Sutra Navigation: Pragnapana ( પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1106829
Scripture Name( English ): Pragnapana Translated Scripture Name : પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

पद-२२ क्रिया

 Translated Chapter :

પદ-૨૨ ક્રિયા
Section : Translated Section :
Sutra Number : 529 Category : Upang-04
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] कति णं भंते! किरियाओ पन्नत्ताओ? गोयमा! पंच किरियाओ पन्नत्ताओ, तं जहा–काइया जाव पाणाइवायकिरिया। नेरइयाणं भंते! कति किरियाओ पन्नत्ताओ? गोयमा! पंच किरियाओ पन्नत्ताओ, तं जहा–काइया जाव पाणाइवायकिरिया। एवं जाव वेमानियाणं। जस्स णं भंते! जीवस्स काइया किरिया कज्जइ तस्स अहिगरणिया किरिया कज्जति? जस्स अहिगरणिया किरिया कज्जति तस्स काइया किरिया कज्जति? गोयमा! जस्स णं जीवस्स काइया किरिया कज्जति तस्स अहिगरणी नियमा कज्जति, जस्स अहिगरणी किरिया कज्जति तस्स वि काइया किरिया नियमा कज्जति। जस्स णं भंते! जीवस्स काइया किरिया कज्जति तस्स पाओसिया किरिया कज्जति? जस्स पाओसिया किरिया कज्जति तस्स काइया किरिया कज्जति? गोयमा! एवं चेव। जस्स णं भंते! जीवस्स काइया किरिया कज्जइ तस्स पारियावणिया किरिया कज्जइ? जस्स पारियावणिया किरिया कज्जइ तस्स काइया किरिया कज्जति? गोयमा! जस्स णं जीवस्स काइया किरिया कज्जइ तस्स पारियावणिया किरिया सिय कज्जति सिय नो कज्जति, जस्स पुण पारियावणिया किरिया कज्जति तस्स काइया नियमा कज्जति। एवं पाणाइवायकिरिया वि। एवं आदिल्लाओ परोप्परं नियमा तिन्नि कज्जंति। जस्स आदिल्लाओ तिन्नि कज्जंति तस्स उवरिल्लाओ दोन्नि सिय कज्जंति सिय नो कज्जंति। जस्स उवरिल्लाओ दोन्नि कज्जंति तस्स आइल्लाओ तिन्नि नियमा कज्जंति। जस्स णं भंते! जीवस्स पारियावणिया किरिया कज्जइ तस्स पाणाइवायकिरिया कज्जति? जस्स पाणाइवायकिरिया कज्जति तस्स पारियावणिया किरिया कज्जति? गोयमा! जस्स णं जीवस्स पारियावणिया कज्जति तस्स पाणाइवायकिरिया सिय कज्जति सिय नो कज्जति, जस्स पुण पाणाइवायकिरिया कज्जति तस्स पारियावणिया किरिया नियमा कज्जति। जस्स णं भंते! नेरइयस्स काइया किरिया कज्जति तस्स अहिगरणिया किरिया कज्जति? गोयमा! जहेव जीवस्स तहेव नेरइयस्स वि। एवं निरंतरं जाव वेमानियस्स। जं समयं णं भंते! जीवस्स काइया किरिया कज्जति तं समयं अहिगरणिया किरिया कज्जति? जं समयं अहिगरणिया किरिया कज्जति तं समयं काइया किरिया कज्जति? एवं जहेव आइल्लओ दंडओ भणिओ तहेव भाणियव्वो जाव वेमानियस्स। जं देसं णं भंते! जीवस्स काइया किरिया कज्जति तं देसं णं अहिगरणिया किरिया कज्जति? तहेव जाव वेमानियस्स। जं पएसं णं भंते! जीवस्स काइया किरिया कज्जति तं पएसं अहिगरणिया किरिया कज्जति? एवं तहेव जाव वेमानियस्स। एवं एते–जस्स, जं समयं, जं देसं, जं पएसं णं–चत्तारि दंडगा होंति। कति णं भंते! आओजिताओ किरियाओ पन्नत्ताओ? गोयमा! पंच आओजिताओ किरियाओ पन्नत्ताओ, तं जहा–काइया जाव पाणाइवायकिरिया। एवं नेरइयाणं जाव वेमानियाणं। जस्स णं भंते! जीवस्स काइया आओजिया किरिया अत्थि तस्स अहिकरणिया आओजिया किरिया अत्थि? जस्स अहिगरणिया आओजिया किरिया अत्थि तस्स काइया आओजिया किरिया अत्थि? एवं एतेणं अभिलावेणं ते चेव चत्तारि दंडगा भाणियव्वा–जस्स, जं समयं, जं देसं, जं पदेसं जाव वेमानियाणं। जीवे णं भंते! जं समयं काइयाए अहिगरणियाए पाओसियाए किरियाए पुट्ठे तं समयं पारियावणियाए किरियाए पुट्ठे? पाणाइवायकिरियाए पुट्ठे? गोयमा! अत्थेगइए जीवे एगइयाओ जीवाओ जं समयं काइयाए अहिगरणियाए पाओसियाए किरियाए पुट्ठे तं समयं पारियावणियाए किरियाए पुट्ठे पाणाइवाय किरियाए पुट्ठे। अत्थेगइए जीवे एगइओ जीवाओ जं समयं काइयाए अहिगरणियाए पाओसियाए किरियाए पुट्ठे तं समयं पारियावणियाए किरियाए पुट्ठे पाणाइवाय-किरियाए अपुट्ठे, अत्थेगइए जीवे एगइयाओ जीवाओ जं समयं काइयाए अहिगरणियाए पाओसियाए किरियाए पुट्ठे तं समयं पारियावणियाए किरियाए अपुट्ठे पाणाइवायकिरियाए अपुट्ठे। अत्थेगइए जीवे एगइयाओ जीवाओ जं समयं काइयाए अहिगरणियाए पाओसियाए किरियाए अपुट्ठे तं समयं पारियावणियाए किरियाए अपुट्ठे पाणाइवायकिरियाए अपुट्ठे।
Sutra Meaning : ભગવન્‌! ક્રિયા કેટલી છે ? પાંચ – કાયિકી યાવત્‌ પ્રાણાતિપાતિકી. નૈરયિકોને કેટલી ક્રિયા છે? પાંચ. કાયિકી યાવત્‌ પ્રાણાતિપાતિકી. એ પ્રમાણે વૈમાનિક સુધી કહેવું. જે જીવને કાયિકી ક્રિયા હોય, તેને અધિકરણિકી ક્રિયા હોય ? જેને અધિકરણિકી ક્રિયા હોય તેને કાયિકી હોય? તે બંને ક્રિયા પરસ્પર અવશ્ય હોય. જેને કાયિકી ક્રિયા હોય તેને પ્રાદ્વેષિકી હોય ? જેને પ્રાદ્વેષિકી ક્રિયા હોય તેને કાયિકી હોય ? એમ જ સમજવું. જેને કાયિકી ક્રિયા હોય તેને પારિતાપનિકી હોય અને પારિતાપનિકી ક્રિયા હોય તેને કાયિકી હોય ? જેને કાયિકી હોય તેને પારિતાપનિકી કદાચ હોય – કદાચ ન હોય. પારિતાપનિકી ક્રિયા હોય તેને કાયિકી ક્રિયા અવશ્ય હોય. એમ પ્રાણાતિપાત ક્રિયા પણ જાણવી. એમ પહેલાંની ત્રણ ક્રિયા પરસ્પર અવશ્ય હોય. પણ આદિની ત્રણ ક્રિયાવાળાને પછી બંને હોય કે ન પણ હોય. પણ પછી બંને ક્રિયાવાળાને પૂર્વની ત્રણ ક્રિયા અવશ્ય હોય. ભગવન્‌ ! જેને પારિતાપનિકી ક્રિયા હોય તેને પ્રાણાતિપાત ક્રિયા હોય અને પ્રાણાતિપાત ક્રિયા હોય તેને પારિતાપનિકી ક્રિયા હોય ? જેને પારિતાપનિકી ક્રિયા હોય, તેને પ્રાણાતિપાત કદાચ હોય કે ન હોય. જેને પ્રાણાતિપાત ક્રિયા હોય તેને પારિતાપનિકી અવશ્ય હોય. જે નૈરયિકને કાયિકી ક્રિયા હોય તેને અધિકરણિકી ક્રિયા હોય ? જીવમાં કહ્યું તેમ જ નૈરયિકને પણ જાણવું. એ પ્રમાણે વૈમાનિક સુધી સમજવું. જે સમયે જીવને કાયિકી ક્રિયા હોય, તે સમયે અધિકરણિકી ક્રિયા હોય ? જે સમયે અધિકરણિકી હોય ત્યારે કાયિકી હોય ? પહેલા દંડક મુજબ વૈમાનિકી સુધી આ દંડક જાણવો. જીવને જે અંશે કાયિકી ક્રિયા હોય, તે અંશે