Sutra Navigation: Jambudwippragnapati ( જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1107859
Scripture Name( English ): Jambudwippragnapati Translated Scripture Name : જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

वक्षस्कार ७ ज्योतिष्क

 Translated Chapter :

વક્ષસ્કાર ૭ જ્યોતિષ્ક
Section : Translated Section :
Sutra Number : 259 Category : Upang-07
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] जया णं भंते! सूरिए सव्वब्भंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं केमहालए दिवसे, केमहालया राई भवइ? गोयमा! तया णं उत्तमकट्ठपत्ते उक्कोसए अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे भवइ, जहन्निया दुवालसमुहुत्ता राई भवइ। से निक्खममाणे सूरिए नवं संवच्छरं अयमाणे पढमंसि अहोरत्तंसि अब्भंतरा मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ। जया णं भंते! सूरिए अब्भंतरानंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं केमहालए दिवसे, केमहालया राई भवइ? गोयमा! तया णं अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे भवइ दोहिं एगसट्ठिभागमुहुत्तेहिं ऊणे, दुवालसमुहुत्ता राई भवइ दोहि य एगसट्ठिभागमुहुत्तेहिं अहिया। से निक्खममाणे सूरिए दोच्चंसि अहोरत्तंसि अब्भंतरतच्चं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं केमहालए दिवसे, केमहालया राई भवइ? गोयमा! तया णं अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे भवइ चउहिं एगसट्ठिभागमुहुत्तेहिं ऊणे, दुवालसमुहुत्ता राई भवइ चउहिं एगसट्ठिभागमुहुत्तेहिं अहिया। एवं खलु एएणं उवाएणं निक्खममाणे सूरिए तयणंतराओ मंडलाओ तयनंतरं मंडलं संकम-माणे-संकममाणे दो-दो एगसट्ठिभागमुहुत्ते मंडले दिवसखेत्तस्स निवड्ढेमाणे-निवड्ढेमाणे रयणि-खेत्तस्स अभिवड्ढेमाणे-अभिवड्ढेमाणे सव्वबाहिरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ। जया णं सूरिए सव्वब्भंतराओ मंडलाओ सव्वबाहिरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं सव्वब्भंतरमंडलं पणिहाय एगेणं तेसीएणं राइंदियसएणं तिन्नि छावट्ठे एगसट्ठिभागमुहुत्तसए दिवसखेत्तस्स निवड्ढेत्ता रयणिखेत्तस्स अभिवड्ढेत्ता चारं चरइ। जया णं भंते! सूरिए सव्वबाहिरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं केमहालए दिवसे, केमहालया राई भवई? गोयमा! तया णं उत्तमकट्ठपत्ता उक्कोसिया अट्ठारसमुहुत्ता राई भवई, जहण्णए दुवालसमुहुत्ते दिवसे भवइ। एस णं पढमे छम्मासे, एस णं पढमस्स छम्मासस्स पज्जवसाणे। से पविसमाणे सूरिए दोच्चं छम्मासं अयमाणे पढमंसि अहोरत्तंसि बाहिरानंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ। जया णं भंते! सूरिए बाहिरानंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं केमहालए दिवसे, केमहालया राई भवइ? गोयमा! अट्ठारसमुहुत्ता राई भवइ दोहिं एगसट्ठिभागमुहुत्तेहिं ऊणा, दुवालसमुहुत्ते दिवसे भवइ दोहिं एगसट्ठिभागमुहुत्तेहिं अहिए। से पविसमाणे सूरिए दोच्चंसि अहोरत्तंसि बाहिरतच्चं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ। जया णं भंते! सूरिए