Sutra Navigation: Jivajivabhigam ( જીવાભિગમ ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1105846
Scripture Name( English ): Jivajivabhigam Translated Scripture Name : જીવાભિગમ ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

द्विविध जीव प्रतिपत्ति

 Translated Chapter :

દ્વિવિધ જીવ પ્રતિપત્તિ
Section : Translated Section :
Sutra Number : 46 Category : Upang-03
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] से किं तं जलयरा? जलयरा पंचविहा पन्नत्ता, तं जहा–मच्छा कच्छभा मगरा गाहा सुंसुमारा। सव्वेसिं भेदो भाणियव्वो तहेव जहा पन्नवणाए जाव जे यावन्ने तहप्पगारा, ते समासओ दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–पज्जत्तगा य अपज्जत्तगा य। तेसिं णं भंते! जीवाणं कति सरीरगा पन्नत्ता? गोयमा! चत्तारि सरीरगा पन्नत्ता, तं जहा–ओरालिए वेउव्विए तेयए कम्मए। सरीरोगाहणा जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेज्जइभागं, उक्कोसेणं जोयणसहस्सं, छव्विहसंघयणी पन्नत्ता, तं जहा–वइरोसभनारायसंघयणी उसभनारायसंघयणी नारायसंघयणी अद्धनारायसंघयणी कीलियासंघयणी छेवट्टसंघयणी। छव्विहसंठिया पन्नत्ता, तं जहा–समचउरंससंठिया नग्गोहपरिमंडले साति खुज्जे वामने हुंडे, चत्तारि कसाया, चत्तारि सण्णाओ, छ लेस्साओ, पंच इंदिया, पंच समुग्घाया आइल्ला, सन्नी नो असन्नी, तिविहवेया, छपज्जत्तीओ छअपज्जत्तीओ, दिट्ठी तिविहावि, तिन्नि दंसणा, नाणीवि अन्नाणी वि–जे नाणी ते अत्थेगइया दुन्नाणी अत्थेगइया तिन्नाणी, जे दुन्नाणी ते नियमा आभिनिबोहियनाणी य सुयनाणी य, जे तिन्नाणी ते नियमा आभिनिबोहियनाणी सुयनाणी ओहिनाणी य, एवं अन्नाणीवि, जोगे तिविहे, उवओगे दुविहे, आहारो छद्दिसिं, उववाओ नेरइएहिं जाव अहेसत्तमा, तिरिक्ख-जोणिएसु सव्वेसु असंखेज्जवासाउयवज्जेसु, मनुस्सेसु अकम्मभूमग अंतरदीवग असंखेज्ज-वासाउयवज्जेसु, देवेसु जाव सहस्सारो, ठिती जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं पुव्वकोडी, दुविहावि मरंति, अनंतरं उव्वट्टित्ता नेरइएसु जाव अहेसत्तमा, तिरिक्खजोणिएसु, मनुस्सेसु सव्वेसु, देवेसु जाव सहस्सारो, चउगतिया चउआगतिया, परित्ता असंखेज्जा पन्नत्ता। से तं जलयरा।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! તે જલચરો શું છે ? ગૌતમ ! તે પાંચ ભેદે છે – મત્સ્ય, કચ્છપ, મગર, ગ્રાહ, સુંસુમાર. પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર મુજબ, તે બધા ભેદો કહેવા. યાવત્‌ આવા પ્રકારના જે ગર્ભજ જલચર છે, તે સંક્ષેપથી બે ભેદે કહ્યા છે – પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તા. ભગવન્‌ ! તે જીવોના કેટલા શરીરો છે ? ગૌતમ ! ચાર શરીરો કહ્યા છે – ઔદારિક, વૈક્રિય, તૈજસ, કાર્મણ. તે જીવોની શરીરની અવગાહના જઘન્યથી અંગુલનો અસંખ્યાત ભાગ, ઉત્કૃષ્ટથી હજાર યોજન છે. સંઘયણ છ ભેદે કહ્યા છે – વજ્રઋષભ નારાચ સંઘયણી, ઋષભનારાચ સંઘયણી, નારાચ સંઘયણી, અર્દ્ધનારાચ સંઘયણી, કીલિકા સંઘયણી, સેવાર્ત્ત સંઘયણી છે. તે જીવોના સંસ્થાન છ પ્રકારે કહ્યા છે – સમચતુરસ્ર, ન્યગ્રોધપરિમંડલ, સાદિ, કુબ્જ, વામન અને હુંડ. ગર્ભજ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચજીવોને ચાર કષાયો, ચાર સંજ્ઞા, છ લેશ્યા, પાંચ ઇન્દ્રિયો, પહેલાના પાંચ સમુદ્ઘાતો, હોય, તેઓ સંજ્ઞી છે, અસંજ્ઞી નહીં. તેમને ત્રણ વેદ, છ પર્યાપ્તિ – છ અપર્યાપ્તિ, ત્રણે દૃષ્ટિ, ત્રણ દર્શન હોય છે, તેઓ જ્ઞાની પણ છે – અજ્ઞાની પણ. જે જ્ઞાની છે તેમાં કોઈક બે જ્ઞાનવાળા છે, કોઈક ત્રણ જ્ઞાનવાળા છે. જે બે જ્ઞાનવાળા છે, તે નિયમા આભિનિબોધિક, શ્રુતજ્ઞાની છે. જે ત્રણ જ્ઞાનવાળા છે, તે નિયમા આભિનિબોધિક જ્ઞાની, શ્રુતજ્ઞાની, અવધિજ્ઞાની છે. આ પ્રમાણે અજ્ઞાની પણ છે. તે જીવોમાં ત્રણ યોગ, બે ઉપયોગ હોય. છએ દિશાથી આહાર યોગ્ય પુદ્ગલ ગ્રહણ કરે છે. તેમની ઉત્પત્તિ નૈરયિકમાં યાવત્‌ અધઃસપ્તમી સુધીના નૈરયિકોથી થાય, તિર્યંચ યોનિકોમાં અસંખ્યાત વર્ષાયુષ્કને વર્જીને બધા તિર્યંચોમાંથી પણ થાય, અકર્મભૂમગ – અંતર્દ્વીપક – અસંખ્યાત વર્ષાયુષ્કને વર્જીને બાકી બધા મનુષ્યોમાંથી આવીને પણ થાય અને દેવોમાં – સહસ્રાર કલ્પ સુધીના દેવોમાંથી આવીને પણ થાય. તેમની સ્થિતિ – જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત્ત, ઉત્કૃષ્ટથી પૂર્વકોડી છે. સમુદ્ઘાત યુક્ત અને સમુદ્ઘાત રહિત બંને રીતે મરે છે. અનંતર ઉદ્વર્તીને(મરીને) નૈરયિકમાં યાવત્‌ અધઃસપ્તમી સુધી, બધા તિર્યંચયોનિકોમાં, બધા મનુષ્યોમાં, અને દેવોમાં સહસ્રારકલ્પ દેવલોક સુધી છે. તે ચાર ગતિમાં જાય છે. ચાર ગતિમાંથી આવે છે. તેઓ પ્રત્યેક શરીરી, અસંખ્યાતા કહ્યા છે. આ રીતે જલચરો કહ્યા છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] se kim tam jalayara? Jalayara pamchaviha pannatta, tam jaha–machchha kachchhabha magara gaha sumsumara. Savvesim bhedo bhaniyavvo taheva jaha pannavanae java je yavanne tahappagara, te samasao duviha pannatta, tam jaha–pajjattaga ya apajjattaga ya. Tesim nam bhamte! Jivanam kati sariraga pannatta? Goyama! Chattari sariraga pannatta, tam jaha–oralie veuvvie teyae kammae. Sarirogahana jahannenam amgulassa asamkhejjaibhagam, ukkosenam joyanasahassam, chhavvihasamghayani pannatta, tam jaha–vairosabhanarayasamghayani usabhanarayasamghayani narayasamghayani addhanarayasamghayani kiliyasamghayani chhevattasamghayani. Chhavvihasamthiya pannatta, tam jaha–samachauramsasamthiya naggohaparimamdale sati khujje vamane humde, chattari kasaya, chattari sannao, chha lessao, pamcha imdiya, pamcha samugghaya ailla, sanni no asanni, tivihaveya, chhapajjattio chhaapajjattio, ditthi tivihavi, tinni damsana, nanivi annani vi–je nani te atthegaiya dunnani atthegaiya tinnani, je dunnani te niyama abhinibohiyanani ya suyanani ya, je tinnani te niyama abhinibohiyanani suyanani ohinani ya, evam annanivi, Joge tivihe, uvaoge duvihe, aharo chhaddisim, uvavao neraiehim java ahesattama, tirikkha-joniesu savvesu asamkhejjavasauyavajjesu, manussesu akammabhumaga amtaradivaga asamkhejja-vasauyavajjesu, devesu java sahassaro, thiti jahannenam amtomuhuttam ukkosenam puvvakodi, duvihavi maramti, anamtaram uvvattitta neraiesu java ahesattama, tirikkhajoniesu, manussesu savvesu, devesu java sahassaro, chaugatiya chauagatiya, paritta asamkhejja pannatta. Se tam jalayara.