Sutra Navigation: Prashnavyakaran ( પ્રશ્નવ્યાપકરણાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1105408
Scripture Name( English ): Prashnavyakaran Translated Scripture Name : પ્રશ્નવ્યાપકરણાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

आस्रवद्वार श्रुतस्कंध-१

अध्ययन-१ हिंसा

 Translated Chapter :

આસ્રવદ્વાર શ્રુતસ્કંધ-૧

અધ્યયન-૧ હિંસા
Section : Translated Section :
Sutra Number : 8 Category : Ang-10
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] कयरे? जे ते सोयरिया मच्छबंधा साउणिया वाहा कूरकम्मादीवित बंधप्पओग तप्प गल जाल वीरल्लग आयसीदब्भवग्गुरा कूडछेलिहत्था हरिएसा ऊणिया य वीदंसग पासहत्था वनचरगा लुद्धगा य महुघात-पोतघाया एणीयारा पएणीयारा सर दह दीहिअ तलाग पल्लल परिगालण मलण सोत्तबंधण सलिलासयसोसगा विसगरलस्स य दायगा उत्तण वल्लर दवग्गिणिद्दय पलीवका। कूरकम्मकारी इमे य बहवे मिलक्खुया, के ते? सक जवण सवर बब्बर कायमुरुंड उड्ड भडग निण्णग पक्काणिय कुलक्ख गोड सीहल पारस कोंच अंध दविल चिल्लल पुलिंद आरोस डोंब पोक्कण गंधहारग बहलीय जल्ल रोम मास बउस मलया य चुंचुया य चूलिय कोंकणगा मेद पल्हव मालव मग्गर आभासिया अणक्क चीण ल्हासिय खस खासिय नेद्दर मरहट्ठ मुट्ठिय आरब डोंबिलग कुहण केकय हूण रोमग रुरु मरुगा चिलायविसयवासी य पावमतिणो, जलयर थलयरसणहपय उरग खहचर संडासतोंड जीवोवघायजीवी, सण्णी य असण्णिणो य पज्जत्ता असुभलेस्सपरिणामा एते अन्नेय एवमादी करेंति पाणातिवायकरणं, पावा पावाभिगमा पावरुई पाणवहकयरती पाणवहरूवाणुट्ठाणा पाणवहकहासु अभिरमंता तुट्ठा पावं करेत्तु होंति य बहुप्पगारं। तस्स य पावस्स फलविवागं अयाणमाणा वड्ढेंति–महब्भयं अविस्साम वेयणं दीहकाल-बहुदुक्खसंकडं नरय तिरिक्खजोणिं। इओ आउक्खए चुया असुभकम्मबहुला उववज्जंति नरएसु हुलित्तं–महालएसु, वयरामय कुड्ड रुंद निस्संधि दारविरहिय निम्मद्दव भूमितल खरामस्स विसमणि-रयघरचारएसु, महोसणि सयावतत्त दुग्गंध विस्स उव्वेयणगेसु बीभच्छ दरिसणिज्जेसु, निच्चं हिमपडलसीयलेसु, कालोभासेसु य, भीम गंभीर लोमहरिसणेसु, निरभिरामेसु, निप्पडियार वाहि रोग जरा पीलिएसु, अतीवनिच्चंधकारतिमिसेसु, पतिभएसु, ववगय गह चंद सूर नक्खत्त जोइसेसु, मेयवसामंसपडल पुच्चड पूयरुहिरुक्किण्ण विलीण चिक्कण रसियावावण्ण कुहिय-चिक्खल्ल कद्दमेसु, कुकूलानल पलित्त जाल मुम्मुर असिक्खुरकरवत्तधार सुनिसितविच्छुयडंक निवातोवम्म फरिस अतिदुस्सहेसु, अत्ताणसरण कडुयदुक्खपरितावणेसु, अनुबद्ध निरंतरवेयणेसु, जमपुरिस-संकुलेसु। तत्थ य अंतोमुहुत्तलद्धि भवपच्चएणं निव्वत्तेंति य ते सरीरं, हुंडं बीभच्छदरिसणिज्जं बीहणगं अट्ठि ण्हारु णह रोमवज्जियंअसुभगंध-दुक्खविसहं। ततो य पज्जत्तिमुवगया इंदिएहिं पंचहिं वेदेंति असुभाए वेयणाए उज्जल बल विउल उक्कड खर फरुस पयंड घोर वीहणग दारुणाए, किं ते? – कंदुमहाकुंभियपयणपउलण तवगतलणभट्ठभज्जणाणि य, लोहकडाहकढणाणि य, कोट्ट बलिकरण कोट्टणाणि य, सामलिति-क्खग्ग-लोहकंटक-अभिसरणापसरणाणि फालण विदालणाणि य, अवकोडकबंधणाणि य, लट्ठिसयतालणाणि य, गलगबलुल्लंबणाणि य, सूलग्गभेयणाणि य, आएस-पवंचणाणि, खिंसणविमाणणाणि य, विधुट्ठपणिज्जणाणि, वज्झसयमातिकाणि य। एवं ते पुव्वकम्मकयसंचयोवतत्ता निरयग्गि महग्गिसंपलित्ता गाढदुक्खं महब्भयं कक्कसं असायं सारीरं माणसं च तिव्वं दुविहं वेदेंति वेयणं, पावकम्मकारी बहूणि पलिओवम सागरोवमाणि कलुणं पालेंति ते अहाउ जमकाइय तासिता य सद्दं करेंति भया, किं ते? – अविभाव सामि भाय वप्प तायजियवं मुय मे मरामि दुब्बलो वाहिपीलिओहं, किं दानिऽसि? एवं दारुणे निद्दओ य मा देहि मे पहारे, उस्सासेतं मुहुत्तयं मे देहि, पसायं करेहि, मा रूस, वीसमामि, गेविज्जं मंच मे मरामि, गाढं तण्हाइओ अहं देहि पाणीयं, ता हंत! पिय इमं जलं विमलं सीयलं ति घेत्तूण य नरयपाला तवियं तउयं से देंति कलसेण अंजलीसु, दट्ठूण य तं पवेवियंगमंगा अंसुपगलंतपप्पुयच्छा छिन्ना तण्हा इयम्ह कलुणाणि जंपमाणा, विप्पेक्खंता दिसोदिसं, अत्ताणा असरणा अनाहा अबंधवा बंधुविप्पहूणा विपलायंति य मिगा व वेगेण भयुव्विग्गा घेत्तूण बला पलायमाणाणं निरनुकंपा मुहं विहाडेत्तु लोहडंडेहिं कलकलं ण्हं वयणंसि छुभंति केइ जमकाइया हसंता। तेण य दड्ढा संता रसंति य भीमाइं विस्सराइं, रुदंति य कलुणगाइं पारेवतगा व, एवं पलवित-विलाव-कलुणो कंदिय-बहुरुन्न-रुदियसद्दो परिदेविय-रुद्ध-बद्धकारव-संकुलो नीसट्ठोरसिय-भणिय-कुविय-उक्कूइय-निरयपालतज्जिय-गेण्ह, क्कम, पहर, छिंद, भिंद, उप्पाडेहि, उक्खणाहि, कत्ताहि, विकत्ताहि य, भंज, हण, विहण, विच्छुभोच्छुभ, आकड्ढ, विकड्ढ, किं ण जंपसि? सराहि पाव-कम्माइं दुक्कयाइं–एवं वयणमहप्पगब्भो पडिसुयासद्दसंकुलो तासओ सया निरयगोयराण महानगर डज्झमाण सरिसो निग्घोसो सुच्चए अणिट्ठो तहियं नेरइयाणं जाइज्जंताणं जायणाहिं, किं ते? – असिवन-दब्भवन-जंत-पत्थर-सूइतल-खारवाविकलकलेत-वेयरणि-कलंब-वालुया-जलिय-गुह निरुंभण-उसिणोसिण-कंटइल्ल-दुग्गम-रहजोयण-तत्तलोहपहगमणवाहणाणि। इमेहिं विविहेहिं आयुहेहिं, किं ते? – मोग्गर मुसुंढि करकच सत्ति हल गय मुसल चक्क कोंत तोमर सूल लउल भिंडिमाल सव्वल पट्टिस चम्मेट्ठ दुहण मुट्ठिय असि खेडग खग्ग चाव नाराय कणक कप्पणि वासि परसु टंकतिक्ख निम्मल, अन्नेहि य एवमादिएहिं असुभेहिं वेउव्विएहिं पहरणसतेहिं अनुबद्धतिव्ववेरा परोप्परं वेयणं उदीरेंति अभिहणंता। तत्थ य मोग्गरपहारचुण्णिय-मुसुंढिसंभग्गमहितदेहा जंतोपीलण फुरंत कप्पिया केइत्थ सचम्मका विगत्ता निम्मूलुल्लूण कण्णोट्ठनासिका छिन्नहत्थपादा असि करकय तिक्खकोंत परसुप्पहार-फालिया वासीसंतच्छितंगमंगा कलकलखारपरिसित्तगाढडज्झंतगत्ता कुंतग्गभिण्ण जज्जरिय सव्वदेहा विलोलंति महीतले विसूणियंगमंगा। तत्थ य विग सुणग सियाल काक मज्जार सरभ दीविय वियग्घ सद्दूल सीह दप्पिय खुहाभिभूतेहिं निच्चकालमणसिएहिं घोरा रसमाणभीमरूवेहिं