Sutra Navigation: Prashnavyakaran ( પ્રશ્નવ્યાપકરણાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1105416
Scripture Name( English ): Prashnavyakaran Translated Scripture Name : પ્રશ્નવ્યાપકરણાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

आस्रवद्वार श्रुतस्कंध-१

अध्ययन-३ अदत्त

 Translated Chapter :

આસ્રવદ્વાર શ્રુતસ્કંધ-૧

અધ્યયન-૩ અદત્ત
Section : Translated Section :
Sutra Number : 16 Category : Ang-10
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] तहेव केइ परस्स दव्वं गवेसमाणा गहिता य हया य बद्धरुद्धा य तरितं अतिधाडिया पुरवरं समप्पिया चोरग्गाह चारभड चाडुकराण तेहि य कप्पडप्पहार निद्दय आरक्खिय खर फरुस वयण तज्जण गलत्थल्ल उत्थल्लणाहिं विमणा चारगवसहिं पवेसिया निरयवसहिसरिसं। तत्थवि गोम्मिकप्पहार दूमण निब्भच्छण कडुयवयण भेसणग भयाभिभूया अक्खित्त नियंसणा मलिणदंडिखंडवसणा उक्कोडा लंच पास मग्गण परायणेहिं गोम्मिकभडेहिं विविहेहिं बंधणेहि, किं ते? हडि नियड बालरज्जुय कुदंडग वरत्त लोह-संकल हत्थंदुय वज्झपट्ट दामक णिक्कोडणेहिं, अन्नेहि य एवमादिएहिं गोम्मिक भंडोवकरणेहिं दुक्खसमुदीरणेहिं संकोडण मोड-णाहि वज्झंति मंदपुण्णा। संपुड कवाड लोहपंजर भूमिघर निरोह कूव चारग खीलग जुय चक्क वितत बंधन खंभालण उद्धचलणबंधण विहम्मणाहि य विहेडयंता, अवकोडकगाढ उरसिरबद्ध उद्धपूरित फुरंतउरकडग मोडणामेडणाहिं बद्धा य नीससंता, सीसावेढ ऊरुयाल चप्पडगसंधिबंधण तत्तसलागसूइया-कोडणाणि तच्छण विमाणणाणि य खार कडूय तित्त नावण जायण कारणसयाणि बहुयाणि पावियंता, उरखोडीदिन्नगाढपेल्लण अट्ठिकसंभग्ग सपंसुलिगा, गल कालकलोहदंड उर उदर वत्थि पट्ठि परिपीलिता, मच्छंत हियय संचुण्णियंगमंगा। आणत्ती किंकरेहिं केति अविराहियवेरिएहिं जमपुरिस सन्निहेहिं पहया ते तत्थ मंदपुण्णा, चडवेला वज्झपट्ट पाराइ छिव कस लत वरत्त वेत्त प्पहारसयतालियंगमंगा, किवणा लंबंतचम्म वण वेयण विमुहियमणा, घणकोट्टिम नियल जुयलसंकोडिय मोडिया य कीरंति निरुच्चारा, एया अण्णा य एवमादीओ वेयणाओ पावापावेंति अदंतिंदिया वसट्टा बहुमोहमोहिया परधणम्मि लुद्धा फासिंदियविसय तिव्वगिद्धा, इत्थिगय रूव सद्द रस गंध इट्ठ रति महितभोग तण्हाइया य धणतोसगा गहिया य जे नरगणा। पुनरवि ते कम्मदुव्वियड्ढा उवणीया रायकिंकराणं तेसिं वधसत्थगपाढयाणं विलउली-कारकाणं लंचस-यगेण्हगाणं कूड कवड माया नियडि आयरण पणिहि वंचण विसारयाणं बहुविहअलियसयजंपकाणं परलोकपरम्मुहाणं निरयगति गामियाणं। तेहिं य आणत्त जीयदंडा तुरियं उग्घाडिया पुरवरे सिंघाडग तिय चउक्क चच्चर चउम्मुह महापह पहेसु वेत्त दंड लउड कट्ठ लेट्ठु पत्थर पणालि पणोल्लि मुट्ठि लया पाद पण्हि जाणु कोप्पर पहारसंभग्ग महियगत्ता अट्ठारस कम्मकारणा जाइयंगमंगा कलुणा सुक्कोट्ठकंठगलकतालुजिब्भा जायंता पाणीयं विगयजीवियासा तण्हादिता वरागा तंपि य ण लभंति वज्झपुरिसेहिं धाडियंता। तत्थ य खरफरुसपडहघट्टित कूडग्गह गाढरुट्ठनिसट्ठपरामट्ठा वज्झकरकुडिजुयनियत्था, सुरत्तकणवीर गहिय विमुकुल कंठेगुणवज्झदूत आविद्ध मल्लदामा मरणभयुप्पण्णसेयमाय-तणेहुत्तुपियकिलिन्नगत्ता चुण्णगुंडियसरीरा रयरेणुभरियकेसा कुसुंभगोक्खिण्णमुद्धया छिन्नजीवि-यासा धुन्नता वज्झ-पाणपीता तिलं-तिलं चेव छिज्जमाणा सरीरविक्कित्त लोहिओलित्त कागणिमंसाणि खावियंता पावा खरकरसएहिं तालिज्जमाणदेहा वातिकनरनारिसंपरिवुडा पेच्छिज्जंता य नागरजनेन, वज्झनेवत्थिया पणेज्जंति नयरमज्झेण, किवणकलुणा अत्ताणा असरणा अणाहा अबंधवा बंधुविप्पहीणा विपेक्खंता दिसोदिसिं, मरणभयुव्विग्गा आघायण पडिदुवार संपाविया अघन्ना सूलग्ग विलग्ग भिन्नदेहा। ते य तत्थ कीरंति परिकप्पियंगमंगा, उल्लंविज्जंति रुक्खसालेहि केई कलुणाइं विलवमाणा, अवरे चउरंग धनियबद्धा पव्वयकडगा पमुच्चंति दूरपात बहुविसम पत्थरसहा, अन्नेय गयचलण मलण निमद्दिया कीरंति पावकारी, अट्ठारस खंडिया य कीरंति मुंडपरसूहिं, केई उक्कत्तकण्णोट्ठनासा उप्पाडियनयनदसनवसणा जिब्भंछिय छिन्नकण्णसिरा पणिज्जंते, छिज्जंते य असिणा, निव्विसया छिन्नहत्थपाया य पमुच्चंते, जावज्जीवबंधणा य कीरंति केइ परदव्वहरणलुद्धा कारग्गल-नियलजुयलरुद्धा चारगाए–हतसारा सयणविप्पमुक्का मित्तजण निरक्कया निरासा बहुजनधि-क्कारसद्दलज्जाविता अलज्जा अनुबद्धखुहा परद्धा सीउण्हतण्ह-वेयणदुहट्टघट्टिय विवण्णमुह विच्छवीया विहलमइलदुब्बला किलंता कासंता वाहिया य आमाभिभूयगत्ता परूढनहकेसमंसुरोमा छग मुत्तम्मि नियगम्मि खुत्ता तत्थेव मया अकामका बंधिऊण देसु कड्ढिया खाइयाए छूढा। तत्थ य वग सुगण सियाल कोल मज्जारवंद संदंसगतुंड पक्खिगणविविहमुहसय विलुत्तगत्ता कय-विहंगा। केइ किमिणा य कुथितदेहा अनिट्ठवयणेहिं सप्पमाणा–सुट्ठुकयं जं मउति पावो, तुट्ठेण जणेण हम्ममाणा लज्जावणका य होंति सयणस्सवि दीहकालं मया संता। पुणो परलोगसमावण्णा नरगे गच्छंति निरभिरामे अंगारपलित्तककप्प अच्चत्थ सीतवेदण अस्साओदिण्ण सततदुक्खसयसमभिद्दुते। ततोवि उव्वट्टिया समाणा पुणोवि पवज्जति तिरियजोणि। तहिपि निरयोवमं अणुभवंति वेयणं ते। अनंतकालेण जति नाम कहिंचि मनुयभावं लभंति नेगेहिं निरयगतिगमन तिरियभव सयसहस्स परियट्टएहिं। तत्थ वि य भवंतऽनारिया नीचकुलसमुप्पण्णा आरियजणेवि लोगवज्झा तिरिक्खभूता य अकुसला कामभोगतिसिया जहिं निबंधंति निरयवत्तिणि, भवप्पवंचकरण पणोल्लि, पुणोविसंसारनेमे धम्मसुति विवज्जिया अणज्जा कूरा मिच्छत्तसुति पवण्णा य होंति एगंतदंडरुइणो, वेढेंता कोसिकारकीडो व्व अप्पगं अट्ठकम्मतंतु घणबंधणेणं। एवं नरग तिरिय नर अमर गमणपेरंतचक्कवालं जम्मणजरमरणकरण गंभीरदुक्ख पखुभिय-पउरसलिलं संजोगवियोगवीची चिंतापसंगपसरिय वहबंध महल्लविपुलकल्लोल कलुणविलवित लोभकलकलिंतबोलबहुलं अवमाणणफेण तिव्वखिंसण पुलंपुलप्पभूयरोगवेयण पराभवविणिवात फरुसधरिसणसमावडिय कढिणकम्मपत्थर तरंगरंगंतं निच्चमच्चुभय तोयपट्ठं कसायपायाल संकुलं भवसयसहस्सजलसंचयं अणंतं उव्वेयणयं अणोरपारं महब्भयं भयंकरं पइभयं अपरिमियमहिच्छ कलुसमतिवाउवेगउद्धम्म-मान–आसापिवासपायाल कामरति रागदोसबंधण बहुविहसंकप्पविपुलद-गरयरयंधकारं, मोहमहावत्तभोगभममाणगुप्पमाणुव्वलंतबहुगब्भवास पच्चोणियत्तपाणिय पधावित-वसणसमावण्ण रुण्णचंडमारुयसमाहयाऽमणुण्णवीचोवाकुलित भंगफुट्टंतऽनिट्ठकल्लोलसंकुल-जलं, पमायबहुचंडदुट्ठसावयसमाहय उट्ठायमानगपूरघोरविद्धंसणत्थबहुलं... ...