Sutra Navigation: Nirayavalika ( નિરયાવલિકાદિ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1108007
Scripture Name( English ): Nirayavalika Translated Scripture Name : નિરયાવલિકાદિ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

अध्ययन-१ काल

 Translated Chapter :

અધ્યયન-૧ કાલ
Section : Translated Section :
Sutra Number : 7 Category : Upang-08
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] तए णं तीसे कालीए देवीए अन्नया कयाइ कुडुंबजागरियं जागरमाणीए अयमेयारूवे अज्झत्थिए चिंतिए पत्थिए मनोगए संकप्पे समुप्पज्जित्था– एवं खलु ममं पुत्ते काले कुमारे तिहिं दंतिसहस्सेहिं तिहिं आससहस्सेहिं तिहिं रहसहस्सेहिं तिहिं मनुयकोडीहिं गरुलव्वूहे एक्कारसमेणं खंडेणं कूणिएणं रन्ना सद्धिं रहमुसलं संगामं ओयाए– से मन्ने किं जइस्सइ? नो जइस्सइ? जीविस्सइ? पराजिणिस्सइ? नो पराजिणिस्सइ? कालं णं कुमारं अहं जीवमाणं पासिज्जा? ओहयमन संकप्पा करयलपल्हत्थ- मुही अट्टज्झाणोवगया ओमंथियवयणनयनकमला दीनविवन्नवयणा झियाइ। तेणं कालेणं तेणं समएणं समणे भगवं महावीरे समोसरिए। परिसा निग्गया। तए णं तीसे कालीए देवीए इमीसे कहाए लद्धट्ठाए समाणीए अयमेयारूवे अज्झत्थिए जाव समुप्पज्जित्था–एवं खलु समणे भगवं महावीरे पुव्वानुपुव्विं चरमाणे गामानुगामं दूइज्जमाणे इहमागते जाव विहरइ, तं महाफलं खलु तहारूवाणं अरहंताणं भगवंताणं नामगोयस्स वि सवणयाए, किमंग पुण अभिगमन-वंदन-नमंसण-पडिपुच्छण-पज्जुवासणयाए? एगस्स वि आरियस्स धम्मियस्स सुवयणस्स सवणयाए, किमंग पुण विउलस्स अट्ठस्स गहणयाए? तं गच्छामि णं समणं भगवं महावीरं वंदामि नमंसामि सक्कारेमि सम्मानेमि कल्लाणं मंगलं देवयं चेइयं पज्जुवासामि। इमं च णं एयारूवं वागरणं पुच्छिस्सामित्तिकट्टु एवं संपेहेइ, संपेहेत्ता कोडुंबियपुरिसे सद्दावेइ, सद्दावेत्ता एवं वयासी– खिप्पामेव भो देवानुप्पिया! धम्मियं जानप्पवरं जुत्तमेव उवट्ठवेह, उवट्ठवेत्ता एयमाणत्तियं पच्चप्पिणह। तए णं ते कोडुंबियपुरिसा तमाणत्तियं पच्चप्पिणंति। तए णं सा काली देवी ण्हाया कयबलिकम्मा कयकोउय मंगल पायच्छित्ता सुद्धप्पावेसाइं मंगलाइं वत्थाइं पवर परिहिया अप्पमहग्घाभरणालंकियसरीरा बहूहिं खुज्जाहिं जाव महत्तरगवंद-परिक्खित्ता अंतेउराओ निग्गच्छइ, निग्गच्छित्ता जेणेव बाहिरिया उवट्ठाणसाला जेणेव धम्मिए जानप्पवरे तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता धम्मियं जानप्पवरं दुरुहइ, दुरुहित्ता नियगपरि-यालसंपरिवुडा चंपं नयरिं मज्झंमज्झेणं निग्गच्छइ, ... ...