Sutra Navigation: Jambudwippragnapati ( જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1107858
Scripture Name( English ): Jambudwippragnapati Translated Scripture Name : જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

वक्षस्कार ७ ज्योतिष्क

 Translated Chapter :

વક્ષસ્કાર ૭ જ્યોતિષ્ક
Section : Translated Section :
Sutra Number : 258 Category : Upang-07
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] जया णं भंते! सूरिए सव्वब्भंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तदा णं एगमेगेणं मुहुत्तेणं केवइयं खेत्तं गच्छइ? गोयमा! पंच-पंच जोयणसहस्साइं दोन्नि य एगावण्णे जोयणसए एगूनतीसं च सट्ठिभाए एगमेगेणं मुहुत्तेणं गच्छइ। तदा णं इह-गयस्स मणूसस्स सीयालीसाए जोयणसहस्सेहिं दोहि य तेवट्ठेहिं जोयणसएहिं एगवीसाए य जोयणस्स सट्ठिभाएहिं सूरिए चक्खुप्फासं हव्वमागच्छइ। से निक्खममाणे सूरिए नवं संवच्छरं अयमाणे पढमंसि अहोरत्तंसि अब्भंतरानंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ। जया णं भंते! सूरिए अब्भंतरानंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं एगमेगेणं मुहुत्तेणं केवइयं खेत्तं गच्छइ? गोयमा! पंच-पंच जोयणसहस्साइं दोन्नि य एगावण्णे जोयणसए सीयालीसं च सट्ठिभागे जोयणस्स एगमेगेणं मुहुत्तेणं गच्छइ। तया णं इहगयस्स मणूसस्स सीयालीसाए जोयणसहस्सेहिं एगूणासीए जोयणसए सत्तावण्णाए य सट्ठिभाएहिं जोयणस्स सट्ठिभागं च एग-सट्ठिहा छेत्ता एगूनवीसाए चुण्णियाभागेहिं सूरिए चक्खुप्फासं हव्वमागच्छइ। से निक्खममाणे सूरिए दोच्चंसि अहोरत्तंसि अब्भंतरतच्चं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ। जया णं भंते! सूरिए अब्भंतरतच्चं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं एगमेगेणं मुहुत्तेणं केवइयं खेत्तं गच्छइ गोयमा! पंच-पंच जोयणसहस्साइं दोन्नि य बावण्णे जोयणसए पंच य सट्ठिभाए जोयणस्स एगमेगेणं मुहुत्तेणं गच्छइ। तया णं इहगयस्स मनूसस्स सीयालीसाए जोयणसहस्सेहिं छण्णउईए जोयणेहिं तेत्तीसाए सट्ठिभागेहिं जोयणस्स सट्ठिभागं च एगसट्ठिहा छेत्ता दोहिं चुण्णिया-भागेहिं सूरिए चक्खुप्फासं हव्वमागच्छइ। एवं खलु एएणं उवाएणं निक्खममाणे सूरिए तयनंतराओ मंडलाओ तयनंतरं मंडलं संकममाणे-संकममाणे अट्ठारस-अट्ठारस सट्ठिभागे जोयणस्स एगमेगे मंडले मुहुत्तगइं अभिवड्ढेमाणे-अभिवड्ढेमाणे चुलसीइं-चुलसीइं सीयाइं जोयणाइं पुरिसच्छायं निवड्ढेमाणे-निवड्ढेमाणे सव्वबाहिरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ। जया णं भंते! सूरिए सव्वबाहिरमंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं एगमेगेणं मुहुत्तेणं केवइयं खेत्तं गच्छइ? गोयमा! पंच-पंच जोयणसहस्साइं तिन्नि य पंचुत्तरे जोयणसए पन्नरस य सट्ठिभाए जोयणस्स एगमेगेणं मुहुत्तेणं गच्छइ। तया णं इहगयस्स मणूसस्स एगतीसाए जोयणसहस्सेहिं अट्ठहिं य एगत्तीसेहिं जोयणसएहिं तीसाए य सट्ठिभाएहिं जोयणस्स सूरिए