Sutra Navigation: Mahanishith ( મહાનિશીય શ્રુતસ્કંધ સૂત્ર )
Search Details
| Mool File Details |
|
Anuvad File Details |
|
| Sr No : | 1118198 | ||
| Scripture Name( English ): | Mahanishith | Translated Scripture Name : | મહાનિશીય શ્રુતસ્કંધ સૂત્ર |
| Mool Language : | Ardha-Magadhi | Translated Language : | Gujarati |
| Chapter : |
अध्ययन-८ चूलिका-२ सुषाढ अनगारकथा |
Translated Chapter : |
અધ્યયન-૮ ચૂલિકા-૨ સુષાઢ અનગારકથા |
| Section : | Translated Section : | ||
| Sutra Number : | 1498 | Category : | Chheda-06 |
| Gatha or Sutra : | Sutra | Sutra Anuyog : | |
| Author : | Deepratnasagar | Original Author : | Gandhar |
| Century : | Sect : | Svetambara1 | |
| Source : | |||
| Mool Sutra : | [सूत्र] से भयवं किं पुन काऊणं एरिसा सुलहबोही जाया सा सुगहियनामधेज्जा माहणी जीए एयावइयाणं भव्व-सत्ताणं अनंत संसार घोर दुक्ख संतत्ताणं सद्धम्म देसणाईहिं तु सासय सुह पयाणपुव्वगमब्भुद्धरणं कयं ति। गोयमा जं पुव्विं सव्व भाव भावंतरंतरेहिं णं नीसल्ले आजम्मा-लोयणं दाऊणं सुद्धभावाए जहोवइट्ठं पायच्छित्तं कयं। पायच्छित्तसमत्तीए य समाहिए य कालं काऊणं सोहम्मे कप्पे सुरिंदग्गमहिसी जाया तमनुभावेणं। से भयवं किं से णं माहणी जीवे तब्भवंतरम्मि समणी निग्गंथी अहेसि जे णं नीसल्लमालोएत्ता णं जहोवइट्ठं पायच्छित्तं कयं ति। गोयमा जे णं से माहणी जीवे से णं तज्जम्मे बहुलद्धिसिद्धी जुए महिड्ढीयत्ते सयलगुणाहारभूए उत्तम सीलाहिट्ठिय तणू महातवस्सी जुगप्पहाणे समणे अनगारे गच्छाहिवई अहेसि नो णं समणी। से भयवं ता कयरेणं कम्मविवागेणं तेणं गच्छाहिवइणा होऊणं पुणो इत्थित्तं समज्जियं ति। गोयमा माया पच्चएणं। से भयवं कयरेणं से माया पच्चए जे णं पयणू-कय-संसारे वि सयल पावाययणा विबुह जण निंदिए सुरहि बहु दव्व घय खंड चुन्न सुसंकरिय समभाव पमाण पाग निप्फन्न मोयग मल्लगे इव सव्वस्स भक्खे सयल दुक्ख केसाणिमालए सयल सुह- साहणस्स परमपवित्तुमस्स णं अहिंसा लक्खण समण धम्मस्स विग्घे, सग्गलानिरयदारभूए, सयल अयस अकित्ती कलंक कलि कलह वेराइ पाव निहाणे, निम्मल कुलस्स णं दुद्धरिस अकज्ज कज्जल कण्ह मसी खंपणे, ते णं गच्छाहिवइणा इत्थीभावे निव्व-त्तिए त्ति। गोयमा नो तेणं गच्छाहिवइत्ते ट्ठिएणं अनुमवि माया कया। से णं तया पुहईवई चक्कहरे भवित्ताणं परलोग भीरूए निव्विन्न कामभोगे तणमिव परिचिच्चाणं तं तारिसं चोद्दस रयण नवनिहीतो, चोसट्ठी सहस्से वरजुवईणं, बत्तीसं साहस्सीओ अणावइ वि वर नरिंद छन्नउई गामकोडिओ जाव णं छ खंड भरहवासस्स णं देविंदोवमं महाराय लच्छीत्तीयं बहुपुन्न चोइए नीसंगे पव्वइए य थेवेणेव कालेणं सयल गुणोहधारी महातवस्सी सुयहरे जाए। जोग्गे णाऊणं सगुरुहिं गच्छाहिवई समनुण्णाए, तहिं च गोयमा ते णं सुदिट्ठ सुग्गई पहेणं जहोवइट्ठं समणधम्मं समनुट्ठेमाणेणं उग्गाभिग्गह विहारत्ताए घोर परिसहोवसग्गाहियासणेणं, राग द्दोस कसाय विवज्जणेणं, आगमानुसारेणं तु विहीए गणपरिवालणेणं, आजम्मं समणी कप्प परिभोग वज्जणेणं, छक्काय समारंभ विवज्जणेणं, इसिं पि दिव्वोरालिय मेहुण परिणाम विप्पमुक्केणं, इह परलोगासंसाइणियाण मायाइ सल्ल विप्पमुक्केणं, नीसल्ला लोयण निंदण गरहणेणं, जहोवइट्ठ-पायछित्तकरणेणं, सव्वत्थापडिबद्धत्तेणं, सव्वपमायालंबणविप्पमुक्केण य णिदड्ढ अवसेसीकए अनेगभवसंचिए कम्मरासी, अन्नभवे ते णं माया कया। तप्पच्चएण गोयमा एस विवागो। से भयवं कयरा उ न अन्नभवे ते णं महानुभागे णं माया कया जीए णं एरिसो दारुणो विवागो गोयमा तस्स णं महानुभागस्स गच्छाहिवइणो जीवो अणूणाहिए लक्खे इमे भवग्गहणा सामन्न-नरिंदस्स णं इत्थित्ताए धूया अहेसि। अन्नया परिणीयाणंतरं मओ भत्ता। तओ नरवइणा भणिया जहा भद्दे एते तुज्झं पंच सए सुगामाणं देमु, जहिच्छाए अंधाणं, विगलाणं, अपंगमाणं, अणाहाणं, बहु वाहि वेयणा परिगय सरीराणं, सव्व लोय परिभूयाणं दारिद्द दुक्ख दोहग्ग कलंकियाणं जम्म दारिद्दाणं, समणाणं, माहणाणं, विहलियाणं च संबंधि बंधवाणं, जं जस्स इट्ठं भत्तं वा, पाणं वा, अच्छायणं वा, जाव णं धण धन्न सुवन्न हिरन्नं, वा कुणसु सयल सोक्खदायगं संपुन्नं जीवदयं ति। जेणं भवंतरेसुं पि न होसि सयलजण सुहप्पियागारिया सव्व परिभूया गंध मल्ल तंबोल स मालहणाइ जहिच्छिय भोगोपभोगवज्जिया हयासा दुजम्म जाया निद्दड्ढणामिया रंडा। ताहे गोयमा सा तह त्ति पडिवज्जिऊण पगलंतलोयणंसुजलणिद्धोयकवोलदेसा उसरसुंभ-समण्णुघग्घरसरा भणिउमाढत्ता-जहा णं न याणिमो हं पभूयमालवित्ताणं, निग्गच्छावेह लहुं कट्ठे, रएह महइ चियं, निद्देहेमि अत्ताणगं न किंचि मए जीवमाणीए पावाए, मा हं कहिंचि कम्म परिणइ-वसेणं महापावित्थी चवल सहावत्ताए एयस्स तुज्झमसरिसनामस्स निम्मल जस कित्ती भरिय भुवणोयरस्स णं कुलस्स खंपणं काहं, जेण मलिणी भवेज्जा सव्वमवि कुलं अम्हाणं ति। तओ गोयमा चिंतियं तेण नरवइणा जहा णं अहो धन्नो हं जस्स अपुत्तस्सा वि य एरिसा धूया, अहो विवेगं बालियाए, अहो बुद्धी, अहो पण्णा, अहो वेरग्गं, अहो कुल कलंक भीरुयत्तणं, अहो खणे खणे वंदनीया एसा। जीए एए महंते गुणा ता जाव णं मज्झ गेहे परिवसे एसा। ताव णं महामहंते मम सेए अहो दिट्ठाए संभरियाए संलावियाए चेव सुज्झीयए इमाए ता अपुत्तस्स णं मज्झं एसा चेव पुत्ततुल्ल त्ति चिंतिऊणं भणिया गोयमा सा तेण नरवइणा जहा णं न एसो कुलक्कमो अम्हाणं वच्छे जं कट्ठारोहणं कीरइ त्ति। ता तुमं सीलचारित्तं परिवाले-माणी दाणं देसु जहिच्छाए, कुणसु य पोसहोववासाइं, विसेसेणं तु जीवदयं, एयं रज्जं तुज्झं ति। ता णं गोयमा जणगेणेवं भणिया ठिया सा। समप्पिया य कंचुईणं अंतेउररक्खपालाणं। एवं च वच्चंतेणं कालसमएणं तओ णं कालगए से नरिंदे। अन्नया संजुज्जिऊणं महामईहिं णं मंतीहिं कओ तीए बालाए रायाभिसेओ। एवं च गोयमा दियहे दियहे देइ अत्थाणं। अह अन्नया तत्थ णं बहु वंद चट्ट भट्ट तडिग कप्पडिग चउर वियक्खण मंति महंतगाइ पुरिस सय संकुल अत्थाणं मंडव मज्झम्मि सीहासणोवविट्ठाए कम्मपरिणइवसेणं सरागाहिलासाए चक्खुए निज्झाए तए सव्वुत्तम रूव जोव्वण लावन्न सिरी संपओववेए भाविय जीवाइ पयत्थे एगे कुमारवरे। मुणियं च तेण गोयमा कुमारेणं जहा णं–हा हा ममं पेच्छियगया एसा वराई, घोरंधयारमणंत दुक्खदायगं