sayalagama-majjha-vattagassa, michchhatta-dosavahaya-visittha-buddhiparikappiya-kubhaniya-aghadamana-asesa-heu-ditthamta-jutti-viddhamsa-nikka-pachchala-podhassa pamchamamgala-mahasuyakkhamdhassa, (13) pamchajjhayanega-chula-parikkhittassa pavara-pavayana-devayahitthiyassa, (14) tipada-parichchhinnegalavaga-sattakkhara-parimanam, (15) anamtagama-pajjavattha-pasahagam, (16) savva-mahamamta-payara-vijjanam parama-biya-bhuyam, (17) namo arahamtanam ti, (18) padhamajjhayanam ahijjeyavvam, (19) taddiyahe ya ayambilenam pareyavvam. (1) taheya biya-dine anegai-saya-guna-sampaovaveyam, anamtara-bhaniyattha-pasahagam, anamtaru-tteneva kamenam dupaya-parichchhinnegalavaga- Pamchakkhara-parimanam namo siddhanam ti biyamajjhayanam ahijjeyavvam ti; (2) taddiyahe ya ayambilena pareyavvam, (3) evam anamtara-bhanieneva kamenam anamtaruttattha-pasahagam ti-pada-parichchhinnega-lavaga-sattakkhara-parimanam namo ayariyanam ti taiya-majjhayanam ayambilenam ahijjeyavvam, (4) taha ya anamtaruttha-pasahagam ti-paya-parichchhinnegalavagam-sattakkhara-parimanam namo uvajjha-yanam ti chauttham ajjhayanam chauttha-dine ayambilena eva, (5) taheva anamtara bhaniyattha pasahagam pamchapaya-parichchhinnegalavaga-nava-kkharaparimanam namo loe savvasahunam ti ti pamchamajjhayanam pamchama dinam ayambilena (6) taheva tam atthanugamiyam ekkarasa-paya-pari-chchhinna-tiyalavaga-tettisa akkhara-parimanam Eso pamchanamokkaro savva-pava-ppanasano. Mamgalanam cha savvesim padhamam havai mamgalam. Iti chulam ti chhattha-sattama-tthama-dine teneva kama-vibhagena ayambilehim ahijjeyavvam (7) evameyam pamchamamgala-maha-suyakkhamdham sara-vattaya-rahiyam payakkhara-bimdu-matta-visuddham guru-gunovaveya-guruvaittham kasinamahijjitta nam taha kayavvam jaha puvvanupuvvie pachchhanupuvvie ananu-puvvie jihagge tarejja. (8) tao tenevanamtarabhaniya-tihi-karana-muhutta-nakkhatta-joga-lagga-sasi-bala-jamtu-vira-hiogase cheiyala-gaikamenam (9) atthama-bhattenam samanujanaviunam goyama mahaya pabamdhena supariphudam niunam asamdiddham suttattham anegaha souna avadhareyavvam. (10) eyae vihie pamchamamgalassa nam goyama vinaovahane kayavve.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Kai vidhithi pamchamamgalanum vinaya upadhana karavum\? Gautama ! Ame te vidhi agala janavishum. Ati prashasta temaja shobhana tithi, karana, muhurtta, nakshatra, yoga, lagna, chamdrabala hoya jena shraddha samvega nihshamka atishaya vriddhi pamela hoya. Ati tivra ullasa pamata, shubhadhyavasaya sahita purna bhakti – bahumana saha koi ja aloka – paralokana phalani ichchha rahita salamga pamcha upavasana pachchakkhana karine jinamamdiramam achitta jagyamam rahine jenum mastaka bhaktipurna banela chhe. Harshathi romamchita, nayana kamala vikasita thayela shamta – saumya – sthira drishtivalo, hridayamam samvegani chholo uchhali rahi chhe tevo, ati tivra ullasathi, aneka dhana amtara rahita, achimtya parama shubha parinama visheshathi ullasita, virya yoge samaye samaye vriddhi pamata, harshapurna – shuddha – nirmala – nishchala hridayavala sthapita evi shri rishabhadi tirthamkara pratima vishe sthapana karela nayana ne manavalo, ekagra parinami, aradhaka atma shastrajnya, dridha charitri, gunavana, yogya shabdochcharathi anushthana karavavana advitiya lakshyavala guruna vachanane abadhaka, vinayadi bahumana prapta, shoka – samtapadi rupa sarve dushta shvapadathi yukta bhavasamudramam nava samana, agama shastra madhye vartata eva pamchamamgala mahashrutaskamdhavala pamcha adhyayana ane eka chulikavala, pravachana devatadhishthita eva – Je trana pada, eka alavayukta ane sata akshara pramana, anamtagama paryayane janavanara sarva mahamamtro ane shreshtha vidyaona parama bijabhuta ‘namo arihamtanam’ eva prakaranum pahelum adhyayana vachanapurvaka bhanavum joie. Pamcha upavasa karya pachhi pahelam adhyayanani vachana lidha pachhi te divase ayambila tapathi paranu karavum joie. Te ja pramane bija divase arthat satama divase aneka gunasampadayukta purvokta arthane sadhi apanara purvokta krame be padayukta eka alavo, pamcha akshara pramana namo siddhanam e bija adhyayanane bhanavum, te divase ayambilathi paranum kare. E pramane purvokta arthane sadhi apanara trana padayukta eka alavo, sata akshara pramana ‘namo ayariyanam’ eva trija adhyayananum pathana karavum, parane ayambila karavum. Tatha agala kahela arthane sadhi apanara trana padayukta eka alavo ane sata akshara pramana ‘namo uvajjhayanam’ eva chotha adhyayananum pathana karavum, parane ayambila karavum. E ja pramane chara padayukta eka alavane nava akshara pramana ‘namo loe savvasahunam’ eva pamchamam adhyayana ni vachana laine bhanavum, temam dashamam divase parane ayambila. Te ja pramane tena arthane anusaranara 11 – padoyukta trana alava ane 33 – akshara pramanavali chulikarupa ‘eso pamcha namukkaro, savvapavappanasano. Mamgalanam ya savvesim, padhamam havai mamgalam.’ trana divasa eka – eka padani vachana levi. Chhaththa, satama, athama divase te ja krama ane vibhagathi ayambila purvaka pathana karavum. E pramane pamchamamgala mahashrutaskamdha svara, varnapada sahita, pada – akshara – bimdu matrathi vishuddha mota gunavala, gurue upadeshela, vachana apela tene samagrapane bhanine taiyara karavo ke jethi purvanupurvi, pashchanupurvi, ananupurvie jibhana agrabhage barabara yada rahi jaya. Pachhi purvokta tithi, karana, muhurtta, nakshatra, yoga, lagna, chamdrabalana shubha samaye jiva – jamtu rahita chaityalayana sthanamam, tene anujnyavidhi karavine he gautama ! Mota prabamdha ane adambara rahita ati spashta vachana sambhaline tene barabara avadharavi. A vidhithi pamchamamgalana vinaya – upadhana karava joie.