अक्कमित्ता दढदाढागाढडक्ककड्ढिय सुतिक्खनहफालियउद्धदेहा विच्छिप्पंते समंतओ विमुक्कसंधिबंधणा वियंगिमंगा। कंक कुरर गिद्ध घोरकट्ठवायसगणेहिं य पुणो खरथिरदढणक्ख लोहतुंडेहिं ओवतित्ता पक्खाहयतिक्खणक्खविक्खित्तजिब्भ अंछियनयण निद्दयोलुग्ग विगतवयणा, उक्कोसंता य, उप्पयंता निपतंता भमंता पुव्वकम्मोदयोवगता पच्छाणुसएण डज्झमाणा, निंदंता पुरेकडाइं कम्माइं पावगाइं, तहिं-तहिं तारिसाणि ओसण्णचिक्कणाइं दुक्खाइं अणुभवित्ता, ततो य आउक्खएणं उव्वट्टिया समाणा बहवे गच्छंति तिरियवसहिं–दुक्खुत्तारं सुदारुणं जम्मण-मरण-जरावाहि-परियट्टणारहट्टं जलथलखहचर-परोप्पर-विहिंसण-पवंचं। इमं च जगपागडं वराका दुक्खं पावेंति दीहकालं, किं ते? – सीउण्हतण्हखुहवेयण अप्पडीकारअडविजम्मण निच्चभउव्विग्गवास जग्गणवध-बंधन तालणंकण निवायण अट्ठिभंजण नासाभेय प्पहार दूमण छविच्छेयण अभिओगपावण कसंकुसार निवाय दमणाणि वाहणाणि य, मायापिति विप्पयोग सोयपरिपीलणाणि य, सत्थग्गि-विसाभिधाय गलगवलावलण मारणाणि य, गलजालुच्छिंपणाणि पउलण विकप्पणाणि य, जावज्जीविगबंधणाणि पंजर निरोहणाणि य, सज्जूह निद्धाडणाणि धमणाणि दोहणाणि य, कुडंड गलबंधणाणि वाड परिवारणाणि य, पंकजलनिमज्जणाणि वारिप्पवेसणाणि य, ओवायणिभंग विसमणिवडण दवग्गिजाल दहणाइयाइं। एवं ते दुक्खसय संपलित्ता नरगाओ आगया इहं सावसेसकम्मा तिरिक्ख पंचेंदिएसु पावंति पावकारी कम्माणि पमाद राग दोस बहुसंचियाइं अतीव अस्साय कक्कसाइं। भमर मसग मच्छियाइएसु य जाई कुलकोडिसयसहस्सेहिं नवहिं चउरिंदियाण तहिं तहिं चेव जम्मण मरणाणि अणुभवंता कालं संखेज्जकं भमंति नेरइय समाणतिव्वदुक्खा फरिस रसण घाण चक्खुसहिया। तहेव तेइंदिएसु–कुंथु पिपीलिका अवधिकादिकेसु य जाती कुलकोडिसयसहस्सेहिं अट्ठहिं अनूनएहिं तेइंदियाण तहिं-तहिं चेव जम्मण मरणाणि अणुहवंता कालं संखेज्जकं भमंति नेरइयसमाणतिव्वदुक्खा फरिस रसन घाण संपउत्ता। तहेव बेइंदिएसु–गंडूलय जलुय किमिय चंदणगमादिएसु य जाती कुलकोडिसयसहस्सेहिं सत्तहिं अनूनएहिं बेइंदियाण तहिं-तहिं चेव जम्मण-मरणाणि अणुहवंता कालं संखेज्जकं भमंति नेरइयसमाणतिव्वदुक्खा फरिस रसण संपउत्ता। पत्ता एगिंदियत्तणं पि य–पुढवि जल जलण मारुय वणप्फति सुहुम बायरं च पज्जत्तमपज्जत्तं पत्तेयसरीरणामसाहारणं च। पत्तेयसरीरजीविएसु य, तत्थवि कालमसंखेज्जगं भमंति, अनंतकालं च अनंतकाए फासिंदियभावसंपउत्ता दुक्खसमुदयं इमं अणिट्ठं पावेंति पुणो पुणो तहिं तहिं चेव परभव तरुगणगहणे कोद्दालकुलियदालण सलिलमलण खुंभण रुंभण अनलानिल विविहसत्थघट्टण परोप्पराभिहणण मारणविराहणाणि य अकामकाइं परप्पओगोदीरणाहि य कज्जप्पओयणेहि य पेस्सपसु निमित्तं ओसहाहारमाइएहिं उक्खणण उक्कत्थण पयण कोट्टण पीसण पिट्टण भज्जण गालण आमोडण सडण फुडण भंजण छेयण तच्छण विलुंचण पत्तज्झोडण अग्गिदहणाइयाति। एवं ते भवपरंपरादुक्खसमणुबद्धा अडंति संसार बीहणकरे जीवा पाणाइवायनिरया अनंतकालं। जेवि य इह माणुसत्तणं आगया कहंचि नरगाओ उव्वट्टिया अधण्णा, ते वि य दीसंति पायसो विकय विगल रूवा खुज्जा वडभा य वामणा य बहिरा काणा कुंटा य पंगुलाविअला य मूका य मम्मणा य अंधिल्लग एगचक्खुविणिहय सचिल्लया बाहिरोगपीलिय अप्पाउय सत्थवज्झ वाला कुलक्खणुक्किण्णदेह दुब्बल कुसंघयण कुप्पमाण कुसंठिया कुरूवा किविणा य हीना हीनसत्ता निच्चं सोक्खपरिवज्जिया असुह दुक्खभोगो णरगाओ उव्वट्टिया इहं सावसेसकम्मा। एवं नरग तिरिक्खजोणि कुमाणुसत्तं च हिंडमाणा पावंति अनंतकाइं दुक्खाइं पावकारी। एसो सो पाणवहस्स फलविवागो इहलोइओ पारलोइओ अप्पसुहो बहुदुक्खो महब्भओ बहुरयप्पगाढो दारुणो कक्कसो असाओ वाससहस्सेहिं मुच्चती, न य अवेदयित्ता अत्थि हु मोक्खोत्ति– एवमाहंसु नायकुलनंदणो महप्पा जिणो उ वीरवरनामधेज्जो, कहेसी य पाणवहस्स फलविवागं। एसो सो पाणवहो चंडो रुद्दो खुद्दो अनारिओ निग्घिणो निस्संसो महब्भओ बीहणओ तासणओ अणज्जो उव्वेयणओ य निरवयक्खो निद्धम्मो निप्पिवासो निक्कलुणो निरयवास गमन निधणो मोह महब्भय पवड्ढओ मरण वेमणंसो। पढमं अहम्मदारं समत्तं।
Sutra Meaning : [૧] તે હિંસક પ્રાણી કોણ છે ? જે તે શૌકરિક, મત્સ્યબંધક, શાકુનિક, વ્યાધ, ક્રૂરકર્મી, વાગુરિકો, દ્વીપિક; જેઓ મૃગ આદિને મારવા માટે બંધન પ્રયોગ, આદિ ઉપાય કરનાર, માછલી પકડવા માટે તપ્ર, ગલ, જાલ, વીરલ્લક, લોહજાલ, દર્ભ, કૂટપાશ આદિ હાથમાં લઈને ફરનારા હરિકેશ, શાકુનિક, બાજપક્ષી તથા જાલને હાથમાં રાખનાર, વનચર, મધમાખીનો ઘાત કરનાર, પોતઘાતમાં લુબ્ધક, મૃગના આકર્ષવા મૃગ પાળનારા, સરોવર – દ્રહ – વાપી – તળાવ – પલ્લવને ખાલી કરાવનારા તથા પાણી કાઢીને કે પાણી આવવાનો માર્ગ રોકીને સરોવર, દ્રહ આદિ જળાશયને સૂકવનાર, વિષ કે ગરલ દેનારા, ઘાસ કે ખેતરને નિર્દયતાથી સળગાવનાર, ક્રૂરકર્મ કરનારા આ ઘણી મ્લેચ્છ જાતિઓ છે. આ મ્લેચ્છ જાતિઓ કોણ છે? શક, યવન, શબર, બબ્બર, કાય, મુરુંડ, ઉદ, ભડક, તિત્તિક, પકવણિક, કુલાક્ષ, ગૌડ, સિંહલ, પારસ, ક્રૌંચ, આંધ્ર, દ્રવિડ, વિલ્વલ, પુલિંદ, આરોષ, ડૌંબ, પોકણ, ગાંધાર, બહલીક, જલ્લ, રોમ, માસ, બકુશ, મલય, ચુંચુક, ચૂલિક, કોંકણ, મેદ, પણ્હવ, માલવ, મહુર, આભાષિક, અણકા, ચીન, લ્હાસિક, ખસ, ખાસિક, નેહુર, મરહઠ્ઠ, મૌષ્ટિક, આરબ, ડોબલિક, કુહણ, કૈકય, હૂણ, રોમક, રુરુ, મરુક, ચિલાત, આ દેશોની નિવાસી, જે પાપમતિવાળા છે, તેઓ હિંસામાં પ્રવૃત્ત રહે છે. તે પૂર્વોક્ત વિવિધ જાતિના લોકો તેમજ તે સિવાયનાઓ, જે જલચર, સ્થલચર, સનખપાદ, ઉરગ, નભશ્ચર, સંડાસી જેવી ચાંચવાળા આદિ જીવોનો ઘાત કરીને જીવનાર, તેઓ સંજ્ઞી, અસંજ્ઞી, પર્યાપ્તાને તથા આવા બીજાને આ અશુભલેશ્યા પરિણામીઓ હણે છે. તે પાપી, પાપાભિગમી, પાપરૂચી, પ્રાણવધ કરનારા, પ્રાણવધરૂપ અનુષ્ઠાનકર્તા, પ્રાણવધ કથામાં અભિરમણથી તુષ્ટ તે. ઘણા પ્રકારે પાપ કરે છે. તે પાપના ફળ – વિપાકને ન જાણતા અતિ ભયાનક, નિરંતર દુખદ વેદનાવાળી, દીર્ઘકાળ પર્યન્ત દુઃખ વ્યાપ્ત, નરકયોનિ અને તિર્યંચ યોનિયોગ્ય ભવોની વૃદ્ધિ કરે છે. તે હિંસક