Sutra Navigation: Gyatadharmakatha ( ધર્મકથાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1104752
Scripture Name( English ): Gyatadharmakatha Translated Scripture Name : ધર્મકથાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

श्रुतस्कंध-१

अध्ययन-२ संघाट

 Translated Chapter :

શ્રુતસ્કંધ-૧

અધ્યયન-૨ સંઘાટ
Section : Translated Section :
Sutra Number : 52 Category : Ang-06
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] तए णं सा भद्दा सत्थवाही पंथगस्स दासचेडगस्स अंतिए एयमट्ठं सोच्चा आसुरुत्ता रुट्ठा कुविया चंडिक्किया मिसि मिसेमाणी धनस्स सत्थवाहस्स पओसमावज्जइ। तए णं से धने सत्थवाहे अन्नया कयाइं मित्त-नाइ-नियग-सयण-संबंधि-परियणेणं सएण य अत्थसारेणं रायकज्जाओ अप्पाणं मोयावेइ, मोयावेत्ता चारगसालाओ पडिनिक्खमइ, पडिनिक्खमित्ता जेणेव अलंकारियसभा तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता अलंकारियकम्मं कारवेइ जेणेव पोक्खरिणी तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता अहधोयमट्टियं गेण्हइ, गेण्हित्ता पोक्ख-रिणीं ओगाहइ, ओगाहित्ता जलमज्जणं करेइ, करेत्ता ण्हाए कयबलिकम्मे कय-कोउय-मंगल-पायच्छित्ते सव्वालंकारविभूसिए रायगिहं नगरं अनुप्पविसइ, अनुप्पविसित्ता रायगिहस्स नगरस्स मज्झंमज्झेणं जेणेव सए गिहे तेणेव पहारेत्थ गमणाए। तए णं तं धनं सत्थवाहं एज्जमाणं पासित्ता रायगिहे नयरे बहवे नगर-निगम-सेट्ठि-सत्थवाह-पभिइओ आढंति परिजाणंति सक्कारेंति सम्माणेंति अब्भुट्ठेंति सरीरकुसलं पुच्छंति। तए णं से धने सत्थवाहे जेणेव सए गिहे तेणेव उवागच्छइ। जावि य से तत्थ बाहिरिया परिसा भवइ, तंजहा–दासा इ वा पेस्सा इ वा भयगा इ वा भाइल्लगा इ वा, सा वि य णं धनं सत्थवाहं एज्जमाणं पासइ, पायवडिया खेमकुसलं पुच्छइ। जावि य से तत्थ अब्भंतरिया परिसा भवइ, तंजहा–माया इ वा पिया इ वा भाया इ वा भइणी इ वा, सावि य णं धनं सत्थवाहं एज्जमाणं पासइ, आसनाओ अब्भुट्ठेइ, कंठाकंठियं अवयासियं बाहप्पमोक्खणं करेइ। तए णं सा भद्दा धनं सत्थवाहं एज्जमाणं पासइ, पासित्ता नो आढाइ नो परिजाणइ अणाढायमाणी अपरिजाणमाणी तुसिणीया परम्मुही संचिट्ठइ। तए णं से धने सत्थवाहे भद्दं भारियं एवं वयासी–किण्णं तुज्झं देवानुप्पिए! न तुट्ठी वा न हरिसो वा नाणंदो वा, जं मए सएणं अत्थसारेणं रायकज्जाओ अप्पा विमोइए। तए णं सा भद्दा धनं सत्थवाहं एवं वयासी–कहं णं देवानुप्पिया! मम तुट्ठी वा हरिसो वा आणंदो वा भविस्सइ? जेणं तुमं मम पुत्तघायगस्स पुत्तमारगस्स अरिस्स वेरियस्स पडणीयस्स पच्चामित्तस्स ताओ विपुलाओ असन-पान-खाइम-साइमाओ संविभागं करेसि। तए णं से धने सत्थवाहे भद्दं भारियं एवं वयासी–नो खलु देवानुप्पिए! धम्मो त्ति वा तवोत्ति वा