Sutra Navigation: Sutrakrutang ( સૂત્રકૃતાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1101671
Scripture Name( English ): Sutrakrutang Translated Scripture Name : સૂત્રકૃતાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

श्रुतस्कंध-२

अध्ययन-२ क्रियास्थान

 Translated Chapter :

શ્રુતસ્કંધ-૨

અધ્યયન-૨ ક્રિયાસ્થાન
Section : Translated Section :
Sutra Number : 671 Category : Ang-02
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] अहावरे तच्चस्स ठाणस्स मीसगस्स विभंगे एवमाहिज्जइ–इह खलु पाईणं वा पडीणं वा उदीणं वा दाहिणं वा संतेगइया मणुस्सा भवंति, तं जहा–अप्पिच्छा अप्पारंभा अप्पपरिग्गहा धम्मिया धम्माणुया धम्मिट्ठा धम्मक्खाई धम्मप्पलोई धम्मपलज्जणा धम्मसमुदायारा धम्मेणं चेव वित्तिं कप्पेमाणा विहरंति, सुसीला सुव्वया सुप्पडियाणंदा सुसाहू, एगच्चाओ पाणाइवायाओ पडिविरया जाव-ज्जीवाए, एगच्चाओ अप्पडिविरया। एगच्चाओ मुसावायाओ पडिविरया जावज्जीवाए, एगच्चाओ अप्पडिविरया। एगच्चाओ अदिण्णादाणाओ पडिविरया जावज्जीवाए, एगच्चाओ अप्पडिविरया। एगच्चाओ मेहुणाओ पडिविरया जावज्जीवाए, एगच्चाओ अप्पडिविरया। एगच्चाओ परिग्गहाओ पडिविरया जावज्जीवाए, एगच्चाओ अप्पडिविरया। एगच्चाओ कोहाओ माणाओ मायाओ लोहाओ पेज्जाओ दोसाओ कलहाओ अब्भक्खाणाओ पेसुण्णाओ परपरिवायाओ अरइरईओ मायामोसाओ मिच्छादंसण-सल्लाओ पडिविरया जावज्जीवाए, एगच्चाओ अप्पडिविरया। एगच्चाओ ण्हाणुम्मद्दण-वण्णग-विलेवण-सद्द-फरिस-रस-रूव-गंध-मल्लालंकाराओ पडि-विरया जावज्जीवाए, एगच्चाओ अप्पडिविरया। एगच्चाओ सगड-रह-जाण-जुग्ग-गिल्लि-थिल्लि-सिय-संदमा-णिया-सयणासण-जाण-वाहण-भोग-भोयण-पवित्थरविहीओ पडिविरया जावज्जी-वाए, एगच्चाओ अप्पडिविरया। एगच्चाओ कय-विक्कय-मासद्धमास-रूवग-संववहाराओ पडिविरया जावज्जीवाए, एग-च्चाओ अप्पडिविरया। एगच्चाओ हिरण्ण-सुवण्ण-धण-धण्ण-मणि-मोत्तिय-संख-सिल-प्पवालाओ पडिविरया जावज्जीवाए, एगच्चाओ अप्पडिविरया। एगच्चाओ कूडतुल-कूडमाणाओ पडिविरया जावज्जीवाए, एगच्चाओ अप्पडिविरया। एगच्चाओ आरंभ-समारंभाओ पडिविरया जावज्जीवाए, एगच्चाओ अप्पडिविरया। एगच्चाओ करण-कारावणाओ पडिविरया जावज्जीवाए, एगच्चाओ अप्पडिविरया। एगच्चाओ पयण-पयावणाओ पडिविरया जाव-ज्जीवाए, एगच्चाओ अप्पडिविरया। एगच्चाओ कुट्टण-पिट्टण-तज्जण-ताडण-वह-बंध-परिकिलेसाओ पडिविरया जावज्जीवाए, एगच्चाओ अप्पडिविरया। जे यावण्णे तहप्पगारा सावज्जा अबोहिया कम्मंता परपाणपरितावणकरा कज्जंति, तओ वि ‘एगच्चाओ पडिविरया जावज्जीवाए’ एगच्चाओ अप्पडिविरया। से जहानामए समणोवासगा भवंति–अभिगयजीवाजीवा उवलद्धपुण्णपावा आसव-संवर-‘वेयण-णिज्जर-किरिय-अहिगरण’-बंधमोक्ख-कुसला असहेज्जा देवासुर-णाग-सुवण्ण-जक्ख-रक्खस-किण्णर-किंपुरिस-गरुल-गंधव्व-महोरगाइएहिं देवगणेहिं निग्गंथाओ पावयणाओ अपतिक्क-मणिज्जा, ‘इणमो णिग्गंथिए पावयणे’ णिस्संकिया