અને પાપીજનો, અહીં આયુ – ક્ષયથી ચ્યવીને, અશુભકર્મ બહુલતાથી સીધા નરકમાં ઉપજે છે. તે નરક, ઘણી વિશાળ, વજ્રમય ભીંતવાળી, છિદ્ર – દ્વાર રહિત, મૃદુતા રહિત ભૂમિ, કઠોર છે, અતિ કઠોર છે. તે નરકરૂપી કારાગૃહ વિષમ છે. તે નરક મહાઉષ્ણ, તપ્ત, દુર્ગંધી, લોકોને સદૈવ ઉદ્વેગકારી, બિભત્સ દર્શનીય, નિત્ય હિમપટલ શીતલ, કાળી લાગતી, ભયંકર, ગંભીર, રોમાંચ ઊભી કરી દેનારી, અરમણીય, નિષ્પ્રતિકાર વ્યાધિ – રોગ – જરાથી પીડિત, અતીવ નિત્ય અંધકાર તમિસ્રને કારણે ભયાનક, ગ્રહ – ચંદ્ર – સૂર્ય – નક્ષત્રની જ્યોતિ રહિત, મેદ – ચરબી – માંસના ઢગલાથી યુક્ત, પરુ – રુધિર વહેવાથી ભીની – ચીકણી – કીચડ જેવી ભૂમિ છે. ત્યાંનો સ્પર્શ બળતી એવી લીંડીનો અગ્નિ કે ખૈરના અગ્નિ સમાન ઉષ્ણ, તલવાર – અસ્ત્રો કે કરવતની ધાર સમાન તીક્ષ્ણ, વીંછીના ડંખથી અધિક વેદનાદાયી અને અતિ દુસ્સહ છે. તે નારકો. અત્રાણ, અશરણ, કટુક દુઃખ – પરિતાપક છે. ત્યાં અનુબદ્ધ નિરંતર વેદના છે. ત્યાં પરમાધામી દેવો વ્યાપ્ત છે. નારક જીવો અંતર્મુહૂર્ત્તમાં ભવપ્રત્યયિક લબ્ધિથી તેમનું શરીર રચે છે. જે હુંડ, બિભત્સદર્શનીય, બિભત્સ, હાડકા – સ્નાયુ – નખ – રોમ વર્જિત, અશુભ અને દુઃખરૂપ વેદના હોય છે. ત્યાં ૧૫ પ્રકારના પરમાધામી દેવો, નારકીઓને ભયંકર યાતના આપે છે. તે પાપી નારકી જીવ ઉત્પન્ન થતા જ ભવપ્રત્યયિક લબ્ધિથી અંતર્મુહુર્તમાં જ શરીર નિર્માણ કરી લે છે.તેનું શરીર હુંડ સંસ્થાન, જોવામાં બીભત્સ, ભયાનક, અસ્થી – નખ – નસ – રૂંવાટા રહિત, અશુભ અને દુખસહા હોય છે. શરીર નિર્માણ પછી, પર્યાપ્તિ પૂર્ણ થયા બાદ, પાંચે ઇન્દ્રિયોથી અશુભ વેદના વેદે છે. તે વેદના – ઉજ્જવલ, બલવતી, વિપુલ, ઉત્કટ, પ્રખર, પરુષ, પ્રચંડ, ઘોર, ડરાવણી અને દારુણ હોય છે. નારકો જે વેદના ભોગવે છે તે કેવી છે ? કંદુ – મહાકુંભીમાં પકાવાય અને ઉકાળાય છે, તવા ઉપર શેકાય છે, ભૂંજાય છે, લોઢાની કડાઈમાં ઉકાળાય છે, બલિ ચડાવતા હોય તેમ તેના ટૂકડે – ટૂકડા કરાય છે. લોઢાના તીક્ષ્ણ શૂળ જેવા કાંટાળા શાલ્મલી વૃક્ષના કાંટામાં અહીં – તહીં ઘસાડાય છે, લાકડાની જેમ વિદારાય છે, અવકોટક બંધન, સેંકડો લાઠીથી પ્રહાર, ગળામાં ગાળિયો બાંધી લટકાવવા, શૂળ વડે ભેદવા, ખોટા આદેશથી ઠગવા, ખિંસા વડે અવમાનના, પૂર્વભવના પાપોની ઘોષણા કરી વધભૂમિમાં ઘસડી જવો અને સેંકડો પ્રકારના દુઃખ તેને આપવામાં આવે છે. [૨] આ પ્રકારના નારક જીવો પૂર્વકર્મના સંચયથી સંતપ્ત, મહાઅગ્નિ સમાન નરકાગ્નિની તીવ્રતા સાથે સળગતો રહે છે. તે જીવ ગાઢ દુઃખ – મહાભય – કર્કશ, શારીરિક – માનસિક બંને અશાતા વેદનાને તે પાપકર્મકારી ઘણા પલ્યોપમ – સાગરોપમ સુધી વેદે છે. તેઓ કરુણાજનક અને દીન અવસ્થામાં રહે છે, યમકાયિક દેવોથી ત્રાસિત રહે છે, ભયભીત રહી શબ્દ અવાજો. કરે છે. તે કઈ રીતે અવાજો કરે છે? તે કહે છે – હે અજ્ઞાતબંધુ ! હે સ્વામી ! ભ્રાતા ! બાપ ! તાત ! જિતવાન્‌ ! મને છોડી દો. મરી રહ્યો છું, દુર્બલ છું, હું વ્યાધિ પીડિત છું. તમે અત્યારે આવા દારુણ અને નિર્દય કેમ છો ? મને મારો નહીં, મુહૂર્ત્તભર શ્વાસ તો લેવા દો. કૃપા કરો. રોષ ન કરો. વિશ્રામ તો લઉં, મારુ ગળુ છોડી દો, હું મરી રહ્યો છું, હું તરસથી પીડિત છું, મને પાણી આપો. ત્યારે નરકપાલ કહે છે – આ વિમળ શીતલ જળ લે, એમ કરીને ઉકળતા શીશાનો રસ તે નારકના મોઢામાં રેડી દે છે. તે નરકપાલને જોઈને જ તેના અંગોપાંગ કાંપે છે, નેત્રોથી આંસુ ટપકે છે. પાછો તે કહે છે – મારી તૃષા શાંત થઈ ગઈ. આવા કરુણ વચનો બોલતો, ચારે દિશા – દિશિમાં જોવા લાગે છે. તે અત્રાણ, અશરણ, અનાથ, અબાંધવ, બંધુથી વંચિત, ભયથી ઉદ્વિગ્ન થઈને મૃગની જેમ નાસવા માંડે છે. ભાગતા એવા તેને કોઈ કોઈ અનુકંપા વિહિત યમકાયિક ઉપહાસ કરતા, તેને બળથી પકડી લે છે. નિર્દય અને હાંસી કરતા પરમાધામી દેવો, ભાગતા એવા તે નારક જીવોને પકડીને, તેમના મુખને લોઢાના ડંડાથી ખોલી ઉકળતું શીશુ નાંખે છે, તેનાથી તે દાઝતો ભયાનક આર્ત્તનાદ કરે છે. કબૂતરની માફક તે કરુણાજનક આક્રંદન કરે છે, રડે છે, ચીત્કારતો અશ્રુ વહાવે છે, વિલાપ કરે છે. નરકપાલ તેને રોકીને બાંધી દે છે. ત્યારે આર્ત્તનાદ કરે છે, હાહાકાર કરતા બબડે છે. ત્યારે નરકપાલ કુપિત થઈ, તેને ઊંચા ધ્વનિથી ધમકાવે છે. કહે છે – પકડો, મારો, છેદો, ભેદો, ચામડી ઉતારો, નેત્ર ખેંચી લો, કાપો, ટૂકડા કરો, વારંવાર હણો, વિશેષ હણો, મુખમાં શીશું રેડો, ઉઠાવીને પટકો, ઘસેડો. આવું આવું કહીને નરક્પાલો તેમને વધુને વધુ દુઃખ આપે છે. પછી કહે છે – બોલતો કેમ નથી ? તારા પાપકર્મો અને દુષ્કૃતો યાદ કર. આ રીતે નરકપાલના કર્કશ ધ્વનિની ત્યાં પ્રતિધ્વનિ થાય છે, આ શબ્દ સંકુલ નારકને સદા ત્રાસદાયી હોય છે, જેમ કોઈ મહાનગરમાં આગ લાગતા ઘોર શબ્દ થાય છે, તેમ નિરંતર યાતના ભોગવતા નારકોનો અનિષ્ટ ઘોષ ત્યાં સંભળાય છે. તે યાતનાઓ કેવી છે ? તે કહે છે – અસિતિક્ષ્ણ ધાર સમાન પાંદડાવાળું. વન, દર્ભવન, યંત્રપ્રસ્તર, સોય, તલ, ક્ષાર, વાવ, ઉકળતા શીશાથી ભરેલ વૈતરણી, કદંબવાલુકા, જલતી ગુફામાં રુંધવા, ઉષ્ણોષ્ણ – કંટકાકીર્ણ દુર્ગમ ઉબડખાબડ માર્ગમાં રથમાં જોડીને ચલાવે છે. લોહમય માર્ગમાં ચલાવે છે અને ભારે ભાર વહન કરાવાય છે. નારકોમાં પરસ્પર તીવ્ર વેરભાવ હોવાથી અશુભ વૈક્રિય લબ્ધિથી બનાવેલા વિવિધ સેંકડો શસ્ત્રોથી વેદના પરસ્પર વેદના ઉદીરે છે. આ વિવિધ પ્રકારના આયુધો કયા ક્યા છે ? તે શસ્ત્ર આ પ્રમાણે – મુદ્‌ગર, મુસુંઢી, કરવત, શક્તિ, હળ, ગદા, મૂસલ, ચક્ર, કુંત, તોમર, શૂળ, લાઠી, ભિંડિમાર, સદ્ધલ, પટ્ટિસ, ચર્મેષ્ટ, દ્રુધણ, મૌષ્ટિક, અસિ, ફલક, ખડ્‌ગ, ચાપ, નારાચ, કનક, કર્ત્તિકા, વસૂલા, પરશુ, ટંક. આ બધાં શસ્ત્ર તીક્ષ્ણ અને નિર્મલ છે. આ અને આવા પ્રકારના અન્ય વૈક્રિય શસ્ત્રો વડે પણ પરસ્પર તીવ્ર વેદનાથી ઉદીરણા કરે છે. તેમાં મુદ્‌ગર પ્રહારથી ચૂર્ણ, મુસુંઢીથી ભાંગવું, દેહનું મથન, યંત્રોથી પીડન કરાતા ફડફડાતા તેના શરીરના ટૂકડે – ટૂકડા કરાય છે. કેટલાકને ચામડી સહિત વિકૃત કરાય છે, કાન – હોઠ – નાક – પગ સમૂલ કાપી નંખાય છે. તલવાર, કરવત, તીક્ષ્ણ ભાલા અને ફરસીથી ફાડી દેવાય છે, વસુલાથી છોલાય છે, શરીરે ઉકળતું – ખારું જળ સિંચાય છે, જેનાથી શરીર બળે છે. ભાલાની અણીથી ભેદાય છે, સર્વ શરીર જર્જરીત કરાય છે. તેનું શરીર સૂઝી જાય છે અને તે નારકો પૃથ્વી ઉપર લોટવા માંડે છે. નરકમાં મદોન્મત્ત, સદા ભૂખથી પીડિત, ભયાવહ, ઘોર ગર્જના કરતા, ભયંકર રૂપવાળા ભેડીયા, શિકારી, કૂતરા, ગીધડ, કાગડા, બિલાવ, અષ્ટાપદ, ચિત્તા, વાઘ, શાર્દુલ, સિંહ નારકો ઉપર આક્રમણ કરે છે. મજબૂત દાઢોથી શરીરને કાપે છે, ખેંચે છે, અતિ તીક્ષ્ણ નખોથી ફાડે છે. પછી ચોતરફ ફેંકી દે છે. નારકોના શરીર બંધન ઢીલા પડે છે, અંગોપાંગ વિકૃત અને પૃથક્‌ થઈ જાય છે. પછી દૃઢ અને તીક્ષ્ણ દાઢો, નખો અને લોઢા જેવી અણીયાળી ચાંચવાળા કંક, કુરર, ગીધ આદિ પક્ષી તથા ઘોર કષ્ટ દેનારા કાકપક્ષીના ઝુંડ કઠોર – દૃઢ – સ્થિર લોહમય ચાંચોથી નારકો ઉપર ઝપટે છે. પાંખોથી આઘાત આપે છે, તીક્ષ્ણ નખોથી જીભ બહાર ખેંચી લે છે, આંખો કાઢી લે છે. નિર્દયતાથી તેમનું મુખ વિકૃત કરી દે છે. આવી યાતનાથી પીડિત તે નારકો રડે છે, ઉછળે છે, નીચે પડે છે, ભ્રમણ કરે છે. તે નારકી જીવો પૂર્વ – ઉપાર્જિત કર્મોદયને આધીન, પશ્ચાત્તાપની આગથી બળતા, ત્યાં – ત્યાં, તે – તે પૂર્વકૃત્‌ કર્મોને નીંદતા, અત્યંત ચીકણા, મુશ્કેલીથી છૂટતા દુઃખોને અનુભવીને, પછી આયુક્ષયથી નરકથી નીકળીને ઘણા જીવો તિર્યંચ યોનિમાં ઉપજે છે, ત્યાં પણ અતિ દુઃખી, દારુણ, જન્મ – મરણ – જરા – વ્યાધિરૂપ અરઘટ્ટમાં ફરે છે. તે જલચર, સ્થલચર, ખેચરના પરસ્પર ઘાત – પ્રત્યાઘાતના પ્રપંચ ચાલતા રહે છે. તિર્યંચગતિના દુઃખ તો જગતમાં પ્રત્યક્ષ છે. નરકમાંથી નીકળીને તે બિચારા જીવો, આ પ્રગટ દુઃખોને દીર્ઘકાળ પામે છે. તે તિર્યંચ યોનિના દુઃખ કેવા છે ? શીત, ઉષ્ણ, તરસ, ભૂખ, વેદનાનો અપ્રતિકાર, અટવીમાં જન્મ, નિત્ય ભયથી ગભરાવું, જાગરણ, વધ, બંધન, તાડન, અંકન, નિપાતન, અસ્થિભંજન, નાકછેદન, પ્રહાર, દુર્મન, છવિચ્છેદ, અભિયોગ, પાવનક, અંકુશાદિથી દમન, ભારવહનાદિ અનેક પ્રકારના દુઃખ તિર્યંચ યોનિમાં સહન કરવા પડે છે. માતા – પિતાનો વિયોગ, શોકથી અતિ પીડાવું, શસ્ત્ર – અગ્નિ – વિષથી આઘાત, ગરદન અને શીંગડાનું વળી જવું, મરણ, ગલ કે જાલમાં ફસાઈને બહાર નીકળવું, પકાવું, કપાવું, જાવજ્જીવ બંધન, પીંજરે પડવું, સ્વયૂથથી કાઢી મૂકવું, ધમણ, દોહવાવું, ગળે દંડો બંધાવો, વાડામાં ઘેરાવું, કીચડવાળા પાણીમાં ડૂબવું, જળમાં ઘૂસેડાવું, ખાડામાં પડતા અંગ – ભંગ થવા, વિષમ માર્ગે પડવું, દાવાનળની જ્વાળામાં બળવું વગેરે અનેક કષ્ટોથી ભરેલા દુઃખો તે બિચારા જીવો, તિર્યંચગતિમાં ભોગવે છે. આ રીતે તે હિંસાનું પાપ કરનારા પાપી, સેંકડો પીડાથી પીડાઈ, નરકથી આવી, પંચેન્દ્રિય ગતિમાં ઉત્પન્ન થાય છે. ત્યાં પ્રમાદ – રાગ – દ્વેષને કારણે બહુ સંચિત અને અવશેષ કર્મોના ઉદયવાળા અત્યંત કર્કશ અશાતાદાયી વેદનાથી દુઃખપાત્ર થાય છે. [૩] ચાર ઈન્દ્રિયવાળા – ભ્રમર, મશક, માખી આદિ પર્યાયોમાં, તેની નવ લાખ જાતિ – કુલકોટિઓમાં વારંવાર જન્મ – મરણને અનુભવતા, તેઓ સંખ્યાત હજાર વર્ષ સુધી ભ્રમણ કરે છે. ત્યાં પણ તેઓને નારકોની સમાન તીવ્ર દુઃખ ભોગવવું પડે છે. આ જીવો સ્પર્શન – રસના – ઘ્રાણ – ચક્ષુ સહિતની ચાર ઇન્દ્રિયો યુક્ત હોય છે. તે પ્રમાણે કુંથુ, કીડી, અંધિકા આદિ તેઇન્દ્રિય જીવોની આઠ લાખ કુલ કોટિઓમાં જન્મ – મરણ અનુભવતા સંખ્યાતકાલ સુધી નારકો સદૃશ તીવ્ર દુઃખ ભોગવે છે. આ તેઇન્દ્રિયો સ્પર્શન, રસન અને ઘ્રાણથી યુક્ત હોય છે. ગંડૂલક, જલૌક, કૃમિ, ચંદનક, આદિ બેઇન્દ્રિય જીવોની સાત લાખ કુલ કોટીઓમાં જન્મ – મરણની વેદના અનુભવતા સંખ્યાત હજાર વર્ષો સુધી ભમે છે. તેમને સ્પર્શન, રસન એ બેઇન્દ્રિયો હોય છે. એકેન્દ્રિયત્વમાં પણ પૃથ્વી – જલ – અગ્નિ – વાયુ – વનસ્પતિ કાયના સૂક્ષ્મ – બાદર બે ભેદ છે, પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા છે તથા. પ્રત્યેક શરીરનામ અને સાધારણ ભેદ છે. તેમાં પ્રત્યેકશરીરી જીવ ત્યાં અસંખ્ય કાળ ભમે છે, અનંતકાય અનંતકાળ સુધી ભમે છે. આ બધા સ્પર્શન ઇન્દ્રિયવાળા હોય છે. અતિ અનિષ્ટ દુઃખવાળા હોય છે. હવે સૂત્રકારશ્રી પૃથ્વી આડી જીવોની વેદનાનું કથાન કરે છે – કુદ્દાલ અને હળ વડે પૃથ્વીનું વિદારણ, જળનું મથન અને નિરોધ, અગ્નિ અને વાયુનું વિવિધ શસ્ત્રથી ઘટ્ટન, પારસ્પરિક આઘાત, મારવા, બીજાના પ્રયોજન સહિત કે રહિત વ્યાપારથી ઉત્પન્ન વિરાધનાની વ્યથા સહેવી, ખોદવું – ગાળવું – વાળવું – સડવું – સ્વયં ટૂટવું – મસળવું – કચડવું – છેદવું – છોલવું – વાળ ઉખેડવા – પાન તોડવા – અગ્નિથી બાળવા – આ પ્રકારે ભવ પરંપરામાં અનુબદ્ધ હિંસાકારી પાપી જીવ ભયંકર સંસારમાં અનંતકાળ સુધી પરિભ્રમણ કરતા રહે છે. તે હિંસાનું ઘોર પાપ કરનાર અધન્ય જીવ, મનુષ્યપણામાં ઉત્પન્ન થાય છે, પણ જેના પાપકર્મ ભોગવવાના બાકી છે, તે પણ પ્રાયઃ વિકૃત અને વિકલ રૂપવાળા, કુબડા – વામન – બહેરા – કાણા – ઠુંઠા – લંગડા – અંગહીન – મૂંગા – મમ્મણ – અંધ – બાડા – પિશાચગ્રસ્ત – વ્યાધિ અને રોગથી પીડિત, અલ્પાયુષ્ક, શસ્ત્રવધ્ય, અજ્ઞાન, અશુભલક્ષણા, દુર્બલ, અપ્રશસ્તસંહનની, બેડોળ અંગોપાંગવાળા, ખરાબ સંસ્થાન વાળા, કુરૂપ, દીન, હીન, સત્ત્વહીન, સુખથી વંચિત અને અશુભ દુઃખના ભાજન થાય છે. આવા પાપકર્મી, નરક અને તિર્યંચયોનિમાં તથા કુમાનુષ – અવસ્થામાં ભટકતા અનંત દુઃખ પામે છે. આ પૂર્વોક્ત પ્રાણવધનો ફળવિપાક છે. જે આલોક – પરલોકમાં ભોગવવા પડે છે. આ વિપાક અલ્પ સુખ, અત્યધિક દુઃખવાળા છે. મહાભયજનક, અતિ ગાઢ કર્મરજથી યુક્ત, અતિ દારુણ, કઠોર, અસાતા ઉત્પાદક છે. દીર્ઘકાળે તેમાંથી છૂટાય છે. પણ ભોગવ્યા વિના છૂટાતુ નથી. હિંસાનો આ ફળ વિપાક જ્ઞાતકુળ – નંદન મહાત્મા મહાવીર જિને કહેલ છે. આ પ્રાણવધ ચંડ, રૌદ્ર, ક્ષુદ્ર, અનાર્યજન દ્વારા આચરણીય છે. આ ઘૃણારહિત, નૃશંસ, મહાભયનું કારણ, ભયાનક, ત્રાસજનક અને અન્યાયરૂપ છે. આ ઉદ્વેગજનક, બીજાના પ્રાણોની પરવા ન કરનારા, ધર્મહીન, સ્નેહપીપાસા – શૂન્ય, કરુણાહીન છે. તેનું પરિણામ નરકગમન છે. મોહમહાભયને વધારનાર અને મરણના કારણજન્ય દીનતાની જનક છે. [પહેલું અધર્મદ્વાર સમાપ્ત]