अन्नाणभमंतमच्छ-परिहत्थ अनिहुतिंदियमहामगरतुरियचरियखोखुब्भमाण संताव निच्चय चलंतचवलचंचल अत्ताणाऽसरणपुव्व-कयकम्मसं चयोदिण्णवज्जवेइज्जमाण दुहसय-विपाक-धुण्णंतजलसमूहं, इड्ढिरससायगारवोहार-गहियकम्मपडिबद्ध सत्त कड्ढिज्जमाणनिरय-तलहुत्तसण्णविसण्णबहुलं, अरइरइभयविसायसो-गमिच्छत्तसेलसंकडं, अनातिसंताणकम्मबंधन-किलेसचिक्खल्लसुदुत्तारं, अमरनरतिरियनिरयगति-गमनकुडिलपरियत्तविपुलवेलं, हिंसालय अदत्तादान मेहुण परिग्गहारंभ करणकारावणाणुमोदण अट्ठाविहअनिट्ठकम्मपिडित गुरुभारोक्कंत दुग्गजलोघदूरणिवोलिज्जमाण उम्मग्गनिमग्गदुल्लभतलं, सारीरमणोमयाणि दुक्खाणि उप्पियंता, सातस्सायपरितावणमयं उव्वुड्ड-निवुड्डयं करेंता, चउरंतमहंतमणवयग्गं रुद्दं संसारसागरं अट्ठिय-अनालंबणपतिठाणमप्पमेयं, चुलसीति जोणिसयसहस्सगुविलं, अणालोकमंधकारं, अनंतकालं निच्चं उत्तत्थ सुण्ण भय सण्णसंपउत्ता वसंति उव्विग्गवासवसहिं। जहिं जहिं आउयं निबंधंति पावकारी बंधवजण सयण मित्तपरिवज्जिया अनिट्ठा भवंतऽणादेज्ज दुव्विणीया कुट्ठाणासण कुसेज्ज कुभोयणा असुइणो कुसंघयण कुप्पमाण कुसंठिया कुरूवा बहुकोह माण माया लोभा बहुमोहा धम्मसण्ण सम्मत्त परिब्भट्ठा दारिद्दोवद्दवाभिभूया, निच्चं परकम्मकारिणो जीवणत्थरहिया किविणा परपिंडतक्कका दुक्खलद्धाहारा अरस विरस तुच्छ कयकुच्छिपूरा, परस्स पेच्छंता रिद्धिसक्कार भोयणविसेस समुदयविहिं निंदंता अप्पकं कयंतं च, परिवयंता इह य पुरेकडाइं कम्माइं पावगाइं, विमणा सोएण डज्झमाणा परिभूया होंति सत्तपरिवज्जिया य, छोभा सिप्प कला समयसत्थ परिवज्जिया जहाजायपसुभूया अचियत्ता णिच्चनीयकम्मोवजीविणो लोयकुच्छणिज्जा मोहमणोरह निरासबहुला आसापासपडिबद्धपाणा अत्थो पायाण कामसोक्खे य लोयसारे होंति अपच्चंतगा य सुट्ठुवि य उज्जमंता, तद्दिवसुज्जुत्त कम्मकयदुक्ख संठविय सित्थपिंड संचयपरा खीणदव्वसारा, निच्चं अधुवधण धण्ण कोस परिभोग विवज्जिया, रहिय काम भोग परिभोग सव्व सोक्खा परसिरिभोगोवभोगनिस्साण मग्गणपरायणा वरागा अकामिकाए विणेंति दुक्खं, णेव सुहं णेव निव्वुत्तिं उवलभंति, अच्चंतविपुलदुक्खसय संपलित्ता परस्स दव्वेहिं जे अविरया। एसो सो अदिन्नादानस्स फलविवागो इहलोइओ पारलोइओ अप्पसुहो बहुदुक्खो महब्भओ बहुरयप्पगाढो दारुणो कक्कसो असाओ वाससहस्सेहिं मुच्चति न य अवेयइत्ता अत्थि हु मोक्खोत्ति–एवमाहंसु णायकुलणंदणो महप्पा जिणो उ वीरवरना-मधेज्जो, कहेसी य अदिण्णादाणस्स फलविवागं। एयं तं ततियंपि अदिन्नादाणं हर दह मरण भय कलुस तासण परसंतिकऽभेज्जलोममूलं काल विसम संसियं अहो ऽच्छिन्नतण्ह पत्थाण पत्थोइमइयं अकित्तिकरणं अणज्जं छिद्दमंतर विधुर वसण मग्गण उस्सव मत्त प्पमत्त पसुत्त वंचणाखिवण घायणपर अणिहुयपरिणामं तक्करजनबहुमयं अकलुणं रायपुरिसरक्खियं सया साहुगरहणिज्जं पियजण मित्तजण भेदविप्पीतिकारकं रायदोसबहुलं पुणो य उप्पूर समर संगाम डमर कलि कलह वेहकरणं दुग्गति विणिवायवड्ढणं भव पुणब्भवकरं चिरपरिगतमणुगतं दुरंतं। ततियं अहम्मदारं समत्तं।
Sutra Meaning : આ પ્રમાણે કોઈ પરદ્રવ્યને શોધતા કેટલાક ચોર પકડાઈ જાય છે, તેને મારપીટ થાય છે, બંધનોથી બંધાય છે, કેદ કરાય છે, વેગથી જલદી ઘૂમાવાય છે. નગરમાં આરક્ષકોને સોંપી દેવાય છે. પછી ચોરને પકડનાર, ચાર ભટ, ચાટુકર – કારાગૃહમાં નાંખી દે છે. કપડાના ચાબૂકના પ્રહારોથી, કઠોર હૃદય આરક્ષકોના તીક્ષ્ણ અને કઠોર વચનો, તર્જના, ગરદન પકડી ધક્કો આપે ઇત્યાદિથી ખિન્ન ચિત્ત થઈ, તે ચોરોને નારકવાસ સમાન કારાગારમાં નાંખી દે છે. ત્યાં પણ કારાગારના અધિકારીઓ દ્વારા વિવિધ પ્રહારોથી, યાતના, તર્જના, કટુવચન અને ભયોત્પાદક વચનોથી ભયભીત થઈને દુઃખી બની રહે છે. તેના વસ્ત્રો છીનવી લે છે, મેલા – ફાટેલા વસ્ત્રો આપે છે. વારંવાર તે ચોર પાસેથી લાંચ માંગનાર કારાગૃહરક્ષક દ્વારા તે ચોરને દુઃખ ઉત્પન્ન કરવાના હેતુથી વિવિધ બંધને બાંધી દેવાય છે. તે બંધન કયા છે ? હડિ, કાષ્ઠમય બેડી, બાલરજ્જુ, કુદંડ, ચર્મરસ્સી, લોઢાની સાંકળ, ચામડાનો પટ્ટો, પગ બાંધવાની રસ્સી, નિષ્ફોડન, આ બધા તથા આ પ્રકારના અન્યાન્ય દુઃખ ઉત્પન્ન કરનાર છે. તેમાં તે પાપી, ચોરના શરીરને સંકોચી, વાળીને બાંધી દે છે. કાલકોટડીમાં નાંખીને કમાડ બંધ કરી દે, લોઢાના પીંજરામાં નાંખે, ભોંયરામાં બંધ કરી દે, કૂવામાં ઊતારે, બંદીગૃહના ખીલાથી બાંધી દે, શરીરમાં ખીલા ઠોકે, તેના ખભે યૂપ રાખે, ગાડીના પૈડા સાથે બાંધે, હાથ – જાંઘ – મસ્તકને મજબૂત બાંધી દે છે, ખંભે ચોંટાડી દે, પગ ઉપર અને મસ્તક નીચે રાખી બાંધે. તેની ગરદન નીચી કરી, છાતી અને મસ્તક ખેંચીને બાંધી દે છે, ત્યારે તે ચોરો નિઃશ્વાસ છોડે છે, તેની આંખો ઉપર આવી જાય છે, છાતી ધક્‌ધક્‌ કરે છે, તેનું શરીર મરડી નંખાય છે, તેઓ ઠંડા શ્વાસ છોડતા રહે છે. કારાગૃહ અધિકારી તેનું. મસ્તક બાંધે છે, બંને જંઘાઓ ચીરી નાંખે છે, સાંધાને કાષ્ઠમય યંત્રોથી બાંધે છે, તપાવેલ લોહ શલાકા અને સોયો શરીરમાં ઘૂસાડાય છે. શરીર છોલે છે, ખાર આદિ કટુક અને તીખા પદાર્થ, તેના કોમળ અંગો પર છંટાય છે. આ રીતે સેંકડો પ્રકારે પીડા પહોંચાડાય છે. છાતી