निग्गच्छित्ता जेणेव पुण्णभद्दे चेइए तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता छत्तादीए तित्थयरा-तिसए पासइ, पासित्ता धम्मियं जानप्पवरं ठवेइ, ठवेत्ता धम्मियाओ जानप्पवराओ पच्चोरुहइ, पच्चोरुहित्ता बहूहिं खुज्जाहिं जाव महत्तरगवंदपरिक्खित्ता जेणेव समणे भगवं महावीरे तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता समणं भगवं महावीरं तिक्खुत्तो आयाहिण-पयाहिणं करेइ, करेत्ता वंदइ नमंसइ, वंदित्ता नमंसित्ता ठिया चेव सपरिवारा सुस्सूसमाणी नमंसमाणी अभिमुहा विनएणं पंजलिउडा पज्जुवासइ। तए णं समणे भगवं महावीरे कालीए देवीए तीसे य महइमहालियाए इसिपरिसाए धम्मं परिकहेइ जाव एयस्स धम्मस्स सिक्खाए उवट्ठिए समणोवासए वा समणोवासिया वा विहरमाणे आणाए आराहए भवइ। तए णं सा काली देवी समणस्स भगवओ महावीरस्स अंतियं धम्मं सोच्चा निसम्म हट्ठतुट्ठ-चित्तमानंदिया पीइमणा परमसोमनस्सिया हरिसवस विसप्पमाणहियया समणं भगवं महावीरं तिक्खुत्तो आयाहिणपयाहिणं करेति, करेत्ता वंदति नमंसति, वंदित्ता नमंसित्ता एवं वयासी– एवं खलु भंते! मम पुत्ते काले कुमारे तिहिं दंतिसहस्सेहिं तिहिं आससहस्सेहिं तिहिं रहस-हस्सेहिं तिहिं मनुयकोडीहिं गरुलव्वूहे एक्कारसमेणं खंडेणं कूणिएणं रन्ना सद्धिं रहमुसलं संगामं ओयाए– से णं भंते! किं जइस्सइ? नो जइस्सइ? जीविस्सइ? नो जीविस्सइ? पराजिणिस्सइ? नो पराजिणिस्सइ? कालं णं कुमारं अहं जीवमाणं पासेज्जा? कालीइ! समणे भगवं महावीरे कालिं देविं एवं वयासी– एवं खलु काली! तव पुत्ते काले कुमारे तिहिं दंतिसहस्सेहिं जाव कूणिएणं रन्ना सद्धिं रहमुसलं संगामं संगामेमाणे हयमहिय-पवर-वीरघाइय-निवडियचिंधज्झयपडागे निरालोयाओ दिसाओ करेमाणे चेडगस्स रन्नो सपक्खं सपडि-दिसिं रहेणं पडिरहं हव्वमागए। तए णं से चेडए राया कालं कुमारं एज्जमाणं पासइ, पासित्ता आसुरुत्ते रुट्ठे कुविए चंडिक्किए मिसिमिसेमाणे तिवलियं भिउडिं निलाडे साहट्टु धनुं परामुसइ, परामुसित्ता उसुं परामुसइ, परामुसित्ता वइसाहं ठाणं ठाइ, ठिच्चा आयय-कण्णाययं उसुं करेइ, करेत्ता कालं कुमारं एगाहच्चं कूडाहच्चं जीवियाओ ववरोवेइ। तं कालगए णं काली! काले कुमारे, नो चेव णं तुमं कालं कुमारं जीवमाणं पासिहिसि। तए णं सा काली देवी समणस्स भगवओ महावीरस्स अंतियं एयमट्ठं सोच्चा निसम्म महया पुत्तसोएण अप्फुण्णा समाणी परसुनियत्ता विव चंपगलया धसत्ति धरणीयलंसि सव्वंगेहिं संनिवडिया। तए णं सा काली देवी मुहुत्तंतरेणं आसत्था समाणी उट्ठाए उट्ठेइ, उट्ठेत्ता समणं भगवं महावीरं वंदइ नमंसइ, वंदित्ता नमंसित्ता एवं वयासी– एवमेयं भंते! तहमेयं भंते! अवितहमेयं भंते! असंदिद्ध-मेयं भंते! सच्चे णं! एसमट्ठे से जहेयं तुब्भे वदहत्ति कट्टु समणं भगवं महावीरं वंदइ नमंसइ, वंदित्ता नमंसित्ता तमेव धम्मियं जानप्पवरं दुरुहइ, दुरुहित्ता जामेव दिसिं पाउब्भूया तामेव दिसिं पडिगया।