बाहिरतच्चं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं केमहालए दिवसे, केमहालया राई भवई? गोयमा! तया णं अट्ठारसमुहुत्ता राई भवइ चउहिं एगसट्ठिभागमुहुत्तेहिं ऊणा, दुवालस मुहुत्ते दिवसे भवइ चउहिं एगसट्ठिभागमुहुत्तेहिं अहिए। एवं खलु एएणं उवाएणं पविसमाणे सूरिए तयणंतराओ मंडलाओ तयनंतरं मंडलं संकममाणे-संकममाणे दो-दो एगसट्ठिभागमुहुत्ते एगमेगे मंडले रयणिखेत्तस्स निवड्ढेमाणे-निवड्ढेमाणे दिवसखेत्तस्स अभिवड्ढेमाणे-अभिवड्ढेमाणे सव्वब्भंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ। जया णं सूरिए सव्वबाहिराओ मंडलाओ सव्वब्भंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं सव्वबाहिरं मंडलं पणिहाय एगेणं तेसीएणं राइंदियसएणं तिन्नि छावट्ठे एगसट्ठिभागमुहुत्तसए रयणिखेत्तस्स निवड्ढेत्ता दिवसखेत्तस्स अभिवड्ढेत्ता चारं चरइ। एस णं दोच्चे छम्मासे, एस णं दोच्चस्स छम्मासस्स पज्जवसाणे, एस णं आइच्चे संवच्छरे, एस णं आइच्चस्स संवच्छरस्स पज्जवसाणे पन्नत्ते।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! જ્યારે સૂર્ય સર્વાભ્યંતર મંડલમાં ઉપસંક્રમીને ચાર ચરે છે, ત્યારે દિવસ કેટલો મોટો અને રાત્રિ કેટલી મોટી હોય ? ગૌતમ ! ત્યારે ઉત્તમ અવસ્થા પ્રાપ્ત ઉત્કૃષ્ટ અઢાર મુહૂર્ત્તનો દિવસ હોય છે અને જઘન્યા બાર મુહૂર્ત્તની રાત્રિ હોય છે. ત્યારે તે નિષ્ક્રમણ કરતો સૂર્ય નવા સંવત્સરમાં જતા પહેલા અહોરાત્રમાં અભ્યંતર અનંતર મંડલને ઉપસંક્રમીને ગતિ કરે છે. ભગવન્‌ ! જ્યારે સૂર્ય અભ્યંતર અનંતર મંડલને સંક્રમીને ગતિ કરે છે, ત્યારે કેટલો મોટો દિવસ અને કેટલી મોટી રાત્રિ થાય છે? ગૌતમ ! ત્યારે ૨/૬૧ ભાગ મુહૂર્ત્તથી ન્યૂન ૧૮ મુહૂર્ત્તનો દિવસ થાય છે અને ૨/૬૧ ભાગ મુહૂર્ત્ત અધિક ૧૨ – મુહૂર્ત્ત રાત્રિ થાય છે. તે નિષ્ક્રમણ કરતો સૂર્ય બીજા અહોરાત્રમાં યાવત્‌ ગતિ કરે છે, ત્યારે દિવસ કેટલો મોટો હોય, રાત્રિ કેટલી મોટી હોય છે ? ગૌતમ! ત્યારે ૪/૬૧ ભાગ મુહૂર્ત્તથી ન્યૂન ૧૮ – મુહૂર્ત્તનો દિવસ અને ૪/૬૧ ભાગ મુહૂર્ત્ત અધિક ૧૨ – મુહૂર્ત્તની રાત્રિ થાય છે. એ પ્રમાણે આ ઉપાયથી નિષ્ક્રમણ કરતો સૂર્ય, તે અનંતર મંડલથી પછીના અનંતર મંડલમાં સંક્રમણ કરતો ૨/૬૧ ભાગ – ૨/૬૧ ભાગ મુહૂર્ત્તથી મંડલમાં દિવસક્ષેત્રને ઘટાડતો – ઘટાડતો અને રાત્રિ ક્ષેત્રની અભિવૃદ્ધિ કરતો – કરતો સર્વ બાહ્ય મંડલને ઉપસંક્રમણ કરીને ચાર ચરે છે – ગતિ કરે છે. જ્યારે સૂર્ય સર્વાભ્યંતર મંડલથી સર્વ બાહ્ય મંડલમાં ઉપસંક્રમી ગતિ કરે છે, ત્યારે સર્વાભ્યંતર મંડલન છોડીને ૧૮૩ અહોરાત્રમાં ૩૬૬ સંખ્યામાં ૧/૬૧ મુહૂર્ત્ત દિવસ ક્ષેત્રને ઘટાડીને અને તેટલા જ મુહૂર્ત્ત રાત્રિ ક્ષેત્રની અભિવૃદ્ધિ કરીને ગતિ કરે છે. ભગવન્‌ ! જ્યારે સૂર્ય સર્વબાહ્ય મંડલને ઉપસંક્રમણ કરીને ગતિ કરે છે, ત્યારે દિવસ કેટલો મોટો થાય ? રાત્રિ કેટલી મોટી થાય ? ગૌતમ ! ત્યારે ઉત્તમ અવસ્થા પ્રાપ્ત ઉત્કૃષ્ટ અઢાર મુહૂર્ત્ત રાત્રિ થાય અને જઘન્ય બાર મુહૂર્ત્તનો દિવસ થાય. આ પહેલાં છ માસ છે. આ પહેલાં છ માસનું પર્યવસાન છે. તે પ્રવેશ કરતો સૂર્ય બીજા છ માસમાં જતા પહેલાં અહોરાત્રમાં બાહ્ય અનંતર મંડલમાં ઉપસંક્રમ કરીને ગતિ કરે છે. ભગવન્‌ ! જ્યારે સૂર્ય બાહ્ય અનંતર મંડલમાં ઉપસંક્રમીને ગતિ કરે