Sutra Navigation: Pragnapana ( પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1106830
Scripture Name( English ): Pragnapana Translated Scripture Name : પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

पद-२२ क्रिया

 Translated Chapter :

પદ-૨૨ ક્રિયા
Section : Translated Section :
Sutra Number : 530 Category : Upang-04
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] कइ णं भंते! किरियाओ पन्नत्ताओ? गोयमा! पंच किरियाओ पन्नत्ताओ, तं जहा–आरंभिया परिग्गहिया माया वत्तिया अपच्चक्खाणकिरिया मिच्छादंसणवत्तिया। आरंभिया णं भंते! किरिया कस्स कज्जति? गोयमा! अन्नयरस्सावि पमत्तसंजयस्स। परिग्गहिया णं भंते! किरिया कस्स कज्जति? गोयमा! अन्नयरस्सावि संजयासंजयस्स। मायावत्तिया णं भंते! किरिया कस्स कज्जति? गोयमा! अन्नयरस्सावि अपमत्तसंजयस्स। अपच्चक्खाणकिरिया णं भंते! कस्स कज्जति? गोयमा! अन्नयरस्सावि अपच्चक्खाणिस्स। मिच्छादंसणवत्तिया णं भंते! किरिया कस्स कज्जति? गोयमा! अन्नयरस्सावि मिच्छ-दंसणिस्स। नेरइयाणं भंते! कति किरियाओ पन्नत्ताओ? गोयमा! पंच किरियाओ पन्नत्ताओ, तं जहा–आरंभिया जाव मिच्छादंसणवत्तिया। एवं जाव वेमानियाणं। जस्स णं भंते! जीवस्स आरंभिया किरिया कज्जति तस्स परिग्गहिया किरिया कज्जति? जस्स परिग्गहिया किरिया कज्जइ तस्स आरंभिया किरिया कज्जति? गोयमा! जस्स णं जीवस्स आरंभिया किरिया कज्जति तस्स परिग्गहिया किरिया सिय कज्जति सिय नो कज्जइ, जस्स पुण परिग्गहिया किरिया कज्जइ तस्स आरंभिया किरिया नियमा कज्जति। जस्स णं भंते! जीवस्स आरंभिया किरिया कज्जति तस्स मायावत्तिया किरिया कज्जइ पुच्छा। गोयमा! जस्स णं जीवस्स आरंभिया किरिया कज्जइ तस्स मायावत्तिया किरिया नियमा कज्जइ, जस्स पुन मायावत्तिया किरिया कज्जइ तस्स आरंभिया किरिया सिय कज्जइ सिय नो कज्जइ। जस्स णं भंते! जीवस्स आरंभिया किरिया कज्जइ तस्स अप्पच्चक्खाणकिरिया कज्जइ पुच्छा। गोयमा! जस्स णं जीवस्स आरंभिया किरिया कज्जइ तस्स अप्पच्चक्खाणकिरिया सिय कज्जइ सिय नो कज्जइ, जस्स पुण अप्पच्चक्खाणकिरिया कज्जति तस्स आरंभिया किरिया नियमा कज्जति। एवं मिच्छादंसणवत्तियाए वि समं। एवं परिग्गहिया वि तिहिं उवरिल्लाहिं समं चारेयव्वा। जस्स मायावत्तिया किरिया कज्जति तस्स उवरिल्लाओ दो वि सिय कज्जंति सिय नो कज्जंति, जस्स उवरिल्लाओ दो कज्जंति तस्स मायावत्तिया नियमा कज्जति। जस्स अपच्चक्खाणकिरिया कज्जति तस्स मिच्छादंसणवत्तिया किरिया सिय कज्जइ सिय नो कज्जइ, जस्स पुन मिच्छादंसणवत्तिया किरिया कज्जति तस्स अपच्चक्खाणकिरिया नियमा कज्जति। नेरइयस्स आइल्लियाओ चत्तारि परोप्परं नियमा कज्जंति, जस्स एताओ चत्तारि कज्जंति तस्स मिच्छादंसणवत्तिया किरिया भइज्जति, जस्स पुण मिच्छादंसणवत्तिया किरिया कज्जति तस्स एयाओ चत्तारि नियमा कज्जंति। एवं जाव थणियकुमारस्स पुढविकाइयस्स जाव चउरिंदियस्स पंच वि परोप्परं नियमा कज्जंति। पंचेंदियतिरिक्खजोणियस्स आइल्लियाओ तिन्नि वि परोप्परं नियमा कज्जंति, जस्स एयाओ कज्जंति तस्स उवरिल्लाओ दो भइज्जंति, जस्स उवरिल्लाओ दोन्नि कज्जंति तस्स एताओ तिन्नि वि नियमा कज्जंति; जस्स अपच्चक्खाणकिरिया तस्स मिच्छादंसणवत्तिया सिय कज्जति सिय नो कज्जति, जस्स पुन मिच्छादंसणवत्तिया किरिया कज्जति तस्स अप्पच्चक्खाणकिरिया नियमा कज्जति। मनूसस्स जहा जीवस्स। वाणमंतर-जोतिसिय-वेमानियस्स जहा नेरइयस्स। जं समयं णं भंते! जीवस्स आरंभिया किरिया कज्जति तं समयं परिग्गहिया किरिया कज्जति? एवं एते– जस्स, जं समयं, जं देसं, जं पदेसं णं–चत्तारि दंडगा नेयव्वा। जहा नेरइयाणं तहा सव्वदेवाणं नेयव्वं जाव वेमानियाणं।