ઉપર કાષ્ઠ રાખી દબાવવાથી તેના હાડકા ભાંગી જાય છે, માછલી પકડવાના કાંટા સમાન ઘાતક કાળા લોઢાના દંડા છાતી – પેટ – ગુદા અને પીઠમાં ભોંકવામાં આવે છે. આવી – આવી યાતના પહોંચાડી તેનું હૃદય મથિત કરી, અંગોપાંગ ભાંગી નાંખે છે. કોઈ – કોઈ વિના અપરાધ વૈરી બનેલ કર્મચારી, યમદૂત સમાન માર – પીટ કરે છે. એ રીતે તે મંદપુન્ય ચોર કારાગૃહમાં થપ્પડ, મુક્કા, ચર્મપટ્ટ, લોહંકુશ, તીક્ષ્ણ શસ્ત્ર, ચાબૂક, લાત, રસ્સી, ચાબૂકોના સેંકડો પ્રહારોથી અંગેઅંગની તાડના દઈને પીડિત કરાય છે. લટકતી ચામડી ઉપર થયેલ ઘાની વેદનાથી તે ઉદાસ થઈ જાય છે. ઘન – કોટ્ટિમ બેડીઓ પહેરાવી રાખવાના કારણે, તેના અંગો સંકોચાઈ જાય છે, વળી જાય છે. તેના મળ – મૂત્ર રોકી દેવાય છે અથવા બોલતો બંધ કરાય છે. આ અને આવી અન્યાન્ય વેદના તે પાપી પામે છે. જેણે ઇન્દ્રિયો દમી નથી, સ્વયં ઇન્દ્રિયોના દાસ બની ગયા છે. બહુમોહ મોહિત છે, પર – ધનમાં લુબ્ધ છે, સ્પર્શનેન્દ્રિય વિષયમાં તીવ્ર ગૃદ્ધ, સ્ત્રી સંબંધી – રૂપ, શબ્દ, રસ, ગંધમાં ઇષ્ટ રતિ અને ભોગતૃષ્ણાથી વ્યાકુળ બની, ધનમાં જ સંતોષ માને છે. આવા મનુષ્યો પકડાવા છતાં તેઓ પાપકર્મના પરિણામ સમજતા નથી. તે રાજકીંકર વધશાસ્ત્રપાઠક, અન્યાયયુક્ત કર્મકારી, સેંકડો વખત લાંચ લેતા, કૂડ – કપટ – માયા – નિકૃતિ – આચરણ – પ્રણિધિ – વંચન વિશારદ હોય છે. તે નરકગતિગામી, પરલોકથી વિમુખ, અનેકશત અસત્યને બોલનારા, આવા રાજકીંકરો સમક્ષ ઉપસ્થિત કરાય છે. તેમને પ્રાણદંડની સજા દેવામાં આવે છે. તેઓ જલદી પુરવર, શૃંગાટક – ત્રિક – ચતુષ્ક – ચત્વર – ચતુર્મુખ – મહાપથ – પથમાં લાવીને ચાબૂક, દંડ, લાઠી, લાકડી, ઢેફા, પથ્થર, લાંબાલષ્ટ, પ્રણોલિ. મુક્કા, લતા, લાતો વડે ઘૂંટણ, કોણીથી તેમના અંગ – ભંગ કરી, મથિત કરી દેવાય છે. અઢાર પ્રકારની ચોરી કરવાના કારણે તેના અંગ – અંગ પીડિત કરી દેવાય છે, તેમની દશા કરુણ, હોઠ – કંઠ – ગળુ – તાળવુ – જીભ સૂકાયેલ, નષ્ટ જીવનાશા, તરસથી પીડાતા, પાણી પણ બીચારાને ન મળે, વધ્ય પુરુષો દ્વારા ઘસેડાતા, ત્યાં અત્યંત કર્કશ ઢોલ વગાડતા, ઘસેડાતા, તીવ્ર ક્રોધથી ભરેલ રાજપુરુષ દ્વારા ફાંસી દેવા માટે દૃઢતાપૂર્વક પકડાયેલા તે અતિ અપમાનિત થાય છે. તેમને પ્રાણદંડ પ્રાપ્ત મનુષ્ય યોગ્ય બે વસ્ત્ર પહેરાવે છે. લાલ કણેરની માળા પહેરાવે છે, જે વધ્યદૂત સમાન લાગે છે. મરણભયથી તેના શરીરે પરસેવો છૂટે છે, તેનાથી બધા અંગો ભીંજાઈ જાય છે. દુર્વર્ણ ચૂર્ણ વડે તેનું શરીર લેપે છે, હવાથી ઊડેલ ધૂળ વડે તેના વાળ રૂક્ષ અને ધૂળીયા થઈ જાય છે. મસ્તકના વાળ કુસુંભિત કરી દેવાય છે, જીવિતાશા નષ્ટ થાય છે, અતિ ભયભીત થવાથી તે ડગમગતા ચાલે છે. વધકોથી ભયભીત રહે છે. તેના શરીરના નાના – નાના ટૂકડા કરી દેવાય છે. તેના શરીરમાંથી કાપેલ અને લોહી લિપ્ત માંસના ટૂકડા તેને ખવડાવાય છે. કઠોર – કર્કશ પથ્થરથી તેનું તાડન કરાય છે. આ ભયાવહ દૃશ્ય જોવા ઉત્કંઠિત નર – નારીની ભીડથી તેઓ ઘેરાઈ જાય છે. નગરજન તેને મૃત્યુદંડ પ્રાપ્ત વસ્ત્રોમાં જુએ છે. નગરની મધ્યેથી લઈ જવાતા તે અત્રાણ, અશરણ, અનાથ, અબાંધવ, બંધુવિહિન તે આમ – તેમ દિશા – વિદિશામાં જુએ છે. તે મરણભયથી ઉદ્વિગ્ન થાય છે. તેમને વધસ્થળે પહોંચાડી દેવાય છે તે અધન્યોને શૂળી ઉપર ચડાવી દેવાય છે, જેનાથી તેનું શરીર ભેદાઈ જાય છે. વધ્યભૂમિમાં તેના અંગ – પ્રત્યંગ કાપી નંખાય છે, વૃક્ષની શાખાએ ટાંગી દેવાય છે. ચતુરંગ ઘણિયબદ્ધ, પર્વતની ચોટીથી ફેંકી દેવાય છે, ઊંચેથી ફેંકાતા ઘણા વિષમ પથ્થરો સહે છે. કોઈકને હાથીના પગ નીચે કચળી મસળી દેવાય છે. તે પાપકારીનો અઢાર સ્થાને ખંડિત કરાય છે. કેટલાકના નાક – કાન – ઓઠ કાપી નાંખે છે, નેત્ર – દાંત – વૃષણ ઉખાડી લે છે. જીભ ભેદી નાંખે છે, કાન અને શિરા કાપી લેવાય છે, વધ્યભૂમિમાં લાવી તલવારથી કાપી નાંખે છે. કોઈકના હાથ – પગ છેદીને નિર્વાસિત કરાય છે. કોઈકને આજીવન કારાગારમાં રખાય છે. પરદ્રવ્ય હરણ લુબ્ધ કેટલાકને કારાગૃહમાં બેડીમાં બાંધીને કારાગારમાં બંદી બનાવી, ધન છીનવી લેવાય છે. તે ચોર. સ્વજનો દ્વારા તજાય છે, મિત્રજન રક્ષા કરતા નથી, તે નિરાશ, બહુજનના ધિક્કાર શબ્દોથી લજ્જિત, તે નિર્લજ્જ, નિરંતર ભૂખ્યા રહે છે. તે અપરાધી શીત, ઉષ્ણ, તૃષ્ણાની વેદનાથી ચીસો પાડે છે. તે વિવર્ણમુખ, કાંતિહીન, સદા વિહ્વળ, અતિ દુર્બળ, કલાંત, ખાસતા, વ્યાધિ વડે ગ્રસ્ત રહે છે. તેના નખ, વાળ, દાઢી – મૂંછ, રોમ વધી જાય છે. તેઓ કારાગારમાં પોતાના જ મળ – મૂત્રમાં લિપ્ત રહે છે. આવી દુસ્સહ વેદના ભોગવતા, તે મરવાની ઇચ્છા ન હોવા છતાં મરી જાય છે. તેમના મડદાના પગમાં દોરડી બાંધી, બહાર કાઢીને ખાડામાં ફેંકી દેવાય છે. ત્યાં રીંછ, કૂતરા, શિયાળ, શૂકર તથા સંડાસી જેવા મુખવાળા પક્ષી પોતાના મુખથી તેના મૃતકને ચૂંથી નાંખે છે. કેટલાક મૃતકને પક્ષી ખાઈ જાય છે. કેટલાકના મડદામાં કીડા પડે છે, તેના શરીર સડી જાય છે, પછી પણ અનિષ્ટ વચનોથી તેની નિંદા કરાય છે, ધિક્કારાય છે – ‘‘સારું થયું તે પાપી મરી ગય.’’ તેના મૃત્યુથી સંતુષ્ટ લોકો તેની નિંદા કરે છે. આ રીતે તે ચોર, મોત પછી પણ દીર્ઘકાળ સુધી, પોતાના સ્વજનોને લજ્જિત કરતો રહે છે. તે પરલોક પ્રાપ્ત થઈ નરકે જાય છે. તે નરક નિરભિરામ(સુંદરતા રહિત) છે, આગથી બળતા ઘર સમાન, અતિ શીત વેદના – યુક્ત, અસાતા વેદનીયની ઉદીરણાને કારણે સેંકડો દુઃખોથી વ્યાપ્ત હોય છે. નરકથી ઉદ્વર્તીને તે તિર્યંચયોનિમાં જન્મે છે. ત્યાં પણ તે નરક જેવી અશાતા વેદના અનુભવે છે. તે તિર્યંચયોનિમાં અનંતકાળ ભટકે છે. અનેકવાર નરકગતિ અને લાખો વાર તિર્યંચગતિમાં જન્મ – મરણ કરતા, જો મનુષ્યભવ પામી જાય તો પણ નીચકુળમાં ઉત્પન્ન અને અનાર્ય થાય છે. કદાચ આર્યકુળમાં જન્મ થાય, તો પણ ત્યાં લોકો દ્વારા બહીષ્કૃત થાય છે. પશુ જેવું જીવન જીવે છે, અકુશલ, અત્યધિક કામભોગોની તૃષ્ણાવાળા, નરકભવમાં ઉત્પન્ન થવાથી કુસંસ્કારોને કારણે પાપકર્મ કરવાની પ્રવૃત્તિવાળા હોય છે. તેથી સંસારના આવર્ત્તમૂલ કર્મો બાંધે છે. તેઓ ધર્મશ્રુતિ વર્જિત, અનાર્ય, ક્રૂર, મિથ્યાત્વશ્રુતિપ્રપન્ન, એકાંતે હિંસામાં રૂચિવાળા, કોશિકા કીડા સમાન અષ્ટકર્મરૂપ તંતુથી ઘન બંધન વડે પોતાની આત્માને પ્રગાઢ બંધનોથી બાંધી લે છે. એ પ્રમાણે નરક, તિર્યંચ, મનુષ્ય, દેવગતિમાં વારંવાર ગમન કરવું તે સંસાર સાગરની બાહ્ય પરિધિ છે. જન્મ – જરા – મરણને કારણે થનાર ગંભીર દુઃખ જ સંસારસાગરનું ક્ષુબ્ધ જળ છે. સંયોગ અને વિયોગરૂપી તરંગો, સતત ચિંતા જ તેનો વિસ્તાર છે. વધ અને બંધન રૂપ તેનાવિસ્તીર્ણ તરંગ છે, કરુણવિલાપ તથા લોભ કલકલ ધ્વનિની પ્રચૂરતા છે અને અપમાનરૂપી ફીણથી તે યુક્ત છે. તીવ્ર નિંદા, પુનઃ પુનઃ ઉત્પન્ન થનાર રોગ, વેદના, તિરસ્કાર, પરાભવ, અધઃપતન, કઠોરતા જેને કારણે પ્રાપ્ત થાય છે. આવા કઠોર કર્મોરૂપ પાષાણથી ઉઠેલી તરંગ સમાન ચંચળ છે. સદૈવ મૃત્યુભય, તે સંસાર – સમુદ્રના જળનું તળ છે. તે કષાયરૂપી પાતાળ કળશોથી વ્યાપ્ત છે, લાખો ભવરૂપી પરંપરા તે વિશાળ જલરાશિ, અનંત, ઉદ્વેગજનક, અનોર – અપાર, મહાભય, ભયંકર, પ્રતિભય, અપરિમિત મહેચ્છાથી કલુષમતિ વાયુવેગથી ઉત્પન્ન તથા આશા પિપાસા રૂપ પાતાળ, કામરતિ – રાગદ્વેષ બંધન, બહુવિધ સંકલ્પ, વિપુલ ઉદકરજ જન્ય અંધકાર, મોહમહાવર્ત્ત, ભોગરૂપી ચક્કર કાપતા, વ્યાકુળ થઈ ઉછળી રહેલ છે અને નીચે પડી રહેલ છે. આ સંસારસાગરમા અહીં – તહીં દોડતા, વ્યસનગ્રસ્ત પ્રાણીના રુદનરૂપી પ્રચંડ પવનથી પરસ્પર ટકરાતી અમનોજ્ઞ લહેરોથી વ્યાકુળ તથા તરંગોથી ફૂટતા અને ચંચળ કલ્લોલથી વ્યાપ્ત જળ છે. તે પ્રમાદરૂપી અતિ પ્રચંડ અને દુષ્ટ શ્વાપદથી સતાવાયેલ અને અહીં – તહીં ફરતા પ્રાણીસમૂહના વિધ્વંસ કરનારા અનર્થોથી પરિપૂર્ણ છે. તેમાં અજ્ઞાનરૂપી મત્સ્યો ભમે છે. અનુપશાંત ઇન્દ્રિયોવાળા જીવરૂપ મહામગરોની નવી – નવી ઉત્પન્ન થનારી ચેષ્ટાથી તે અતિ ક્ષુબ્ધ થઈ રહ્યો છે. તેમાં સંતાપ – સમૂહ વિદ્યમાન છે. એવા પ્રાણીના પૂર્વસંચિત અને પાપકર્મના ઉદયથી પ્રાપ્ત થનાર તથા ભોગાવનાર ફળરૂપી ઘૂમતો જળસમૂહ છે. જે વીજળી સમાન અતિ ચંચળ છે. તે ત્રાણ અને શરણ રહિત છે. આ પ્રકારે સંસારમાં પોતાના પાપકર્મોના ફળને ભોગવવાથી કોઈ બચી શકતુ નથી. સંસારસાગરમાં ઋદ્ધિ – રસ – સાતા – ગૌરવરૂપી જલજંતુ વિશેષથી ભરેલો છે. જ્ઞાનાવરણીય આદિ કર્મબંધથી જકડાયેલ પ્રાણી તેમાં સપડાઈ જાય છે. પૂર્વકૃત કર્મો દ્વારા દોરડાથી બાંધેલ કાષ્ઠની જેમ તે પ્રાણીઓ નરકરૂપ પાતાલ – તલની સંમુખ પહોંચે છે, નરાકાભિમુખ થવાના કારણે તે પ્રાણીઓ ખિન્ન અને શોક યુક્તથાય છે. અરતિ, રતિ, ભય, વિષાદ, શોક, મિથ્યાત્વરૂપી પર્વતોથી વ્યાપ્ત, અનાદિ સંતાન કર્મબંધનરૂપ કલેશ કીચડથી તે સંસારસાગર સુદુરુત્તાર છે. દેવ – નરક – તિર્યંચ – મનુષ્ય ગતિનું પરિભ્રમણ તે સમુદ્રની ભરતી છે. ગમન કુટિલ પરિવર્તનયુક્ત વિપુલ વેળા આવતી રહે છે. હિંસા – અસત્ય – અદત્તાદાન – મૈથુન – પરિગ્રહ રૂપ આરંભ કરણ – કરાવણ – અનુમોદનથી અષ્ટવિધ અનિષ્ટ કર્મોના ગુરુતર ભારથી દબાયેલ તથા વ્યસનરૂપી જલપ્રવાહ દ્વારા દૂર ફેંકાયેલ પ્રાણીઓ માટે આ સંસાર – સાગરના તળને પામવું અત્યંત કઠિન છે. આ સંસાર સાગરમાં પ્રાણી શારીરિક – માનસિક દુઃખોને અનુભવે છે. તેમાં ઉત્પન્ન થનાર સાતા – અસાતારૂપ જળ પરિતાપમય રહે છે. તે ઉપર ઉઠવા કે નીચે ડૂબવાનો પ્રયત્ન કરતા રહે છે. આ ચાતુરંત – મહાંત – અનંત રૂદ્ર સંસારસાગરમાં અસ્થિત, અનાલંબન, અપ્રતિષ્ઠાન, અપ્રમેય છે, ૮૪ – લાખ જીવયોનિથી વ્યાપ્ત, અનાલોક – અંધકાર રહે છે, આ અંધકાર, અનંતકાલ સ્થાયી છે. આ સંસાર ઉદ્વેગ પ્રાપ્ત પ્રાણીનું નિવાસસ્થાન છે. આ સંસારમાં પાપ – કર્મકારી પ્રાણી – જ્યાંનું આયુ બાંધે છે, ત્યાં જ તે બંધુજન, સ્વજન, મિત્રજન વડે પરિવર્જિત થાય છે. તે બધા માટે અનિષ્ટ હોય છે. તેઓ અનાદેય, દુર્વિનિત, કુસ્થાન – કુઆસન – કુશય્યા – કુભોજન પામે છે. અશુચિમાં રહે છે. તેઓ કુસંઘયણી, કુપ્રમાણ, કુસંસ્થિત, કુરૂપ હોય છે. તેઓમાં ઘણા ક્રોધ – માન – માયા – લોભ અને ઘણો મોહ હોય છે. તેઓ ધર્મસંજ્ઞા અને સમ્યક્ત્વથી રહિત હોય છે. તેઓ દારિદ્ર – ઉપદ્રવથી અભિભૂત હોય છે. સદા પરાધીનપણે કાર્ય કરે છે, જીવનાર્થ રહિત, કૃપણ, પરપિંડની તાકમાં રહેલા, દુઃખથી આહાર પામનારા, અરસ – વિરસ – તુચ્છ ભોજનથી પેટ ભરતા રહે છે. બીજાનો વૈભવ, સત્કાર – સન્માન – ભોજન – વસ્ત્રાદિ સમુદય જોઈને તે પોતાની નિંદા કરે છે. પોતાના ભાગ્ય ઉપર રડે છે. આ ભવ કે પૂર્વભવમાં કરેલા પાપકર્મોની નિંદા કરે છે. ઉદાસ મનવાળા થઈ, શોકની આગમાં બળતા તે તિરસ્કૃત થાય છે. તેઓ સત્ત્વહીન, ક્ષોભગ્રસ્ત, શિલ્પકળા – વિદ્યા – સિદ્ધાંત શાસ્ત્રના જ્ઞાનથી રહિત હોય છે. યથાજાત પશુરૂપ, જડબુદ્ધિ, સદા નીચકર્મથી આજીવિકા ચલાવનાર, લોક નિંદિત, અસફળ મનોરથવાળા, ઘણું કરીને નિરાશ રહેતા હોય છે. અદત્તાદાન કરનારા, આશાના પાસામાં બંધાયેલા રહે છે, લોકમાં સારરૂપ મનાતા અર્થોપાર્જન અને કામભોગ ના સુખમાં તેઓ નિષ્ફળતાવાળા હોય છે. સારી રીતે ઉદ્યમવંત હોવા છતાં તેમને પ્રતિદિન ઘણી મુશ્કેલીથી અહીં – તહીં વિખરાયેલ ભોજન જ માંડ મેળવે છે, તે પણ પ્રક્ષીણ દ્રવ્યસાર હોય છે. અસ્થિર ધન, ધાન્ય, કોશના પરિભોગથી તેઓ સદા વંચિત રહે છે. કામભોગના ભોગોપભોગને પોતાને આધીન બનવવાના પ્રયત્નમાં તત્પર રહેતા તે બિચારા અનિચ્છાએ પણ કેવળ દુઃખના ભાગી થાય છે. તેમને સુખ કે શાંતિ મળતા નથી. આ રીતે પર દ્રવ્યથી અવિરત એવા તેઓ અત્યંત વિપુલ સેંકડો દુઃખોની આગમાં સળગે છે. આ તે અદત્તાદાનનો ફળવિપાક આ લોકમાં અને પરલોકમાં અલ્પસુખ, ઘણું દુઃખ, બહુરત, પ્રગાઢ, દારુણ, કર્કશ, અસાતાવાળો, હજારો વર્ષે છૂટાય તેવો છે. તેને વેદ્ય વિના મુક્ત થવાતુ નથી. આ પ્રમાણે જ્ઞાતકુલનંદન, મહાત્મા, જિન, વીરવર નામધેય અદત્તાદાનના ફળવિપાકને કહે છે. આ ત્રીજું – અદત્તાદાન પરધન – હરણ, દહન, મરણ, ભય, મલિનતા, ત્રાસ, રૌદ્રધ્યાન અને લોભનું મૂળ છે. તેમજ યાવત્‌ ચિરપરિગત – અનુગત – દુરંત છે તેમ હું કહું છું.