कय-पडिकया इ वा लोगजत्ता इ वा नायए इ वा धाडियए इ वा सहाए इ वा सुहि त्ति वा [विजयस्स तक्करस्स] ताओ विपुलाओ असन-पान-खाइम-साइमाओ संविभागे कए, नन्नत्थ सरीरचिंताए। तए णं सा भद्दा धनेणं सत्थवाहेणं एवं वुत्ता समाणी हट्ठतुट्ठचित्तमाणंदिया जाव हरिसवस-विसप्पमाणहियया आसणाओ अब्भुट्ठेइ, अब्भुट्ठेत्ता कंठाकंठिं अवयासेइ खेमकुसलं पुच्छइ, पुच्छित्ता ण्हाया कयबलिकम्मा कय-कोउय-मंगलं-पायच्छित्ता विपुलाइं भोगभोगाइं भुंजमाणी विहरइ। तए णं से विजए तक्करे चारगसालाए तेहिं बंधेहिं य वहेहि य कसप्पहारेहि य छिवापहारेहि य लयापहारेहि य तण्हाए य छुहाए य परज्झमाणे कालमासे कालं किच्चा नरएसु नेरइयत्ताए उववन्ने। से णं तत्थ नेरइए जाए काले कालोभासे गंभीरलोमहरिसे भीमे उत्तासणए परमकण्हे वण्णेणं। से णं तत्थ निच्चं भीए निच्चं तत्थे निच्चं तसिए निच्चं परमऽसुहसंबद्धं नगरगति वेयणं पच्चणुब्भवमाणे विहरइ। से णं तओ उव्वट्टित्ता अनादीयं अनवदग्गं दीहमद्धं चाउरंतं संसारकंतारं अनुपरियट्टिस्सइ। एवामेव जंबू! जो णं अम्हं निग्गंथो वा निग्गंथी वा आयरिय-उवज्झायाणं अंतिए मुंडे भवित्ता अगाराओ अनगारियं पव्वइए समाणे विपुलमणि-मोत्तिय-धन-कनग-रयणसारेणं लुब्भइ, सो वि एवं चेव।
Sutra Meaning : ત્યારે તે ભદ્રા સાર્થવાહી, પંથક દાસચેટકની પાસે આ વાત સાંભળી ક્રોધિત થઇ, રોષાયમાન બની યાવત્‌ ધુંવાફુંવા થતી ધન્ય સાર્થવાહ પ્રત્યે પ્રદ્વેષ કરવા લાગી. ત્યારે તે ધન્ય સાર્થવાહ અન્ય કોઈ દિવસે મિત્ર – જ્ઞાતિજન – નિજક – સ્વજન – સંબંધી – પરિજન સાથે પોતાના સારભૂત દ્રવ્યથી રાજદંડથી પોતાને છોડાવ્યો, છોડાવીને કેદખાના થકી નીકળ્યો. પછી તે ધન્ય સાર્થવાહ અલંકારસભામાં ગયો, અલંકાર કર્મ કર્યુ. પુષ્કરિણીએ આવ્યો, આવીને ધોવાની માટી લીધી, પુષ્કરિણીમાં ઊતર્યો, ઊતરીને જળ વડે સ્નાન કર્યુ, સ્નાન કરીને, બલિકર્મ કરી યાવત્‌ રાજગૃહમાં પ્રવેશ્યો, પ્રવેશીને રાજગૃહની વચ્ચો વચ્ચથી નીકળી પોતાના ઘેર જવા નીકળ્યો. ત્યારે ધન્ય સાર્થવાહને આવતો જોઈને રાજગૃહમાં ઘણા નિજક, શ્રેષ્ઠી, સાર્થવાહ આદિએ તેનો આદર કર્યો – જાણ્યો – સત્કાર કર્યો – સન્માન કર્યુ – ઊભા થઈને શરીરનું કુશલ પૂછ્યું. ત્યારપછી તે ધન્ય પોતાના ઘેર આવ્યો. આવીને જે તેની બાહ્ય પર્ષદા હતી, તે આ – દાસ, પ્રેષ્ય, ભૃતક, ભાગીદાર, તેમણે પણ ધન્ય સાર્થવાહને આવતો જોયો, જોઈને પગે પડીને ક્ષેમ કુશલ પૂછ્યા. જે તેની અભ્યંતર પર્ષદા હતી, તે આ – માતા, પિતા, ભાઈ, બહેન, તેમણે પણ ધન્ય સાર્થવાહને આવતો જોયો. જોઈને આસનેથી ઊભા થયા. ગળે મળ્યા, મળીને હર્ષના આંસુ વહાવ્યા. ત્યારપછી તે ધન્ય સાર્થવાહ ભદ્રાભાર્યા પાસે આવ્યો. ત્યારે તેણી ધન્યને આવતો જોઈને આદર ન કર્યો, જાણ્યો નહીં. આદર ન કરીને, ન જાણીને મૌન થઈ, મુખ ફેરવીને ઊભી રહી. ત્યારે ધન્ય સાર્થવાહે