Sutra Meaning : ત્યારપછી તે કાલીદેવીને અન્ય કોઈ દિવસે કુટુંબ જાગરિકા કરતા આવો આધ્યાત્મિક યાવત્‌ સંકલ્પ ઉત્પન્ન થયો. નિશ્ચે મારો પુત્ર કાલકુમાર ૩૦૦૦ હાથી આદિ સાથે યુદ્ધે ચડેલ છે. તો શું તે જીતશે કે નહીં જીતે ? જીવશે કે નહીં જીવે ? બીજાનો પરાભવ કરશે કે નહીં કરે ? કાલકુમારને હું જીવતો જોઈશ ? એ રીતે અપહત મનવાળા થઈને યાવત્‌ ચિંતામગ્ન બની. તે કાળે, તે સમયે ભગવન્‌ મહાવીર સમોસર્યા. પર્ષદા નીકળી. ત્યારે કાલીદેવી આ વૃત્તાંત સાંભળીને, તેના મનમાં આવો સંકલ્પ યાવત્‌ થયો – નિશ્ચે ભગવન્‌ મહાવીર પૂર્વાનુપૂર્વીથી અહીં આવીને રહ્યા છે, તથારૂપનું સ્મરણ પણ મહાફળને માટે છે યાવત્‌ વિપુલ અર્થનું ગ્રહણ તો મહાફલ માટે થાય જ. તો હું ત્યાં જઉં અને યાવત્‌ ભગવંતની પર્યુપાસના કરું. પછે ભગવંતને આ પ્રશ્ન પૂછીશ. એમ વિચારીને કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવ્યા. બોલાવીને આમ કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિયો ! જલદીથી ધાર્મિક યાનપ્રવર જોડીને લાવો. લાવીને યાવત્‌ મારી આજ્ઞા પાછી સોંપો. પછી તે કાલીદેવી ન્હાઈ, બલિકર્મ કરી યાવત્‌ અલ્પ પણ મહાર્ધ આભરણથી અલંકૃત શરીરી થઈ ઘણી કુબ્જા દાસી સાથે યાવત્‌ મહત્તરાના વૃંદથી પરીવરીને અંતઃપુરથી નીકળી. નીકળીને બાહ્ય ઉપસ્થાન શાળામાં ધાર્મિક શ્રેષ્ઠ યાન પાસે આવીને તેમાં બેઠી. ત્યારપછી પોતાના પરિવાર સાથે પરીવરીને ચંપા નગરીની વચ્ચોવચ્ચથી નીકળીને પૂર્ણભદ્ર ચૈત્યે આવી, આવીને છત્રાદિ દૂર કરી, યાનને રોક્યું. રોકીને તે ધાર્મિક શ્રેષ્ઠ યાનથી ઊતરી, પછી ઘણી કુબ્જા દાસી આદિથી પરીવરીને શ્રમણ ભગવન્‌ મહાવીર પાસે આવી, ભગવંતને ત્રણ વખત વંદન કરી, પોતાના પરીવાર સાથે શ્રવણેચ્છાથી અભિમુખ નમન કરી, વિનયથી અંજલી જોડીને પર્યુપાસના કરે છે. ત્યારપછી ભગવંત મહાવીરે યાવત્‌ કાલીદેવીને તથા તે મહા મોટી પર્ષદાને ધર્મકથન કર્યું યાવત્‌ શ્રાવક કે શ્રાવિકા આજ્ઞામાં વિચરતા આરાધક થાય છે. ત્યારપછી તે કાલીરાણીએ ભગવંતની પાસે ધર્મ સાંભળી, અવધારી યાવત્‌ હર્ષિત થઈ ભગવંતને ત્રણ વખત વંદના કરી યાવત્‌ પૂછ્યું – ભગવન્‌ ! મારો પુત્ર કાલકુમાર યાવત્‌ રથમૂસલ સંગ્રામમાં ગયો છે, તો તે જીતશે કે નહીં જીતે ઇત્યાદિ. ભગવંતે કાલી રાણીને કહ્યું – હે કાલી ! તારો પુત્ર કાલકુમાર ૩૦૦૦ હાથી આદિ સહીત કોણિક રાજા સાથે યુદ્ધે ચડેલ છે, તે રથમુશળ સંગ્રામમાં યુદ્ધ કરતો, વીર યોદ્ધાઓને મારતો, મર્દિત કરતો, ઘાત પહોચાડતો યાવત શત્રુઓના ચિહ્ન – ધ્વજ – પતાકા પછાડતો, દિશા ન સૂઝતા ચેટક રાજાની સન્મુખ આવ્યો. તેના રથની સન્મુખ રથ કર્યો, ત્યારે ચેટક રાજાએ કાલકુમારને આવતો જોયો. જોઈને ક્રોધથી યાવત્‌ ધમધમતા ધનુષ લીધું, તીર લીધું. વૈશાખી સ્થાને ઊભા રહ્યા, કાન સુધી તીરને ખેંચ્યું, ખેંચીને કાલકુમારને એક જ બાણ વડે હણી નાંખ્યો. હે કાલી ! તે મૃત્યુ પામ્યો, તારા કાલકુમારને હવે તું જીવતો જોઈશ નહીં. ત્યારે કાલીદેવી ભગવંત પાસે આ કથન સાંભળી, અવધારી, પુત્રના મહાશોકથી વ્યાપ્ત થઈ કુહાડાથી કાપેલ ચંપકલતાની જેમ ધસ થઈને પૃથ્વીતલને વિશે સર્વાંગથી પડી. પછી મુહૂર્ત્ત બાદ કાલીદેવી આશ્વસ્ત થઈ ઉત્થાનથી ઉઠે છે, ઉઠીને ભગવંત મહાવીરને વંદન – નમસ્કાર કર્યા. કરીને કહ્યું – ભગવન્‌! તે એમ જ છે, તેમજ છે. ભગવન્‌ ! તે અવિતથ છે, અસંદિગ્ધ છે. જે આપે કહ્યો તે અર્થ સત્ય છે. એમ કહી શ્રમણ ભગવંતને વાંદી – નમી, તે જ ધાર્મિક શ્રેષ્ઠ યાનમાં બેસી પાછી ગઈ.