पायालं, ता अहन्नो हं जस्स णं एरिसे पोग्गल समुदाए तणू रागजंते, किं मए जीविएण दे सिग्घं करेमि अहं इमस्स णं पावसरीरस्स संथारं, अब्भुट्ठेमि णं सुदुक्करं पच्छित्तं, जाव णं काऊण सयल संग परिच्चायं समनुट्ठेमि णं सयलपावनिद्दलणे अनगारधम्मे, सिढिली करेमि णं अनेग भवंतर विइन्ने सुदुव्विमोक्खे, पाव बंधण संघाए, धि द्धी द्धी अव्ववत्थियस्स णं जीवलोगस्स, जस्स णं एरिसे अणप्पवसे इंदियगामे। अहो अदिट्ठपरलोग पच्चवाययालोगस्स, अहो एक्कजम्माभिणिविट्ठचित्तया, अहो अविन्नाय कज्जाकज्जया, अहो निम्मेरया, अहो निरप्परिहासया, अहो परिचत्तलज्जया हा हा हा न जुत्तम-म्हाणं खणमवि विलंबिउं एत्थं एरिसे सुदिन्निवाराऽसज्जपावगमे देसे। हा हा हा धट्ठारिए अहन्ने णं कम्मट्ठरासी जं सुईरियं एईए रायकुल बालियाए इमेणं कुट्ठ पाव सरीर रूव परिदंसणेणं नयनेसुं रागाहिलासे। परिचेच्चाणं इमे विसए तओ गेण्हामि पवज्जं ति चिंतिऊणं भणियं गोयमा तेणं कुमारवरेणं, जहा णं खंतमरिसियं नीसल्लं तिविहं तिविहेणं तिगरणसुद्धीए सव्वस्स अत्थाण मंडव राय कुल पुर जणस्से ति भणिऊणं विणिग्गओ रायउलाओ पत्तो य निययावासं। तत्थ णं गहियं पच्छयणं दो खंडीकाऊणं च सियं फेणावलीतरंगमउयं सुकुमालवत्थं परिहिएणं अद्धफलगे गहिएणं दाहिणहत्थेणं सुयण जण हियए इव सरलवेत्तलयखंडे। तओ काऊणं तिहुयणेक्कगुरूणं अरहंताणं भगवंताणं जगप्पवराणं धम्मं तित्थंकराणं जहुत्तविहिणाभिसंथवणं भाववंदणं, से णं चलचवलगई पत्ते णं गोयमा दूरं देसंतरं से कुमारे, जाव णं हिरण्णुक्करूडी नाम रायहाणी। तीए रायहाणीए धम्मायरियाणं गुणविसिट्ठाणं पउत्तिं अन्नेसमाणे चिंतिउं पयत्ते से कुमारे, जहा णं जाव णं न केइ गुणविसिट्ठे धम्मायरिए मए समुवलद्धे ता विहइं चेव महिं वि चिट्ठियव्वं, ता गयाणि कइवयाणि दियहाणि, भयामि णं एस बहु देस विक्खाय कित्ती नरवरिंदे। एवं च मंतिऊण जाव णं दिट्ठो राया। कयं च कायव्वं, सम्माणियाओ य नरणाहेणं। पडिच्छिया वा। अन्नया लद्धावसरेणं पुट्ठो सो कुमारो गोयमा तेणं नरवइणा जहा णं भो भो महासत्ता कस्स नामालंकिए एस तुज्झं हत्थम्मि विरायए मुद्दारयणे को वा ते सेविओ एवइयं कालं के वा अवमाणे पकए तुह सामिणि त्ति। कुमारेणं भणियं जहा णं जस्स णामालंकिएणं इमे मुद्दारयणे से णं मए सेविए एवइयं कालं, जे णं मे सेविए एवइयं कालं तस्स नामालंकिएणं इमे मुद्दा रयणे। तओ नरवइणा भणियं– जहा णं किं तस्स सद्दकरणं ति। कुमारेण भणियं नाहमजिमिएणं तस्स चक्खुकुसीला-हम्मस्स णं सद्दकरणं समुच्चारेमि। तओ रन्ना भणियं जहा णं–भो भो महासत्त केरिसो उण सो चक्खुकुसीलो भन्ने किं वा णं अजिमिएहिं तस्स सद्दकरणं नो समुच्चारियए कुमारेण भणियं जहा णं चक्खुकुसीलो तिसट्ठिए ठाणंतरेहिंतो जइ कहाइ इह तं दिट्ठपच्चयं होही, तो पुन वीसत्थो साहीहामि। जं पुन तस्स अजिमिएहिं सद्दकरणं एतेणं न समुच्चारीए जहा णं जइ कहाइ अजिमिएहिं चेव तस्स चक्खु-कुसीलाहमस्स नामग्गहणं कीरए, ता णं नत्थि तम्मि दियहे संपत्ति पाणभोयणस्स त्ति। ताहे गोयमा परमविम्हिएणं रन्ना कोउहल्लेण लहुं हक्काराविया रसवई, उवविट्ठो य भोयणमंडवे राया सह कुमारेणं असेस-परियणेणं च आणावियं अट्ठारस खंड खज्जय वियप्पं नानाविहं आहारं, एयावसरम्मि भणियं नरवइणा जहा णं भो भो महासत्त भणसु नीसंको तुमं संपयं तस्स णं चक्खुकुसीलस्स णं सद्दकरणं। कुमारेण भणियं जहा णं नरनाह भणिहामि णं भुत्तुत्तरकालेणं। नरवइणा भणियं– जहा णं– भो महासत्त दाहिण कर धरिएणं कवलेणं संपयं चेव भणसु, जेणं खु जइ एयाए कोडीए संठियाणं केइ विग्घे हवेज्जा ताणमम्हे वि सुदिट्ठपच्चए संतेउर पुरस्सरे तुज्झाणत्तीए अत्तहियं समनुचिट्ठामो। तओ णं गोयमा भणियं तेण कुमारेणं–जहा णं एयं एयं अमुगं सद्दकरणं तस्स चक्खु-कुसीलाहमस्स णं दुरंतपंतलक्खण अदट्ठव्व दुज्जाय जम्मस्स त्ति। ता गोयमा जाव णं चेव इयं समुल्लवे से णं कुमारवरे ताव णं अणोहिय पवित्तिएण एव समुद्धुसियं तक्खणा परचक्केणं तं रायहाणीं समुद्धाइए णं सन्नद्ध-बद्धुद्धए णिसिय करवाल कुंत विप्फुरंत चक्काइ पहरणाडोववग्गपाणी हण, हण, हण, रावभीसणा बहु समर संघट्टा दिन्न पिट्ठी जीयंतकरे, अउल बल परक्कमे णं महाबले परबले जोहे। एयावसरम्मि उ कुमारस्स चलणेसु निवडिऊणं दिट्ठपच्चए मरण भयाउलत्ताए अगणियकुलक्कमपुरिसयारं विप्पणासे दिसिमेक्क-मासाइत्ताणं स परिकरे पणट्ठे से णं नरवरिंदे। एत्थंतरम्मि चिंतियं गोयमा तेणं कुमारेणं जहा णं न मेरिसं कुलक्कमेऽम्हाणं जं पट्ठिं दाविज्जइ, नो णं तु पहरियव्वं मए कस्सावि णं अहिंसा-लक्खण-धम्मं वियाणमाणेणं कय पाणाइवाय पच्चक्खाणेणं च, ता किं करेमि णं सागारे भत्तपाणाईणं पच्चक्खाणे अहवा णं करेमि जओ दिट्ठेणं ताव मए दिट्ठी-मेत्त कुसीलस्स नामग्गहणेणावि एमहंते संविहाणगे, ता संपयं कुसीलस्सावि णं एत्थं परिक्खं करेमि त्ति। चिंतिऊणं भणिउमाढत्ते णं गोयमा से कुमारे जहा णं जइ अहयं वायामेत्तेणावि कुसीलो ता णं मा नीहरेज्जाह। अक्खय तनुं खेमेणं एयाए रायहाणीए। अहा णं मणो वइ कायतिएणं सव्वपयारेहि णं सीलकलिओ, ता मा वहेज्जा ममोवरिं इमे सुनिसिए दारुणे जीयंतकरे पहरणे निहए। नमो नमो अरहंताणं। ति भणिऊण जाव णं पवर-तोरण दुवारेणं चल चवल गई जाउमारद्धो। जाव णं परिक्कमे थेवं भूमिभागं ताव णं हेल्लावियं कप्पडिग वेसेणं गच्छइ एस नरवइ त्ति काऊणं सरहसं हण हण मर मर त्ति भणमाणुक्खित्तकरवालादि पहरणेहिं पवर-बलजोहेहिं। जाव णं समुद्धाइए अच्चंत भीसणे जीयंतकरे परबल जोहे। ताव णं अविसन्न अणुद्दुयार भीय अतत्थ अदीनमाणसेणं गोयमा भणियं कुमारेणं जहा णं भो भो दुट्ठपुरिसा ममोवरिं चेह एरिसेणं घोर तामस भावेणं अन्निए असइं पि सुहज्झवसाय संचिय पुन्न पब्भारे एस अहं से तुम्ह पडिसत्तू अमुगो नरवती। मा पुणोवि भणेज्जासु जहा णं णिलुक्को अम्हाणं भएणं, ता पहरे-ज्जासु जइ अत्थि वीरियं ति। जावेत्तियं भणे ताव णं तक्खणं चेव थंभिए ते सव्वे गोयमा पर बल जोहे सीलाहिट्ठियत्ताए तियसाणं पि अलंघणिज्जाए तस्स भारतीए जाए य निब्बल-देहे। तओ य णं धस त्ति मुच्छिऊणं निच्चेट्ठे निवडिए धरणिवट्ठे से कुमारे। एयावसरम्मि उ गोयमा तेणं नरिंदाहमेणं गूढहियय मायाविना वुत्ते धीरे सव्वत्थावी समत्थे सव्वलोय समंतधीरे भीरू वियक्खणे मुक्खे सूरे कायरे चउरे चाणक्के बहुपवंचभरिए संधि विग्गहिए