चक्खु-प्फासं हव्वमागच्छइ। एस णं पढमे छम्मासे, एस णं पढमस्स छम्मासस्स पज्जवसाणे। से पविसमाणे सूरिए दोच्चे छम्मासे अयमाणे पढमंसि अहोरत्तंसि बाहिरानंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ। जया णं भंते! सूरिए बाहिरानंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं एगमेगेणं मुहुत्तेणं केवइयं खेत्तं गच्छइ? गोयमा! पंच-पंच जोयणसहस्साइं तिन्नि य चउरुत्तरे जोयणसए सत्तावण्णं च सट्ठिभाए जोयणस्स एगमेगेणं मुहुत्तेणं गच्छइ। तया णं इहगयस्स मनूसस्स एगत्तीसाए जोयण-सहस्सेहिं नवहिं य सोलसुत्तरेहिं जोयणसएहिं इगुणालीसाए य सट्ठिभाएहिं जोयणस्स सट्ठिभागं च एगसट्ठिहा छेत्ता सट्ठीए चुण्णियाभागेहिं सूरिए चक्खुप्फासं हव्वमागच्छइ। से पविसमाणे सूरिए दोच्चंसि अहोरत्तंसि बाहिरतच्चं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ। जया णं भंते! सूरिए बाहिरतच्चं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं एगमेगेणं मुहुत्तेणं केवइयं खेत्तं गच्छइ? गोयमा! पंच-पंच जोयणसहस्साइं तिन्नि य चउरुत्तरे जोयणसए इगुणालीसं च सट्ठिभाए जोयणस्स एगमेगेणं मुहुत्तेणं गच्छइ। तया णं इहगयस्स मनूसस्स एगाहिएहिं बत्तीसाए जोयणसहस्सेहिं एगूनपन्नाए य सट्ठिभाएहिं जोयणस्स सट्ठिभागं च एगसट्ठिहा छेत्ता तेवीसाए चुण्णियाभाएहिं सूरिए चक्खुप्फासं हव्वमागच्छइ। एवं खलु एएणं उवाएणं पविसमाणे सूरिए तयणंतराओ मंडलाओ तयनंतरं मंडलं संकम-माणे-संकममाणे अट्ठारस-अट्ठारस सट्ठिभाए जोयणस्स एगमेगे मंडले मुहुत्तगइं निवड्ढेमाणे-निवड्ढेमाणे साइरेगाइं पंचासीइं-पंचासीइं जोयणाइं पुरिसच्छायं अभिवड्ढेमाणे-अभिवड्ढेमाणे सव्वब्भंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ। एस णं दोच्चे छम्मासे,एस णं दोच्चस्स छम्मासस्स पज्जवसाणे,एस णं आइच्चे संवच्छरे,एस णं आइच्चस्स संवच्छरस्स पज्जवसाणे पन्नत्ते।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! જ્યારે સૂર્ય સર્વાભ્યંતર મંડલનું ઉપસંક્રમણ કરીને ચાર ચરે છે, ત્યારે એકૈક મુહૂર્ત્તમાં કેટલા ક્ષેત્રમાં જાય છે ? ગૌતમ ! તે એકૈક મુહૂર્ત્તમાં ૫૨૫૧ – ૨૯/૬૦ યોજન જાય છે. તે સમયે અહીં રહેલા મનુષ્યને તે સૂર્ય ૪૭,૨૬૩ – ૨૧/૬૦ યોજનની દૂરીથી તે સૂર્ય દૃષ્ટિગોચર થાય છે. ભગવન્‌ ! તે નિષ્ક્રમણ કરતો સૂર્ય, નવા સંવત્સરમાં જતા પહેલી અહોરાત્રિમાં સર્વઅભ્યંતર મંડલ પછીના મંડલને ઉપસંક્રમીને ચાર ચરે છે – ગતિ કરે છે. ભગવન્‌ ! જ્યારે સૂર્ય અભ્યંતર પછીના મંડલને ઉપસંક્રમીને ગતિ કરે છે, ત્યારે એકૈક મુહૂર્ત્તથી કેટલા ક્ષેત્ર જાય છે ? ગૌતમ ! પ્રત્યેક મુહૂર્ત્તમાં ૫૨૫૧ યોજન અને એક યોજનના ૪૭/૬૦ ભાગ જાય છે. ત્યારે અહીં રહેલા મનુષ્યને ૪૭,૧૭૯ યોજન અને એક યોજનના ૫૭/૬૦ ભાગ તથા ૬૧ ભાગોમાં ૧૯ ચૂર્ણિકાભાગથી સૂર્ય દૃષ્ટિપથમાં આવે. તે નિષ્ક્રમણ કરતો સૂર્ય બીજા અહોરાત્રમાં અભ્યંતર ત્રીજા મંડલમાં ઉપસંક્રમીને ગતિ કરે છે. ભગવન્‌ ! જ્યારે સૂર્ય અભ્યંતર ત્રીજા મંડલમાં ઉપસંક્રમીને ગતિ કરે છે, ત્યારે એકૈક