Mool Sutra Transliteration : [sutra] kayare? Je te soyariya machchhabamdha sauniya vaha kurakammadivita bamdhappaoga tappa gala jala virallaga ayasidabbhavaggura kudachhelihattha hariesa uniya ya vidamsaga pasahattha vanacharaga luddhaga ya mahughata-potaghaya eniyara paeniyara sara daha dihia talaga pallala parigalana malana sottabamdhana salilasayasosaga visagaralassa ya dayaga uttana vallara davagginiddaya palivaka. Kurakammakari ime ya bahave milakkhuya, ke te? Saka javana savara babbara kayamurumda udda bhadaga ninnaga pakkaniya kulakkha goda sihala parasa komcha amdha davila chillala pulimda arosa domba pokkana gamdhaharaga bahaliya jalla roma masa bausa malaya ya chumchuya ya chuliya komkanaga meda palhava malava maggara abhasiya anakka china lhasiya khasa khasiya neddara marahattha mutthiya araba dombilaga kuhana kekaya huna romaga ruru maruga chilayavisayavasi ya pavamatino, Jalayara thalayarasanahapaya uraga khahachara samdasatomda jivovaghayajivi, sanni ya asannino ya pajjatta asubhalessaparinama Ete anneya evamadi karemti panativayakaranam, pava pavabhigama pavarui panavahakayarati panavaharuvanutthana panavahakahasu abhiramamta tuttha pavam karettu homti ya bahuppagaram. Tassa ya pavassa phalavivagam ayanamana vaddhemti–mahabbhayam avissama veyanam dihakala-bahudukkhasamkadam naraya tirikkhajonim. Io aukkhae chuya asubhakammabahula uvavajjamti naraesu hulittam–mahalaesu, vayaramaya kudda rumda nissamdhi daravirahiya nimmaddava bhumitala kharamassa visamani-rayagharacharaesu, mahosani sayavatatta duggamdha vissa uvveyanagesu bibhachchha darisanijjesu, nichcham himapadalasiyalesu, kalobhasesu ya, bhima gambhira lomaharisanesu, nirabhiramesu, nippadiyara vahi roga jara piliesu, ativanichchamdhakaratimisesu, patibhaesu, vavagaya gaha chamda sura nakkhatta joisesu, meyavasamamsapadala puchchada puyaruhirukkinna vilina chikkana rasiyavavanna kuhiya-chikkhalla kaddamesu, kukulanala palitta jala mummura asikkhurakaravattadhara sunisitavichchhuyadamka nivatovamma pharisa atidussahesu, attanasarana kaduyadukkhaparitavanesu, anubaddha niramtaraveyanesu, jamapurisa-samkulesu. Tattha ya amtomuhuttaladdhi bhavapachchaenam nivvattemti ya te sariram, humdam bibhachchhadarisanijjam bihanagam atthi nharu naha romavajjiyamasubhagamdha-dukkhavisaham. Tato ya pajjattimuvagaya imdiehim pamchahim vedemti asubhae veyanae ujjala bala viula ukkada khara pharusa payamda ghora vihanaga darunae, kim te? – Kamdumahakumbhiyapayanapaulana tavagatalanabhatthabhajjanani ya, lohakadahakadhanani ya, kotta balikarana kottanani ya, samaliti-kkhagga-lohakamtaka-abhisaranapasaranani phalana vidalanani ya, avakodakabamdhanani ya, latthisayatalanani ya, galagabalullambanani ya, sulaggabheyanani ya, aesa-pavamchanani, khimsanavimananani ya, vidhutthapanijjanani, vajjhasayamatikani ya. Evam te puvvakammakayasamchayovatatta nirayaggi mahaggisampalitta gadhadukkham mahabbhayam kakkasam asayam sariram manasam cha tivvam duviham vedemti veyanam, pavakammakari bahuni paliovama sagarovamani kalunam palemti te ahau jamakaiya tasita ya saddam karemti bhaya, kim te? – Avibhava sami bhaya vappa tayajiyavam muya me marami dubbalo vahipilioham, kim danisi? Evam darune niddao ya ma dehi me pahare, ussasetam muhuttayam me dehi, pasayam karehi, ma rusa, visamami, gevijjam mamcha me marami, gadham tanhaio aham dehi paniyam, Ta hamta! Piya imam jalam vimalam siyalam ti ghettuna ya narayapala taviyam tauyam se demti kalasena amjalisu, datthuna ya tam paveviyamgamamga amsupagalamtapappuyachchha chhinna tanha iyamha kalunani jampamana, vippekkhamta disodisam, attana asarana anaha abamdhava bamdhuvippahuna vipalayamti ya miga va vegena bhayuvvigga ghettuna bala palayamananam niranukampa muham vihadettu lohadamdehim kalakalam nham vayanamsi chhubhamti kei jamakaiya hasamta. Tena ya daddha samta rasamti ya bhimaim vissaraim, rudamti ya kalunagaim parevataga va, evam palavita-vilava-kaluno kamdiya-bahurunna-rudiyasaddo parideviya-ruddha-baddhakarava-samkulo nisatthorasiya-bhaniya-kuviya-ukkuiya-nirayapalatajjiya-genha, kkama, pahara, chhimda, bhimda, uppadehi, ukkhanahi, kattahi, vikattahi ya, bhamja, hana, vihana, vichchhubhochchhubha, akaddha, vikaddha, kim na jampasi? Sarahi pava-kammaim dukkayaim–evam vayanamahappagabbho padisuyasaddasamkulo tasao saya nirayagoyarana mahanagara dajjhamana sariso nigghoso suchchae anittho tahiyam neraiyanam jaijjamtanam jayanahim, kim te? – Asivana-dabbhavana-jamta-patthara-suitala-kharavavikalakaleta-veyarani-kalamba-valuya-jaliya-guha nirumbhana-usinosina-kamtailla-duggama-rahajoyana-tattalohapahagamanavahanani. Imehim vivihehim ayuhehim, kim te? – Moggara musumdhi karakacha satti hala gaya musala chakka komta tomara sula laula bhimdimala