અધિકરણિકી ક્રિયા હોય ઇત્યાદિ ? પૂર્વવત્‌. વૈમાનિક સુધી કહેવું. જીવને જે પ્રદેશે કાયિકી ક્રિયા હોય, તે પ્રદેશે અધિકરણિકી ક્રિયા હોય ? આદિ. પૂર્વવત્‌. વૈમાનિક સુધી જાણવું. આ રીતે ચાર દંડકો થયા. ભગવન્‌ ! કેટલી આયોજિકા ક્રિયા કહી ? પાંચ – કાયિકી યાવત્‌ પ્રાણાતિપાત ક્રિયા. એમ વૈમાનિક સુધી જાણવું. જે જીવને કાયિકા આયોજિકા ક્રિયા હોય તેને આધિકરણિકી આયોજિકા ક્રિયા હોય ? જેને આધિકરણિકી આયોજિકા હોય તેને કાયિકી આયોજિકા ક્રિયા હોય ? ગૌતમ ! પૂર્વવત. આવા પાઠથી – જે જીવમાં, જે સમયમાં, જે દેશમાં અને જે પ્રદેશમાં એમ ચાર દંડકો વૈમાનિકો સુધી કહેવા. ભગવન્‌ ! જે સમયે જીવ કાયિકી, અધિકરણિકી અને પ્રાદ્વેષિકી ક્રિયાથી સ્પૃષ્ટ હોય, તે સમયે પારિતાપનિકી અને પ્રાણાતિપાત ક્રિયાથી યુક્ત હોય ? ૧. કોઈ જીવ – જે સમયે કાયિકી આદિ ત્રણથી યુક્ત હોય, તે સમયે પારિતાપનિકી ક્રિયાથી યુક્ત હોય અને પ્રાણાતિપાત ક્રિયાથી યુક્ત હોય. ૨. કોઈ જીવ – જ્યારે કાયિકી આદિ ત્રણથી યુક્ત હોય, તે સમયે પારિતાપનિકી યુક્ત હોય પણ પ્રાણાતિપાતથી યુક્ત ન હોય. ૩. કોઈ જીવ કોઈ જીવને આશ્રીને જ્યારે કાયિકી આદિ ત્રણથી યુક્ત હોય, ત્યારે પારિતાપનિકી અને પ્રાણાતિપાત તે બંને ક્રિયા વડે અયુક્ત હોય.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] kati nam bhamte! Kiriyao pannattao? Goyama! Pamcha kiriyao pannattao, tam jaha–kaiya java panaivayakiriya. Neraiyanam bhamte! Kati kiriyao pannattao? Goyama! Pamcha kiriyao pannattao, tam jaha–kaiya java panaivayakiriya. Evam java vemaniyanam. Jassa nam bhamte! Jivassa kaiya kiriya kajjai tassa ahigaraniya kiriya kajjati? Jassa ahigaraniya kiriya kajjati tassa kaiya kiriya kajjati? Goyama! Jassa nam jivassa kaiya kiriya kajjati tassa ahigarani niyama kajjati, jassa ahigarani kiriya kajjati tassa vi kaiya kiriya niyama kajjati. Jassa nam bhamte! Jivassa kaiya kiriya kajjati tassa paosiya kiriya kajjati? Jassa paosiya kiriya kajjati tassa kaiya kiriya kajjati? Goyama! Evam cheva. Jassa nam bhamte! Jivassa kaiya kiriya kajjai tassa pariyavaniya kiriya kajjai? Jassa pariyavaniya kiriya kajjai tassa kaiya kiriya kajjati? Goyama! Jassa nam jivassa kaiya kiriya kajjai tassa pariyavaniya kiriya siya kajjati siya no kajjati, jassa puna pariyavaniya kiriya kajjati tassa kaiya niyama kajjati. Evam panaivayakiriya vi. Evam adillao paropparam niyama tinni kajjamti. Jassa adillao tinni kajjamti tassa uvarillao donni siya kajjamti siya no kajjamti. Jassa uvarillao donni kajjamti tassa aillao tinni niyama kajjamti. Jassa nam bhamte! Jivassa pariyavaniya kiriya kajjai tassa panaivayakiriya kajjati? Jassa