મુહૂર્ત્તથી કેટલા ક્ષેત્રમાં જાય છે ? ગૌતમ ! ૫૨૫૨ યોજન અને એક યોજનના ૫/૬૦ ભાગ એક એક મુહૂર્ત્તમાં સૂર્ય જાય છે. ત્યારે અહીં મનુષ્યને ૪૭,૦૯૬ યોજન અને એક યોજનના ૩૩/૬૦ ભાગ તથા ૬૧ ભાગથી છેદાતા બે ચૂર્ણિકા ભાગોથી સૂર્ય દૃષ્ટિગોચર થાય છે. એ પ્રમાણે આ ઉપાય વડે નિષ્ક્રમણ કરતો સૂર્ય તેની પછીના મંડલથી તેની પછીના મંડલમાં સંક્રમણ કરતો – કરતો અઢાર – અઢાર સાઈઠાંશ ૧૮/૬૦. ભાગ યોજન એક એક મંડલમાં મુહૂર્ત્તગતિથી અભિવૃદ્ધિ કરતો – કરતો ૧૮૪ યોજન પુરુષ છાયાની વૃદ્ધિ કરતો – કરતો સર્વ બાહ્ય મંડલમાં ઉપસંક્રમણ કરીને ગતિ કરે છે. ભગવન્‌ ! જ્યારે સૂર્ય સર્વ બાહ્ય મંડલમાં ઉપસંક્રમીને ગતિ કરે છે, ત્યારે એક – એક મુહૂર્ત્તમાં કેટલા ક્ષેત્રમાં જાય છે ? ગૌતમ ! ૫૩૦૫ યોજન અને એક યોજનના ૧૫/૬૦ ભાગ એક – એક મુહૂર્ત્તમાં તે સૂર્ય જાય છે. ત્યારે અહીં રહેલા મનુષ્યને ૩૧૮૩ યોજન અને એક યોજનના ૩૦/૬૦ ભાગે સૂર્ય દૃષ્ટિગોચર થાય છે. આ પહેલાં છ માસ છે, આ પહેલાં છ માસની પૂર્ણાહૂતિ છે. ત્યારે તે સૂર્ય બીજા છ માસમાં ગતિ કરતા પહેલાં અહોરાત્રમાં બાહ્ય પછીના મંડલમાં ઉપસંક્રમણ કરીને ગતિ કરે છે. ભગવન્‌ ! જ્યારે સૂર્ય બાહ્ય અનંતર મંડલમાં ઉપસંક્રમિત થઈ ગતિ કરે છે, ત્યારે એક – એક મુહૂર્ત્તમાં કેટલા ક્ષેત્ર જાય છે ? ગૌતમ ! ૫૩૦૪ યોજન અને એક યોજનના ૫૭/૬૦ ભાગ એ રીતે એક એક મુહૂર્ત્તમાં ગતિ કરે છે. ત્યારે અહીં રહેલા મનુષ્યને ૩૧,૯૧૬ યોજન અને એક યોજનના ૩૯/૬૦ ભાગ તથા ૬૧ ભાગથી છેદીને ૬૦ ચૂર્ણિકા ભાગથી સૂર્ય જલદી દૃષ્ટિપથમાં આવે છે. તે પ્રવેશ કરતો સૂર્ય બીજા અહોરાત્રમાં બાહ્ય ત્રીજા મંડલમાં ઉપસંક્રમિત થઈને ગતિ કરે છે. ભગવન્‌ ! જ્યારે સૂર્ય બાહ્ય ત્રીજા મંડલમાં ઉપસંક્રમિત થઈને ગતિ કરે છે, ત્યારે એક – એક મુહૂર્ત્તમાં કેટલા ક્ષેત્રમાં જાય છે? ગૌતમ ! ૫૩૦૪ યોજન અને એક યોજનના ૩૯/૬૦ ભાગ એક – એક મુહૂર્ત્તમાં તે સૂર્ય જાય છે. ત્યારે અહીં રહેલા મનુષ્યને ૩૨,૦૦૧ યોજન અને એક યોજનના ૪૯/૬૦ ભાગ તથા એકસઠ ભાગથી છેદીને ૨૩ ચૂર્ણિકા ભાગે સૂર્ય જલદી દૃષ્ટિપથમાં આવે છે. એ પ્રમાણે આ ઉપાય વડે પ્રવેશ કરતો સૂર્ય તેની પછીના મંડલથી તેની પછીના મંડલમાં સંક્રમણ કરતો – કરતો એક યોજનના અઢાર – અઢાર સાંઈઠાંશ ૧૮/૬૦. ભાગે એક એક મંડલમાં મુહૂર્ત્ત ગતિને ઘટાડતો – ઘટાડતો સાતિરેક પંચ્યાસી – પંચ્યાસી ૮૫. યોજન પુરુષ છાયાની અભિવૃદ્ધિ કરતો – કરતો સર્વાભ્યંતર મંડલમાં ઉપસંક્રમિત થઈને ગતિ કરે છે. આ બીજા છ માસ છે, આ બીજા છ માસનું પર્યવસાન છે. આ સૂર્ય સંવત્સર છે, આ સૂર્ય સંવત્સરની પૂર્ણતા છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] jaya nam bhamte! Surie savvabbhamtaram mamdalam uvasamkamitta charam charai, tada nam egamegenam muhuttenam kevaiyam khettam gachchhai? Goyama! Pamcha-pamcha joyanasahassaim donni ya egavanne joyanasae egunatisam cha satthibhae egamegenam muhuttenam gachchhai. Tada nam iha-gayassa manusassa siyalisae joyanasahassehim dohi ya tevatthehim