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] taheva kei parassa davvam gavesamana gahita ya haya ya baddharuddha ya taritam atidhadiya puravaram samappiya choraggaha charabhada chadukarana tehi ya kappadappahara niddaya arakkhiya khara pharusa vayana tajjana galatthalla utthallanahim vimana charagavasahim pavesiya nirayavasahisarisam. Tatthavi gommikappahara dumana nibbhachchhana kaduyavayana bhesanaga bhayabhibhuya akkhitta niyamsana malinadamdikhamdavasana ukkoda lamcha pasa maggana parayanehim gommikabhadehim vivihehim bamdhanehi, kim te? Hadi niyada balarajjuya kudamdaga varatta loha-samkala hatthamduya vajjhapatta damaka nikkodanehim, annehi ya evamadiehim gommika bhamdovakaranehim dukkhasamudiranehim samkodana moda-nahi vajjhamti mamdapunna. Sampuda kavada lohapamjara bhumighara niroha kuva charaga khilaga juya chakka vitata bamdhana khambhalana uddhachalanabamdhana vihammanahi ya vihedayamta, avakodakagadha urasirabaddha uddhapurita phuramtaurakadaga modanamedanahim baddha ya nisasamta, sisavedha uruyala chappadagasamdhibamdhana tattasalagasuiya-kodanani tachchhana vimananani ya khara kaduya titta navana jayana karanasayani bahuyani paviyamta, urakhodidinnagadhapellana atthikasambhagga sapamsuliga, gala kalakalohadamda ura udara vatthi patthi paripilita, machchhamta hiyaya samchunniyamgamamga. Anatti kimkarehim keti avirahiyaveriehim jamapurisa sannihehim pahaya te tattha mamdapunna, chadavela vajjhapatta parai chhiva kasa lata varatta vetta ppaharasayataliyamgamamga, kivana lambamtachamma vana veyana vimuhiyamana, ghanakottima niyala juyalasamkodiya modiya ya kiramti niruchchara, eya anna ya evamadio veyanao pavapavemti adamtimdiya vasatta bahumohamohiya paradhanammi luddha phasimdiyavisaya tivvagiddha, itthigaya ruva sadda rasa gamdha ittha rati mahitabhoga tanhaiya ya dhanatosaga gahiya ya je naragana. Punaravi te kammaduvviyaddha uvaniya rayakimkaranam tesim vadhasatthagapadhayanam vilauli-karakanam lamchasa-yagenhaganam kuda kavada maya niyadi ayarana panihi vamchana visarayanam bahuvihaaliyasayajampakanam paralokaparammuhanam nirayagati gamiyanam. Tehim ya anatta jiyadamda turiyam ugghadiya puravare simghadaga tiya chaukka chachchara chaummuha mahapaha pahesu vetta damda lauda kattha letthu patthara panali panolli mutthi laya pada panhi janu koppara paharasambhagga mahiyagatta attharasa kammakarana jaiyamgamamga kaluna sukkotthakamthagalakatalujibbha jayamta paniyam vigayajiviyasa tanhadita varaga tampi ya na labhamti vajjhapurisehim dhadiyamta. Tattha ya kharapharusapadahaghattita kudaggaha gadharutthanisatthaparamattha vajjhakarakudijuyaniyattha, surattakanavira gahiya vimukula kamthegunavajjhaduta aviddha malladama maranabhayuppannaseyamaya-tanehuttupiyakilinnagatta chunnagumdiyasarira rayarenubhariyakesa kusumbhagokkhinnamuddhaya chhinnajivi-yasa dhunnata vajjha-panapita tilam-tilam cheva chhijjamana sariravikkitta lohiolitta kaganimamsani khaviyamta pava kharakarasaehim talijjamanadeha vatikanaranarisamparivuda pechchhijjamta ya nagarajanena, vajjhanevatthiya panejjamti nayaramajjhena, kivanakaluna attana asarana anaha abamdhava bamdhuvippahina vipekkhamta disodisim, maranabhayuvvigga aghayana padiduvara sampaviya aghanna sulagga vilagga bhinnadeha. Te ya tattha kiramti parikappiyamgamamga, ullamvijjamti rukkhasalehi kei kalunaim vilavamana, avare chauramga dhaniyabaddha pavvayakadaga pamuchchamti durapata bahuvisama pattharasaha, anneya gayachalana malana nimaddiya kiramti pavakari, attharasa khamdiya ya kiramti mumdaparasuhim, kei ukkattakannotthanasa uppadiyanayanadasanavasana jibbhamchhiya chhinnakannasira panijjamte, chhijjamte ya asina, nivvisaya chhinnahatthapaya ya pamuchchamte, javajjivabamdhana ya kiramti kei paradavvaharanaluddha karaggala-niyalajuyalaruddha charagae–hatasara sayanavippamukka mittajana nirakkaya nirasa bahujanadhi-kkarasaddalajjavita alajja anubaddhakhuha paraddha siunhatanha-veyanaduhattaghattiya vivannamuha vichchhaviya vihalamailadubbala kilamta kasamta vahiya ya amabhibhuyagatta parudhanahakesamamsuroma chhaga muttammi niyagammi khutta tattheva maya akamaka bamdhiuna desu kaddhiya khaiyae chhudha. Tattha ya vaga sugana siyala kola majjaravamda samdamsagatumda pakkhiganavivihamuhasaya viluttagatta kaya-vihamga. Kei kimina ya kuthitadeha anitthavayanehim sappamana–sutthukayam jam mauti pavo, tutthena janena hammamana lajjavanaka ya homti sayanassavi dihakalam maya samta. Puno paralogasamavanna narage