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] tae nam tise kalie devie annaya kayai kudumbajagariyam jagaramanie ayameyaruve ajjhatthie chimtie patthie manogae samkappe samuppajjittha– evam khalu mamam putte kale kumare tihim damtisahassehim tihim asasahassehim tihim rahasahassehim tihim manuyakodihim garulavvuhe ekkarasamenam khamdenam kunienam ranna saddhim rahamusalam samgamam oyae– se manne kim jaissai? No jaissai? Jivissai? Parajinissai? No parajinissai? Kalam nam kumaram aham jivamanam pasijja? Ohayamana samkappa karayalapalhattha- muhi attajjhanovagaya omamthiyavayananayanakamala dinavivannavayana jhiyai. Tenam kalenam tenam samaenam samane bhagavam mahavire samosarie. Parisa niggaya. Tae nam tise kalie devie imise kahae laddhatthae samanie ayameyaruve ajjhatthie java samuppajjittha–evam khalu samane bhagavam mahavire puvvanupuvvim charamane gamanugamam duijjamane ihamagate java viharai, tam mahaphalam khalu taharuvanam arahamtanam bhagavamtanam namagoyassa vi savanayae, kimamga puna abhigamana-vamdana-namamsana-padipuchchhana-pajjuvasanayae? Egassa vi ariyassa dhammiyassa suvayanassa savanayae, kimamga puna viulassa atthassa gahanayae? Tam gachchhami nam samanam bhagavam mahaviram vamdami namamsami sakkaremi sammanemi kallanam mamgalam devayam cheiyam pajjuvasami. Imam cha nam eyaruvam vagaranam puchchhissamittikattu evam sampehei, sampehetta kodumbiyapurise saddavei, saddavetta evam vayasi– khippameva bho devanuppiya! Dhammiyam janappavaram juttameva uvatthaveha, uvatthavetta eyamanattiyam pachchappinaha. Tae nam te kodumbiyapurisa tamanattiyam pachchappinamti. Tae nam sa kali devi nhaya kayabalikamma kayakouya mamgala payachchhitta suddhappavesaim mamgalaim vatthaim pavara parihiya appamahagghabharanalamkiyasarira bahuhim khujjahim java mahattaragavamda-parikkhitta amteurao niggachchhai, niggachchhitta jeneva bahiriya uvatthanasala jeneva dhammie janappavare teneva uvagachchhai, uvagachchhitta dhammiyam janappavaram duruhai, duruhitta niyagapari-yalasamparivuda champam nayarim majjhammajjhenam niggachchhai,.. ..Niggachchhitta jeneva punnabhadde cheie teneva uvagachchhai, uvagachchhitta chhattadie titthayara-tisae pasai, pasitta dhammiyam janappavaram thavei, thavetta dhammiyao janappavarao pachchoruhai, pachchoruhitta bahuhim khujjahim java mahattaragavamdaparikkhitta jeneva samane bhagavam mahavire teneva uvagachchhai, uvagachchhitta