savvala pattisa chammettha duhana mutthiya asi khedaga khagga chava naraya kanaka kappani vasi parasu tamkatikkha nimmala, annehi ya evamadiehim asubhehim veuvviehim paharanasatehim anubaddhativvavera paropparam veyanam udiremti abhihanamta. Tattha ya moggarapaharachunniya-musumdhisambhaggamahitadeha jamtopilana phuramta kappiya keittha sachammaka vigatta nimmululluna kannotthanasika chhinnahatthapada asi karakaya tikkhakomta parasuppahara-phaliya vasisamtachchhitamgamamga kalakalakharaparisittagadhadajjhamtagatta kumtaggabhinna jajjariya savvadeha vilolamti mahitale visuniyamgamamga. Tattha ya viga sunaga siyala kaka majjara sarabha diviya viyaggha saddula siha dappiya khuhabhibhutehim nichchakalamanasiehim ghora rasamanabhimaruvehim akkamitta dadhadadhagadhadakkakaddhiya sutikkhanahaphaliyauddhadeha vichchhippamte samamtao vimukkasamdhibamdhana viyamgimamga. Kamka kurara giddha ghorakatthavayasaganehim ya puno kharathiradadhanakkha lohatumdehim ovatitta pakkhahayatikkhanakkhavikkhittajibbha amchhiyanayana niddayolugga vigatavayana, ukkosamta ya, uppayamta nipatamta bhamamta puvvakammodayovagata pachchhanusaena dajjhamana, nimdamta purekadaim kammaim pavagaim, tahim-tahim tarisani osannachikkanaim dukkhaim anubhavitta, tato ya aukkhaenam uvvattiya samana bahave gachchhamti tiriyavasahim–dukkhuttaram sudarunam jammana-marana-jaravahi-pariyattanarahattam jalathalakhahachara-paroppara-vihimsana-pavamcham. Imam cha jagapagadam varaka dukkham pavemti dihakalam, kim te? – Siunhatanhakhuhaveyana appadikaraadavijammana nichchabhauvviggavasa jagganavadha-bamdhana talanamkana nivayana atthibhamjana nasabheya ppahara dumana chhavichchheyana abhiogapavana kasamkusara nivaya damanani vahanani ya, mayapiti vippayoga soyaparipilanani ya, satthaggi-visabhidhaya galagavalavalana maranani ya, galajaluchchhimpanani paulana vikappanani ya, javajjivigabamdhanani pamjara nirohanani ya, sajjuha niddhadanani dhamanani dohanani ya, kudamda galabamdhanani vada parivaranani ya, pamkajalanimajjanani varippavesanani ya, ovayanibhamga visamanivadana davaggijala dahanaiyaim. Evam te dukkhasaya sampalitta naragao agaya iham savasesakamma tirikkha pamchemdiesu pavamti pavakari kammani pamada raga dosa bahusamchiyaim ativa assaya kakkasaim. Bhamara masaga machchhiyaiesu ya jai kulakodisayasahassehim navahim chaurimdiyana tahim tahim cheva jammana maranani anubhavamta kalam samkhejjakam bhamamti neraiya samanativvadukkha pharisa rasana ghana chakkhusahiya. Taheva teimdiesu–kumthu pipilika avadhikadikesu ya jati kulakodisayasahassehim atthahim anunaehim teimdiyana tahim-tahim cheva jammana maranani anuhavamta kalam samkhejjakam bhamamti neraiyasamanativvadukkha pharisa rasana ghana sampautta. Taheva beimdiesu–gamdulaya jaluya kimiya chamdanagamadiesu ya jati kulakodisayasahassehim sattahim anunaehim beimdiyana tahim-tahim cheva jammana-maranani anuhavamta kalam samkhejjakam bhamamti neraiyasamanativvadukkha pharisa rasana sampautta. Patta egimdiyattanam pi ya–pudhavi jala jalana maruya vanapphati suhuma bayaram cha pajjattamapajjattam patteyasariranamasaharanam cha. Patteyasarirajiviesu ya, tatthavi kalamasamkhejjagam bhamamti, anamtakalam cha anamtakae phasimdiyabhavasampautta dukkhasamudayam imam anittham pavemti puno puno tahim tahim cheva parabhava taruganagahane koddalakuliyadalana salilamalana khumbhana rumbhana analanila vivihasatthaghattana paropparabhihanana maranavirahanani ya akamakaim parappaogodiranahi ya kajjappaoyanehi ya pessapasu nimittam osahaharamaiehim ukkhanana ukkatthana payana kottana pisana pittana bhajjana galana amodana sadana phudana bhamjana chheyana tachchhana vilumchana pattajjhodana aggidahanaiyati. Evam te bhavaparamparadukkhasamanubaddha adamti samsara bihanakare jiva panaivayaniraya anamtakalam. Jevi ya iha manusattanam agaya kahamchi naragao uvvattiya adhanna, te vi ya disamti payaso vikaya vigala ruva khujja vadabha ya vamana ya bahira kana kumta ya pamgulaviala ya muka ya mammana ya amdhillaga egachakkhuvinihaya sachillaya bahirogapiliya appauya satthavajjha vala kulakkhanukkinnadeha dubbala kusamghayana kuppamana kusamthiya kuruva kivina ya hina hinasatta nichcham sokkhaparivajjiya asuha dukkhabhogo naragao uvvattiya iham savasesakamma. Evam naraga tirikkhajoni kumanusattam cha himdamana pavamti anamtakaim dukkhaim pavakari. Eso so panavahassa phalavivago ihaloio paraloio appasuho bahudukkho mahabbhao bahurayappagadho daruno kakkaso asao vasasahassehim muchchati, na ya avedayitta atthi hu mokkhotti– evamahamsu nayakulanamdano mahappa jino u viravaranamadhejjo, kahesi ya panavahassa phalavivagam. Eso so panavaho chamdo ruddo khuddo anario nigghino nissamso mahabbhao bihanao tasanao anajjo uvveyanao ya niravayakkho niddhammo nippivaso nikkaluno nirayavasa gamana nidhano moha mahabbhaya pavaddhao marana vemanamso. Padhamam ahammadaram samattam.