निउत्ते छइल्ले पुरिसे जहा णं भो भो तुरियं राय-हाणीए वज्जिंद नील ससि सूरकंतादीए पवर मणि रयण रासीए हेमज्जुण तवणीय जंबूनय सुवन्न भारलक्खाणं, किं बहुना विसुद्धबहुजच्च मोत्तिय विद्दुमखारि लक्ख पडिपुन्नस्स णं कोसस्स चाउरंगस्स बलस्स। विसेसओ णं तस्स सुगहिय नामगहणस्स पुरिस सीहस्स सीलसुद्धस्स कुमारवरस्से ति पउत्तिं आणेह जेणाहं निव्वुओ भवेज्जा। ताहे नरवइणो पनामं काऊणं गोयमा गए ते निउत्तपुरिसे जाव णं तुरियं चल चवल जइण कम पवण वेगेहिं णं आरुहिऊणं जच्च तुरंगमेहिं निउंज गिरिकंदरुद्देस पइरिक्काओ खणेण पत्ते रायहाणिं, दिट्ठो य तेहिं वामदाहिणभुया पल्लवेहिं वयणं सिरोरुहे विलुंपमाणो कुमारो, तस्स य पुरओ सुवन्नाभरण-णेवच्छा दस दिसासु उज्जोयमाणी जय जय सद्दमंगल मुहला रयहरण वावडोभयकर कमल विरइयंजली देवया। तं च दट्ठूण विम्हिय भूयमणे लिप्प-कम्म-निम्मविए। एयावसरम्मि उ गोयमा सहरिस रोमंच कंचुपुलइयसरीराए णमो अरहंताणं ति समुच्चारिऊणं भणिरे गयणट्ठियाए पवयण देवयाए से कुमारे। तं जहा– | ||
| Sutra Meaning : | હે ભગવન્ ! તે બ્રાહ્મણીએ એવું શું કર્યું હતું કે જેથી આ પ્રમાણે સુલભબોધિ પામીને સવારના પહોરમાં નામ ગ્રહણ કરવા લાયક બની ? તેમજ તેના ઉપદેશથી અનેક ભવ્યજીવો, નર અને નારીના સમુદાય કે જેઓ અનંત સંસારના ઘોર દુઃખમાં સબડી રહેલા હતા તેમને સુંદર ધર્મદેશના વગેરે દ્વારા શાશ્વત સુખ આપીને તેણીએ તેમનો ઉદ્ધાર કર્યો ? હે ગૌતમ ! તેણે પૂર્વભવમાં અનેક સુંદર ભાવના સહિત શલ્ય વગરની બની, જન્મથી માંડીને છેવટ સુધીના લાગેલા દોષોની શુદ્ધ ભાવો સહિત આલોચના આપીને યથોપદિષ્ટ પ્રાયશ્ચિત્ત કરેલું. ત્યારપછી સમાધિ સહિત કાળધર્મ પામીને તેના પ્રભાવે સૌધર્મ દેવલોકમાં ઇન્દ્ર મહારાજાની અગ્રમહિષી એવી મહાદેવીપણે તેણી ઉત્પન્ન થઈ હતી. હે ભગવન્ ! શું તે બ્રાહ્મણીનો જીવ તેના આગલા ભવમાં નિર્ગ્રન્થી શ્રમણી હતો કે જેણે નિઃશલ્યપણે આલોચના કરીને ઉપદેશ કરાયા અનુસાર પ્રાયશ્ચિત્ત કરેલું ? હે ગૌતમ ! તે બ્રાહ્મણીના જીવે તેના આગળના ભવમાં ઘણી જ લબ્ધિ તેમજ સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરેલી હતી. તેણીએ જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, રત્નની મહાઋદ્ધિ મેળવેલી. સમગ્ર ગુણોના આધારભૂત ઉત્તમ, શીલાભૂષણને ધારણ કરનાર શરીરવાળા, મહાતપસ્વી, યુગપ્રધાન, શ્રમણ અણગાર અને ગચ્છનાયક હતા પણ શ્રમણી ન હતા. હે ભગવન્ ! કયા કર્મના વિપાકથી ગચ્છાધિપતિ થયા પછી પણ તેણે સ્ત્રીત્વ કર્મ ઉપાર્જન કર્યું ? હે ગૌતમ ! માયા કરવાના કારણે. હે ભગવન્ ! તેને એવું માયાનું કારણ શું થયું કે – જેનો સંસાર પાતળો પડેલો છે. તેવા આત્માએ પણ સમગ્ર પાપના ઉદયથી મળનારુ, ઘણા લોકોથી નિંદિત તથા. સુગંધી ઘણા દ્રવ્યો, ઘી, ખાંડ, સારા વસાણાનું ચૂર્ણ પ્રમાણ એકઠા કરીને બનાવેલા પાકના લાડવાના પાત્રની જેમ સર્વને ભોગ્ય, સમગ્ર દુઃખ અને કલેશના સ્થાનક, સમગ્ર સુખને ગળી જનારા, પરમ પવિત્ર ઉત્તમ એવા અહિંસા લક્ષણ સ્વરૂપ શ્રમણધર્મમાં વિઘ્ન – અંતરાયભૂત, સ્વર્ગની અર્ગલા અને નરકના દ્વાર સમાન, સમગ્ર અપયશ, અપકીર્તિ, કલંક, કજીયા આદિ વૈર વગેરે પાપના નિધાન રૂપ, તથા –. નિર્મળ કુળને અક્ષમ્ય, અકાર્યરૂપ શ્યામ કાજળ સરખા કાળા કૂચડાથી કલંકિત કરનારુ એવું, સ્ત્રીપણાને તે ગચ્છાધિપતિએ ઉપાર્જન કર્યું ? હે ગૌતમ ! ગચ્છાધિપતિપણામાં રહેલા એવા તેણે નાનામાં નાની પણ માયા કરી ન હતી. પહેલાં તે ચક્રવર્તી રાજા થઈને પરલોક ભીરુ, કામભોગથી કંટાળેલા એવા તેણે તણખલાની જેમ તેવી ચક્રવર્તી ની સમૃદ્ધિ, ચૌદ રત્નો, નવ નિધાન, ૬૪,૦૦૦ શ્રેષ્ઠ યુવતિઓ, ૩૨,૦૦૦ આજ્ઞાંકિત શ્રેષ્ઠ રાજાઓ, ૯૬ કરોડ ગામો યાવત્ છ ખંડનું આ ભરતક્ષેત્રનું સંપૂર્ણ રાજ્ય અર્થાત્ ચક્રવર્તીપણાની સર્વ સમૃદ્ધિ. દેવેન્દ્રની ઉપમા સમાન મહારાજ્યની સમૃદ્ધિ ત્યજીને, ઘણા પુન્યથી પ્રેરાયેલો એવો તે ચક્રવર્તી, નિઃસંગ બનીને તેણે પ્રવ્રજ્યા અંગીકાર કરી. અલ્પ સમયમાં તેઓ સમગ્ર ગુણધારી મહાતપસ્વી અને શ્રુતધર મહર્ષિ બની ગયા. તેમની યોગ્યતા જાણીને ઉત્તમ એવા ગુરુ મહારાજાએ તેમને ગચ્છાધિપતિ પદની અનુજ્ઞા કરી. હે ગૌતમ ! ત્યાં પણ જેણે સદ્ગતિનો માર્ગ આચરીને જાણેલો છે, યથોપદિષ્ટ શ્રમણધર્મને સારી રીતે પાલન કરતા – કરતા, ઉગ્ર અભિગ્રહોને ધારણ કરતા, ઘોર અને ઉગ્ર પરીષહ તથા ઉપસર્ગોને સહન કરતા – કરતા અને રાગ, દ્વેષ તથા કષાયોનો ત્યાગ કરતા પોતાનું જીવન વ્યતીત કરી રહ્યા હતા. આગમોક્ત વિધાનાનુસાર ગચ્છનું પાલન કરતા હતા, વળી જીવન પર્યન્ત સાધ્વીએ વહોરી લાવેલાનો પરિભોગ છોડેલ હતો. છકાય જીવોનો સમારંભ વર્જતા એવા તથા લગીર પણ દિવ્ય કે ઔદારિક મૈથુન પરિણામોને ન કરતા તથા. આ લોક કે પરલોકના સાંસારિક સુખોની આશંસાને ન કરતા, નિયાણાથી અને માયા શલ્યથી મૂકાયેલા હતા. નિઃશલ્યપણે તેમને આલોચના, નિંદણા, ગર્હણાપૂર્વક યથોપદિષ્ટ પ્રાયશ્ચિત્તનું સેવન કરતા હતા. સર્વે પ્રમાદના આલંબનથી સર્વથા મુક્ત થયેલા. અનેક ભવમાં ઉપાર્જન કરેલા એવા અને નહીં ખપાવેલા એવા કર્મરાશિને જેમણે ઘણા ખપાવીને ઘણા અલ્પ પ્રમાણવાળા સ્ત્રીપણાના કારણભૂત જે કર્મો પૂર્વે કરેલા હતા. તેવા કર્મો તેમણે બાકી અન્ય ભાવમાં માયા – કરેલી તેના નિમિત્તથી બાંધેલા હતા, તે કર્મનો આ ઉદય છે. હે ભગવન્ ! અન્ય ભવમાં તે મહાનુભાવે કેવી રીતે માયા કરી કે જેનો આવા પ્રકારનો ભયંકર કર્મોદય થયો ? હે ગૌતમ ! તે મહાનુભાવ ગચ્છાધિપતિનો જીવ ઓછા કે અધિક નહીં એવા બરાબર લાખમાં ભવ પહેલાં સામાન્ય રાજાની સ્ત્રીની પુત્રીપણે ઉત્પન્ન થયેલ હતો. કોઈ સમયે લગ્ન થયા પછી તુરંત તેનો પતિ મૃત્યુ પામ્યો. ત્યારે તેના પિતાએ રાજકુંવરીને કહ્યું કે, હે ભદ્રે! હું તને મારા રાજ્યમાંથી ૫૦૦ ગામો આપું છું, તેની આવકમાંથી તારી ઇચ્છા પ્રમાણે અંધોને, અધૂરા અંગવાળાને, ન ચાલી શકતા હોય તેવા અપંગોને, ઘણી વ્યાધિ વેદનાઓથી વ્યાપ્ત શરીરવાળાને તથા. સર્વ લોકોથી પરાભવ પામેલાઓને, દારિદ્ર – દુઃખ – દુર્ભાગ્યથી કલંકિત થયેલાઓને, જન્મથી દરિદ્રો હોય તેવાઓને, તથા. શ્રમણોને, શ્રાવકોને, મુંઝાયેલાઓને, સંબંધી બંધુઓને – જે કોઈને જે ઇષ્ટ હોય તેવા ભોજન, પાણી, વસ્ત્રો યાવત્ ધન – ધાન્ય, સુવર્ણ – હિરણ્ય કે સમગ્ર સુખના આપનાર, સંપૂર્ણ દયા કરીને અભયદાન આપ. જેનાથી હવે ભવાંતરમાં પણ સમગ્ર લોકોને અપ્રિયકારિણી, સર્વને પરાભવ કરવાના સ્થાનભૂત તું