णिक्कंखिया णिव्वितिगिच्छा लद्धट्ठा गहि-यट्ठा पुच्छियट्ठा विणिच्छियट्ठा अभिगयट्ठा अट्ठिमिंजपेम्माणुरागरत्ता ‘अयमाउसो! निग्गंथे पावयणे अट्ठं अयं परमट्ठं सेसे अणट्ठे’ ऊसियफलिहा अवंगुयदुवारा ‘चियत्तंतेउर-परघरदारप्पवेसा’ चाउद्दस-ट्ठमुद्दिट्ठपुण्णमासिणीसु पडिपुण्णं पोसहं सम्मं अनुपालेमाणा समणे निग्गंथे फासुएसणिज्जेणं असण-पाण-खाइम-साइमेणं वत्थ-पडिग्गह-कंबल-पायपुंछणेणं ओसह-भेसज्जेणं पीढ-फलग-सेज्जासंथारएणं पडिलाभेमाणा बहूहिं सीलव्वय-गुण-वेरमण-पच्चक्खाण-पोसहोववासेहिं अहा-परिग्गहिएहिं तवोकम्मेहिं अप्पाणं भावेमाणा विहरंति। ते णं एयारूवेणं विहारेणं विहरमाणा बहूइं वासाइ समणोवासगपरियागं पाउणंति, पाउणित्ता आबाहंसि उप्पण्णंसि वा अणुप्पण्णंसि वा बहूइं भत्ताइं पच्चक्खंति, पच्चक्खित्ता बहूइं भत्ताइं अणसणाए छेदेंति, छेदित्ता आलोइयपडिक्कंता समाहिपत्ता कालमासे कालं किच्चा अन्नयरेसु देवलोएसु देवत्ताए उववतारो भवंति, तं जहा– महड्ढिएसु महज्जुइएसु महापरक्कमेसु महाजसेसु महब्बलेसु मुहाणुभावेसु महासोक्खेसु। ते णं तत्थ देवा भवंति–महड्ढिया महज्जुइया महापरक्कमा महाजसा महब्बला महाणुभावा महासोक्खा हार-विराइय-वच्छा-कडग-तुडिय-थंभिय-भुया अंगय-कुंडल-मट्ठगंडयल-कण्ण-पीढधारी विचित्तहत्थाभरणा विचित्तमाला-मउलि-मउडा कल्लाणग-पवरवत्थपरिहिया कल्लाणग-पवरमल्लाणुलेवणधरा भासुरबोंदी पलंबवणमालधरा दिव्वेणं रूवेणं दिव्वेणं वण्णेणं दिव्वेणं गंधेणं दिव्वेणं फासेणं दिव्वेणं संधाएणं दिव्वेणं संठाणेणं दिव्वाए इड्ढीए दिव्वाए जुत्तीए दिव्वाए पभाए दिव्वाए छायाए दिव्वाए अच्चीए दिव्वेणं तेएणं दिव्वाए लेसाए दस दिसाओ उज्जोवेमाणा पभासेमाणा गइकल्लाणा ठिइकल्लाणा आगमेसिभद्दया यावि भवंति। एस ट्ठाणे आरिए केवले पडिपुण्णे नेयाउए संसुद्धे सल्लगत्तणे सिद्धिमग्गे मुत्तिमग्गे निव्वाणमग्गे णिज्जाणमग्गे सव्वदुक्खप्पहीणमग्गे एगतसम्मे साहू। तच्चस्स ठाणस्स मीसगस्स विभंगे एवमाहिए। अविरइं पडुच्च बाले आहिज्जइ। विरइं पडुच्च पंडिए आहिज्जइ। विरयाविरइं पडुच्च बालपंडिए आहिज्जइ। तत्थ णं जा सा सव्वओ अविरई एसट्ठाणे आरंभट्ठाणे अणारिए अकेवले अप्पडिपुण्णे अनेयाउए असंसुद्धे असल्लगत्तणे असि-द्धिमग्गे अमुत्तिमग्गे अनिव्वाणमग्गे अणिज्जाणमग्गे असव्वदुक्खप्पहीणमग्गे एगंतमिच्छे असाहू। तत्थ णं जा सा विरइं एसट्ठाणे अणारंभट्ठाणे आरिए केवले पडिपुण्णे नेयाउए संसुद्धे सल्लगत्तणे सिद्धिमग्गे मुत्तिमग्गे णिव्वा-णमग्गे णिज्जाणमग्गे सव्वदुक्खप्पहीणमग्गे एगंतसम्मे साहू। तत्थ णं जा सा विरयाविरई एसट्ठाणे आरंभाणारंभट्ठाणे, एसट्ठाणे आरिए केवले पडिपुण्णे नेयाउए संसुद्धे सल्लगत्तणे सिद्धि-मग्गे मुत्तिमग्गे निव्वाणमग्गे णिज्जाणमग्गे सव्वदुक्खप्पहीणमग्गे एगंतसम्मे साहू।