ભદ્રાને આમ કહ્યું – દેવાનુપ્રિય ! તું કેમ ખુશ – હર્ષિત કે આનંદિત ન થઈ ? જે મેં પોતાનુ સાર દ્રવ્ય રાજ્યદંડરૂપે આપી પોતાને છોડાવ્યો છે. ત્યારે ભદ્રાએ ધન્યને કહ્યું – મને સંતોષ યાવત્‌ આનંદ કેમ થાય? કેમ કે તમે મારા પુત્રઘાતક યાવત્‌ પ્રત્ય મિત્રને વિપુલ અશનાદિનો સંવિભાગ કર્યો. ત્યારે ધન્યએ કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિય ! ધર્મ માનીને, તપ માનીને, પ્રત્યુપકારની ભાવનાથી, લોકલાજથી, ન્યાય માનીને, સહચર – સહાયક કે સુહૃદ સમજીને, મેં તે વિપુલ અશનાદિનો સંવિભાગ કરેલ ન હતો. માત્ર શરીર ચિંતાર્થે કરેલ. ત્યારે ભદ્રા, ધન્ય પાસેથી આમ સાંભળી હર્ષિત થઈ યાવત્‌ આસનેથી ઊભી થઈ, ગળે મળી, આંસુ વહાવી, ક્ષેમકુશળને પૂછીને સ્નાન યાવત્‌ પ્રાયશ્ચિત્ત કરી વિપુલ ભોગોપભોગ ભોગવતી રહી. ત્યારે તે વિજય ચોર કારાગૃહમાં બંધ, વધ, ચાબુક પ્રહાર યાવત્‌ ભૂખ – તરસથી પીડિત થઈને કાળમાસે મૃત્યુ પામી નરકમાં નૈરયિકપણે ઉપજ્યો. તે ત્યાં કાળો અને અતિ કાળા નૈરયિકરૂપે જન્મ્યો, યાવત્‌ વેદનાને અનુભવતો વિચરવા લાગ્યો. તે ત્યાંથી નીકળી અનાદિ – અનંત – દીર્ઘમાર્ગી – ચાતુરંત સંસાર કાંતારમાં ભમશે. હે જંબૂ ! એ પ્રમાણે આપણા જે સાધુ – સાધ્વી, આચાર્ય – ઉપાધ્યાય પાસે મુંડ થઈને, ઘરથી નીકળી અણગારિક પ્રવ્રજ્યા લઈને વિપુલ મણિ, મોતી, ધન, કનક, રત્ન, સારદ્રવ્યમાં લુબ્ધ થાય છે, તેમની ભાવિ દશા પણ ચોરના જેવી જ થાય છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] tae nam sa bhadda satthavahi pamthagassa dasachedagassa amtie eyamattham sochcha asurutta ruttha kuviya chamdikkiya misi misemani dhanassa satthavahassa paosamavajjai. Tae nam se dhane satthavahe annaya kayaim mitta-nai-niyaga-sayana-sambamdhi-pariyanenam saena ya atthasarenam rayakajjao appanam moyavei, moyavetta charagasalao padinikkhamai, padinikkhamitta jeneva alamkariyasabha teneva uvagachchhai, uvagachchhitta alamkariyakammam karavei jeneva pokkharini teneva uvagachchhai, uvagachchhitta ahadhoyamattiyam genhai, genhitta pokkha-rinim ogahai, ogahitta jalamajjanam karei, karetta nhae kayabalikamme kaya-kouya-mamgala-payachchhitte savvalamkaravibhusie rayagiham nagaram anuppavisai, anuppavisitta rayagihassa nagarassa majjhammajjhenam jeneva sae gihe teneva paharettha gamanae. Tae nam tam dhanam satthavaham ejjamanam pasitta rayagihe nayare bahave nagara-nigama-setthi-satthavaha-pabhiio adhamti parijanamti sakkaremti sammanemti abbhutthemti sarirakusalam puchchhamti. Tae nam se dhane satthavahe jeneva sae gihe teneva uvagachchhai. Javi ya se tattha