ન થા. તેમજ ગંધ, પુષ્પમાળા, તંબોલ, વિલેપન, અંગરાગ વગેરે ઇચ્છા મુજબના ભોગ – ઉપભોગના સાધન વગરની ના થા. અપૂર્ણ મનોરથવાળી, દુઃખી જન્મ આપનારી પત્ની, વંધ્યા, રંડા વગેરે દુઃખવાળી તું ન થા. ત્યારે હે ગૌતમ ! તેણે ‘તહત્તિ’ કહી તે વાત સ્વીકારી – પરંતુ તેણીના નેત્રમાંથી હડ – હડ કરતા અશ્રુજળથી જેનો કપોલ ભાગ ધોવાઈ રહેલ છે, તેવી ખોખરા સ્વરથી કહેવા લાગી કે વધારે બોલવાનું હું જાણતી નથી. અહીંથી આપ જઈને જલદીથી કાષ્ઠની એક મોટી ચિત્તાને તૈયાર કરાવો. જેથી મારા દેહને હું તેમાં બાળી નાંખુ. પાપિણી એવી મને હવે જીવવાનું કંઈ જ પ્રયોજન નથી. રખેને કદાચ કર્મ પરિણતિને આધીન થઈને મહાપાપી સ્ત્રીના ચંચળ સ્વભાવપણાને કારણે આપના આ અસાધારણ પ્રસિદ્ધ નામવાળા અને આખા જગતમાં જેની કીર્તિ અને પવિત્ર યશ ભરેલો છે એવા આપના કુળને કદાચ કલંક લગાડું. આ મારા નિમિત્તે આપણું સર્વ કુળ મલીન બની જાય તેવું બને, તેના કરતા મરવુ સારું.. ત્યારપછી તે રાજાએ ચિંતવ્યું કે ખરેખર હું અધન્ય છું કે અપુત્રવાળા એવા મને આવી રત્ન સમાન પુત્રી મળી. અહો ! આ બાલિકાનો વિવેક! અહો ! તેની બુદ્ધિ! અહો ! તેની પ્રજ્ઞા! અહો ! તેનો વૈરાગ્ય! અહો ! તેનું કુળને કલંક લાગવાનું ભીરુ પણુ! અહો ! ખરેખર ક્ષણે – ક્ષણે આ બાલિકા વંદનીય છે. જેના આવા મહાન ગુણો છે, તે જ્યાં સુધી મારા ઘરમાં વાસ કરશે, ત્યાં સુધી મારું કલ્યાણ થશે. તેણીને જોવાથી, તેણીનું સ્મરણ કરવાથી, તેની સાથે બોલવાથી પણ મારો આત્મા નિર્મળ થશે, તો પુત્ર વગરના મને આ પુત્રી પણ પુત્રની સમાન જ થાઓ, એમ વિચાર્યું. એ પ્રમાણે વિચારીને રાજાએ કહ્યું – હે પુત્રી ! આપણા કુળના રિવાજ પ્રમાણે કાષ્ઠની ચિત્તામાં રાંડવાનું હોતું નથી. તો તું શીલ અને શ્રાવક ધર્મરૂપ ચારિત્રનું પાલન કર. દાનશાળામાં દાન આપ. તારી ઇચ્છા મુજબ પૌષધોપવાસ આદિ કર. ખાસ કરીને જીવદયાના કાર્યો કર. આ રાજ્ય પણ તારું જ છે. ત્યારપછી હે ગૌતમ ! પિતારાજાએ એ પ્રમાણે કહ્યા પછી તેણે ચિત્તામાં પડવાનું માંડી વાળીને મૌન રહી. પછી પિતાએ અંતઃપુરના રક્ષપાલ સેવકને સોંપી. એ પ્રમાણે કાળ સમય વીતતા કોઈક સમયે તે રાજા મૃત્યુ પામ્યો. પછી કોઈ સમયે મહાબુદ્ધિશાળી મંત્રીઓએ એકઠા થઈ નિર્ણય કર્યો કે આ કુંવરીનો જ અહીં રાજ્યાભિષેક કરવો. પછી તેણીનો રાજ્યાભિષેક કર્યો. હે ગૌતમ ! ત્યારપછી તે રોજ સભામંડપમાં બેસતી હતી. હવે કોઈક સમયે ત્યાં રાજ્યસભામાં ઘણા બુદ્ધિવાન જનો, વિદ્યાર્થીઓ, ભટ્ટો, તડિગો, મુત્સદ્દીઓ, ચતુરો, વિચક્ષણો, મંત્રીજનો, મહંતો, ઇત્યાદિ સેંકડો પુરુષોથી ભરચક આ સભામંડપના મધ્યભાગમાં રાજસિંહાસન ઉપર બેઠેલ, કર્મ પરિણતિને આધીન થયેલ રાજકુંવરીએ રાગ સહિત અભિલાષાવાળા નેત્રથી – સર્વોત્તમ લાવણ્ય, શોભાની સંપત્તિવાળા, જીવાદિક પદાર્થોના સુંદર જ્ઞાનવાળા એક ઉત્તમ કુમારને જોયો. હે ગૌતમ ! કુમાર તેણીના મનોગત ભાવ સમજી ગયો. તે વિચારવા લાગ્યો કે મને દેખીને આ બિચારી રાજકુંવરી ઘોર, અંધકારપૂર્ણ અને અત્યંત દુઃખદાયક પાતાળમાં પહોંચી ગઈ છે. ખરેખર ! હું અધન્ય છું કે આવા પ્રકારના રાગ ઉત્પન્ન થવાના યંત્ર, સમાન, પુદ્ગલના સમૂહવાળા મારા દેહને જોઈને પતંગિયા માફક કામ દીપકમાં ઝંપલાવે છે, હવે મારે જીવીને શું કરવું ? તો હવે હું જલદી આ પાપ શરીરને વોસિરાવું. આ માટે હું અતિ દુષ્કર પ્રાયશ્ચિત્ત કરીશ. સમગ્ર સંગનો ત્યાગ કરવા રૂપ, સમગ્ર પાપનો વિનાશકર્તા એવા અણગાર ધર્મને અંગીકાર કરીશ. અનેક પૂર્વભવોમાં એકઠા કરેલા, દુઃખે કરીને છોડી શકાય તેવા પાપબંધનના સમૂહને શિથિલ કરીશ. આવા અવ્યવસ્થિત જીવલોકને ધિક્કાર થાઓ કે જેમાં ઇન્દ્રિયોના વર્ગ આ રીતે પરાધીન થાય છે. અહો ! કેવી કમનસીબી છે કે લોક – પરલોકના નુકસાન પ્રતિ આ નજર પણ કરતા નથી. અહો ! એક જન્મ માટે આ ચિત્તનો કેવો દુરાગ્રહ થયો છે? અહો ! કાર્યાકાર્યની અજ્ઞાનતા, અહો ! આ મર્યાદા રહિતપણું, અહો ! લજ્જાનો જેણે ત્યાગ કર્યો છે. અરેરે ! મારા સરખાને આ સ્થિતિમાં ક્ષણવાર પણ વિલંબ કરવો તે લગીર પણ ઉચિત નથી. દુઃખે કરીને અટકાવી શકાય તેવા તત્કાલ પાપનું આગમન થતું હોય તેવા સ્થાનમાં રહેવું તે જોખમ ગણાય. હા હા હા ! હે નિર્લજ્જ શત્રુ ! અધન્ય એવા આઠ કર્મરાશિ આ રાજબાલિકાને અત્યારે ઉદયમાં આવેલા છે. આ મારા કોઠાર સમાન પાપશરીરનું રૂપ દેખવાથી તેના નેત્રોમાં રાગની અભિલાષા થયેલી છે. હવે આ દેશનો ત્યાગ કરીને હું પ્રવ્રજ્યા અંગીકાર કરું. એ પ્રમાણે વિચારીને કુમાસ્વરે કહ્યું – હું શલ્યરહિત બનીને આપ સર્વેની ક્ષમા માંગુ છું. મારાથી અજાણતા કોઈ અપરાધ થયો હોય તો આપ પ્રત્યેકે પ્રત્યેક સભાજન મને ક્ષમા આપજો. ત્રિવિધ – ત્રિવિધે ત્રિકાલશુદ્ધિથી હું સભામંડપમાં રહેલા રાજકુળ અને નગરજનો આદિ સર્વેની ક્ષમા માંગુ છું એમ કહીને તે કુમાર રાજકુળથી બહાર નીકળી ગયો. પોતાના રહેઠાણ પહોંચી ગયો. ત્યાંથી માર્ગમાં ખાવા માટેનું પાથેય ગ્રહણ કર્યું. ફીણના જથ્થાના તરંગ સમાન સુકુમાલ સફેદ વસ્ત્રના બે ખંડ કરીને પહેર્યા. સજ્જનના હૃદય સમાન સરળ નેતર લતાની સોટી અને અર્ધઢાલ જમણા હાથમાં ગ્રહણ કર્યા. ત્યારપછી ત્રણે ભુવનમાં અદ્વિતીય ગુરુ એવા અરિહંત ભગવંતો, જગતમાં સૌથી શ્રેષ્ઠ ધર્મ, તીર્થંકરોએ કહેલ યથોક્ત વિધિથી સંસ્તવના, વંદન, સ્તુતિ, નમસ્કાર કરીને ચાલ – ચાલ કર્યા કર્યું. એ પ્રમાણે ચાલતા – ચાલતા કુમાર ઘણા દૂર દેશાંતરમાં ત્યાં પહોંચ્યા કે જ્યાં હિરણ્ણકરૂડી નામની રાજધાની હતી. તે રાજધાનીમાં રહીને વિશિષ્ટ ગુણવાળા ધર્માચાર્યના આવવાના સમાચાર મેળવવા માટે કુમાર શોધ કરતો હતો અને વિચારતો હતો કે જ્યાં સુધી વિશિષ્ટ ગુણવાળા ધર્માચાર્યનો યોગ ન થાય, ત્યાં સુધી મારે અહીં આ નગરમાં રોકાઈ જવું. એ પ્રમાણે વિચારતા કેટલાક દિવસો પસાર થયા. ઘણા દેશમાં વિસ્તાર પામેલી કીર્તિવાળા ત્યાંના રાજાની હું સેવા કરતો રહું. એમ મનમાં મંત્રણા ગોઠવીને પછી ત્યાંના રાજાને મળ્યો. કરવા યોગ્ય નિવેદન કર્યું. પછી રાજાએ તેનું સન્માન કર્યું અને રાજાની સેવા – ચાકરી તે કુમારે પ્રાપ્ત કરી. કોઈ સમયે એવા અવસર પ્રાપ્ત થયેલો જાણીને તે કુમારને તે રાજાએ પૂછ્યું – હે મહાનુભાવ ! હે મહાસત્ત્વ શાલી! આ તમારા હાથમાં કોના નામથી અલંકૃત મુદ્રારત્ન શોભી રહેલ છે? આટલો કાળ તમે કયા રાજાની સેવા કરી ? અથવા તમારા સ્વામીએ તમારો અનાદર કેમ કર્યો ? કુમારે રાજાને પ્રત્યુત્તર આપતા જણાવ્યું કે જેના નામથી અલંકૃત આ મુદ્રારત્ન છે, તેની મેં આટલો કાળ સેવા કરી. ત્યારપછી રાજાએ પૂછ્યું કે – તને કયા શબ્દના નામ વડે લોકમાં બોલાવાય છે ? તે કહો. કુમારે કહ્યું – ભોજન લીધા પહેલાં, હું તે ચક્ષુકુશીલ અધમનું નામ પણ ઉચ્ચારીશ નહીં. ત્યારે રાજાએ પૂછ્યું કે – અરે ! મહાસત્ત્વશાલી ! તેને તમે ચક્ષુકુશીલ એવા શબ્દોથી કેમ સંબોધન કરો છો ? તેમ જ જમ્યા વિના તેનું નામ ન ઉચ્ચારવાનું કારણ શું છે ? કુમારે કહ્યું કે – ચક્ષુ કુશીલનું નામ હું શબ્દપૂર્વક ઉચ્ચારીશ નહીં, કોઈ બીજા સ્થાનમાં કદાપિ તમને પ્રત્યક્ષ ખાત્રી થશે. વળી બીજા કોઈ નિરાંતના સમયે તે હકીકત કહીશ. ભોજન કર્યા વિના તેના નામનો શબ્દ ન બોલવો, તે કારણે મેં તેમનું નામોચ્ચારણ કરેલ નથી. કદાચ ભોજન કર્યા વિના તે ચક્ષુકુશીલ અધમનું નામ બોલું તો તે દિવસે ભોજન અને પાનની પ્રાપ્તિ ન થાય. ત્યારે હે ગૌતમ! અતિ વિસ્મય પામેલા એવા તે રાજાશ્રીએ કુતૂહલપણાથી જલદી રસોઈ મંગાવી. રાજકુમાર અને સર્વ પરિવાર સાથે ભોજનમંડપમાં બેઠો. અઢાર પ્રકારના મિષ્ટાન્ન, ભોજન, સુખડી, ખાજા અને વિવિધ પ્રકારની આહારની સામગ્રી મંગાવી. આ સમયે રાજાને કુમારે કહ્યું કે – ભોજન કર્યા પછી કહીશ. રાજાએ ફરી પણ કહ્યું કે – હે મહાસત્ત્વશાલી ! જમણા હાથમાં કોળીયાને ધારણ કરેલો છે. હવે નામ બોલો. કદાચ આ સ્થિતિમાં રહેલા આપણને કોઈ વિઘ્ન થાય, તો અમને પણ તે વાતની પ્રત્યક્ષ પ્રતીતી થાય. તો નગર સહિત સર્વે તમારી આજ્ઞા પામીને આત્મસહિતની સાધના કરવા પ્રવર્તમાન થઈશું. ત્યારપછી હે ગૌતમ! તે કુમારે આ પ્રમાણે કહ્યું – તે ચક્ષુકુશીલ, અધમ, દુરંત, પ્રાંત લક્ષણવાળા, ન દેખવાલાયક દુર્જાત જન્મવાળા તેનું આવું – આવું અમુક શબ્દથી બોલવા લાયક નામ છે. પરંતુ સ્પષ્ટ નામ જણાવ્યુ નહીં.. ત્યારપછી હે ગૌતમ ! શું બન્યું તે તું સાંભળ –. જેટલામાં તે શ્રેષ્ઠ કુમાર નામ બોલ્યો નામનો સંકેત કર્યો કે. તેટલામાં સૈન્ય ઘેરાઈ વળ્યું. બખ્તર પહેરીને સજ્જ થયેલા એવા. ઊંચો ધ્વજ ફરકાવતા એવા. તીક્ષ્ણ ધારદાર તલવાર, ભાલા, ચકચકાર કરતા ચક્રો વગેરે હથિયારો જેના અગ્રહસ્તમાં રહેલા છે તેવા, ‘હણો – હણો’ એવા હણના શબ્દોથી ભયંકર, ઘણાં યુદ્ધોના સંઘર્ષમાં કોઈ વખત પીઠ ન બતાવનાર, જીવનનો અંત કરનારા, અતુલ બળ પરાક્રમવાળા અને મહાબલી, એવા શત્રુસૈન્યના યોદ્ધાઓ ધસી આવ્યા. આ સમયે તે શ્રેષ્ઠ કુમારના ચરણોમાં, તે રાજા નમી પડ્યો. પ્રત્યક્ષ જોયેલા પ્રમાણથી તેમજ મરણના ભયથી આકુળ થવાના કારણે પોતાના કુળક્રમ ગત પુરુષકારની ગણના કર્યા વિના રાજા ત્યાંથી પલાયન થઈ ગયો – નાસી ગયો. એક દિશા પ્રાપ્ત કરી, પરિવાર સહિત તે રાજા ભાગવા માંડ્યો. હે ગૌતમ ! તે સમયે તે શ્રેષ્ઠ કુમારે ચિંતવ્યું કે મારા કુળક્રમમાં પીઠ બતાવવી એવું કોઈથી બનેલુ નથી. બીજી બાજુ અહિંસા લક્ષણ ધર્મને જાણનાર તેમજ પ્રાણાતિપાતના કરેલા પ્રત્યાખ્યાનવાળા એવા મને કોઈના ઉપર કંઈપણ પ્રહાર કરવો, તે લગીરે પણ યોગ્ય નથી. તો હવે મારે અત્યારે શું કરવું ? અથવા આગારવાળા ભોજન – પાણીના ત્યાગનું પચ્ચક્ખાણ કરું ? એક દૃષ્ટિમાત્રથી કુશીલનું નામ ગ્રહણ કરવામાં પણ આટલું મોટું નુકસાનકારક કાર્ય ઊભું થયું. તો મારે પણ મારા શીલની પરીક્ષા હવે અહીં કરવી જોઈએ. એમ વિચારીને તે શ્રેષ્ઠ કુમાર આમ કહેવા લાગ્યો કે, જો હું વાચા માત્રથી કુશીલ હોઉં તો આ રાજધાનીમાંથી ક્ષેમ, કુશળ, અક્ષત શરીરવાળો નીકળી શકીશ નહીં. જો હું મન – વચન – કાયા એમ ત્રણે પ્રકારથી, સર્વ પ્રકારે જો શીલયુક્ત હોઉં તો મારા ઉપર આ અતિ તીક્ષ્ણ ભયંકર અને જીવનો અંત કરનારા હથિયારનો ઘા ન થશો. ‘નમો અરિહંતાણં – નમો અરિહંતાણં’ આ પ્રમાણે બોલીને તે શ્રેષ્ઠ કુમાર જેટલામાં શ્રેષ્ઠ તોરણવાળા દરવાજાના દ્વાર તરફ ચાલ – ચાલ કરવા લાગ્યો. જેટલામાં હજી થોડા ભૂમિભાગમાં પગલા માંડતો હતો, તેટલામાં શોરબકોર કરતા કોઈએ કહ્યું કે – ભિક્ષુકના વેશમાં આ રાજા જઈ રહ્યો છે. એમ કહી આનંદમાં આવી જઈને તે બોલવા લાગ્યો કે – ‘હણો – હણો’, ‘મારો – મારો’. આવા પ્રકારના શબ્દો બોલતા તલવાર વગેરે હથિયારો ઊંચકીને પ્રવર બલવાળા યોદ્ધાઓ દોડી આવ્યા. અત્યંત ભયંકર, જીવનો અંત કરનાર, શત્રુ – સૈન્યના યોદ્ધાઓ ધસી આવ્યા, ત્યારે ખેદ વગરના, ધીમે – ધીમે નિર્ભયપણે ત્રાસ પામ્યા સિવાય તે અદીન મનવાળા શ્રેષ્ઠ કુમારે કહ્યું કે – અરે ઓ દુષ્ટ પુરુષો ! આવા ઘોર તામસ ભાવથી તમે મારી પાસે આવો. અનેક વખત શુભ અધ્યવ્યવસાયથી એકઠા કરેલા પુન્યની પ્રકર્ષતાવાળો હું એ જ છું. અમુક રાજા તમારો સાચો શત્રુ છે. તમે એમ ન બોલશો કે અમારા ભયથી રાજા અદૃશ્ય થયો છે. જો તમારામાં શક્તિ પરાક્રમ હોય તો પ્રહાર કરો. જેટલામાં તે શ્રેષ્ઠ કુમાર આટલું બોલ્યો તેટલામાં તો તે સર્વે તે જ ક્ષણે ત્યાં જ સ્તંભી ગયા. હે ગૌતમ ! શીલાલંકૃત પુરુષની વાણી દેવતાઓને માટે પણ અલંઘનીય જ કહેલી છે. તે કુમાર નિશ્ચલ દેહવાળો થયો. ત્યારપછી ધસ કરતાક મૂર્ચ્છા પામીને ચેષ્ટા રહિત થઈને ભૂમિ ઉપર તે શ્રેષ્ઠ કુમાર ઢળી પડ્યો. હે ગૌતમ ! એ અવસરે કપટી અને માયાવી તે અધમરાજા એ સર્વ ભ્રમણ કરતા લોકોને અને સર્વત્ર રહેલા એવા ધીર, સમર્થ, ભીરુ, વિચક્ષણ, મૂર્ખ, શૂરવીર, કાયર, ચતુર, ચાણક્ય સમાન બુદ્ધિશાળી, બહુ પ્રપંચોથી ભરેલા સંધિ કરાવનાર, વિગ્રહ કરાવનાર, ચતુર રાજસેવકો વગેરે પુરુષોને કહ્યું – અરે ! આ રાજધાનીમાંથી તમે જલદી હીરા, નીલરત્ન, સૂર્યકાંતમણિ, ચંદ્રકાંતમણિ, શ્રેષ્ઠમણિ અને રત્નના ઢગલાઓ, હેમ – અર્જુન, તપનીય – જાંબુનદ સુવર્ણ વગેરે લાખ ભાર પ્રમાણ ગ્રહણ કરી લો. વધારે કેટલું કહેવું ? વિશુદ્ધ બહુ જાતિવંત એવા મોતીઓ, વિદ્રુમ, પરવાળા આદિ લાખો ખારી એ જાતનું તે સમયે ચાલતું પાલી સમાન માપ વિશેષ. તેનાથી ભરપૂર ભંડાર ચતુરંગ સેનાને આપી દો. ખાસ કરીને સુગૃહીત, સવારના પહોરમાં ગ્રહણ કરવા લાયક નામવાળા એવા તે પુરુષસિંહ, વિશુદ્ધ શીલવાળા ઉત્તમ કુમારના સમાચાર લાવો જેથી હું શાંતિ પામું. હે ગૌતમ ! ત્યારપછી રાજાને પ્રણામ કરીને તે રાજસેવક પુરુષો ઉતાવળા ઉતાવળા, વેગથી, ચપળતાથી, પવન સમાન ગતિથી ચાલે તેવા ઉત્તમ પ્રકારના અશ્વો ઉપર આરૂઢ થઈને – વનમાં ઝાડીમાં, પર્વતની ગુફાઓમાં અને બીજા – બીજા જે કોઈ એકાંત પ્રદેશો હતા ત્યાં ગયા. ક્ષણવારમાં રાજધાનીમાં પહોંચ્યા. ત્યારે જમણી અને ડાબી બાજુના કર – પલ્લવથી મસ્તકના કેશનો લોચ કરતો કુમાર જોવામાં આવ્યો. તેની આગળ સુવર્ણના આભૂષણો અને વસ્ત્રોની સજાવટયુક્ત દશે દિશાઓને પ્રકાશિત કરતા, જય – જયકારના મંગલ શબ્દો ઉચ્ચારતા, રજોહરણ પકડેલા અને હસ્ત – કમળની અંજલી વડે યુક્ત થયેલા દેવતાઓ ઇત્યાદિને તેઓએ જોયા. તેમને જોઈને વિસ્મય પામેલા મનવાળા, લેપકર્મની બનાવેલી પ્રતિમાની જેમ સ્થિર ઊભા રહ્યા. આ સમયે હે ગૌતમ ! હર્ષપૂર્ણ હૃદયવાળા અને રોમાંચના કંચૂકથી આનંદિત થયેલા શરીરવાળા અને આકાશમાં રહેલા – એવા પ્રવચન દેવતાએ ‘નમો અરિહંતાણં’ એમ ઉચ્ચારણ કરીને તે કુમારને આ પ્રમાણે કહ્યું – | ||