Sutra Meaning : હવે ત્રીજા મિત્રપક્ષ સ્થાનનો વિભાગ કહે છે. આ મનુષ્યલોકમાં પૂર્વાદિ દિશામાં કેટલાક મનુષ્યો રહે છે. જેવા કે – અલ્પેચ્છાવાળા, અલ્પારંભી, અલ્પ પરિગ્રહી, ધાર્મિક, ધર્માનુગ યાવત્‌ ધર્મ વડે જ જીવન ગુજારનારા હોય છે. તેઓ સુશીલ, સુવ્રતી, સુપ્રત્યાનંદી, સાધુ હોય છે. એક તરફ તેઓ જાવજ્જીવ પ્રાણાતિપાતથી વિરત, બીજી તરફ અવિરત યાવત્‌ જે તેવા પ્રકારના સાવદ્ય, અબોધિક, બીજાના પ્રાણોને પરિતાપકર્તા છે માટે તેઓ કિંચિત્‌ અપ્રતિવિરત છે (અર્થાત્‌ દેશવિરત – દેશઅવિરત છે.) કેટલાક શ્રમણોપાસકો જીવ – અજીવ સ્વરૂપના જ્ઞાતા, પુણ્ય – પાપને જાણતા, આસ્રવ – સંવર – વેદના – નિર્જરા – ક્રિયા – અધિકરણ – બંધ – મોક્ષના જ્ઞાનમાં કુશળ હોય છે. તેઓ અસહાય હોવા છતાં દેવ, અસુર, નાગ, સુવર્ણ, યક્ષ, રાક્ષસ, કિન્નર, કિંપુરુષ, ગરુડ, ગંધર્વ, મહોરગ આદિ દેવગણોથી તેઓ નિર્ગ્રન્થ પ્રવચનથી ચલિત કરાવાઈ શકાતા નથી. તે શ્રાવકો નિર્ગ્રન્થ પ્રવચનમાં નિઃશંકિત, નિષ્કાંક્ષિત, નિર્વિચિકિત્સ હોય છે. તેઓ લબ્ધાર્થ, ગૃહીતાર્થ, પુચ્છિતાર્થ, વિનિશ્ચિતાર્થ, અભિગતાર્થ, અસ્થિમજ્જાવત્‌ ધર્માનુરાગી હોય છે. તેઓ કહે છે – આ નિર્ગ્રન્થ પ્રવચન જ સાર્થક, પરમાર્થ છે, બાકી અનર્થક છે. તેઓ સ્ફટિકવત્‌ સ્વચ્છ હોય છે. તેમના દ્વાર ખુલ્લા રહે છે, અંતઃપુર કે પરગૃહ પ્રવેશના ત્યાગી છે, ચૌદશ – આઠમ – પૂનમ – અમાસમાં પ્રતિપૂર્ણ પૌષધને સમ્યક્‌ પાળનારા, શ્રમણ – નિર્ગ્રન્થોને પ્રાસુક એષણીય અશન, પાન, ખાદ્ય, સ્વાદ્ય વડે વસ્ત્ર, પાત્ર, કંબલ, પાદપ્રોંછનક, ઔષધ, ભૈસજ, પીઠફલક, શય્યા, સંથારગ વડે પ્રતિલાભિત કરતા ઘણા શીલ – વ્રત – ગુણ – ત્યાગ – પચ્ચક્ખાણ – પૌષધોપવાસ વડે સ્વીકૃત તપોકર્મ વડે આત્માને ભાવતા વિચરે છે. તેઓ આવા પ્રકારનું જીવન જીવતા ઘણા વર્ષો શ્રાવકપર્યાય પાળે છે, પાળીને અબાધા ઉત્પન્ન થાય કે ન થાય ઘણા ભક્તપચ્ચક્ખાણ કરે છે, કરીને અનશન વડે ઘણા ભોજનનો છેદ કરે છે. છેદીને આલોચના તથા પ્રતિક્રમણથી સમાધિ પામીને મૃત્યુ અવસરે મરીને કોઈ દેવલોકમાં દેવતાપણે ઉત્પન્ન થાય છે. તે આ રીતે – મહાઋદ્ધિ, મહાદ્યુતિ યાવત્‌ મહાસુખ પામે છે. યાવત્‌ બધું પૂર્વવત્‌ જાણવું. આ સ્થાન આર્ય યાવત્‌ એકાંત સ્થાન છે. આ ત્રીજા મિશ્રસ્થાનનો વિભાગ કહ્યો. અવિરતિને આશ્રીને ‘બાલ’ કહે છે, વિરતિ આશ્રિત ‘પંડિત’ કહેવાય છે. વિરતિવિરત આશ્રિત ‘બાલપંડિત’‌ કહેવાય છે. તેમાં જે સર્વથા અવિરતિ છે, તે સ્થાન આરંભસ્થાન, અનાર્ય યાવત્‌ અસર્વદુઃખ પ્રક્ષીણમાર્ગ છે. એકાંત મિથ્યા, અશોભન છે. તેમાં જે સર્વથા પાપોથી વિરત છે તે સ્થાન અનારંભ, આર્ય યાવત્‌ સર્વ દુઃખ ક્ષયનો માર્ગ છે, એકાંત સમ્યક્‌ છે. તેમાં જે વિરતાવિરત (દેશવિરત) સ્થાન છે તે આરંભ – નોઆરંભ સ્થાન છે, આ સ્થાન પણ આર્ય છે યાવત્‌ સર્વ દુઃખ ક્ષયનો માર્ગ છે તે એકાંત સમ્યક્‌ અને ઉત્તમ છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] ahavare tachchassa thanassa misagassa vibhamge evamahijjai–iha khalu painam va padinam va udinam va dahinam va samtegaiya manussa