છે, ત્યારે દિવસ કેટલો મોટો હોય છે, રાત્રિ કેટલી મોટી હોય છે ? ગૌતમ ! ૨/૬૧ ભાગ મુહૂર્ત્ત ન્યૂન અઢાર મુહૂર્ત્તની રાત્રિ હોય છે અને ૨/૬૧ મુહૂર્ત્ત અધિક બાર મુહૂર્ત્તનો દિવસ હોય છે. તે પ્રવેશ કરતો સૂર્ય બીજા અહોરાત્રમાં, બાહ્ય ત્રીજા મંડલમાં ઉપસંક્રમણ કરીને ગતિ કરે છે. ભગવન્‌ ! જ્યારે સૂર્ય, બાહ્ય ત્રીજા મંડલમાં ઉપસંક્રમણ કરીને ગતિ કરે છે, ત્યારે દિવસ કેટલો મોટો, રાત્રિ કેટલી મોટી હોય ? ગૌતમ ! ત્યારે ૪/૬૧ મુહૂર્ત્ત ન્યૂન અઢાર મુહૂર્ત્તની રાત્રિ હોય છે અને ૪/૬૧ મુહૂર્ત્ત અધિક બાર મુહૂર્ત્તનો દિવસ થાય છે. એ પ્રમાણે આ ઉપાયથી પ્રવેશ કરતો સૂર્ય તેની પછીના મંડલ થકી, તેની પછીના મંડલમાં સંક્રમણ કરતો – કરતો બબ્બે એકસઠાંશ ભાગ (૨/૬૧). મુહૂર્ત્તથી એક – એક મંડલમાં રાત્રિક્ષેત્રને ઘટાડતા – ઘટાડતા અને દિવસક્ષેત્રની અભિવૃદ્ધિ કરતા – કરતા સર્વાભ્યંતર મંડલમાં ઉપસંક્રમણ કરીને ચાર ચરે છે – ગતિ કરે છે. ભગવન્‌ ! જ્યારે સૂર્ય સર્વબાહ્ય મંડલથી સર્વાભ્યંતર મંડલમાં ઉપસંક્રમણ કરીને ચાર ચરે છે, ત્યારે સર્વબાહ્ય મંડલને છોડીને ૧૮૩ અહોરાત્રમાં ૩૬૬ સંખ્યામાં ૧/૬૧ મુહૂર્ત્ત રાત્રિક્ષેત્રની હાનિ કરતા અને દિવસ ક્ષેત્રની અભિવૃદ્ધિ કરતા ગતિ કરે છે. આ બીજા છ માસ છે... આ બીજા છ માસનું પર્યવસાન છે. આ આદિત્ય સંવત્સર કહ્યો. આ આદિત્ય સંવત્સરનું પર્યવસાન કહેલ છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] jaya nam bhamte! Surie savvabbhamtaram mamdalam uvasamkamitta charam charai, taya nam kemahalae divase, kemahalaya rai bhavai? Goyama! Taya nam uttamakatthapatte ukkosae attharasamuhutte divase bhavai, jahanniya duvalasamuhutta rai bhavai. Se nikkhamamane surie navam samvachchharam ayamane padhamamsi ahorattamsi abbhamtara mamdalam uvasamkamitta charam charai. Jaya nam bhamte! Surie abbhamtaranamtaram mamdalam uvasamkamitta charam charai, taya nam kemahalae divase, kemahalaya rai bhavai? Goyama! Taya nam attharasamuhutte divase bhavai dohim egasatthibhagamuhuttehim une, duvalasamuhutta rai bhavai dohi ya egasatthibhagamuhuttehim ahiya. Se nikkhamamane surie dochchamsi ahorattamsi abbhamtaratachcham mamdalam uvasamkamitta charam charai, taya nam kemahalae divase, kemahalaya rai bhavai? Goyama! Taya nam attharasamuhutte divase bhavai chauhim egasatthibhagamuhuttehim une, duvalasamuhutta rai bhavai chauhim egasatthibhagamuhuttehim ahiya. Evam khalu eenam uvaenam nikkhamamane surie tayanamtarao mamdalao tayanamtaram mamdalam samkama-mane-samkamamane do-do egasatthibhagamuhutte mamdale divasakhettassa nivaddhemane-nivaddhemane rayani-khettassa abhivaddhemane-abhivaddhemane savvabahiram mamdalam uvasamkamitta charam charai. Jaya nam surie savvabbhamtarao mamdalao savvabahiram mamdalam uvasamkamitta charam charai, taya nam savvabbhamtaramamdalam panihaya egenam tesienam raimdiyasaenam tinni chhavatthe egasatthibhagamuhuttasae divasakhettassa nivaddhetta