| Mool Sutra Transliteration : | [sutra] se bhayavam kim puna kaunam erisa sulahabohi jaya sa sugahiyanamadhejja mahani jie eyavaiyanam bhavva-sattanam anamta samsara ghora dukkha samtattanam saddhamma desanaihim tu sasaya suha payanapuvvagamabbhuddharanam kayam ti. Goyama jam puvvim savva bhava bhavamtaramtarehim nam nisalle ajamma-loyanam daunam suddhabhavae jahovaittham payachchhittam kayam. Payachchhittasamattie ya samahie ya kalam kaunam sohamme kappe surimdaggamahisi jaya tamanubhavenam. Se bhayavam kim se nam mahani jive tabbhavamtarammi samani niggamthi ahesi je nam nisallamaloetta nam jahovaittham payachchhittam kayam ti. Goyama je nam se mahani jive se nam tajjamme bahuladdhisiddhi jue mahiddhiyatte sayalagunaharabhue uttama silahitthiya tanu mahatavassi jugappahane samane anagare gachchhahivai ahesi no nam samani. Se bhayavam ta kayarenam kammavivagenam tenam gachchhahivaina hounam puno itthittam samajjiyam ti. Goyama maya pachchaenam. Se bhayavam kayarenam se maya pachchae je nam payanu-kaya-samsare vi sayala pavayayana vibuha jana nimdie surahi bahu davva ghaya khamda chunna susamkariya samabhava pamana paga nipphanna moyaga mallage iva savvassa bhakkhe sayala dukkha kesanimalae sayala suha- sahanassa paramapavittumassa nam ahimsa lakkhana samana dhammassa vigghe, saggalanirayadarabhue, sayala ayasa akitti kalamka kali kalaha verai pava nihane, nimmala kulassa nam duddharisa akajja kajjala kanha masi khampane, te nam gachchhahivaina itthibhave nivva-ttie tti. Goyama no tenam gachchhahivaitte tthienam anumavi maya kaya. Se nam taya puhaivai chakkahare bhavittanam paraloga bhirue nivvinna kamabhoge tanamiva parichichchanam tam tarisam choddasa rayana navanihito, chosatthi sahasse varajuvainam, battisam sahassio anavai vi vara narimda chhannaui gamakodio java nam chha khamda bharahavasassa nam devimdovamam maharaya lachchhittiyam bahupunna choie nisamge pavvaie ya theveneva kalenam sayala gunohadhari mahatavassi suyahare jae. Jogge naunam saguruhim gachchhahivai samanunnae, tahim cha goyama te nam sudittha suggai pahenam jahovaittham samanadhammam samanutthemanenam uggabhiggaha viharattae ghora parisahovasaggahiyasanenam, raga ddosa kasaya vivajjanenam, agamanusarenam tu vihie ganaparivalanenam, ajammam samani kappa paribhoga vajjanenam, chhakkaya samarambha vivajjanenam, isim pi divvoraliya mehuna parinama vippamukkenam, iha paralogasamsainiyana mayai salla vippamukkenam, nisalla loyana nimdana garahanenam, jahovaittha-payachhittakaranenam, savvatthapadibaddhattenam, savvapamayalambanavippamukkena ya nidaddha avasesikae anegabhavasamchie kammarasi, annabhave te nam maya kaya. Tappachchaena goyama esa vivago. Se bhayavam kayara u na annabhave te nam mahanubhage nam maya kaya jie nam eriso daruno vivago goyama tassa nam mahanubhagassa gachchhahivaino jivo anunahie lakkhe ime bhavaggahana samanna-narimdassa nam itthittae dhuya ahesi. Annaya pariniyanamtaram mao bhatta. Tao naravaina bhaniya jaha bhadde ete tujjham pamcha sae sugamanam demu, jahichchhae amdhanam, vigalanam, apamgamanam, anahanam, bahu vahi veyana parigaya sariranam, savva loya paribhuyanam daridda dukkha dohagga kalamkiyanam jamma dariddanam, samananam, mahananam, vihaliyanam cha sambamdhi bamdhavanam, jam jassa ittham bhattam va, panam va, achchhayanam va, java nam dhana dhanna suvanna hirannam, va kunasu sayala sokkhadayagam sampunnam jivadayam ti. Jenam bhavamtaresum pi na hosi sayalajana suhappiyagariya savva paribhuya gamdha malla tambola sa malahanai jahichchhiya bhogopabhogavajjiya hayasa dujamma jaya niddaddhanamiya ramda. Tahe goyama sa taha tti padivajjiuna pagalamtaloyanamsujalaniddhoyakavoladesa usarasumbha-samannughaggharasara bhaniumadhatta-jaha nam na yanimo ham pabhuyamalavittanam, niggachchhaveha lahum katthe, raeha mahai chiyam, niddehemi attanagam na kimchi mae jivamanie pavae, ma ham kahimchi kamma parinai-vasenam mahapavitthi chavala sahavattae eyassa tujjhamasarisanamassa nimmala jasa kitti bhariya bhuvanoyarassa nam kulassa khampanam kaham, jena malini bhavejja savvamavi kulam amhanam ti. Tao goyama chimtiyam tena naravaina jaha nam aho dhanno ham jassa aputtassa vi ya erisa dhuya, aho vivegam baliyae, aho buddhi, aho panna, aho veraggam, aho kula kalamka bhiruyattanam, aho khane khane vamdaniya esa. Jie ee mahamte guna ta java nam majjha gehe parivase esa. Tava nam mahamahamte mama see aho ditthae sambhariyae samlaviyae cheva sujjhiyae imae ta aputtassa nam majjham esa cheva puttatulla tti chimtiunam bhaniya goyama sa tena naravaina jaha nam na eso kulakkamo amhanam vachchhe jam kattharohanam kirai tti. Ta tumam silacharittam parivale-mani danam desu jahichchhae, kunasu ya posahovavasaim, visesenam tu jivadayam, eyam