panaivayakiriya kajjati tassa pariyavaniya kiriya kajjati? Goyama! Jassa nam jivassa pariyavaniya kajjati tassa panaivayakiriya siya kajjati siya no kajjati, jassa puna panaivayakiriya kajjati tassa pariyavaniya kiriya niyama kajjati. Jassa nam bhamte! Neraiyassa kaiya kiriya kajjati tassa ahigaraniya kiriya kajjati? Goyama! Jaheva jivassa taheva neraiyassa vi. Evam niramtaram java vemaniyassa. Jam samayam nam bhamte! Jivassa kaiya kiriya kajjati tam samayam ahigaraniya kiriya kajjati? Jam samayam ahigaraniya kiriya kajjati tam samayam kaiya kiriya kajjati? Evam jaheva aillao damdao bhanio taheva bhaniyavvo java vemaniyassa. Jam desam nam bhamte! Jivassa kaiya kiriya kajjati tam desam nam ahigaraniya kiriya kajjati? Taheva java vemaniyassa. Jam paesam nam bhamte! Jivassa kaiya kiriya kajjati tam paesam ahigaraniya kiriya kajjati? Evam taheva java vemaniyassa. Evam ete–jassa, jam samayam, jam desam, jam paesam nam–chattari damdaga homti. Kati nam bhamte! Aojitao kiriyao pannattao? Goyama! Pamcha aojitao kiriyao pannattao, tam jaha–kaiya java panaivayakiriya. Evam neraiyanam java vemaniyanam. Jassa nam bhamte! Jivassa kaiya aojiya kiriya atthi tassa ahikaraniya aojiya kiriya atthi? Jassa ahigaraniya aojiya kiriya atthi tassa kaiya aojiya kiriya atthi? Evam etenam abhilavenam te cheva chattari damdaga bhaniyavva–jassa, jam samayam, jam desam, jam padesam java vemaniyanam. Jive nam bhamte! Jam samayam kaiyae ahigaraniyae paosiyae kiriyae putthe tam samayam pariyavaniyae kiriyae putthe? Panaivayakiriyae putthe? Goyama! Atthegaie jive egaiyao jivao jam samayam kaiyae ahigaraniyae paosiyae kiriyae putthe tam samayam pariyavaniyae kiriyae putthe panaivaya kiriyae putthe. Atthegaie jive egaio jivao jam samayam kaiyae ahigaraniyae paosiyae kiriyae putthe tam samayam pariyavaniyae kiriyae putthe panaivaya-kiriyae aputthe, atthegaie jive egaiyao jivao jam samayam kaiyae ahigaraniyae paosiyae kiriyae putthe tam samayam pariyavaniyae kiriyae aputthe panaivayakiriyae aputthe. Atthegaie jive egaiyao jivao jam samayam kaiyae ahigaraniyae paosiyae kiriyae aputthe tam samayam pariyavaniyae kiriyae aputthe panaivayakiriyae aputthe.