rayanikhettassa abhivaddhetta charam charai. Jaya nam bhamte! Surie savvabahiram mamdalam uvasamkamitta charam charai, taya nam kemahalae divase, kemahalaya rai bhavai? Goyama! Taya nam uttamakatthapatta ukkosiya attharasamuhutta rai bhavai, jahannae duvalasamuhutte divase bhavai. Esa nam padhame chhammase, esa nam padhamassa chhammasassa pajjavasane. Se pavisamane surie dochcham chhammasam ayamane padhamamsi ahorattamsi bahiranamtaram mamdalam uvasamkamitta charam charai. Jaya nam bhamte! Surie bahiranamtaram mamdalam uvasamkamitta charam charai, taya nam kemahalae divase, kemahalaya rai bhavai? Goyama! Attharasamuhutta rai bhavai dohim egasatthibhagamuhuttehim una, duvalasamuhutte divase bhavai dohim egasatthibhagamuhuttehim ahie. Se pavisamane surie dochchamsi ahorattamsi bahiratachcham mamdalam uvasamkamitta charam charai. Jaya nam bhamte! Surie bahiratachcham mamdalam uvasamkamitta charam charai, taya nam kemahalae divase, kemahalaya rai bhavai? Goyama! Taya nam attharasamuhutta rai bhavai chauhim egasatthibhagamuhuttehim una, duvalasa muhutte divase bhavai chauhim egasatthibhagamuhuttehim ahie. Evam khalu eenam uvaenam pavisamane surie tayanamtarao mamdalao tayanamtaram mamdalam samkamamane-samkamamane do-do egasatthibhagamuhutte egamege mamdale rayanikhettassa nivaddhemane-nivaddhemane divasakhettassa abhivaddhemane-abhivaddhemane savvabbhamtaram mamdalam uvasamkamitta charam charai. Jaya nam surie savvabahirao mamdalao savvabbhamtaram mamdalam uvasamkamitta charam charai, taya nam savvabahiram mamdalam panihaya egenam tesienam raimdiyasaenam tinni chhavatthe egasatthibhagamuhuttasae rayanikhettassa nivaddhetta divasakhettassa abhivaddhetta charam charai. Esa nam dochche chhammase, esa nam dochchassa chhammasassa pajjavasane, esa nam aichche samvachchhare, esa nam aichchassa samvachchharassa pajjavasane pannatte.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Jyare surya sarvabhyamtara mamdalamam upasamkramine chara chare chhe, tyare divasa ketalo moto ane ratri ketali moti hoya\? Gautama ! Tyare uttama avastha prapta utkrishta adhara muhurttano divasa hoya chhe ane jaghanya bara muhurttani ratri hoya chhe. Tyare te nishkramana karato surya nava samvatsaramam jata pahela ahoratramam abhyamtara anamtara mamdalane upasamkramine gati kare chhe. Bhagavan ! Jyare surya abhyamtara anamtara mamdalane samkramine gati kare chhe, tyare ketalo moto divasa ane ketali moti ratri thaya chhe? Gautama ! Tyare 2/61 bhaga muhurttathi nyuna 18 muhurttano divasa thaya chhe ane 2/61 bhaga muhurtta adhika 12 – muhurtta ratri thaya chhe. Te nishkramana karato surya bija ahoratramam yavat gati kare chhe, tyare