rajjam tujjham ti. Ta nam goyama janagenevam bhaniya thiya sa. Samappiya ya kamchuinam amteurarakkhapalanam. Evam cha vachchamtenam kalasamaenam tao nam kalagae se narimde. Annaya samjujjiunam mahamaihim nam mamtihim kao tie balae rayabhiseo. Evam cha goyama diyahe diyahe dei atthanam. Aha annaya tattha nam bahu vamda chatta bhatta tadiga kappadiga chaura viyakkhana mamti mahamtagai purisa saya samkula atthanam mamdava majjhammi sihasanovavitthae kammaparinaivasenam saragahilasae chakkhue nijjhae tae savvuttama ruva jovvana lavanna siri sampaovavee bhaviya jivai payatthe ege kumaravare. Muniyam cha tena goyama kumarenam jaha nam–ha ha mamam pechchhiyagaya esa varai, ghoramdhayaramanamta dukkhadayagam payalam, ta ahanno ham jassa nam erise poggala samudae tanu ragajamte, kim mae jiviena de siggham karemi aham imassa nam pavasarirassa samtharam, abbhutthemi nam sudukkaram pachchhittam, java nam kauna sayala samga parichchayam samanutthemi nam sayalapavaniddalane anagaradhamme, sidhili karemi nam anega bhavamtara viinne suduvvimokkhe, pava bamdhana samghae, dhi ddhi ddhi avvavatthiyassa nam jivalogassa, jassa nam erise anappavase imdiyagame. Aho aditthaparaloga pachchavayayalogassa, aho ekkajammabhinivitthachittaya, aho avinnaya kajjakajjaya, aho nimmeraya, aho nirapparihasaya, aho parichattalajjaya ha ha ha na juttama-mhanam khanamavi vilambium ettham erise sudinnivarasajjapavagame dese. Ha ha ha dhattharie ahanne nam kammattharasi jam suiriyam eie rayakula baliyae imenam kuttha pava sarira ruva paridamsanenam nayanesum ragahilase. Parichechchanam ime visae tao genhami pavajjam ti chimtiunam bhaniyam goyama tenam kumaravarenam, jaha nam khamtamarisiyam nisallam tiviham tivihenam tigaranasuddhie savvassa atthana mamdava raya kula pura janasse ti bhaniunam viniggao rayaulao patto ya niyayavasam. Tattha nam gahiyam pachchhayanam do khamdikaunam cha siyam phenavalitaramgamauyam sukumalavattham parihienam addhaphalage gahienam dahinahatthenam suyana jana hiyae iva saralavettalayakhamde. Tao kaunam tihuyanekkagurunam arahamtanam bhagavamtanam jagappavaranam dhammam titthamkaranam jahuttavihinabhisamthavanam bhavavamdanam, se nam chalachavalagai patte nam goyama duram desamtaram se kumare, java nam hirannukkarudi nama rayahani. Tie rayahanie dhammayariyanam gunavisitthanam pauttim annesamane chimtium payatte se kumare, jaha nam java nam na kei gunavisitthe dhammayarie mae samuvaladdhe ta vihaim cheva mahim vi chitthiyavvam, ta gayani kaivayani diyahani, bhayami nam esa bahu desa vikkhaya kitti naravarimde. Evam cha mamtiuna java nam dittho raya. Kayam cha kayavvam, sammaniyao ya naranahenam. Padichchhiya va. Annaya laddhavasarenam puttho so kumaro goyama tenam naravaina jaha nam bho bho mahasatta kassa namalamkie esa tujjham hatthammi virayae muddarayane ko va te sevio evaiyam kalam ke va avamane pakae tuha samini tti. Kumarenam bhaniyam jaha nam jassa namalamkienam ime muddarayane se nam mae sevie evaiyam kalam, je nam me sevie evaiyam kalam tassa namalamkienam ime mudda rayane. Tao naravaina bhaniyam– jaha nam kim tassa saddakaranam ti. Kumarena bhaniyam nahamajimienam tassa chakkhukusila-hammassa nam saddakaranam samuchcharemi. Tao ranna bhaniyam jaha nam–bho bho mahasatta keriso una so chakkhukusilo bhanne kim va nam ajimiehim tassa saddakaranam no samuchchariyae kumarena bhaniyam jaha nam chakkhukusilo tisatthie thanamtarehimto jai kahai iha tam ditthapachchayam hohi, to puna visattho sahihami. Jam puna tassa ajimiehim saddakaranam etenam na samuchcharie jaha nam jai kahai ajimiehim cheva tassa chakkhu-kusilahamassa namaggahanam kirae, ta nam natthi tammi diyahe sampatti panabhoyanassa tti. Tahe goyama paramavimhienam ranna kouhallena lahum hakkaraviya rasavai, uvavittho ya bhoyanamamdave raya saha kumarenam asesa-pariyanenam cha anaviyam attharasa khamda khajjaya viyappam nanaviham aharam, eyavasarammi bhaniyam naravaina jaha nam bho bho mahasatta bhanasu nisamko tumam sampayam tassa nam chakkhukusilassa nam saddakaranam. Kumarena bhaniyam jaha nam naranaha bhanihami nam bhuttuttarakalenam. Naravaina bhaniyam– jaha nam– Bho mahasatta dahina kara dharienam kavalenam sampayam cheva bhanasu, jenam khu jai eyae kodie samthiyanam kei vigghe havejja tanamamhe vi suditthapachchae samteura purassare tujjhanattie attahiyam samanuchitthamo. Tao nam goyama bhaniyam tena kumarenam–jaha nam eyam eyam amugam saddakaranam tassa chakkhu-kusilahamassa nam duramtapamtalakkhana adatthavva dujjaya jammassa tti. Ta goyama java nam cheva iyam samullave se nam kumaravare tava nam anohiya pavittiena eva samuddhusiyam takkhana parachakkenam tam rayahanim samuddhaie nam sannaddha-baddhuddhae nisiya karavala kumta vipphuramta chakkai paharanadovavaggapani hana, hana, hana, ravabhisana bahu samara samghatta dinna pitthi jiyamtakare, aula bala parakkame nam mahabale parabale johe. Eyavasarammi u kumarassa chalanesu nivadiunam ditthapachchae marana bhayaulattae aganiyakulakkamapurisayaram vippanase disimekka-masaittanam sa parikare panatthe se nam naravarimde. Etthamtarammi chimtiyam goyama tenam kumarenam jaha nam na merisam kulakkamemhanam jam