gachchhamti nirabhirame amgarapalittakakappa achchattha sitavedana assaodinna satatadukkhasayasamabhiddute. Tatovi uvvattiya samana punovi pavajjati tiriyajoni. Tahipi nirayovamam anubhavamti veyanam te. Anamtakalena jati nama kahimchi manuyabhavam labhamti negehim nirayagatigamana tiriyabhava sayasahassa pariyattaehim. Tattha vi ya bhavamtanariya nichakulasamuppanna ariyajanevi logavajjha tirikkhabhuta ya akusala kamabhogatisiya jahim nibamdhamti nirayavattini, bhavappavamchakarana panolli, punovisamsaraneme dhammasuti vivajjiya anajja kura michchhattasuti pavanna ya homti egamtadamdaruino, vedhemta kosikarakido vva appagam atthakammatamtu ghanabamdhanenam. Evam naraga tiriya nara amara gamanaperamtachakkavalam jammanajaramaranakarana gambhiradukkha pakhubhiya-paurasalilam samjogaviyogavichi chimtapasamgapasariya vahabamdha mahallavipulakallola kalunavilavita lobhakalakalimtabolabahulam avamananaphena tivvakhimsana pulampulappabhuyarogaveyana parabhavavinivata pharusadharisanasamavadiya kadhinakammapatthara taramgaramgamtam nichchamachchubhaya toyapattham kasayapayala samkulam bhavasayasahassajalasamchayam anamtam uvveyanayam anoraparam mahabbhayam bhayamkaram paibhayam aparimiyamahichchha kalusamativauvegauddhamma-mana–asapivasapayala kamarati ragadosabamdhana bahuvihasamkappavipulada-garayarayamdhakaram, mohamahavattabhogabhamamanaguppamanuvvalamtabahugabbhavasa pachchoniyattapaniya padhavita-vasanasamavanna runnachamdamaruyasamahayamanunnavichovakulita bhamgaphuttamtanitthakallolasamkula-jalam, pamayabahuchamdadutthasavayasamahaya utthayamanagapuraghoraviddhamsanatthabahulam.. ..Annanabhamamtamachchha-parihattha anihutimdiyamahamagaraturiyachariyakhokhubbhamana samtava nichchaya chalamtachavalachamchala attanasaranapuvva-kayakammasam chayodinnavajjaveijjamana duhasaya-vipaka-dhunnamtajalasamuham, iddhirasasayagaravohara-gahiyakammapadibaddha satta kaddhijjamananiraya-talahuttasannavisannabahulam, arairaibhayavisayaso-gamichchhattaselasamkadam, anatisamtanakammabamdhana-kilesachikkhallasuduttaram, amaranaratiriyanirayagati-gamanakudilapariyattavipulavelam, himsalaya adattadana mehuna pariggaharambha karanakaravananumodana atthavihaanitthakammapidita gurubharokkamta duggajaloghaduranivolijjamana ummagganimaggadullabhatalam, sariramanomayani dukkhani uppiyamta, satassayaparitavanamayam uvvudda-nivuddayam karemta, chauramtamahamtamanavayaggam ruddam samsarasagaram atthiya-analambanapatithanamappameyam, chulasiti jonisayasahassaguvilam, analokamamdhakaram, anamtakalam nichcham uttattha sunna bhaya sannasampautta vasamti uvviggavasavasahim. Jahim jahim auyam nibamdhamti pavakari bamdhavajana sayana mittaparivajjiya anittha bhavamtanadejja duvviniya kutthanasana kusejja kubhoyana asuino kusamghayana kuppamana kusamthiya kuruva bahukoha mana maya lobha bahumoha dhammasanna sammatta paribbhattha dariddovaddavabhibhuya, nichcham parakammakarino jivanattharahiya kivina parapimdatakkaka dukkhaladdhahara arasa virasa tuchchha kayakuchchhipura, parassa pechchhamta riddhisakkara bhoyanavisesa samudayavihim nimdamta appakam kayamtam cha, parivayamta iha ya purekadaim kammaim pavagaim, vimana soena dajjhamana paribhuya homti sattaparivajjiya ya, chhobha sippa kala samayasattha parivajjiya jahajayapasubhuya achiyatta nichchaniyakammovajivino loyakuchchhanijja mohamanoraha nirasabahula asapasapadibaddhapana attho payana kamasokkhe ya loyasare homti apachchamtaga ya sutthuvi ya ujjamamta, taddivasujjutta kammakayadukkha samthaviya sitthapimda samchayapara khinadavvasara, nichcham adhuvadhana dhanna kosa paribhoga vivajjiya, rahiya kama bhoga paribhoga savva sokkha parasiribhogovabhoganissana magganaparayana varaga akamikae vinemti dukkham, neva suham neva nivvuttim uvalabhamti, achchamtavipuladukkhasaya sampalitta parassa davvehim je aviraya. Eso so adinnadanassa phalavivago ihaloio paraloio appasuho bahudukkho mahabbhao bahurayappagadho daruno kakkaso asao vasasahassehim muchchati na ya aveyaitta atthi hu mokkhotti–evamahamsu nayakulanamdano mahappa jino u viravarana-madhejjo, kahesi ya adinnadanassa phalavivagam. Eyam tam tatiyampi adinnadanam hara daha marana bhaya kalusa tasana parasamtikabhejjalomamulam kala visama samsiyam aho chchhinnatanha patthana patthoimaiyam akittikaranam anajjam chhiddamamtara vidhura vasana maggana ussava matta ppamatta pasutta vamchanakhivana ghayanapara anihuyaparinamam takkarajanabahumayam akalunam rayapurisarakkhiyam saya sahugarahanijjam piyajana mittajana bhedavippitikarakam rayadosabahulam puno ya uppura samara samgama damara kali kalaha vehakaranam duggati vinivayavaddhanam bhava punabbhavakaram chiraparigatamanugatam duramtam. Tatiyam ahammadaram samattam.