samanam bhagavam mahaviram tikkhutto ayahina-payahinam karei, karetta vamdai namamsai, vamditta namamsitta thiya cheva saparivara sussusamani namamsamani abhimuha vinaenam pamjaliuda pajjuvasai. Tae nam samane bhagavam mahavire kalie devie tise ya mahaimahaliyae isiparisae dhammam parikahei java eyassa dhammassa sikkhae uvatthie samanovasae va samanovasiya va viharamane anae arahae bhavai. Tae nam sa kali devi samanassa bhagavao mahavirassa amtiyam dhammam sochcha nisamma hatthatuttha-chittamanamdiya piimana paramasomanassiya harisavasa visappamanahiyaya samanam bhagavam mahaviram tikkhutto ayahinapayahinam kareti, karetta vamdati namamsati, vamditta namamsitta evam vayasi– Evam khalu bhamte! Mama putte kale kumare tihim damtisahassehim tihim asasahassehim tihim rahasa-hassehim tihim manuyakodihim garulavvuhe ekkarasamenam khamdenam kunienam ranna saddhim rahamusalam samgamam oyae– se nam bhamte! Kim jaissai? No jaissai? Jivissai? No jivissai? Parajinissai? No parajinissai? Kalam nam kumaram aham jivamanam pasejja? Kalii! Samane bhagavam mahavire kalim devim evam vayasi– evam khalu kali! Tava putte kale kumare tihim damtisahassehim java kunienam ranna saddhim rahamusalam samgamam samgamemane hayamahiya-pavara-viraghaiya-nivadiyachimdhajjhayapadage niraloyao disao karemane chedagassa ranno sapakkham sapadi-disim rahenam padiraham havvamagae. Tae nam se chedae raya kalam kumaram ejjamanam pasai, pasitta asurutte rutthe kuvie chamdikkie misimisemane tivaliyam bhiudim nilade sahattu dhanum paramusai, paramusitta usum paramusai, paramusitta vaisaham thanam thai, thichcha ayaya-kannayayam usum karei, karetta kalam kumaram egahachcham kudahachcham jiviyao vavarovei. Tam kalagae nam kali! Kale kumare, no cheva nam tumam kalam kumaram jivamanam pasihisi. Tae nam sa kali devi samanassa bhagavao mahavirassa amtiyam eyamattham sochcha nisamma mahaya puttasoena apphunna samani parasuniyatta viva champagalaya dhasatti dharaniyalamsi savvamgehim samnivadiya. Tae nam sa kali devi muhuttamtarenam asattha samani utthae utthei, utthetta samanam bhagavam mahaviram vamdai namamsai, vamditta namamsitta evam vayasi– evameyam bhamte! Tahameyam bhamte! Avitahameyam bhamte! Asamdiddha-meyam bhamte! Sachche nam! Esamatthe se jaheyam tubbhe vadahatti kattu samanam bhagavam mahaviram vamdai namamsai, vamditta namamsitta tameva dhammiyam janappavaram duruhai, duruhitta jameva disim paubbhuya tameva disim padigaya.