bahiriya parisa bhavai, tamjaha–dasa i va pessa i va bhayaga i va bhaillaga i va, sa vi ya nam dhanam satthavaham ejjamanam pasai, payavadiya khemakusalam puchchhai. Javi ya se tattha abbhamtariya parisa bhavai, tamjaha–maya i va piya i va bhaya i va bhaini i va, savi ya nam dhanam satthavaham ejjamanam pasai, asanao abbhutthei, kamthakamthiyam avayasiyam bahappamokkhanam karei. Tae nam sa bhadda dhanam satthavaham ejjamanam pasai, pasitta no adhai no parijanai anadhayamani aparijanamani tusiniya parammuhi samchitthai. Tae nam se dhane satthavahe bhaddam bhariyam evam vayasi–kinnam tujjham devanuppie! Na tutthi va na hariso va nanamdo va, jam mae saenam atthasarenam rayakajjao appa vimoie. Tae nam sa bhadda dhanam satthavaham evam vayasi–kaham nam devanuppiya! Mama tutthi va hariso va anamdo va bhavissai? Jenam tumam mama puttaghayagassa puttamaragassa arissa veriyassa padaniyassa pachchamittassa tao vipulao asana-pana-khaima-saimao samvibhagam karesi. Tae nam se dhane satthavahe bhaddam bhariyam evam vayasi–no khalu devanuppie! Dhammo tti va tavotti va kaya-padikaya i va logajatta i va nayae i va dhadiyae i va sahae i va suhi tti va [vijayassa takkarassa] tao vipulao asana-pana-khaima-saimao samvibhage kae, nannattha sarirachimtae. Tae nam sa bhadda dhanenam satthavahenam evam vutta samani hatthatutthachittamanamdiya java harisavasa-visappamanahiyaya asanao abbhutthei, abbhutthetta kamthakamthim avayasei khemakusalam puchchhai, puchchhitta nhaya kayabalikamma kaya-kouya-mamgalam-payachchhitta vipulaim bhogabhogaim bhumjamani viharai. Tae nam se vijae takkare charagasalae tehim bamdhehim ya vahehi ya kasappaharehi ya chhivapaharehi ya layapaharehi ya tanhae ya chhuhae ya parajjhamane kalamase kalam kichcha naraesu neraiyattae uvavanne. Se nam tattha neraie jae kale kalobhase gambhiralomaharise bhime uttasanae paramakanhe vannenam. Se nam tattha nichcham bhie nichcham tatthe nichcham tasie nichcham paramasuhasambaddham nagaragati veyanam pachchanubbhavamane viharai. Se nam tao uvvattitta anadiyam anavadaggam dihamaddham chauramtam samsarakamtaram anupariyattissai. Evameva jambu! Jo nam amham niggamtho va niggamthi va ayariya-uvajjhayanam amtie mumde bhavitta agarao anagariyam pavvaie samane vipulamani-mottiya-dhana-kanaga-rayanasarenam lubbhai, so vi evam cheva.
