Sutra Navigation: Pragnapana ( પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1106921
Scripture Name( English ): Pragnapana Translated Scripture Name : પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

पद-३६ समुद्घात

 Translated Chapter :

પદ-૩૬ સમુદ્ઘાત
Section : Translated Section :
Sutra Number : 621 Category : Upang-04
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] से णं भंते! तहासजोगी सिज्झति बुज्झति मुच्चति परिणिव्वाति सव्वदुक्खाणं अंतं करेति? गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से णं पुव्वामेव सण्णिस्स पंचेंदियस्स पज्जत्तयस्स जहन्नजोगिस्स हेट्ठा असंखेज्ज-गुणपरिहीणं पढमं मनजोगं निरुंभइ, तओ अनंतरं च णं बेइंदियस्स पज्जत्तगस्स जहन्नजोगिस्स हेट्ठा असंखेज्जगुणपरिहीनं दोच्चं वइजोगं निरुंभति, तओ अनंतरं च णं सुहुमस्स पनगजीवस्स अपज्ज-त्तयस्स जहन्नजोगिस्स हेट्ठा असंखेज्जगुणपरिहीणं तच्चं कायजोगं निरुंभति। से णं एतेणं उवाएणं पढमं मनजोगं निरुंभइ, निरुंभित्ता वइजोगं निरुंभति, निरुंभित्ता काय-जोगं निरुंभति, निरुंभित्ता जोगनिरोहं करेति, करेत्ता अजोगयं पाउणति, पाउणित्ता ईसीहस्स- पंचक्खरुच्चारणद्धाए असंखेज्जसमइयं अंतोमुहुत्तियं सेलेसिं पडिवज्जइ, पुव्वरइतगुणसेढीयं च णं कम्मं तीसे सेलेसिमद्धाए असंखेज्जाहिं गुणसेढीहिं असंखेज्जे कम्मखंधे खवयति, खवइत्ता वेदणिज्जाउय-नाम-गोत्ते इच्चेते चत्तारि कम्मंसे जुगवं खवेति, खवेत्ता ओरालियतेया-कम्मगाइं सव्वाहिं विप्पजहणाहिं विप्पजहति, विप्पजहित्ता उजुसेढीपडिवण्णे अफुसमानगतीए एगसमएणं अविग्गहेणं उड्ढं गंता सागारोवउत्ते सिज्झति। ते णं तत्थ सिद्धा भवंति–असरीरा जीवघणा दंसण-नाणोवउत्ता निट्ठियट्ठा नीरया निरेयणा वितिमिरा विसुद्धा सासयनागतद्धं कालं चिट्ठंति। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चति–ते णं तत्थ सिद्धा भवंति–असरीरा जीवघना दंसण-नाणोवउत्ता निट्ठियट्ठा नीरया निरेयणा वितिमिरा विसुद्धा सासतमनागयद्धं कालं चिट्ठंति? गोयमा! से जहानामए–बीयाणं अग्गिदड्ढाणं पुनरवि अंकुरुप्पत्ती न हवइ, एवामेव सिद्धाण वि कम्मबीएसु दड्ढेसु पुनरवि जम्मुप्पत्ती न हवति। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चति–ते णं तत्थ सिद्धा भवंति–असरीरा जीवघना दंसण-नाणोवउत्ता निट्ठियट्ठा नीरया निरेयणा वितिमिरा विसुद्धा सासयमनागयद्धं कालं चिट्ठंति त्ति।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! તે પ્રકારે સયોગી સિદ્ધ થાય યાવત્‌ દુઃખનો અંત કરે ? ગૌતમ ! એ અર્થ સમર્થ નથી. તે પહેલાં જઘન્ય યોગવાળા સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય પર્યાપ્તાના મનોયોગની નીચે અસંખ્યાતગુણ હીન – ન્યૂન મનોયોગને રોકે છે. પછી તુરંત જઘન્ય યોગવાળા બેઇન્દ્રિય પર્યાપ્તાના વચનયોગની નીચે અસંખ્યાત ગુણહીન બીજા વચનયોગનો રોધ કરે છે ત્યારપછી તુરંત જઘન્ય યોગવાળા અપર્યાપ્તા સૂક્ષ્મ પનક જીવના કાયયોગની નીચે અસંખ્યાતગુણહીન કાયયોગનો રોધ કરે છે. તે એ ઉપાય વડે – એ પ્રમાણે પહેલાં મનોયોગનો રોધ કરે છે, મનોયોગનો રોધ કરી વચનયોગનો રોધ કરે છે, વચનયોગનો રોધ કરી કાયયોગનો રોધ કરે છે. કાયયોગનો રોધ કરી યોગ નિરોધ કરે છે. યોગ નિરોધ કરીને અયોગીપણું – યોગરહિતપણું પામે છે. યોગરહિતપણું પામ્યા પછી થોડા કાળમાં હ્રસ્વ પાંચ અક્ષરના ઉચ્ચારણકાળ જેટલી અસંખ્યાતા સમયના અંતર્મુહૂર્ત્ત પ્રમાણ શૈલેશીને પ્રાપ્ત થાય છે અને પૂર્વે રચેલી ગુણશ્રેણી જેની છે એવા કર્મને અનુભવવા પ્રાપ્ત થાય છે. તે શૈલેશી કાળમાં અસંખ્યાતી ગુણશ્રેણી વડે અસંખ્યાતા કર્મ સ્કંધોનો ક્ષય કરે છે. તે ક્ષય કર્યા પછી વેદનીય, આયુષ, નામ, ગોત્ર એ ચાર કર્મભેદોને એક સાથે ખપાવે છે. એક સાથ ખપાવી ઔદારિક, તૈજસ, કાર્મણ શરીરનો સર્વ પ્રકારે ત્યાગ કરે છે. તે ત્યાગ કર્યા પછી ઋજુશ્રેણીને પ્રાપ્ત થયેલો અસ્પૃશદ્‌ગતિ વડે એક સમયમાં અવિગ્રહગતિથી ઉર્ધ્વ – ઊંચે જઈને સાકાર ઉપયોગ સહિત સિદ્ધિપદને પામે છે, બોધ પામે છે અને ત્યાં જઈને સિદ્ધ થાય છે. ત્યાં રહેલા સિદ્ધો શરીર રહિત, જીવપ્રદેશ ઘનવાળા, દર્શન અને જ્ઞાનના ઉપયોગવાળા, નિષ્ઠિતાર્થ, રજરહિત, કંપ રહિત, તિમિર રહિત અને વિશુદ્ધ એવા શાશ્વત અનાગતકાળ સુધી રહે છે. ભગવન્‌ ! એમ કેમ કહો છો કે તેઓ ત્યાં રહેલા સિદ્ધ અશરીરી, જીવપ્રદેશ ઘનવાળા, દર્શન – જ્ઞાનના ઉપયોગ સહિત, કૃતાર્થ, કર્મરજ રહિત, વિતિમિર, વિશુદ્ધ એવા શાશ્વત અનાગત કાળ પર્યન્ત રહે છે? ગૌતમ ! જેમ અગ્નિથી બળેલા બીજને ફરીથી અંકુરની ઉત્પત્તિ થતી નથી, એ પ્રમાણે સિદ્ધોને પણ કર્મરૂપી બીજ બળી જવાથી ફરીથી જન્મની ઉત્પત્તિ થતી નથી. તે હેતુથી હે ગૌતમ ! એમ કહું છું કે ત્યાં રહેલા તે સિદ્ધો અશરીરી, જીવપ્રદેશના ઘનવાળા, દર્શન – જ્ઞાનના ઉપયોગ સહિત, કૃતાર્થ, કર્મરજ રહિત, નિષ્કંપ, વિતિમિર, વિશુદ્ધ હોય છે અને શાશ્વત – અનાગત કાળ સુધી રહે છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] se nam bhamte! Tahasajogi sijjhati bujjhati muchchati parinivvati savvadukkhanam amtam kareti? Goyama! No inatthe samatthe. Se nam puvvameva sannissa pamchemdiyassa pajjattayassa jahannajogissa hettha asamkhejja-gunaparihinam padhamam manajogam nirumbhai, tao anamtaram cha nam beimdiyassa pajjattagassa jahannajogissa hettha asamkhejjagunaparihinam dochcham vaijogam nirumbhati, tao anamtaram cha nam suhumassa panagajivassa apajja-ttayassa jahannajogissa hettha asamkhejjagunaparihinam tachcham kayajogam nirumbhati. Se nam etenam uvaenam padhamam manajogam nirumbhai, nirumbhitta vaijogam nirumbhati, nirumbhitta kaya-jogam nirumbhati, nirumbhitta joganiroham kareti, karetta ajogayam paunati, paunitta isihassa- pamchakkharuchcharanaddhae asamkhejjasamaiyam amtomuhuttiyam selesim padivajjai, puvvaraitagunasedhiyam cha nam kammam tise selesimaddhae asamkhejjahim gunasedhihim asamkhejje kammakhamdhe khavayati, khavaitta vedanijjauya-nama-gotte ichchete chattari kammamse jugavam khaveti, khavetta oraliyateya-kammagaim savvahim vippajahanahim vippajahati, vippajahitta ujusedhipadivanne aphusamanagatie egasamaenam aviggahenam uddham gamta sagarovautte sijjhati. Te nam tattha siddha bhavamti–asarira jivaghana damsana-nanovautta nitthiyattha niraya nireyana vitimira visuddha sasayanagataddham kalam chitthamti. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchati–te nam tattha siddha bhavamti–asarira jivaghana damsana-nanovautta nitthiyattha niraya nireyana vitimira visuddha sasatamanagayaddham kalam chitthamti? Goyama! Se jahanamae–biyanam aggidaddhanam punaravi amkuruppatti na havai, evameva siddhana vi kammabiesu daddhesu punaravi jammuppatti na havati. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchati–te nam tattha siddha bhavamti–asarira jivaghana damsana-nanovautta nitthiyattha niraya nireyana vitimira visuddha sasayamanagayaddham kalam chitthamti tti.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Te prakare sayogi siddha thaya yavat duhkhano amta kare\? Gautama ! E artha samartha nathi. Te pahelam jaghanya yogavala samjnyi pamchendriya paryaptana manoyogani niche asamkhyataguna hina – nyuna manoyogane roke chhe. Pachhi turamta jaghanya yogavala beindriya paryaptana vachanayogani niche asamkhyata gunahina bija vachanayogano rodha kare chhe tyarapachhi turamta jaghanya yogavala aparyapta sukshma panaka jivana kayayogani niche asamkhyatagunahina kayayogano rodha kare chhe. Te e upaya vade – e pramane pahelam manoyogano rodha kare chhe, Manoyogano rodha kari vachanayogano rodha kare chhe, Vachanayogano rodha kari kayayogano rodha kare chhe. Kayayogano rodha kari yoga nirodha kare chhe. Yoga nirodha karine ayogipanum – yogarahitapanum pame chhe. Yogarahitapanum pamya pachhi thoda kalamam hrasva pamcha aksharana uchcharanakala jetali asamkhyata samayana amtarmuhurtta pramana shaileshine prapta thaya chhe ane purve racheli gunashreni jeni chhe eva karmane anubhavava prapta thaya chhe. Te shaileshi kalamam asamkhyati gunashreni vade asamkhyata karma skamdhono kshaya kare chhe. Te kshaya karya pachhi vedaniya, ayusha, nama, gotra e chara karmabhedone eka sathe khapave chhe. Eka satha khapavi audarika, taijasa, karmana sharirano sarva prakare tyaga kare chhe. Te tyaga karya pachhi rijushrenine prapta thayelo asprishadgati vade eka samayamam avigrahagatithi urdhva – umche jaine sakara upayoga sahita siddhipadane pame chhe, bodha pame chhe ane tyam jaine siddha thaya chhe. Tyam rahela siddho sharira rahita, jivapradesha ghanavala, darshana ane jnyanana upayogavala, nishthitartha, rajarahita, kampa rahita, timira rahita ane vishuddha eva shashvata anagatakala sudhi rahe chhe. Bhagavan ! Ema kema kaho chho ke teo tyam rahela siddha ashariri, jivapradesha ghanavala, darshana – jnyanana upayoga sahita, kritartha, karmaraja rahita, vitimira, vishuddha eva shashvata anagata kala paryanta rahe chhe? Gautama ! Jema agnithi balela bijane pharithi amkurani utpatti thati nathi, e pramane siddhone pana karmarupi bija bali javathi pharithi janmani utpatti thati nathi. Te hetuthi he gautama ! Ema kahum chhum ke tyam rahela te siddho ashariri, jivapradeshana ghanavala, darshana – jnyanana upayoga sahita, kritartha, karmaraja rahita, nishkampa, vitimira, vishuddha hoya chhe ane shashvata – anagata kala sudhi rahe chhe.