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Te jalacharo shum chhe\? Gautama ! Te pamcha bhede chhe – matsya, kachchhapa, magara, graha, sumsumara. Prajnyapana sutra mujaba, te badha bhedo kaheva. Yavat ava prakarana je garbhaja jalachara chhe, te samkshepathi be bhede kahya chhe – paryapta ane aparyapta. Bhagavan ! Te jivona ketala shariro chhe\? Gautama ! Chara shariro kahya chhe – audarika, vaikriya, taijasa, karmana. Te jivoni sharirani avagahana jaghanyathi amgulano asamkhyata bhaga, utkrishtathi hajara yojana chhe. Samghayana chha bhede kahya chhe – vajrarishabha naracha samghayani, rishabhanaracha samghayani, naracha samghayani, arddhanaracha samghayani, kilika samghayani, sevartta samghayani chhe. Te jivona samsthana chha prakare kahya chhe – samachaturasra, nyagrodhaparimamdala, sadi, kubja, vamana ane humda. Garbhaja pamchendriya tiryamchajivone chara kashayo, chara samjnya, chha leshya, pamcha indriyo, pahelana pamcha samudghato, hoya, teo samjnyi chhe, asamjnyi nahim. Temane trana veda, chha paryapti – chha aparyapti, trane drishti, trana darshana hoya chhe, teo jnyani pana chhe – ajnyani pana. Je jnyani chhe temam koika be jnyanavala chhe, koika trana jnyanavala chhe. Je be jnyanavala chhe, te niyama abhinibodhika, shrutajnyani chhe. Je trana jnyanavala chhe, te niyama abhinibodhika jnyani, shrutajnyani, avadhijnyani chhe. A pramane ajnyani pana chhe. Te jivomam trana yoga, be upayoga hoya. Chhae dishathi ahara yogya pudgala grahana kare chhe. Temani utpatti nairayikamam yavat adhahsaptami sudhina nairayikothi thaya, tiryamcha yonikomam asamkhyata varshayushkane varjine badha tiryamchomamthi pana thaya, akarmabhumaga – amtardvipaka – asamkhyata varshayushkane varjine baki badha manushyomamthi avine pana thaya ane devomam – sahasrara kalpa sudhina devomamthi avine pana thaya. Temani sthiti – jaghanyathi amtarmuhurtta, utkrishtathi purvakodi chhe. Samudghata yukta ane samudghata rahita bamne rite mare chhe. Anamtara udvartine(marine) nairayikamam yavat adhahsaptami sudhi, badha tiryamchayonikomam, badha manushyomam, ane devomam sahasrarakalpa devaloka sudhi chhe. Te chara gatimam jaya chhe. Chara gatimamthi ave chhe. Teo pratyeka shariri, asamkhyata kahya chhe. A rite jalacharo kahya chhe.