joyanasaehim egavisae ya joyanassa satthibhaehim surie chakkhupphasam havvamagachchhai. Se nikkhamamane surie navam samvachchharam ayamane padhamamsi ahorattamsi abbhamtaranamtaram mamdalam uvasamkamitta charam charai. Jaya nam bhamte! Surie abbhamtaranamtaram mamdalam uvasamkamitta charam charai, taya nam egamegenam muhuttenam kevaiyam khettam gachchhai? Goyama! Pamcha-pamcha joyanasahassaim donni ya egavanne joyanasae siyalisam cha satthibhage joyanassa egamegenam muhuttenam gachchhai. Taya nam ihagayassa manusassa siyalisae joyanasahassehim egunasie joyanasae sattavannae ya satthibhaehim joyanassa satthibhagam cha ega-satthiha chhetta egunavisae chunniyabhagehim surie chakkhupphasam havvamagachchhai. Se nikkhamamane surie dochchamsi ahorattamsi abbhamtaratachcham mamdalam uvasamkamitta charam charai. Jaya nam bhamte! Surie abbhamtaratachcham mamdalam uvasamkamitta charam charai, taya nam egamegenam muhuttenam kevaiyam khettam gachchhai goyama! Pamcha-pamcha joyanasahassaim donni ya bavanne joyanasae pamcha ya satthibhae joyanassa egamegenam muhuttenam gachchhai. Taya nam ihagayassa manusassa siyalisae joyanasahassehim chhannauie joyanehim tettisae satthibhagehim joyanassa satthibhagam cha egasatthiha chhetta dohim chunniya-bhagehim surie chakkhupphasam havvamagachchhai. Evam khalu eenam uvaenam nikkhamamane surie tayanamtarao mamdalao tayanamtaram mamdalam samkamamane-samkamamane attharasa-attharasa satthibhage joyanassa egamege mamdale muhuttagaim abhivaddhemane-abhivaddhemane chulasiim-chulasiim siyaim joyanaim purisachchhayam nivaddhemane-nivaddhemane savvabahiram mamdalam uvasamkamitta charam charai. Jaya nam bhamte! Surie savvabahiramamdalam uvasamkamitta charam charai, taya nam egamegenam muhuttenam kevaiyam khettam gachchhai? Goyama! Pamcha-pamcha joyanasahassaim tinni ya pamchuttare joyanasae pannarasa ya satthibhae joyanassa egamegenam muhuttenam gachchhai. Taya nam ihagayassa manusassa egatisae joyanasahassehim atthahim ya egattisehim joyanasaehim tisae ya satthibhaehim joyanassa surie chakkhu-pphasam havvamagachchhai. Esa nam padhame chhammase, esa nam padhamassa chhammasassa pajjavasane. Se pavisamane surie dochche chhammase ayamane padhamamsi ahorattamsi bahiranamtaram mamdalam uvasamkamitta charam charai. Jaya nam bhamte! Surie bahiranamtaram mamdalam uvasamkamitta charam charai, taya nam egamegenam muhuttenam kevaiyam khettam gachchhai? Goyama! Pamcha-pamcha joyanasahassaim tinni ya chauruttare joyanasae sattavannam cha satthibhae