Sutra Navigation: Jivajivabhigam ( જીવાભિગમ ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1105836
Scripture Name( English ): Jivajivabhigam Translated Scripture Name : જીવાભિગમ ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

द्विविध जीव प्रतिपत्ति

 Translated Chapter :

દ્વિવિધ જીવ પ્રતિપત્તિ
Section : Translated Section :
Sutra Number : 36 Category : Upang-03
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] से किं तं बेइंदिया? बेइंदिया अनेगविहा पन्नत्ता, तं जहा–पुलाकिमिया जाव समुद्दलिक्खा, जे यावन्ने तहप्पगारा ते समासओ दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–पज्जत्तगा य अपज्जत्तगा य। तेसि णं भंते! जीवाणं कति सरीरगा पन्नत्ता? गोयमा! तओ सरीरगा पन्नत्ता, तं जहा–ओरालिए तेयए कम्मए तेसि णं भंते! जीवाणं केमहालिया सरीरोगाहणा पन्नत्ता? गोयमा! जहन्नेणं अंगुलासंखेज्ज-इभागं, उक्कोसेणं बारसजोयणाइं, छेवट्टसंघयणा, हुंडसंठिया, चत्तारि कसाया, चत्तारि सण्णाओ, तिन्नि लेसाओ, दो इंदिया, तओ समुग्घाया– वेयणा कसाया मारणंतिया, नोसन्नी असन्नी, नपुंसग-वेयगा, पंच पज्जत्तीओ, पंच अपज्जत्तीओ, सम्मद्दिट्ठीवि मिच्छादिट्ठीवि, नो सम्मामिच्छादिट्ठी, नो चक्खुदंसणी, अचक्खुदंसणी, नो ओहिदंसणी, नो केवलदंसणी। ते णं भंते! जीवा किं नाणी? अन्नाणी? गोयमा! नाणी वि अन्नाणी वि। जे नाणी ते नियमा दुन्नाणी, तं जहा–आभिनिबोहियनाणी य सुयनाणी य। जे अन्नाणी ते नियमा दुअन्नाणी–मइअन्नाणी य सुयअन्नाणी य। नो मनजोगी, वइजोगी, कायजोगी। सागारोवउत्तावि अनागारोवउत्तावि। आहारो नियमा छद्दिसिं। उववाओ तिरियमनुस्सेसु नेरइयदेवअसंखेज्जवासाउयवज्जेसु। ठिती जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं, उक्कोसेणं बारस संवच्छराणि। समोहयावि मरंति असमोहयावि मरंति।... ...कहिं गच्छति? नेरइयदेवअसंखेज्जवासाउयवज्जेसु गच्छंति। दुगइया दुआगइया, परित्ता असंखेज्जा। सेत्तं बेइंदिया।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! તે બેઇન્દ્રિયો શું છે ? તે અનેકવિધ છે – પુલાકૃમિક યાવત્‌ સમુદ્રલિક્ષા, જે આવા બીજા પ્રકારના છે, તે પણ બેઇન્દ્રિય જીવ. સંક્ષેપથી બે ભેદે છે – પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તા. ભગવન્‌ ! તે જીવોને કેટલા શરીરો છે ? ગૌતમ ! ત્રણ – ઔદારિક, તૈજસ અને કાર્મણ. ભગવન્‌! તે જીવોની શરીર અવગાહના કેટલી મોટી છે ? જઘન્યથી અંગુલનો અસંખ્યાત ભાગ, ઉત્કૃષ્ટથી બાર યોજન. છેવટ્ટુ સંઘયણ અને હુંડ સંસ્થાન સંસ્થિત છે. ચાર કષાયો, ચાર સંજ્ઞા, ત્રણ લેશ્યા, બે ઇન્દ્રિયો, ત્રણ સમુદ્‌ઘાતો – વેદના, કષાય, મારણાંતિક, સંજ્ઞી નથી. અસંજ્ઞી છે. નપુંસક વેદક છે. પાંચ પર્યાપ્તિ, પાંચ અપર્યાપ્તિ, સમ્યક્‌ દૃષ્ટિ પણ છે, મિથ્યાદૃષ્ટિ પણ છે, પણ સમ્યક્‌ મિથ્યાદૃષ્ટિ નથી. અવધિદર્શની – ચક્ષુદર્શની કે કેવલ – દર્શની નથી, માત્ર અચક્ષુદર્શની છે. ભગવન્‌ ! તે જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! જ્ઞાની પણ છે, અજ્ઞાની પણ છે. જે જ્ઞાની છે, તે નિયમા બે જ્ઞાનવાળા છે – આભિનિબોધિક જ્ઞાની અને શ્રુતજ્ઞાની. જે અજ્ઞાની છે, તે નિયમા બે અજ્ઞાનવાળા છે – મતિ અજ્ઞાની, શ્રુત અજ્ઞાની. તે મનોયોગી નથી પણ વચનયોગી અને કાયયોગી છે. સાકારોપયુક્ત અને અનાકારોપયુક્ત પણ છે. આહાર નિયમા છ દિશાથી ગ્રહણ કરે છે. ઉપપાત અસંખ્યાત વર્ષાયુ સિવાયના તિર્યંચ અને મનુષ્યમાં હોય તથા દેવ અને નરકથી થાય છે. સ્થિતિ જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત્ત, ઉત્કૃષ્ટથી બાર વર્ષ છે. તે મારણાંતિક સમુદ્ઘાતથી સમવહત થઈને પણ મરે, અસમવહત થઈને પણ મરે. ભગવન્‌ ! તે જીવો મરીને ક્યાં જાય છે ? બેઇન્દ્રિય જીવો મરીને, નૈરયિક, દેવ અને અસંખ્યાત વર્ષાયુ વર્જીને તિર્યંચો અને મનુષ્યોમાં જાય છે. આ જીવો બે ગતિક, બે આગતિક, પ્રત્યેક શરીરી અને અસંખ્યાતા છે. તે આ બેઇન્દ્રિય જીવોનું વર્ણન થયું.