Sutra Navigation: Sutrakrutang ( સૂત્રકૃતાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1101642
Scripture Name( English ): Sutrakrutang Translated Scripture Name : સૂત્રકૃતાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

श्रुतस्कंध-२

अध्ययन-१ पुंडरीक

 Translated Chapter :

શ્રુતસ્કંધ-૨

અધ્યયન-૧ પુંડરીક
Section : Translated Section :
Sutra Number : 642 Category : Ang-02
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] अहावरे दोच्चे पुरिसजाए पंचमहब्भूइए त्ति आहिज्जइ– इह खलु पाईणं वा पडीणं वा उदीणं वा दाहिणं वा संतेगइया मणुस्सा भवंति अनुपुव्वेणं लोगं उववण्णा, तं जहा–आरिया वेगे अनारिया वेगे, उच्चागोया वेगे नियागोया वेगे, कायमंता वेगे हस्समंता वेगे, सुवण्णा वेगे दुवण्णा वेगे, सुरूवा वेगे दुरूवा वेगे। तेसिं च णं मणुयाणं एगे राया भवति– महाहिमवंत-मलय-मंदर-महिंदसारे जाव पसंतडिंबडमरं रज्जं पसाहेमाणे विहरति। तस्स णं रण्णो परिसा भवति–उग्गा उग्गपुत्ता, भोगा भोगपुत्ता, इक्खागा इक्खागपुत्ता, नागा नागपुत्ता, कोरव्वा कोरव्वपुत्ता, भट्टा भट्टपुत्ता, माहणा माहणपुत्ता, लेच्छई लेच्छइपुत्ता, पसत्थारो पसत्थपुत्ता, सेणावई सेणावइपुत्ता। तेसिं च णं एगइए सड्ढी भवति। कामं तं समणा वा माहणा वा संपहारिंसु गमणाए। तत्थ अन्नतरेणं धम्मेणं पण्णत्तारो, वयं इमेणं धम्मेणं पण्णवइस्सामो। से एवमायाणह भयंतारो! जहा मे एस धम्मे सुयक्खाते सुपन्नत्ते भवति–इह खलु पंचमहब्भूया जेहिं नो कज्जइ किरिया इ वा साहू इ वा असाहू इ वा सिद्धी इ वा असिद्धी इ वा निरए इ वा अनिरए इ वा, ‘अवि अंतसो’ तणमायमवि। तं च पदोद्देसेणं पुढोभूतसमवायं जाणेज्जा, तं जहा–पुढवी एगे महब्भूते, आऊ दुच्चे महब्भूते, तेऊ तच्चे महब्भूते वाऊ चउत्थे महब्भूते, आगासे पंचमे महब्भूते। इच्चेते पंच महब्भूया अनिम्मिया अनिम्माविया अकडा नो कित्तिमा ‘णो कडगा’ अणादिया अणिधणा अवंज्झा अपुरोहिता सतंता सासया। आयछट्ठा पुन एगे एवमाहु–सतो नत्थि विणासो, असतो नत्थि संभवो। एताव ताव जीवकाए, एताव ताव अत्थि काए, एताव ताव सव्वलोए, एतं मुहं लोगस्स करणयाए, अवि अंतसो तणमायमवि। से किणं किणावेमाणे, हणं घायमाणे, पयं पयावेमाणे, अवि अंतसो पुरिसमवि विक्किणित्ता घायइत्ता, ‘एत्थं पि जाणाहि’ नत्थित्थ दोसो। ते नो एवं विप्पडिवेदेंति, तं जहा–किरिया इ वा अकिरिया इ वा सुकडे इ वा दुक्कडे इ वा कल्लाणे इ वा पावए इ वा साहू इ वा असाहू इ वा सिद्धी इ वा असिद्धी इ वा निरए इ वा अनिरए इ वा। ‘एवं ते विरूवरूवेहिं कम्मसमारंभेहिं विरूव-रूवाइं कामभोगाइं समारंभंति भोयणाए’। एवं ते अनारिया विप्पडिवण्णा [मामगं धम्मं पण्णवेंति?] । तं सद्दहमाणा तं पत्तियमाणा तं रोएमाणा साधु सुय-क्खाते समणेति वा माहणे ति! वा। कामं खलु आउसो! तुमं पूययामो, तं जहा–असणेन वा पाणेन वा खाइमेन वा साइमेन वा वत्थेन वा पडिग्गहेन वा कंबलेन वा पायपुंछणेन वा। तत्थेगे पूयणाए समाउट्टिंसु, तत्थेगे पूयणाए णिकाइंसु। पुव्वामेव तेसिं णायं