joyanassa egamegenam muhuttenam gachchhai. Taya nam ihagayassa manusassa egattisae joyana-sahassehim navahim ya solasuttarehim joyanasaehim igunalisae ya satthibhaehim joyanassa satthibhagam cha egasatthiha chhetta satthie chunniyabhagehim surie chakkhupphasam havvamagachchhai. Se pavisamane surie dochchamsi ahorattamsi bahiratachcham mamdalam uvasamkamitta charam charai. Jaya nam bhamte! Surie bahiratachcham mamdalam uvasamkamitta charam charai, taya nam egamegenam muhuttenam kevaiyam khettam gachchhai? Goyama! Pamcha-pamcha joyanasahassaim tinni ya chauruttare joyanasae igunalisam cha satthibhae joyanassa egamegenam muhuttenam gachchhai. Taya nam ihagayassa manusassa egahiehim battisae joyanasahassehim egunapannae ya satthibhaehim joyanassa satthibhagam cha egasatthiha chhetta tevisae chunniyabhaehim surie chakkhupphasam havvamagachchhai. Evam khalu eenam uvaenam pavisamane surie tayanamtarao mamdalao tayanamtaram mamdalam samkama-mane-samkamamane attharasa-attharasa satthibhae joyanassa egamege mamdale muhuttagaim nivaddhemane-nivaddhemane sairegaim pamchasiim-pamchasiim joyanaim purisachchhayam abhivaddhemane-abhivaddhemane savvabbhamtaram mamdalam uvasamkamitta charam charai. Esa nam dochche chhammase,esa nam dochchassa chhammasassa pajjavasane,esa nam aichche samvachchhare,esa nam aichchassa samvachchharassa pajjavasane pannatte.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Jyare surya sarvabhyamtara mamdalanum upasamkramana karine chara chare chhe, tyare ekaika muhurttamam ketala kshetramam jaya chhe\? Gautama ! Te ekaika muhurttamam 5251 – 29/60 yojana jaya chhe. Te samaye ahim rahela manushyane te surya 47,263 – 21/60 yojanani durithi te surya drishtigochara thaya chhe. Bhagavan ! Te nishkramana karato surya, nava samvatsaramam jata paheli ahoratrimam sarvaabhyamtara mamdala pachhina mamdalane upasamkramine chara chare chhe – gati kare chhe. Bhagavan ! Jyare surya abhyamtara pachhina mamdalane upasamkramine gati kare chhe, tyare ekaika muhurttathi ketala kshetra jaya chhe\? Gautama ! Pratyeka muhurttamam 5251 yojana ane eka yojanana 47/60 bhaga jaya chhe. Tyare ahim rahela manushyane 47,179 yojana ane eka yojanana 57/60 bhaga tatha 61 bhagomam 19 churnikabhagathi surya drishtipathamam ave. Te nishkramana karato surya bija ahoratramam abhyamtara trija mamdalamam upasamkramine gati kare chhe. Bhagavan ! Jyare surya abhyamtara trija mamdalamam upasamkramine gati kare chhe, tyare ekaika muhurttathi ketala kshetramam jaya chhe\? Gautama ! 