divasa ketalo moto hoya, ratri ketali moti hoya chhe\? Gautama! Tyare 4/61 bhaga muhurttathi nyuna 18 – muhurttano divasa ane 4/61 bhaga muhurtta adhika 12 – muhurttani ratri thaya chhe. E pramane a upayathi nishkramana karato surya, te anamtara mamdalathi pachhina anamtara mamdalamam samkramana karato 2/61 bhaga – 2/61 bhaga muhurttathi mamdalamam divasakshetrane ghatadato – ghatadato ane ratri kshetrani abhivriddhi karato – karato sarva bahya mamdalane upasamkramana karine chara chare chhe – gati kare chhe. Jyare surya sarvabhyamtara mamdalathi sarva bahya mamdalamam upasamkrami gati kare chhe, tyare sarvabhyamtara mamdalana chhodine 183 ahoratramam 366 samkhyamam 1/61 muhurtta divasa kshetrane ghatadine ane tetala ja muhurtta ratri kshetrani abhivriddhi karine gati kare chhe. Bhagavan ! Jyare surya sarvabahya mamdalane upasamkramana karine gati kare chhe, tyare divasa ketalo moto thaya\? Ratri ketali moti thaya\? Gautama ! Tyare uttama avastha prapta utkrishta adhara muhurtta ratri thaya ane jaghanya bara muhurttano divasa thaya. A pahelam chha masa chhe. A pahelam chha masanum paryavasana chhe. Te pravesha karato surya bija chha masamam jata pahelam ahoratramam bahya anamtara mamdalamam upasamkrama karine gati kare chhe. Bhagavan ! Jyare surya bahya anamtara mamdalamam upasamkramine gati kare chhe, tyare divasa ketalo moto hoya chhe, ratri ketali moti hoya chhe\? Gautama ! 2/61 bhaga muhurtta nyuna adhara muhurttani ratri hoya chhe ane 2/61 muhurtta adhika bara muhurttano divasa hoya chhe. Te pravesha karato surya bija ahoratramam, bahya trija mamdalamam upasamkramana karine gati kare chhe. Bhagavan ! Jyare surya, bahya trija mamdalamam upasamkramana karine gati kare chhe, tyare divasa ketalo moto, ratri ketali moti hoya\? Gautama ! Tyare 4/61 muhurtta nyuna adhara muhurttani ratri hoya chhe ane 4/61 muhurtta adhika bara muhurttano divasa thaya chhe. E pramane a upayathi pravesha karato surya teni pachhina mamdala thaki, teni pachhina mamdalamam samkramana karato – karato babbe ekasathamsha bhaga (2/61). Muhurttathi eka – eka mamdalamam ratrikshetrane ghatadata – ghatadata ane divasakshetrani abhivriddhi karata – karata sarvabhyamtara mamdalamam upasamkramana karine chara chare chhe – gati kare chhe. Bhagavan ! Jyare surya sarvabahya mamdalathi sarvabhyamtara mamdalamam upasamkramana karine chara chare chhe, tyare sarvabahya mamdalane chhodine 183 ahoratramam 366 samkhyamam 1/61 muhurtta ratrikshetrani hani karata ane divasa kshetrani abhivriddhi karata gati kare chhe. A bija chha masa chhe... A bija chha masanum paryavasana chhe. A aditya samvatsara kahyo. A aditya samvatsaranum paryavasana kahela chhe.