भवइ– समणा भविस्सामो अणगारा अकिंचणा अपुत्ता अपसू परदत्तभोइणो भिक्खुणो, पावं कम्मं नो करिस्सामो समुट्ठाए। ते अप्पणा अप्पडिविरिया भवंति। सयमाइयंति, अन्ने वि आइयावेंति अन्नं पि आइयंतं समणुजाणंति। एवामेव ते इत्थिकामभोगेहिं मुच्छिया गिद्धा गढिया अज्झोववण्णा लुद्धा रागदोसवसट्टा। ते नो अप्पाणं समुच्छेदेंति, नो परं समुच्छेदेंति, नो अन्नाइं पाणाइं भूयाइं जीवाइं सत्ताइं समुच्छेदेंति। पहीणा पुव्वसंजोगा आरियं मग्गं असंपत्ता– इति ते नो हव्वाएनो पाराए, ‘अंतरा कामभोगेसु विसण्णा’। दोच्चे पुरिसजाते पंचमहब्भूइए त्ति आहिए।
Sutra Meaning : હવે બીજો પંચમહાભૂતિક પુરુષજાત કહે છે – મનુષ્ય લોકમાં પૂર્વાદિ દિશામાં મનુષ્યો અનુક્રમે ઉત્પન્ન થયેલા હોય છે. જેમ કે કોઈ આર્ય છે – કોઈ અનાર્ય છે યાવત્‌ કોઈ કુરુપ છે. તેઓમાં કોઈ એક રાજા હોય. એ પ્રમાણે યાવત્‌ સેનાપતિપુત્ર જાણવા. તેમાં કોઈ એક શ્રદ્ધાળુ હોય છે. તે શ્રમણ કે બ્રાહ્મણ પાસે જવાની ઇચ્છા કરે છે. તે કોઈ એક ધર્મની શિક્ષા દેનાર અન્યતીર્થિક, રાજા આદિને કહે છે – અમે તમને ઉત્તમ ધર્મનું શિક્ષણ આપીશું. હે ભયત્રાતા ! મારો આ ધર્મ સુઆખ્યાત, સુપ્રજ્ઞપ્ત છે. આ જગતમાં પંચમહાભૂત છે, જેથી અમારી ક્રિયા, અક્રિયા, સુકૃત, દુષ્કૃત, કલ્યાણ, પાપ, સારું, ખરાબ, સિદ્ધિ, અસિદ્ધિ, નરક કે અનરક અધિક શું કહીએ ? તૃણના હલવા માત્ર જેવી ક્રિયા પણ પાંચ મહાભૂતોથી થાય છે. તે ભૂત – સમવાયને જુદા – જુદા નામે જાણવા. તે આ પ્રમાણે – પૃથ્વી એક મહાભૂત છે, પાણી બીજું, અગ્નિ ત્રીજું, વાયુ ચોથુ અને આકાશ પાંચમું મહાભૂત છે. આ પાંચ મહાભૂત અનિર્મિત છે, અનિર્માપિત છે, અકૃત છે. કૃત્રિમ નથી. અનાદિ, અનંત, અવશ્ય કાર્ય કરનાર છે, તેને કાર્યમાં પ્રવૃત્ત કરનાર કોઈ બીજો પદાર્થ નથી. તે સ્વતંત્ર તેમજ શાશ્વત – નિત્ય છે. કેટલાંક સાંખ્યવાદી પંચ મહાભૂત અને છટ્ઠા આત્મતત્ત્વને માને છે. તેઓ એમ કહે છે કે – સત્‌નો વિનાશ નથી, અસત્‌ની ઉત્પત્તિ નથી. પાંચ મહાભૂત જ જીવકાય છે, આટલા જ અસ્તિકાય છે, આટલો જ સર્વલોક છે, આ જ લોકનું પ્રમુખ કારણ છે, વિશેષ શું કહેવું? તૃણ કંપન પણ તેના કારણે જ થાય છે. આ દૃષ્ટિએ આત્મા અસત હોવાથી સ્વયં ખરીદતા – ખરીદાવતા, હણતા – હણાવતા, રાંધતા – રંધાવતા ત્યાં સુધી કે કોઈ પુરુષને ખરીદ કરી ઘાત કરનાર પણ દોષનો ભાગી થતો નથી, કેમ કે આ બધાં કાર્યોમાં કોઈ દોષ નથી, એ પ્રમાણે સમજો. પાંચ મહાભૂતવાદી આ પ્રમાણે વિપરીત પ્રરુપણા કરે છે. વળી... તેઓ ક્રિયાથી લઈ નરકભિન્ન ગતિને માનતા નથી. તેઓ વિવિધરૂપે કર્મસમારંભ વડે વિવિધ કામભોગોને ભોગવવા સમારંભ કરે છે. એ રીતે તેઓ અનાર્ય તથા વિપ્રતિપન્ન બની પંચમહાભૂતવાદીઓના ધર્મમાં શ્રદ્ધા રાખતા, પ્રતીતિ કરતા યાવત્‌ તેઓ આ પાર કે પહેલે પાર ન રહેતા, વચ્ચે જ કામભોગોમાં વિષાદ પામે છે. આ બીજો પંચમહાભૂતિક પુરુષજાત કહેવાયેલ છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] ahavare dochche purisajae pamchamahabbhuie tti ahijjai– iha khalu painam va padinam va udinam va dahinam va samtegaiya manussa