Sutra Meaning Transliteration : Tyarapachhi te kalidevine anya koi divase kutumba jagarika karata avo adhyatmika yavat samkalpa utpanna thayo. Nishche maro putra kalakumara 3000 hathi adi sathe yuddhe chadela chhe. To shum te jitashe ke nahim jite\? Jivashe ke nahim jive\? Bijano parabhava karashe ke nahim kare\? Kalakumarane hum jivato joisha\? E rite apahata manavala thaine yavat chimtamagna bani. Te kale, te samaye bhagavan mahavira samosarya. Parshada nikali. Tyare kalidevi a vrittamta sambhaline, tena manamam avo samkalpa yavat thayo – nishche bhagavan mahavira purvanupurvithi ahim avine rahya chhe, tatharupanum smarana pana mahaphalane mate chhe yavat vipula arthanum grahana to mahaphala mate thaya ja. To hum tyam jaum ane yavat bhagavamtani paryupasana karum. Pachhe bhagavamtane a prashna puchhisha. Ema vicharine kautumbika purushone bolavya. Bolavine ama kahyum – he devanupriyo ! Jaladithi dharmika yanapravara jodine lavo. Lavine yavat mari ajnya pachhi sompo. Pachhi te kalidevi nhai, balikarma kari yavat alpa pana mahardha abharanathi alamkrita shariri thai ghani kubja dasi sathe yavat mahattarana vrimdathi parivarine amtahpurathi nikali. Nikaline bahya upasthana shalamam dharmika shreshtha yana pase avine temam bethi. Tyarapachhi potana parivara sathe parivarine champa nagarini vachchovachchathi nikaline purnabhadra chaitye avi, avine chhatradi dura kari, yanane rokyum. Rokine te dharmika shreshtha yanathi utari, pachhi ghani kubja dasi adithi parivarine shramana bhagavan mahavira pase avi, bhagavamtane trana vakhata vamdana kari, potana parivara sathe shravanechchhathi abhimukha namana kari, vinayathi amjali jodine paryupasana kare chhe. Tyarapachhi bhagavamta mahavire yavat kalidevine tatha te maha moti parshadane dharmakathana karyum yavat shravaka ke shravika ajnyamam vicharata aradhaka thaya chhe. Tyarapachhi te kaliranie bhagavamtani pase dharma sambhali, avadhari yavat harshita thai bhagavamtane trana vakhata vamdana kari yavat puchhyum – Bhagavan ! Maro putra kalakumara yavat rathamusala samgramamam gayo chhe, to te jitashe ke nahim jite ityadi. Bhagavamte kali ranine kahyum – he kali ! Taro putra kalakumara 3000 hathi adi sahita konika raja sathe yuddhe chadela chhe, te rathamushala samgramamam yuddha karato, vira yoddhaone marato, mardita karato, ghata pahochadato yavata shatruona chihna – dhvaja – pataka pachhadato, disha na sujhata chetaka rajani sanmukha avyo. Tena rathani sanmukha ratha karyo, tyare chetaka rajae kalakumarane avato joyo. Joine krodhathi yavat dhamadhamata dhanusha lidhum, tira lidhum. Vaishakhi sthane ubha rahya, kana sudhi tirane khemchyum, khemchine kalakumarane eka ja bana vade hani namkhyo. He kali ! Te mrityu pamyo, tara kalakumarane have tum jivato joisha nahim. Tyare kalidevi bhagavamta pase a kathana sambhali, avadhari, putrana mahashokathi vyapta thai kuhadathi kapela champakalatani jema dhasa thaine prithvitalane vishe sarvamgathi padi. Pachhi muhurtta bada kalidevi ashvasta thai utthanathi uthe chhe, uthine bhagavamta mahavirane vamdana – namaskara karya. Karine kahyum – bhagavan! Te ema ja chhe, temaja chhe. Bhagavan ! Te avitatha chhe, asamdigdha chhe. Je ape kahyo te artha satya chhe. Ema kahi shramana bhagavamtane vamdi – nami, te ja dharmika shreshtha yanamam besi pachhi gai.