5252 yojana ane eka yojanana 5/60 bhaga eka eka muhurttamam surya jaya chhe. Tyare ahim manushyane 47,096 yojana ane eka yojanana 33/60 bhaga tatha 61 bhagathi chhedata be churnika bhagothi surya drishtigochara thaya chhe. E pramane a upaya vade nishkramana karato surya teni pachhina mamdalathi teni pachhina mamdalamam samkramana karato – karato adhara – adhara saithamsha 18/60. Bhaga yojana eka eka mamdalamam muhurttagatithi abhivriddhi karato – karato 184 yojana purusha chhayani vriddhi karato – karato sarva bahya mamdalamam upasamkramana karine gati kare chhe. Bhagavan ! Jyare surya sarva bahya mamdalamam upasamkramine gati kare chhe, tyare eka – eka muhurttamam ketala kshetramam jaya chhe\? Gautama ! 5305 yojana ane eka yojanana 15/60 bhaga eka – eka muhurttamam te surya jaya chhe. Tyare ahim rahela manushyane 3183 yojana ane eka yojanana 30/60 bhage surya drishtigochara thaya chhe. A pahelam chha masa chhe, a pahelam chha masani purnahuti chhe. Tyare te surya bija chha masamam gati karata pahelam ahoratramam bahya pachhina mamdalamam upasamkramana karine gati kare chhe. Bhagavan ! Jyare surya bahya anamtara mamdalamam upasamkramita thai gati kare chhe, tyare eka – eka muhurttamam ketala kshetra jaya chhe\? Gautama ! 5304 yojana ane eka yojanana 57/60 bhaga e rite eka eka muhurttamam gati kare chhe. Tyare ahim rahela manushyane 31,916 yojana ane eka yojanana 39/60 bhaga tatha 61 bhagathi chhedine 60 churnika bhagathi surya jaladi drishtipathamam ave chhe. Te pravesha karato surya bija ahoratramam bahya trija mamdalamam upasamkramita thaine gati kare chhe. Bhagavan ! Jyare surya bahya trija mamdalamam upasamkramita thaine gati kare chhe, tyare eka – eka muhurttamam ketala kshetramam jaya chhe? Gautama ! 5304 yojana ane eka yojanana 39/60 bhaga eka – eka muhurttamam te surya jaya chhe. Tyare ahim rahela manushyane 32,001 yojana ane eka yojanana 49/60 bhaga tatha ekasatha bhagathi chhedine 23 churnika bhage surya jaladi drishtipathamam ave chhe. E pramane a upaya vade pravesha karato surya teni pachhina mamdalathi teni pachhina mamdalamam samkramana karato – karato eka yojanana adhara – adhara samithamsha 18/60. Bhage eka eka mamdalamam muhurtta gatine ghatadato – ghatadato satireka pamchyasi – pamchyasi 85. Yojana purusha chhayani abhivriddhi karato – karato sarvabhyamtara mamdalamam upasamkramita thaine gati kare chhe. A bija chha masa chhe, a bija chha masanum paryavasana chhe. A surya samvatsara chhe, a surya samvatsarani purnata chhe.