bhavamti anupuvvenam logam uvavanna, tam jaha–ariya vege anariya vege, uchchagoya vege niyagoya vege, kayamamta vege hassamamta vege, suvanna vege duvanna vege, suruva vege duruva vege. Tesim cha nam manuyanam ege raya bhavati– mahahimavamta-malaya-mamdara-mahimdasare java pasamtadimbadamaram rajjam pasahemane viharati. Tassa nam ranno parisa bhavati–ugga uggaputta, bhoga bhogaputta, ikkhaga ikkhagaputta, naga nagaputta, koravva koravvaputta, bhatta bhattaputta, mahana mahanaputta, lechchhai lechchhaiputta, pasattharo pasatthaputta, senavai senavaiputta. Tesim cha nam egaie saddhi bhavati. Kamam tam samana va mahana va sampaharimsu gamanae. Tattha annatarenam dhammenam pannattaro, vayam imenam dhammenam pannavaissamo. Se evamayanaha bhayamtaro! Jaha me esa dhamme suyakkhate supannatte bhavati–iha khalu pamchamahabbhuya jehim no kajjai kiriya i va sahu i va asahu i va siddhi i va asiddhi i va nirae i va anirae i va, ‘avi amtaso’ tanamayamavi. Tam cha padoddesenam pudhobhutasamavayam janejja, tam jaha–pudhavi ege mahabbhute, au duchche mahabbhute, teu tachche mahabbhute vau chautthe mahabbhute, agase pamchame mahabbhute. Ichchete pamcha mahabbhuya animmiya animmaviya akada no kittima ‘no kadaga’ anadiya anidhana avamjjha apurohita satamta sasaya. Ayachhattha puna ege evamahu–sato natthi vinaso, asato natthi sambhavo. Etava tava jivakae, etava tava atthi kae, etava tava savvaloe, etam muham logassa karanayae, avi amtaso tanamayamavi. Se kinam kinavemane, hanam ghayamane, payam payavemane, avi amtaso purisamavi vikkinitta ghayaitta, ‘ettham pi janahi’ natthittha doso. Te no evam vippadivedemti, tam jaha–kiriya i va akiriya i va sukade i va dukkade i va kallane i va pavae i va sahu i va asahu i va siddhi i va asiddhi i va nirae i va anirae i va. ‘evam te viruvaruvehim kammasamarambhehim viruva-ruvaim kamabhogaim samarambhamti bhoyanae’. Evam te anariya vippadivanna [mamagam dhammam pannavemti?]. Tam saddahamana tam pattiyamana tam roemana sadhu suya-kkhate samaneti va mahane ti! Va. Kamam khalu auso! Tumam puyayamo, tam jaha–asanena va panena va khaimena va saimena va vatthena va padiggahena va kambalena va payapumchhanena va. Tatthege puyanae samauttimsu, tatthege puyanae nikaimsu. Puvvameva tesim nayam bhavai– samana bhavissamo anagara akimchana aputta apasu paradattabhoino bhikkhuno, pavam kammam no karissamo samutthae. Te appana appadiviriya bhavamti. Sayamaiyamti, anne vi aiyavemti annam pi aiyamtam samanujanamti. Evameva te itthikamabhogehim muchchhiya giddha gadhiya ajjhovavanna luddha ragadosavasatta. Te no appanam samuchchhedemti, no param samuchchhedemti, no annaim panaim bhuyaim jivaim sattaim samuchchhedemti. Pahina puvvasamjoga ariyam maggam asampatta– iti te no havvaeno parae, ‘amtara kamabhogesu visanna’. Dochche purisajate pamchamahabbhuie tti ahie.