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] se kim tam beimdiya? Beimdiya anegaviha pannatta, tam jaha–pulakimiya java samuddalikkha, je yavanne tahappagara te samasao duviha pannatta, tam jaha–pajjattaga ya apajjattaga ya. Tesi nam bhamte! Jivanam kati sariraga pannatta? Goyama! Tao sariraga pannatta, tam jaha–oralie teyae kammae Tesi nam bhamte! Jivanam kemahaliya sarirogahana pannatta? Goyama! Jahannenam amgulasamkhejja-ibhagam, ukkosenam barasajoyanaim, chhevattasamghayana, humdasamthiya, chattari kasaya, chattari sannao, tinni lesao, do imdiya, tao samugghaya– veyana kasaya maranamtiya, nosanni asanni, napumsaga-veyaga, pamcha pajjattio, pamcha apajjattio, sammadditthivi michchhaditthivi, no sammamichchhaditthi, no chakkhudamsani, achakkhudamsani, no ohidamsani, no kevaladamsani. Te nam bhamte! Jiva kim nani? Annani? Goyama! Nani vi annani vi. Je nani te niyama dunnani, tam jaha–abhinibohiyanani ya suyanani ya. Je annani te niyama duannani–maiannani ya suyaannani ya. No manajogi, vaijogi, kayajogi. Sagarovauttavi anagarovauttavi. Aharo niyama chhaddisim. Uvavao tiriyamanussesu neraiyadevaasamkhejjavasauyavajjesu. Thiti jahannenam amtomuhuttam, ukkosenam barasa samvachchharani. Samohayavi maramti asamohayavi maramti.. ..Kahim gachchhati? Neraiyadevaasamkhejjavasauyavajjesu gachchhamti. Dugaiya duagaiya, paritta asamkhejja. Settam beimdiya.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Te beindriyo shum chhe\? Te anekavidha chhe – pulakrimika yavat samudraliksha, je ava bija prakarana chhe, te pana beindriya jiva. Samkshepathi be bhede chhe – paryapta ane aparyapta. Bhagavan ! Te jivone ketala shariro chhe\? Gautama ! Trana – audarika, taijasa ane karmana. Bhagavan! Te jivoni sharira avagahana ketali moti chhe\? Jaghanyathi amgulano asamkhyata bhaga, utkrishtathi bara yojana. Chhevattu samghayana ane humda samsthana samsthita chhe. Chara kashayo, chara samjnya, trana leshya, be indriyo, trana samudghato – vedana, kashaya, maranamtika, samjnyi nathi. Asamjnyi chhe. Napumsaka vedaka chhe. Pamcha paryapti, pamcha aparyapti, samyak drishti pana chhe, mithyadrishti pana chhe, pana samyak mithyadrishti nathi. Avadhidarshani – chakshudarshani ke kevala – darshani nathi, matra achakshudarshani chhe. Bhagavan ! Te jivo jnyani chhe ke ajnyani\? Gautama ! Jnyani pana chhe, ajnyani pana chhe. Je jnyani chhe, te niyama be jnyanavala chhe – abhinibodhika jnyani ane shrutajnyani. Je ajnyani chhe, te niyama be ajnyanavala chhe – mati ajnyani, shruta ajnyani. Te manoyogi nathi pana vachanayogi ane kayayogi chhe. Sakaropayukta ane anakaropayukta pana chhe. Ahara niyama chha dishathi grahana kare chhe. Upapata asamkhyata varshayu sivayana tiryamcha ane manushyamam hoya tatha deva ane narakathi thaya chhe. Sthiti jaghanyathi amtarmuhurtta, utkrishtathi bara varsha chhe. Te maranamtika samudghatathi samavahata thaine pana mare, asamavahata thaine pana mare. Bhagavan ! Te jivo marine kyam jaya chhe\? Beindriya jivo marine, nairayika, deva ane asamkhyata varshayu varjine tiryamcho ane manushyomam jaya chhe. A jivo be gatika, be agatika, pratyeka shariri ane asamkhyata chhe. Te a beindriya jivonum varnana thayum.