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! ક્રિયાઓ કેટલી છે ? પાંચ છે – આરંભિકી, પારિગ્રહિકી, માયાપ્રત્યયિકી, અપ્રત્યાખ્યાન, મિથ્યાદર્શન – પ્રત્યયિકી. ભગવન્‌ ! આરંભિકી ક્રિયા કોને હોય ? કોઈ પણ પ્રમત્ત સંયતને હોય. ભગવન્‌ ! પારિગ્રહિકી ક્રિયા કોને હોય ? કોઈ સંયતાસંયતને હોય. ભગવન્‌ ! માયાપ્રત્યયિકી ક્રિયા કોને હોય ? કોઈ પણ અપ્રમત્ત સંયતને હોય. ભગવન્‌ ! અપ્રત્યાખ્યાન ક્રિયા કોને હોય ? કોઈ પણ અપ્રત્યાખ્યાનીને હોય. ભગવન્‌ ! મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયિકી ક્રિયા કોને હોય ? મિથ્યાદૃષ્ટિને હોય. નૈરયિકને કેટલી ક્રિયા હોય ? પાંચ ક્રિયા – આરંભિકી યાવત્‌ મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયિકી. એમ વૈમાનિક સુધી જાણવું. જે જીવને આરંભિકી ક્રિયા હોય, તેને પારિગ્રહિકી ક્રિયા હોય ? જેને પારિગ્રહિકી ક્રિયા હોય તેને આરંભિકી હોય ? જેને આરંભિકી ક્રિયા હોય તેને પારિગ્રહિકી કદાચ હોય – કદાચ ન હોય. જેને પારિગ્રહિકી ક્રિયા હોય તેને આરંભિકી અવશ્ય હોય. જેને આરંભિકી ક્રિયા હોય તેને માયા પ્રત્યયિકી ક્રિયા હોય૦ ઇત્યાદિ પ્રશ્ન. જેને આરંભિકી ક્રિયા હોય તેને માયાપ્રત્યયિકી અવશ્ય હોય. જેને માયા પ્રત્યયિકી હોય, તેને આરંભિકી કદાચ હોય – કદાચ ન હોય. જેને આરંભિકી ક્રિયા હોય તેને અપ્રત્યાખ્યાન ક્રિયા હોય – ઇત્યાદિ પ્રશ્ન. આરંભિકીવાળાને અપ્રત્યાખ્યાન ક્રિયા કદાચ હોય – કદાચ ન હોય. અપ્રત્યાખ્યાનવાળાને આરંભિકી ક્રિયા અવશ્ય હોય. એ પ્રમાણે મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયિકી ક્રિયા સાથે યોગ કરવો. એમ પારિગ્રહિકીની ઉક્ત ત્રણે ક્રિયા સાથે વિચાર કરવો. જેને માયાપ્રત્યયિકી ક્રિયા હોય તેને પછીની બે ક્રિયા કદાચ હોય – કદાચ ન હોય, જેને પછીની બે ક્રિયા હોય તેને માયાપ્રત્યયિકી ક્રિયા અવશ્ય હોય. જેને અપ્રત્યાખ્યાન ક્રિયા હોય તેને મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયિકી કદાચ હોય – કદાચ ન હોય, જેને મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયિકી ક્રિયા હોય તેને અપ્રત્યાખ્યાન ક્રિયા હોય જ. નૈરયિકને પહેલાંની ચાર ક્રિયા પરસ્પર હોય જ. જેને આ ચાર ક્રિયા છે, તેને મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયિકી ક્રિયા ભજનાએ હોય. જેને મિથ્યાદર્શન ક્રિયા હોય, તેને એ ચારે ક્રિયાઓ અવશ્ય હોય. એ પ્રમાણે સ્તનિતકુમાર સુધી જાણવું. પૃથ્વીકાયિકથી ચઉરિન્દ્રિય સુધીના જીવોને પાંચે ક્રિયા પરસ્પર અવશ્ય હોય છે. પંચેન્દ્રિય તિર્યંચને પહેલી ત્રણ ક્રિયા પરસ્પર અવશ્ય હોય. જેને તે ક્રિયાઓ હોય તેને ઉપરની બંને ક્રિયાઓ ભજનાએ હોય. જેને ઉપરની બે ક્રિયા હોય તેને આ ત્રણે ક્રિયાઓ અવશ્ય હોય. જેને અપ્રત્યાખ્યાન ક્રિયા હોય, તેને મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયિકી ક્રિયા કદાચ હોય – કદાચ ન હોય. જેને મિથ્યા૦ ક્રિયા હોય, તેને અપ્રત્યાખ્યાન ક્રિયા અવશ્ય હોય. મનુષ્યને, જીવને કહ્યા મુજબ જાણવું. વ્યંતર, જ્યોતિષ્ક, વૈમાનિકને નૈરયિકની માફક જાણવા. ભગવન્‌ ! જે સમયે જીવને આરંભિકી ક્રિયા હોય, તે સમયે પારિગ્રહિકી ક્રિયા હોય ? એ પ્રમાણે જે જીવને, જે સમયે, જે અંશે, જે પ્રદેશે ચારે દંડક જાણવા. નૈરયિકવત્‌ સર્વે દેવો વૈમાનિક સુધી જાણવા.