Sutra Meaning Transliteration : Have bijo pamchamahabhutika purushajata kahe chhe – manushya lokamam purvadi dishamam manushyo anukrame utpanna thayela hoya chhe. Jema ke koi arya chhe – koi anarya chhe yavat koi kurupa chhe. Teomam koi eka raja hoya. E pramane yavat senapatiputra janava. Temam koi eka shraddhalu hoya chhe. Te shramana ke brahmana pase javani ichchha kare chhe. Te koi eka dharmani shiksha denara anyatirthika, raja adine kahe chhe – ame tamane uttama dharmanum shikshana apishum. He bhayatrata ! Maro a dharma suakhyata, suprajnyapta chhe. A jagatamam pamchamahabhuta chhe, jethi amari kriya, akriya, sukrita, dushkrita, kalyana, papa, sarum, kharaba, siddhi, asiddhi, naraka ke anaraka adhika shum kahie\? Trinana halava matra jevi kriya pana pamcha mahabhutothi thaya chhe. Te bhuta – samavayane juda – juda name janava. Te a pramane – prithvi eka mahabhuta chhe, pani bijum, agni trijum, vayu chothu ane akasha pamchamum mahabhuta chhe. A pamcha mahabhuta anirmita chhe, anirmapita chhe, akrita chhe. Kritrima nathi. Anadi, anamta, avashya karya karanara chhe, tene karyamam pravritta karanara koi bijo padartha nathi. Te svatamtra temaja shashvata – nitya chhe. Ketalamka samkhyavadi pamcha mahabhuta ane chhattha atmatattvane mane chhe. Teo ema kahe chhe ke – satno vinasha nathi, asatni utpatti nathi. Pamcha mahabhuta ja jivakaya chhe, atala ja astikaya chhe, atalo ja sarvaloka chhe, a ja lokanum pramukha karana chhe, vishesha shum kahevum? Trina kampana pana tena karane ja thaya chhe. A drishtie atma asata hovathi svayam kharidata – kharidavata, hanata – hanavata, ramdhata – ramdhavata tyam sudhi ke koi purushane kharida kari ghata karanara pana doshano bhagi thato nathi, kema ke a badham karyomam koi dosha nathi, e pramane samajo. Pamcha mahabhutavadi a pramane viparita prarupana kare chhe. Vali... Teo kriyathi lai narakabhinna gatine manata nathi. Teo vividharupe karmasamarambha vade vividha kamabhogone bhogavava samarambha kare chhe. E rite teo anarya tatha vipratipanna bani pamchamahabhutavadiona dharmamam shraddha rakhata, pratiti karata yavat teo a para ke pahele para na raheta, vachche ja kamabhogomam vishada pame chhe. A bijo pamchamahabhutika purushajata kahevayela chhe.