bhavamti, tam jaha–appichchha apparambha appapariggaha dhammiya dhammanuya dhammittha dhammakkhai dhammappaloi dhammapalajjana dhammasamudayara dhammenam cheva vittim kappemana viharamti, susila suvvaya suppadiyanamda susahu, egachchao panaivayao padiviraya java-jjivae, egachchao appadiviraya. Egachchao musavayao padiviraya javajjivae, egachchao appadiviraya. Egachchao adinnadanao padiviraya javajjivae, egachchao appadiviraya. Egachchao mehunao padiviraya javajjivae, egachchao appadiviraya. Egachchao pariggahao padiviraya javajjivae, egachchao appadiviraya. Egachchao kohao manao mayao lohao pejjao dosao kalahao abbhakkhanao pesunnao paraparivayao arairaio mayamosao michchhadamsana-sallao padiviraya javajjivae, egachchao appadiviraya. Egachchao nhanummaddana-vannaga-vilevana-sadda-pharisa-rasa-ruva-gamdha-mallalamkarao padi-viraya javajjivae, egachchao appadiviraya. Egachchao sagada-raha-jana-jugga-gilli-thilli-siya-samdama-niya-sayanasana-jana-vahana-bhoga-bhoyana-pavittharavihio padiviraya javajji-vae, egachchao appadiviraya. Egachchao kaya-vikkaya-masaddhamasa-ruvaga-samvavaharao padiviraya javajjivae, ega-chchao appadiviraya. Egachchao hiranna-suvanna-dhana-dhanna-mani-mottiya-samkha-sila-ppavalao padiviraya javajjivae, egachchao appadiviraya. Egachchao kudatula-kudamanao padiviraya javajjivae, egachchao appadiviraya. Egachchao arambha-samarambhao padiviraya javajjivae, egachchao appadiviraya. Egachchao karana-karavanao padiviraya javajjivae, egachchao appadiviraya. Egachchao payana-payavanao padiviraya java-jjivae, egachchao appadiviraya. Egachchao kuttana-pittana-tajjana-tadana-vaha-bamdha-parikilesao padiviraya javajjivae, egachchao appadiviraya. Je yavanne tahappagara savajja abohiya kammamta parapanaparitavanakara kajjamti, tao vi ‘egachchao padiviraya javajjivae’ egachchao appadiviraya. Se jahanamae samanovasaga bhavamti–abhigayajivajiva uvaladdhapunnapava asava-samvara-‘veyana-nijjara-kiriya-ahigarana’-bamdhamokkha-kusala asahejja devasura-naga-suvanna-jakkha-rakkhasa-kinnara-kimpurisa-garula-gamdhavva-mahoragaiehim devaganehim niggamthao pavayanao apatikka-manijja, ‘inamo niggamthie pavayane’ nissamkiya nikkamkhiya nivvitigichchha laddhattha gahi-yattha puchchhiyattha vinichchhiyattha abhigayattha atthimimjapemmanuragaratta ‘ayamauso! Niggamthe pavayane attham ayam paramattham sese anatthe’ usiyaphaliha avamguyaduvara ‘chiyattamteura-paragharadarappavesa’ chauddasa-tthamudditthapunnamasinisu padipunnam posaham sammam anupalemana samane niggamthe phasuesanijjenam asana-pana-khaima-saimenam vattha-padiggaha-kambala-payapumchhanenam osaha-bhesajjenam pidha-phalaga-sejjasamtharaenam padilabhemana bahuhim silavvaya-guna-veramana-pachchakkhana-posahovavasehim aha-pariggahiehim tavokammehim appanam bhavemana viharamti. Te nam eyaruvenam viharenam viharamana bahuim vasai samanovasagapariyagam paunamti, paunitta abahamsi uppannamsi va anuppannamsi va bahuim bhattaim pachchakkhamti, pachchakkhitta bahuim bhattaim anasanae chhedemti, chheditta aloiyapadikkamta samahipatta kalamase kalam kichcha annayaresu devaloesu devattae uvavataro bhavamti, tam jaha– mahaddhiesu mahajjuiesu mahaparakkamesu mahajasesu mahabbalesu muhanubhavesu mahasokkhesu. Te nam tattha deva bhavamti–mahaddhiya mahajjuiya mahaparakkama mahajasa mahabbala mahanubhava mahasokkha hara-viraiya-vachchha-kadaga-tudiya-thambhiya-bhuya amgaya-kumdala-matthagamdayala-kanna-pidhadhari vichittahatthabharana vichittamala-mauli-mauda kallanaga-pavaravatthaparihiya kallanaga-pavaramallanulevanadhara bhasurabomdi palambavanamaladhara divvenam ruvenam divvenam vannenam divvenam gamdhenam divvenam phasenam divvenam samdhaenam divvenam samthanenam divvae iddhie divvae juttie divvae pabhae divvae chhayae divvae achchie divvenam teenam divvae lesae dasa disao ujjovemana pabhasemana gaikallana thiikallana agamesibhaddaya yavi bhavamti. Esa tthane arie kevale padipunne neyaue samsuddhe sallagattane siddhimagge muttimagge nivvanamagge nijjanamagge savvadukkhappahinamagge egatasamme sahu. Tachchassa thanassa misagassa vibhamge evamahie. Aviraim paduchcha bale ahijjai. Viraim paduchcha pamdie ahijjai. Virayaviraim paduchcha balapamdie ahijjai. Tattha nam ja sa savvao avirai esatthane arambhatthane anarie akevale appadipunne aneyaue asamsuddhe asallagattane asi-ddhimagge amuttimagge anivvanamagge anijjanamagge asavvadukkhappahinamagge egamtamichchhe asahu. Tattha nam ja sa viraim esatthane anarambhatthane arie kevale padipunne neyaue samsuddhe sallagattane siddhimagge muttimagge nivva-namagge nijjanamagge savvadukkhappahinamagge egamtasamme sahu. Tattha nam ja sa virayavirai esatthane arambhanarambhatthane, esatthane arie kevale padipunne neyaue samsuddhe sallagattane siddhi-magge muttimagge nivvanamagge nijjanamagge savvadukkhappahinamagge egamtasamme sahu.