Sutra Meaning Transliteration : Tyare te bhadra sarthavahi, pamthaka dasachetakani pase a vata sambhali krodhita thai, roshayamana bani yavat dhumvaphumva thati dhanya sarthavaha pratye pradvesha karava lagi. Tyare te dhanya sarthavaha anya koi divase mitra – jnyatijana – nijaka – svajana – sambamdhi – parijana sathe potana sarabhuta dravyathi rajadamdathi potane chhodavyo, chhodavine kedakhana thaki nikalyo. Pachhi te dhanya sarthavaha alamkarasabhamam gayo, alamkara karma karyu. Pushkarinie avyo, avine dhovani mati lidhi, pushkarinimam utaryo, utarine jala vade snana karyu, snana karine, balikarma kari yavat rajagrihamam praveshyo, praveshine rajagrihani vachcho vachchathi nikali potana ghera java nikalyo. Tyare dhanya sarthavahane avato joine rajagrihamam ghana nijaka, shreshthi, sarthavaha adie teno adara karyo – janyo – satkara karyo – sanmana karyu – ubha thaine shariranum kushala puchhyum. Tyarapachhi te dhanya potana ghera avyo. Avine je teni bahya parshada hati, te a – dasa, preshya, bhritaka, bhagidara, temane pana dhanya sarthavahane avato joyo, joine page padine kshema kushala puchhya. Je teni abhyamtara parshada hati, te a – mata, pita, bhai, bahena, temane pana dhanya sarthavahane avato joyo. Joine asanethi ubha thaya. Gale malya, maline harshana amsu vahavya. Tyarapachhi te dhanya sarthavaha bhadrabharya pase avyo. Tyare teni dhanyane avato joine adara na karyo, janyo nahim. Adara na karine, na janine mauna thai, mukha pheravine ubhi rahi. Tyare dhanya sarthavahe bhadrane ama kahyum – devanupriya ! Tum kema khusha – harshita ke anamdita na thai\? Je mem potanu sara dravya rajyadamdarupe api potane chhodavyo chhe. Tyare bhadrae dhanyane kahyum – mane samtosha yavat anamda kema thaya? Kema ke tame mara putraghataka yavat pratya mitrane vipula ashanadino samvibhaga karyo. Tyare dhanyae kahyum – He devanupriya ! Dharma manine, tapa manine, pratyupakarani bhavanathi, lokalajathi, nyaya manine, sahachara – sahayaka ke suhrida samajine, mem te vipula ashanadino samvibhaga karela na hato. Matra sharira chimtarthe karela. Tyare bhadra, dhanya pasethi ama sambhali harshita thai yavat asanethi ubhi thai, gale mali, amsu vahavi, kshemakushalane puchhine snana yavat prayashchitta kari vipula bhogopabhoga bhogavati rahi. Tyare te vijaya chora karagrihamam bamdha, vadha, chabuka prahara yavat bhukha – tarasathi pidita thaine kalamase mrityu pami narakamam nairayikapane upajyo. Te tyam kalo ane ati kala nairayikarupe janmyo, yavat vedanane anubhavato vicharava lagyo. Te tyamthi nikali anadi – anamta – dirghamargi – chaturamta samsara kamtaramam bhamashe. He jambu ! E pramane apana je sadhu – sadhvi, acharya – upadhyaya pase mumda thaine, gharathi nikali anagarika pravrajya laine vipula mani, moti, dhana, kanaka, ratna, saradravyamam lubdha thaya chhe, temani bhavi dasha pana chorana jevi ja thaya chhe.