Sutra Meaning Transliteration : [1] te himsaka prani kona chhe\? Je te shaukarika, matsyabamdhaka, shakunika, vyadha, krurakarmi, vaguriko, dvipika; jeo mriga adine marava mate bamdhana prayoga, adi upaya karanara, machhali pakadava mate tapra, gala, jala, virallaka, lohajala, darbha, kutapasha adi hathamam laine pharanara harikesha, shakunika, bajapakshi tatha jalane hathamam rakhanara, vanachara, madhamakhino ghata karanara, potaghatamam lubdhaka, mrigana akarshava mriga palanara, sarovara – draha – vapi – talava – pallavane khali karavanara tatha Pani kadhine ke pani avavano marga rokine sarovara, draha adi jalashayane sukavanara, visha ke garala denara, ghasa ke khetarane nirdayatathi salagavanara, krurakarma karanara a ghani mlechchha jatio chhe. A mlechchha jatio kona chhe? Shaka, yavana, shabara, babbara, kaya, murumda, uda, bhadaka, tittika, pakavanika, kulaksha, gauda, simhala, parasa, kraumcha, amdhra, dravida, vilvala, pulimda, arosha, daumba, pokana, gamdhara, bahalika, jalla, roma, masa, bakusha, malaya, chumchuka, chulika, komkana, meda, panhava, malava, mahura, abhashika, anaka, china, lhasika, khasa, khasika, nehura, marahaththa, maushtika, araba, dobalika, kuhana, kaikaya, huna, romaka, ruru, maruka, chilata, a deshoni nivasi, je papamativala chhe, teo himsamam pravritta rahe chhe. Te purvokta vividha jatina loko temaja te sivayanao, je jalachara, sthalachara, sanakhapada, uraga, nabhashchara, samdasi jevi chamchavala adi jivono ghata karine jivanara, teo samjnyi, asamjnyi, paryaptane tatha ava bijane a ashubhaleshya parinamio hane chhe. Te papi, papabhigami, paparuchi, pranavadha karanara, pranavadharupa anushthanakarta, pranavadha kathamam abhiramanathi tushta te. Ghana prakare papa kare chhe. Te papana phala – vipakane na janata ati bhayanaka, niramtara dukhada vedanavali, dirghakala paryanta duhkha vyapta, narakayoni ane tiryamcha yoniyogya bhavoni vriddhi kare chhe. Te himsaka ane papijano, ahim ayu – kshayathi chyavine, ashubhakarma bahulatathi sidha narakamam upaje chhe. Te naraka, ghani vishala, vajramaya bhimtavali, chhidra – dvara rahita, mriduta rahita bhumi, kathora chhe, ati kathora chhe. Te narakarupi karagriha vishama chhe. Te naraka mahaushna, tapta, durgamdhi, lokone sadaiva udvegakari, bibhatsa darshaniya, nitya himapatala shitala, kali lagati, bhayamkara, gambhira, romamcha ubhi kari denari, aramaniya, nishpratikara vyadhi – roga – jarathi pidita, ativa nitya amdhakara tamisrane karane bhayanaka, graha – chamdra – surya – nakshatrani jyoti rahita, meda – charabi – mamsana dhagalathi yukta, paru – rudhira vahevathi bhini – chikani – kichada jevi bhumi chhe. Tyamno sparsha balati evi limdino agni ke khairana agni samana ushna, talavara – astro ke karavatani dhara samana tikshna, vimchhina damkhathi adhika vedanadayi ane ati dussaha chhe. Te narako. Atrana, asharana, katuka duhkha – paritapaka chhe. Tyam anubaddha niramtara vedana chhe. Tyam paramadhami devo vyapta chhe. Naraka jivo amtarmuhurttamam bhavapratyayika labdhithi temanum sharira rache chhe. Je humda, bibhatsadarshaniya, bibhatsa, hadaka – snayu – nakha – roma varjita, ashubha ane duhkharupa vedana hoya chhe. Tyam 15 prakarana paramadhami devo, narakione bhayamkara yatana ape chhe. Te papi naraki jiva utpanna thata ja bhavapratyayika labdhithi amtarmuhurtamam ja sharira nirmana kari le chhE.Tenum sharira humda samsthana, jovamam bibhatsa, bhayanaka, asthi – nakha – nasa – rumvata rahita, ashubha ane dukhasaha hoya chhe. Sharira nirmana pachhi, paryapti purna thaya bada, pamche indriyothi ashubha vedana vede chhe. Te vedana – ujjavala, balavati, vipula, utkata, prakhara, parusha, prachamda, ghora, daravani ane daruna hoya chhe. Narako je vedana bhogave chhe te kevi chhe\? Kamdu – mahakumbhimam pakavaya ane ukalaya chhe, tava upara shekaya chhe, bhumjaya chhe, lodhani kadaimam ukalaya chhe, bali chadavata hoya tema tena tukade – tukada karaya chhe. Lodhana tikshna shula jeva kamtala shalmali vrikshana kamtamam ahim – tahim ghasadaya chhe, lakadani jema vidaraya chhe, avakotaka bamdhana, semkado lathithi prahara, galamam galiyo bamdhi latakavava, shula vade bhedava, khota adeshathi thagava, khimsa vade avamanana, purvabhavana paponi ghoshana kari vadhabhumimam ghasadi javo ane semkado prakarana duhkha tene apavamam ave chhe. [2] a prakarana naraka jivo purvakarmana samchayathi samtapta, mahaagni samana narakagnini tivrata sathe salagato rahe chhe. Te jiva gadha duhkha – mahabhaya – karkasha, sharirika – manasika bamne ashata vedanane te papakarmakari ghana palyopama – sagaropama sudhi vede chhe. Teo karunajanaka ane dina avasthamam rahe chhe, yamakayika devothi trasita rahe chhe, bhayabhita rahi shabda avajo. Kare chhe. Te kai rite avajo kare chhe? Te kahe chhe – He ajnyatabamdhu ! He svami ! Bhrata ! Bapa ! Tata ! Jitavan ! Mane chhodi do. Mari rahyo chhum, durbala chhum, hum vyadhi pidita chhum. Tame atyare ava daruna ane nirdaya kema chho\? Mane maro nahim, muhurttabhara shvasa to leva do. Kripa karo. Rosha na karo. Vishrama to laum, maru galu chhodi do, hum mari rahyo chhum, hum tarasathi pidita chhum, mane pani apo. Tyare narakapala kahe chhe – A vimala shitala jala le, ema karine ukalata shishano rasa te narakana modhamam redi de chhe. Te narakapalane joine ja tena amgopamga kampe chhe, netrothi amsu tapake chhe. Pachho te kahe chhe – mari trisha shamta thai gai. Ava karuna vachano bolato, chare disha – dishimam jova lage chhe. Te atrana, asharana, anatha, abamdhava, bamdhuthi vamchita, bhayathi udvigna thaine mrigani jema nasava mamde chhe. Bhagata eva tene koi koi anukampa vihita yamakayika upahasa karata, tene balathi pakadi le chhe. Nirdaya ane hamsi karata paramadhami devo, bhagata eva te naraka jivone pakadine, temana mukhane lodhana damdathi kholi ukalatum shishu namkhe chhe, tenathi te dajhato bhayanaka arttanada kare chhe. Kabutarani maphaka te karunajanaka akramdana kare chhe, rade chhe, chitkarato ashru vahave chhe, vilapa kare chhe. Narakapala tene rokine bamdhi de chhe. Tyare arttanada kare chhe, hahakara karata babade chhe. Tyare narakapala kupita thai, tene umcha dhvanithi dhamakave chhe. Kahe chhe – pakado, maro, chhedo, bhedo, chamadi utaro, netra khemchi lo, kapo, tukada karo, varamvara hano, vishesha hano, mukhamam shishum redo, uthavine patako, ghasedo. Avum avum kahine narakpalo temane vadhune vadhu duhkha ape chhe. Pachhi kahe chhe – bolato kema nathi\? Tara papakarmo ane dushkrito yada kara. A rite narakapalana karkasha dhvanini tyam pratidhvani thaya chhe, a shabda samkula narakane sada trasadayi hoya chhe, jema koi mahanagaramam aga lagata ghora shabda thaya chhe, tema niramtara yatana bhogavata narakono anishta ghosha tyam sambhalaya chhe. Te yatanao kevi chhe\? Te kahe chhe – Asitikshna dhara samana pamdadavalum. Vana, darbhavana, yamtraprastara, soya, tala, kshara, vava, ukalata shishathi bharela vaitarani, kadambavaluka, jalati guphamam rumdhava, ushnoshna – kamtakakirna durgama ubadakhabada margamam rathamam jodine chalave chhe. Lohamaya