Sutra Meaning Transliteration : Have trija mitrapaksha sthanano vibhaga kahe chhe. A manushyalokamam purvadi dishamam ketalaka manushyo rahe chhe. Jeva ke – alpechchhavala, alparambhi, alpa parigrahi, dharmika, dharmanuga yavat dharma vade ja jivana gujaranara hoya chhe. Teo sushila, suvrati, supratyanamdi, sadhu hoya chhe. Eka tarapha teo javajjiva pranatipatathi virata, biji tarapha avirata yavat je teva prakarana savadya, abodhika, bijana pranone paritapakarta chhe mate teo kimchit aprativirata chhe (arthat deshavirata – deshaavirata chhe.) Ketalaka shramanopasako jiva – ajiva svarupana jnyata, punya – papane janata, asrava – samvara – vedana – nirjara – kriya – adhikarana – bamdha – mokshana jnyanamam kushala hoya chhe. Teo asahaya hova chhatam deva, asura, naga, suvarna, yaksha, rakshasa, kinnara, kimpurusha, garuda, gamdharva, mahoraga adi devaganothi teo nirgrantha pravachanathi chalita karavai shakata nathi. Te shravako nirgrantha pravachanamam nihshamkita, nishkamkshita, nirvichikitsa hoya chhe. Teo labdhartha, grihitartha, puchchhitartha, vinishchitartha, abhigatartha, asthimajjavat dharmanuragi hoya chhe. Teo kahe chhe – a nirgrantha pravachana ja sarthaka, paramartha chhe, baki anarthaka chhe. Teo sphatikavat svachchha hoya chhe. Temana dvara khulla rahe chhe, amtahpura ke paragriha praveshana tyagi chhe, chaudasha – athama – punama – amasamam pratipurna paushadhane samyak palanara, shramana – nirgranthone prasuka eshaniya ashana, pana, khadya, svadya vade vastra, patra, kambala, padapromchhanaka, aushadha, bhaisaja, pithaphalaka, shayya, samtharaga vade pratilabhita karata ghana shila – vrata – guna – tyaga – pachchakkhana – paushadhopavasa vade svikrita tapokarma vade atmane bhavata vichare chhe. Teo ava prakaranum jivana jivata ghana varsho shravakaparyaya pale chhe, paline abadha utpanna thaya ke na thaya ghana bhaktapachchakkhana kare chhe, karine anashana vade ghana bhojanano chheda kare chhe. Chhedine alochana tatha pratikramanathi samadhi pamine mrityu avasare marine koi devalokamam devatapane utpanna thaya chhe. Te a rite – mahariddhi, mahadyuti yavat mahasukha pame chhe. Yavat badhum purvavat janavum. A sthana arya yavat ekamta sthana chhe. A trija mishrasthanano vibhaga kahyo. Aviratine ashrine ‘bala’ kahe chhe, virati ashrita ‘pamdita’ kahevaya chhe. Virativirata ashrita ‘balapamdita’ kahevaya chhe. Temam je sarvatha avirati chhe, te sthana arambhasthana, anarya yavat asarvaduhkha prakshinamarga chhe. Ekamta mithya, ashobhana chhe. Temam je sarvatha papothi virata chhe te sthana anarambha, arya yavat sarva duhkha kshayano marga chhe, ekamta samyak chhe. Temam je viratavirata (deshavirata) sthana chhe te arambha – noarambha sthana chhe, a sthana pana arya chhe yavat sarva duhkha kshayano marga chhe te ekamta samyak ane uttama chhe.