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] kai nam bhamte! Kiriyao pannattao? Goyama! Pamcha kiriyao pannattao, tam jaha–arambhiya pariggahiya maya vattiya apachchakkhanakiriya michchhadamsanavattiya. Arambhiya nam bhamte! Kiriya kassa kajjati? Goyama! Annayarassavi pamattasamjayassa. Pariggahiya nam bhamte! Kiriya kassa kajjati? Goyama! Annayarassavi samjayasamjayassa. Mayavattiya nam bhamte! Kiriya kassa kajjati? Goyama! Annayarassavi apamattasamjayassa. Apachchakkhanakiriya nam bhamte! Kassa kajjati? Goyama! Annayarassavi apachchakkhanissa. Michchhadamsanavattiya nam bhamte! Kiriya kassa kajjati? Goyama! Annayarassavi michchha-damsanissa. Neraiyanam bhamte! Kati kiriyao pannattao? Goyama! Pamcha kiriyao pannattao, tam jaha–arambhiya java michchhadamsanavattiya. Evam java vemaniyanam. Jassa nam bhamte! Jivassa arambhiya kiriya kajjati tassa pariggahiya kiriya kajjati? Jassa pariggahiya kiriya kajjai tassa arambhiya kiriya kajjati? Goyama! Jassa nam jivassa arambhiya kiriya kajjati tassa pariggahiya kiriya siya kajjati siya no kajjai, jassa puna pariggahiya kiriya kajjai tassa arambhiya kiriya niyama kajjati. Jassa nam bhamte! Jivassa arambhiya kiriya kajjati tassa mayavattiya kiriya kajjai puchchha. Goyama! Jassa nam jivassa arambhiya kiriya kajjai tassa mayavattiya kiriya niyama kajjai, jassa puna mayavattiya kiriya kajjai tassa arambhiya kiriya siya kajjai siya no kajjai. Jassa nam bhamte! Jivassa arambhiya kiriya kajjai tassa appachchakkhanakiriya kajjai puchchha. Goyama! Jassa nam jivassa arambhiya kiriya kajjai tassa appachchakkhanakiriya siya kajjai siya no kajjai, jassa puna appachchakkhanakiriya kajjati tassa arambhiya kiriya niyama kajjati. Evam michchhadamsanavattiyae vi samam. Evam pariggahiya vi tihim uvarillahim samam chareyavva. Jassa mayavattiya kiriya kajjati tassa uvarillao do vi siya kajjamti siya no kajjamti, jassa uvarillao do kajjamti tassa mayavattiya niyama kajjati. Jassa apachchakkhanakiriya kajjati tassa michchhadamsanavattiya kiriya siya kajjai siya no kajjai, jassa puna michchhadamsanavattiya kiriya kajjati tassa apachchakkhanakiriya niyama kajjati. Neraiyassa ailliyao chattari paropparam niyama kajjamti, jassa etao chattari kajjamti tassa michchhadamsanavattiya kiriya bhaijjati, jassa puna michchhadamsanavattiya kiriya kajjati tassa eyao chattari niyama kajjamti. Evam java thaniyakumarassa pudhavikaiyassa java chaurimdiyassa pamcha vi paropparam niyama kajjamti. Pamchemdiyatirikkhajoniyassa ailliyao tinni vi paropparam niyama kajjamti, jassa eyao kajjamti tassa uvarillao do bhaijjamti, jassa uvarillao donni kajjamti tassa etao tinni vi niyama kajjamti; jassa apachchakkhanakiriya tassa michchhadamsanavattiya siya kajjati siya no kajjati, jassa puna michchhadamsanavattiya kiriya kajjati tassa appachchakkhanakiriya niyama kajjati. Manusassa jaha jivassa. Vanamamtara-jotisiya-vemaniyassa jaha neraiyassa. Jam samayam nam bhamte! Jivassa arambhiya kiriya kajjati tam samayam pariggahiya kiriya kajjati? Evam ete– jassa, jam samayam, jam desam, jam padesam nam–chattari damdaga neyavva. Jaha neraiyanam taha savvadevanam neyavvam java vemaniyanam.