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan! Kriya ketali chhe\? Pamcha – kayiki yavat pranatipatiki. Nairayikone ketali kriya chhe? Pamcha. Kayiki yavat pranatipatiki. E pramane vaimanika sudhi kahevum. Je jivane kayiki kriya hoya, tene adhikaraniki kriya hoya\? Jene adhikaraniki kriya hoya tene kayiki hoya? Te bamne kriya paraspara avashya hoya. Jene kayiki kriya hoya tene pradveshiki hoya\? Jene pradveshiki kriya hoya tene kayiki hoya\? Ema ja samajavum. Jene kayiki kriya hoya tene paritapaniki hoya ane paritapaniki kriya hoya tene kayiki hoya\? Jene kayiki hoya tene paritapaniki kadacha hoya – kadacha na hoya. Paritapaniki kriya hoya tene kayiki kriya avashya hoya. Ema pranatipata kriya pana janavi. Ema pahelamni trana kriya paraspara avashya hoya. Pana adini trana kriyavalane pachhi bamne hoya ke na pana hoya. Pana pachhi bamne kriyavalane purvani trana kriya avashya hoya. Bhagavan ! Jene paritapaniki kriya hoya tene pranatipata kriya hoya ane pranatipata kriya hoya tene paritapaniki kriya hoya\? Jene paritapaniki kriya hoya, tene pranatipata kadacha hoya ke na hoya. Jene pranatipata kriya hoya tene paritapaniki avashya hoya. Je nairayikane kayiki kriya hoya tene adhikaraniki kriya hoya\? Jivamam kahyum tema ja nairayikane pana janavum. E pramane vaimanika sudhi samajavum. Je samaye jivane kayiki kriya hoya, te samaye adhikaraniki kriya hoya\? Je samaye adhikaraniki hoya tyare kayiki hoya\? Pahela damdaka mujaba vaimaniki sudhi a damdaka janavo. Jivane je amshe kayiki kriya hoya, te amshe adhikaraniki kriya hoya ityadi\? Purvavat. Vaimanika sudhi kahevum. Jivane je pradeshe kayiki kriya hoya, te pradeshe adhikaraniki kriya hoya\? Adi. Purvavat. Vaimanika sudhi janavum. A rite chara damdako thaya. Bhagavan ! Ketali ayojika kriya kahi\? Pamcha – kayiki yavat pranatipata kriya. Ema vaimanika sudhi janavum. Je jivane kayika ayojika kriya hoya tene adhikaraniki ayojika kriya hoya\? Jene adhikaraniki ayojika hoya tene kayiki ayojika kriya hoya\? Gautama ! Purvavata. Ava pathathi – je jivamam, je samayamam, je deshamam ane je pradeshamam ema chara damdako vaimaniko sudhi kaheva. Bhagavan ! Je samaye jiva kayiki, adhikaraniki ane pradveshiki kriyathi sprishta hoya, te samaye paritapaniki ane pranatipata kriyathi yukta hoya\? 1. Koi jiva – je samaye kayiki adi tranathi yukta hoya, te samaye paritapaniki kriyathi yukta hoya ane pranatipata kriyathi yukta hoya. 2. Koi jiva – jyare kayiki adi tranathi yukta hoya, te samaye paritapaniki yukta hoya pana pranatipatathi yukta na hoya. 3. Koi jiva koi jivane ashrine jyare kayiki adi tranathi yukta hoya, tyare paritapaniki ane pranatipata te bamne kriya vade ayukta hoya.