margamam chalave chhe ane bhare bhara vahana karavaya chhe. Narakomam paraspara tivra verabhava hovathi ashubha vaikriya labdhithi banavela vividha semkado shastrothi vedana paraspara vedana udire chhe. A vividha prakarana ayudho kaya kya chhe\? Te shastra a pramane – Mudgara, musumdhi, karavata, shakti, hala, gada, musala, chakra, kumta, tomara, shula, lathi, bhimdimara, saddhala, pattisa, charmeshta, drudhana, maushtika, asi, phalaka, khadga, chapa, naracha, kanaka, karttika, vasula, parashu, tamka. A badham shastra tikshna ane nirmala chhe. A ane ava prakarana anya vaikriya shastro vade pana paraspara tivra vedanathi udirana kare chhe. Temam mudgara praharathi churna, musumdhithi bhamgavum, dehanum mathana, yamtrothi pidana karata phadaphadata tena sharirana tukade – tukada karaya chhe. Ketalakane chamadi sahita vikrita karaya chhe, kana – hotha – naka – paga samula kapi namkhaya chhe. Talavara, karavata, tikshna bhala ane pharasithi phadi devaya chhe, vasulathi chholaya chhe, sharire ukalatum – kharum jala simchaya chhe, jenathi sharira bale chhe. Bhalani anithi bhedaya chhe, sarva sharira jarjarita karaya chhe. Tenum sharira sujhi jaya chhe ane te narako prithvi upara lotava mamde chhe. Narakamam madonmatta, sada bhukhathi pidita, bhayavaha, ghora garjana karata, bhayamkara rupavala bhediya, shikari, kutara, gidhada, kagada, bilava, ashtapada, chitta, vagha, shardula, simha narako upara akramana kare chhe. Majabuta dadhothi sharirane kape chhe, khemche chhe, ati tikshna nakhothi phade chhe. Pachhi chotarapha phemki de chhe. Narakona sharira bamdhana dhila pade chhe, amgopamga vikrita ane prithak thai jaya chhe. Pachhi dridha ane tikshna dadho, nakho ane lodha jevi aniyali chamchavala kamka, kurara, gidha adi pakshi tatha ghora kashta denara kakapakshina jhumda kathora – dridha – sthira lohamaya chamchothi narako upara jhapate chhe. Pamkhothi aghata ape chhe, tikshna nakhothi jibha bahara khemchi le chhe, amkho kadhi le chhe. Nirdayatathi temanum mukha vikrita kari de chhe. Avi yatanathi pidita te narako rade chhe, uchhale chhe, niche pade chhe, bhramana kare chhe. Te naraki jivo purva – uparjita karmodayane adhina, pashchattapani agathi balata, tyam – tyam, te – te purvakrit karmone nimdata, atyamta chikana, mushkelithi chhutata duhkhone anubhavine, pachhi ayukshayathi narakathi nikaline ghana jivo tiryamcha yonimam upaje chhe, tyam pana ati duhkhi, daruna, janma – marana – jara – vyadhirupa araghattamam phare chhe. Te jalachara, sthalachara, khecharana paraspara ghata – pratyaghatana prapamcha chalata rahe chhe. Tiryamchagatina duhkha to jagatamam pratyaksha chhe. Narakamamthi nikaline te bichara jivo, a pragata duhkhone dirghakala pame chhe. Te tiryamcha yonina duhkha keva chhe\? Shita, ushna, tarasa, bhukha, vedanano apratikara, atavimam janma, nitya bhayathi gabharavum, jagarana, vadha, bamdhana, tadana, amkana, nipatana, asthibhamjana, nakachhedana, prahara, durmana, chhavichchheda, abhiyoga, pavanaka, amkushadithi damana, bharavahanadi aneka prakarana duhkha tiryamcha yonimam sahana karava pade chhe. Mata – pitano viyoga, shokathi ati pidavum, shastra – agni – vishathi aghata, garadana ane shimgadanum vali javum, marana, gala ke jalamam phasaine bahara nikalavum, pakavum, kapavum, javajjiva bamdhana, pimjare padavum, svayuthathi kadhi mukavum, dhamana, dohavavum, gale damdo bamdhavo, vadamam gheravum, kichadavala panimam dubavum, jalamam ghusedavum, khadamam padata amga – bhamga thava, vishama marge padavum, davanalani jvalamam balavum vagere aneka kashtothi bharela duhkho te bichara jivo, tiryamchagatimam bhogave chhe. A rite te himsanum papa karanara papi, semkado pidathi pidai, narakathi avi, pamchendriya gatimam utpanna thaya chhe. Tyam pramada – raga – dveshane karane bahu samchita ane avashesha karmona udayavala atyamta karkasha ashatadayi vedanathi duhkhapatra thaya chhe. [3] chara indriyavala – bhramara, mashaka, makhi adi paryayomam, teni nava lakha jati – kulakotiomam varamvara janma – maranane anubhavata, teo samkhyata hajara varsha sudhi bhramana kare chhe. Tyam pana teone narakoni samana tivra duhkha bhogavavum pade chhe. A jivo sparshana – rasana – ghrana – chakshu sahitani chara indriyo yukta hoya chhe. Te pramane kumthu, kidi, amdhika adi teindriya jivoni atha lakha kula kotiomam janma – marana anubhavata samkhyatakala sudhi narako sadrisha tivra duhkha bhogave chhe. A teindriyo sparshana, rasana ane ghranathi yukta hoya chhe. Gamdulaka, jalauka, krimi, chamdanaka, adi beindriya jivoni sata lakha kula kotiomam janma – maranani vedana anubhavata samkhyata hajara varsho sudhi bhame chhe. Temane sparshana, rasana e beindriyo hoya chhe. Ekendriyatvamam pana prithvi – jala – agni – vayu – vanaspati kayana sukshma – badara be bheda chhe, paryapta – aparyapta chhe tatha. Pratyeka shariranama ane sadharana bheda chhe. Temam pratyekashariri jiva tyam asamkhya kala bhame chhe, anamtakaya anamtakala sudhi bhame chhe. A badha sparshana indriyavala hoya chhe. Ati anishta duhkhavala hoya chhe. Have sutrakarashri prithvi adi jivoni vedananum kathana kare chhe – Kuddala ane hala vade prithvinum vidarana, jalanum mathana ane nirodha, agni ane vayunum vividha shastrathi ghattana, parasparika aghata, marava, bijana prayojana sahita ke rahita vyaparathi utpanna viradhanani vyatha sahevi, khodavum – galavum – valavum – sadavum – svayam tutavum – masalavum – kachadavum – chhedavum – chholavum – vala ukhedava – pana todava – agnithi balava – a prakare bhava paramparamam anubaddha himsakari papi jiva bhayamkara samsaramam anamtakala sudhi paribhramana karata rahe chhe. Te himsanum ghora papa karanara adhanya jiva, manushyapanamam utpanna thaya chhe, pana jena papakarma bhogavavana baki chhe, te pana prayah vikrita ane vikala rupavala, kubada – vamana – bahera – kana – thumtha – lamgada – amgahina – mumga – mammana – amdha – bada – pishachagrasta – vyadhi ane rogathi pidita, alpayushka, shastravadhya, ajnyana, ashubhalakshana, durbala, aprashastasamhanani, bedola amgopamgavala, kharaba samsthana vala, kurupa, dina, hina, sattvahina, sukhathi vamchita ane ashubha duhkhana bhajana thaya chhe. Ava papakarmi, naraka ane tiryamchayonimam tatha kumanusha – avasthamam bhatakata anamta duhkha pame chhe. A purvokta pranavadhano phalavipaka chhe. Je aloka – paralokamam bhogavava pade chhe. A vipaka alpa sukha, atyadhika duhkhavala chhe. Mahabhayajanaka, ati gadha karmarajathi yukta, ati daruna, kathora, asata utpadaka chhe. Dirghakale temamthi chhutaya chhe. Pana bhogavya vina chhutatu nathi. Himsano a phala vipaka jnyatakula – namdana mahatma mahavira jine kahela chhe. A pranavadha chamda, raudra, kshudra, anaryajana dvara acharaniya chhe. A ghrinarahita, nrishamsa, mahabhayanum karana, bhayanaka, trasajanaka ane anyayarupa chhe. A udvegajanaka, bijana pranoni parava na karanara, dharmahina, snehapipasa – shunya, karunahina chhe. Tenum parinama narakagamana chhe. Mohamahabhayane vadharanara ane maranana karanajanya dinatani janaka chhe. [pahelum adharmadvara samapta]