Sutra Meaning Transliteration : A pramane koi paradravyane shodhata ketalaka chora pakadai jaya chhe, tene marapita thaya chhe, bamdhanothi bamdhaya chhe, keda karaya chhe, vegathi jaladi ghumavaya chhe. Nagaramam arakshakone sompi devaya chhe. Pachhi chorane pakadanara, chara bhata, chatukara – karagrihamam namkhi de chhe. Kapadana chabukana praharothi, kathora hridaya arakshakona tikshna ane kathora vachano, tarjana, garadana pakadi dhakko ape ityadithi khinna chitta thai, te chorone narakavasa samana karagaramam namkhi de chhe. Tyam pana karagarana adhikario dvara vividha praharothi, yatana, tarjana, katuvachana ane bhayotpadaka vachanothi bhayabhita thaine duhkhi bani rahe chhe. Tena vastro chhinavi le chhe, mela – phatela vastro ape chhe. Varamvara te chora pasethi lamcha mamganara karagriharakshaka dvara te chorane duhkha utpanna karavana hetuthi vividha bamdhane bamdhi devaya chhe. Te bamdhana kaya chhe\? Hadi, kashthamaya bedi, balarajju, kudamda, charmarassi, lodhani samkala, chamadano patto, paga bamdhavani rassi, nishphodana, a badha tatha a prakarana anyanya duhkha utpanna karanara chhe. Temam te papi, chorana sharirane samkochi, valine bamdhi de chhe. Kalakotadimam namkhine kamada bamdha kari de, lodhana pimjaramam namkhe, bhomyaramam bamdha kari de, kuvamam utare, bamdigrihana khilathi bamdhi de, shariramam khila thoke, tena khabhe yupa rakhe, gadina paida sathe bamdhe, hatha – jamgha – mastakane majabuta bamdhi de chhe, khambhe chomtadi de, paga upara ane mastaka niche rakhi bamdhe. Teni garadana nichi kari, chhati ane mastaka khemchine bamdhi de chhe, tyare te choro nihshvasa chhode chhe, teni amkho upara avi jaya chhe, chhati dhakdhak kare chhe, tenum sharira maradi namkhaya chhe, teo thamda shvasa chhodata rahe chhe. Karagriha adhikari tenum. Mastaka bamdhe chhe, bamne jamghao chiri namkhe chhe, samdhane kashthamaya yamtrothi bamdhe chhe, tapavela loha shalaka ane soyo shariramam ghusadaya chhe. Sharira chhole chhe, khara adi katuka ane tikha padartha, tena komala amgo para chhamtaya chhe. A rite semkado prakare pida pahomchadaya chhe. Chhati upara kashtha rakhi dabavavathi tena hadaka bhamgi jaya chhe, machhali pakadavana kamta samana ghataka kala lodhana damda chhati – peta – guda ane pithamam bhomkavamam ave chhe. Avi – avi yatana pahomchadi tenum hridaya mathita kari, amgopamga bhamgi namkhe chhe. Koi – koi vina aparadha vairi banela karmachari, yamaduta samana mara – pita kare chhe. E rite te mamdapunya chora karagrihamam thappada, mukka, charmapatta, lohamkusha, tikshna shastra, chabuka, lata, rassi, chabukona semkado praharothi amgeamgani tadana daine pidita karaya chhe. Latakati chamadi upara thayela ghani vedanathi te udasa thai jaya chhe. Ghana – kottima bedio paheravi rakhavana karane, tena amgo samkochai jaya chhe, vali jaya chhe. Tena mala – mutra roki devaya chhe athava bolato bamdha karaya chhe. A ane avi anyanya vedana te papi pame chhe. Jene indriyo dami nathi, svayam indriyona dasa bani gaya chhe. Bahumoha mohita chhe, para – dhanamam lubdha chhe, sparshanendriya vishayamam tivra griddha, stri sambamdhi – rupa, shabda, rasa, gamdhamam ishta rati ane bhogatrishnathi vyakula bani, dhanamam ja samtosha mane chhe. Ava manushyo pakadava chhatam teo papakarmana parinama samajata nathi. Te rajakimkara vadhashastrapathaka, anyayayukta karmakari, semkado vakhata lamcha leta, kuda – kapata – maya – nikriti – acharana – pranidhi – vamchana visharada hoya chhe. Te narakagatigami, paralokathi vimukha, anekashata asatyane bolanara, ava rajakimkaro samaksha upasthita karaya chhe. Temane pranadamdani saja devamam ave chhe. Teo jaladi puravara, shrimgataka – trika – chatushka – chatvara – chaturmukha – mahapatha – pathamam lavine chabuka, damda, lathi, lakadi, dhepha, paththara, lambalashta, pranoli. Mukka, lata, lato vade ghumtana, konithi temana amga – bhamga kari, mathita kari devaya chhe. Adhara prakarani chori karavana karane tena amga – amga pidita kari devaya chhe, temani dasha karuna, hotha – kamtha – galu – talavu – jibha sukayela, nashta jivanasha, tarasathi pidata, pani pana bicharane na male, vadhya purusho dvara ghasedata, tyam atyamta karkasha dhola vagadata, ghasedata, tivra krodhathi bharela rajapurusha dvara phamsi deva mate dridhatapurvaka pakadayela te ati apamanita thaya chhe. Temane pranadamda prapta manushya yogya be vastra paherave chhe. Lala kanerani mala paherave chhe, je vadhyaduta samana lage chhe. Maranabhayathi tena sharire parasevo chhute chhe, tenathi badha amgo bhimjai jaya chhe. Durvarna churna vade tenum sharira lepe chhe, havathi udela dhula vade tena vala ruksha ane dhuliya thai jaya chhe. Mastakana vala kusumbhita kari devaya chhe, jivitasha nashta thaya chhe, ati bhayabhita thavathi te dagamagata chale chhe. Vadhakothi bhayabhita rahe chhe. Tena sharirana nana – nana tukada kari devaya chhe. Tena shariramamthi kapela ane lohi lipta mamsana tukada tene khavadavaya chhe. Kathora – karkasha paththarathi tenum tadana karaya chhe. A bhayavaha drishya jova utkamthita nara – narini bhidathi teo gherai jaya chhe. Nagarajana tene mrityudamda prapta vastromam jue chhe. Nagarani madhyethi lai javata te atrana, asharana, anatha, abamdhava, bamdhuvihina te ama – tema disha – vidishamam jue chhe. Te maranabhayathi udvigna thaya chhe. Temane vadhasthale pahomchadi devaya chhe te adhanyone shuli upara chadavi devaya chhe, jenathi tenum sharira bhedai jaya chhe. Vadhyabhumimam tena amga – pratyamga kapi namkhaya chhe, vrikshani shakhae tamgi devaya chhe. Chaturamga ghaniyabaddha, parvatani chotithi phemki devaya chhe, umchethi phemkata ghana vishama paththaro sahe chhe. Koikane hathina paga niche kachali masali devaya chhe. Te papakarino adhara sthane khamdita karaya chhe. Ketalakana naka – kana – otha kapi namkhe chhe, netra – damta – vrishana ukhadi le chhe. Jibha bhedi namkhe chhe, kana ane shira kapi levaya chhe, vadhyabhumimam lavi talavarathi kapi namkhe chhe. Koikana hatha – paga chhedine nirvasita karaya chhe. Koikane ajivana karagaramam rakhaya chhe. Paradravya harana lubdha ketalakane karagrihamam bedimam bamdhine karagaramam bamdi banavi, dhana chhinavi levaya chhe. Te chora. Svajano dvara tajaya chhe, mitrajana raksha karata nathi, te nirasha, bahujanana dhikkara shabdothi lajjita, te nirlajja, niramtara bhukhya rahe chhe. Te aparadhi shita, ushna, trishnani vedanathi chiso pade chhe. Te vivarnamukha, kamtihina, sada vihvala, ati durbala, kalamta, khasata, vyadhi vade grasta rahe chhe. Tena nakha, vala, dadhi – mumchha, roma vadhi jaya chhe. Teo karagaramam potana ja mala – mutramam lipta rahe chhe. Avi dussaha vedana bhogavata, te maravani ichchha na hova chhatam mari jaya chhe. Temana madadana pagamam doradi bamdhi, bahara kadhine khadamam phemki devaya chhe. Tyam rimchha, kutara, shiyala, shukara tatha samdasi jeva mukhavala pakshi potana mukhathi tena mritakane chumthi namkhe chhe. Ketalaka mritakane pakshi khai jaya chhe. Ketalakana madadamam kida pade chhe, tena sharira sadi jaya