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Kriyao ketali chhe\? Pamcha chhe – arambhiki, parigrahiki, mayapratyayiki, apratyakhyana, mithyadarshana – pratyayiki. Bhagavan ! Arambhiki kriya kone hoya\? Koi pana pramatta samyatane hoya. Bhagavan ! Parigrahiki kriya kone hoya\? Koi samyatasamyatane hoya. Bhagavan ! Mayapratyayiki kriya kone hoya\? Koi pana apramatta samyatane hoya. Bhagavan ! Apratyakhyana kriya kone hoya\? Koi pana apratyakhyanine hoya. Bhagavan ! Mithyadarshana pratyayiki kriya kone hoya\? Mithyadrishtine hoya. Nairayikane ketali kriya hoya\? Pamcha kriya – arambhiki yavat mithyadarshana pratyayiki. Ema vaimanika sudhi janavum. Je jivane arambhiki kriya hoya, tene parigrahiki kriya hoya\? Jene parigrahiki kriya hoya tene arambhiki hoya\? Jene arambhiki kriya hoya tene parigrahiki kadacha hoya – kadacha na hoya. Jene parigrahiki kriya hoya tene arambhiki avashya hoya. Jene arambhiki kriya hoya tene maya pratyayiki kriya hoya0 ityadi prashna. Jene arambhiki kriya hoya tene mayapratyayiki avashya hoya. Jene maya pratyayiki hoya, tene arambhiki kadacha hoya – kadacha na hoya. Jene arambhiki kriya hoya tene apratyakhyana kriya hoya – ityadi prashna. Arambhikivalane apratyakhyana kriya kadacha hoya – kadacha na hoya. Apratyakhyanavalane arambhiki kriya avashya hoya. E pramane mithyadarshana pratyayiki kriya sathe yoga karavo. Ema parigrahikini ukta trane kriya sathe vichara karavo. Jene mayapratyayiki kriya hoya tene pachhini be kriya kadacha hoya – kadacha na hoya, jene pachhini be kriya hoya tene mayapratyayiki kriya avashya hoya. Jene apratyakhyana kriya hoya tene mithyadarshana pratyayiki kadacha hoya – kadacha na hoya, jene mithyadarshana pratyayiki kriya hoya tene apratyakhyana kriya hoya ja. Nairayikane pahelamni chara kriya paraspara hoya ja. Jene a chara kriya chhe, tene mithyadarshana pratyayiki kriya bhajanae hoya. Jene mithyadarshana kriya hoya, tene e chare kriyao avashya hoya. E pramane stanitakumara sudhi janavum. Prithvikayikathi chaurindriya sudhina jivone pamche kriya paraspara avashya hoya chhe. Pamchendriya tiryamchane paheli trana kriya paraspara avashya hoya. Jene te kriyao hoya tene uparani bamne kriyao bhajanae hoya. Jene uparani be kriya hoya tene a trane kriyao avashya hoya. Jene apratyakhyana kriya hoya, tene mithyadarshana pratyayiki kriya kadacha hoya – kadacha na hoya. Jene mithya0 kriya hoya, tene apratyakhyana kriya avashya hoya. Manushyane, jivane kahya mujaba janavum. Vyamtara, jyotishka, vaimanikane nairayikani maphaka janava. Bhagavan ! Je samaye jivane arambhiki kriya hoya, te samaye parigrahiki kriya hoya\? E pramane je jivane, je samaye, je amshe, je pradeshe chare damdaka janava. Nairayikavat sarve devo vaimanika sudhi janava.