chhe, pachhi pana anishta vachanothi teni nimda karaya chhe, dhikkaraya chhe – ‘‘sarum thayum te papi mari gaya.’’ tena mrityuthi samtushta loko teni nimda kare chhe. A rite te chora, mota pachhi pana dirghakala sudhi, potana svajanone lajjita karato rahe chhe. Te paraloka prapta thai narake jaya chhe. Te naraka nirabhirama(sumdarata rahita) chhe, agathi balata ghara samana, ati shita vedana – yukta, asata vedaniyani udiranane karane semkado duhkhothi vyapta hoya chhe. Narakathi udvartine te tiryamchayonimam janme chhe. Tyam pana te naraka jevi ashata vedana anubhave chhe. Te tiryamchayonimam anamtakala bhatake chhe. Anekavara narakagati ane lakho vara tiryamchagatimam janma – marana karata, jo manushyabhava pami jaya to pana nichakulamam utpanna ane anarya thaya chhe. Kadacha aryakulamam janma thaya, to pana tyam loko dvara bahishkrita thaya chhe. Pashu jevum jivana jive chhe, akushala, atyadhika kamabhogoni trishnavala, narakabhavamam utpanna thavathi kusamskarone karane papakarma karavani pravrittivala hoya chhe. Tethi samsarana avarttamula karmo bamdhe chhe. Teo dharmashruti varjita, anarya, krura, mithyatvashrutiprapanna, ekamte himsamam ruchivala, koshika kida samana ashtakarmarupa tamtuthi ghana bamdhana vade potani atmane pragadha bamdhanothi bamdhi le chhe. E pramane naraka, tiryamcha, manushya, devagatimam varamvara gamana karavum te samsara sagarani bahya paridhi chhe. Janma – jara – maranane karane thanara gambhira duhkha ja samsarasagaranum kshubdha jala chhe. Samyoga ane viyogarupi taramgo, satata chimta ja teno vistara chhe. Vadha ane bamdhana rupa tenavistirna taramga chhe, karunavilapa tatha lobha kalakala dhvanini prachurata chhe ane apamanarupi phinathi te yukta chhe. Tivra nimda, punah punah utpanna thanara roga, vedana, tiraskara, parabhava, adhahpatana, kathorata jene karane prapta thaya chhe. Ava kathora karmorupa pashanathi utheli taramga samana chamchala chhe. Sadaiva mrityubhaya, te samsara – samudrana jalanum tala chhe. Te kashayarupi patala kalashothi vyapta chhe, lakho bhavarupi parampara te vishala jalarashi, anamta, udvegajanaka, anora – apara, mahabhaya, bhayamkara, pratibhaya, aparimita mahechchhathi kalushamati vayuvegathi utpanna tatha asha pipasa rupa patala, kamarati – ragadvesha bamdhana, bahuvidha samkalpa, vipula udakaraja janya amdhakara, mohamahavartta, bhogarupi chakkara kapata, vyakula thai uchhali rahela chhe ane niche padi rahela chhe. A samsarasagarama ahim – tahim dodata, vyasanagrasta pranina rudanarupi prachamda pavanathi paraspara takarati amanojnya laherothi vyakula tatha taramgothi phutata ane chamchala kallolathi vyapta jala chhe. Te pramadarupi ati prachamda ane dushta shvapadathi satavayela ane ahim – tahim pharata pranisamuhana vidhvamsa karanara anarthothi paripurna chhe. Temam ajnyanarupi matsyo bhame chhe. Anupashamta indriyovala jivarupa mahamagaroni navi – navi utpanna thanari cheshtathi te ati kshubdha thai rahyo chhe. Temam samtapa – samuha vidyamana chhe. Eva pranina purvasamchita ane papakarmana udayathi prapta thanara tatha bhogavanara phalarupi ghumato jalasamuha chhe. Je vijali samana ati chamchala chhe. Te trana ane sharana rahita chhe. A prakare samsaramam potana papakarmona phalane bhogavavathi koi bachi shakatu nathi. Samsarasagaramam riddhi – rasa – sata – gauravarupi jalajamtu visheshathi bharelo chhe. Jnyanavaraniya adi karmabamdhathi jakadayela prani temam sapadai jaya chhe. Purvakrita karmo dvara doradathi bamdhela kashthani jema te pranio narakarupa patala – talani sammukha pahomche chhe, narakabhimukha thavana karane te pranio khinna ane shoka yuktathaya chhe. Arati, rati, bhaya, vishada, shoka, mithyatvarupi parvatothi vyapta, anadi samtana karmabamdhanarupa kalesha kichadathi te samsarasagara suduruttara chhe. Deva – naraka – tiryamcha – manushya gatinum paribhramana te samudrani bharati chhe. Gamana kutila parivartanayukta vipula vela avati rahe chhe. Himsa – asatya – adattadana – maithuna – parigraha rupa arambha karana – karavana – anumodanathi ashtavidha anishta karmona gurutara bharathi dabayela tatha vyasanarupi jalapravaha dvara dura phemkayela pranio mate a samsara – sagarana talane pamavum atyamta kathina chhe. A samsara sagaramam prani sharirika – manasika duhkhone anubhave chhe. Temam utpanna thanara sata – asatarupa jala paritapamaya rahe chhe. Te upara uthava ke niche dubavano prayatna karata rahe chhe. A chaturamta – mahamta – anamta rudra samsarasagaramam asthita, analambana, apratishthana, aprameya chhe, 84 – lakha jivayonithi vyapta, analoka – amdhakara rahe chhe, a amdhakara, anamtakala sthayi chhe. A samsara udvega prapta praninum nivasasthana chhe. A samsaramam papa – karmakari prani – jyamnum ayu bamdhe chhe, tyam ja te bamdhujana, svajana, mitrajana vade parivarjita thaya chhe. Te badha mate anishta hoya chhe. Teo anadeya, durvinita, kusthana – kuasana – kushayya – kubhojana pame chhe. Ashuchimam rahe chhe. Teo kusamghayani, kupramana, kusamsthita, kurupa hoya chhe. Teomam ghana krodha – mana – maya – lobha ane ghano moha hoya chhe. Teo dharmasamjnya ane samyaktvathi rahita hoya chhe. Teo daridra – upadravathi abhibhuta hoya chhe. Sada paradhinapane karya kare chhe, jivanartha rahita, kripana, parapimdani takamam rahela, duhkhathi ahara pamanara, arasa – virasa – tuchchha bhojanathi peta bharata rahe chhe. Bijano vaibhava, satkara – sanmana – bhojana – vastradi samudaya joine te potani nimda kare chhe. Potana bhagya upara rade chhe. A bhava ke purvabhavamam karela papakarmoni nimda kare chhe. Udasa manavala thai, shokani agamam balata te tiraskrita thaya chhe. Teo sattvahina, kshobhagrasta, shilpakala – vidya – siddhamta shastrana jnyanathi rahita hoya chhe. Yathajata pashurupa, jadabuddhi, sada nichakarmathi ajivika chalavanara, loka nimdita, asaphala manorathavala, ghanum karine nirasha raheta hoya chhe. Adattadana karanara, ashana pasamam bamdhayela rahe chhe, lokamam sararupa manata arthoparjana ane kamabhoga na sukhamam teo nishphalatavala hoya chhe. Sari rite udyamavamta hova chhatam temane pratidina ghani mushkelithi ahim – tahim vikharayela bhojana ja mamda melave chhe, te pana prakshina dravyasara hoya chhe. Asthira dhana, dhanya, koshana paribhogathi teo sada vamchita rahe chhe. Kamabhogana bhogopabhogane potane adhina banavavana prayatnamam tatpara raheta te bichara anichchhae pana kevala duhkhana bhagi thaya chhe. Temane sukha ke shamti malata nathi. A rite para dravyathi avirata eva teo atyamta vipula semkado duhkhoni agamam salage chhe. A te adattadanano phalavipaka a lokamam ane paralokamam alpasukha, ghanum duhkha, bahurata, pragadha, daruna, karkasha, asatavalo, hajaro varshe chhutaya tevo chhe. Tene vedya vina mukta thavatu nathi. A pramane jnyatakulanamdana, mahatma, jina, viravara namadheya adattadanana phalavipakane kahe chhe. A trijum – adattadana paradhana – harana, dahana, marana, bhaya, malinata, trasa, raudradhyana ane lobhanum mula chhe. Temaja yavat chiraparigata – anugata – duramta chhe tema hum kahum chhum.