patthim davijjai, no nam tu pahariyavvam mae kassavi nam ahimsa-lakkhana-dhammam viyanamanenam kaya panaivaya pachchakkhanenam cha, ta kim karemi nam sagare bhattapanainam pachchakkhane ahava nam karemi jao ditthenam tava mae ditthi-metta kusilassa namaggahanenavi emahamte samvihanage, ta sampayam kusilassavi nam ettham parikkham karemi tti. Chimtiunam bhaniumadhatte nam goyama se kumare jaha nam jai ahayam vayamettenavi kusilo ta nam ma niharejjaha. Akkhaya tanum khemenam eyae rayahanie. Aha nam mano vai kayatienam savvapayarehi nam silakalio, ta ma vahejja mamovarim ime sunisie darune jiyamtakare paharane nihae. Namo namo arahamtanam. Ti bhaniuna java nam pavara-torana duvarenam chala chavala gai jaumaraddho. Java nam parikkame thevam bhumibhagam tava nam hellaviyam kappadiga vesenam gachchhai esa naravai tti kaunam sarahasam hana hana mara mara tti bhanamanukkhittakaravaladi paharanehim pavara-balajohehim. Java nam samuddhaie achchamta bhisane jiyamtakare parabala johe. Tava nam avisanna anudduyara bhiya atattha adinamanasenam goyama bhaniyam kumarenam jaha nam bho bho dutthapurisa mamovarim cheha erisenam ghora tamasa bhavenam annie asaim pi suhajjhavasaya samchiya punna pabbhare esa aham se tumha padisattu amugo naravati. Ma punovi bhanejjasu jaha nam nilukko amhanam bhaenam, ta pahare-jjasu jai atthi viriyam ti. Javettiyam bhane tava nam takkhanam cheva thambhie te savve goyama para bala johe silahitthiyattae tiyasanam pi alamghanijjae tassa bharatie jae ya nibbala-dehe. Tao ya nam dhasa tti muchchhiunam nichchetthe nivadie dharanivatthe se kumare. Eyavasarammi u goyama tenam narimdahamenam gudhahiyaya mayavina vutte dhire savvatthavi samatthe savvaloya samamtadhire bhiru viyakkhane mukkhe sure kayare chaure chanakke bahupavamchabharie samdhi viggahie niutte chhaille purise jaha nam bho bho turiyam raya-hanie vajjimda nila sasi surakamtadie pavara mani rayana rasie hemajjuna tavaniya jambunaya suvanna bharalakkhanam, kim bahuna visuddhabahujachcha mottiya viddumakhari lakkha padipunnassa nam kosassa chauramgassa balassa. Visesao nam tassa sugahiya namagahanassa purisa sihassa silasuddhassa kumaravarasse ti pauttim aneha jenaham nivvuo bhavejja. Tahe naravaino panamam kaunam goyama gae te niuttapurise java nam turiyam chala chavala jaina kama pavana vegehim nam aruhiunam jachcha turamgamehim niumja girikamdaruddesa pairikkao khanena patte rayahanim, dittho ya tehim vamadahinabhuya pallavehim vayanam siroruhe vilumpamano kumaro, tassa ya purao suvannabharana-nevachchha dasa disasu ujjoyamani jaya jaya saddamamgala muhala rayaharana vavadobhayakara kamala viraiyamjali devaya. Tam cha datthuna vimhiya bhuyamane lippa-kamma-nimmavie. Eyavasarammi u goyama saharisa romamcha kamchupulaiyasarirae namo arahamtanam ti samuchchariunam bhanire gayanatthiyae pavayana devayae se kumare. Tam jaha– | ||
| Sutra Meaning Transliteration : | He bhagavan ! Te brahmanie evum shum karyum hatum ke jethi a pramane sulabhabodhi pamine savarana pahoramam nama grahana karava layaka bani\? Temaja tena upadeshathi aneka bhavyajivo, nara ane narina samudaya ke jeo anamta samsarana ghora duhkhamam sabadi rahela hata temane sumdara dharmadeshana vagere dvara shashvata sukha apine tenie temano uddhara karyo\? He gautama ! Tene purvabhavamam aneka sumdara bhavana sahita shalya vagarani bani, janmathi mamdine chhevata sudhina lagela doshoni shuddha bhavo sahita alochana apine yathopadishta prayashchitta karelum. Tyarapachhi samadhi sahita kaladharma pamine tena prabhave saudharma devalokamam indra maharajani agramahishi evi mahadevipane teni utpanna thai hati. He bhagavan ! Shum te brahmanino jiva tena agala bhavamam nirgranthi shramani hato ke jene nihshalyapane alochana karine upadesha karaya anusara prayashchitta karelum\? He gautama ! Te brahmanina jive tena agalana bhavamam ghani ja labdhi temaja siddhi prapta kareli hati. Tenie jnyana, darshana, charitra, ratnani mahariddhi melaveli. Samagra gunona adharabhuta uttama, shilabhushanane dharana karanara shariravala, mahatapasvi, yugapradhana, shramana anagara ane gachchhanayaka hata pana shramani na hata. He bhagavan ! Kaya karmana vipakathi gachchhadhipati thaya pachhi pana tene stritva karma uparjana karyum\? He gautama ! Maya karavana karane. He bhagavan ! Tene evum mayanum karana shum thayum ke – jeno samsara patalo padelo chhe. Teva atmae pana samagra papana udayathi malanaru, ghana lokothi nimdita tatha. Sugamdhi ghana dravyo, ghi, khamda, sara vasananum churna pramana ekatha karine banavela pakana ladavana patrani jema sarvane bhogya, Samagra duhkha ane kaleshana sthanaka, Samagra sukhane gali janara, Parama pavitra uttama eva ahimsa lakshana svarupa shramanadharmamam vighna – amtarayabhuta, Svargani argala ane narakana dvara samana, Samagra apayasha, apakirti, kalamka, kajiya adi vaira vagere papana nidhana rupa, tatha –. Nirmala kulane akshamya, akaryarupa shyama kajala sarakha kala kuchadathi kalamkita karanaru evum, Stripanane te gachchhadhipatie uparjana karyum\? He gautama ! Gachchhadhipatipanamam rahela eva tene nanamam nani pana maya kari na hati. Pahelam te chakravarti raja thaine paraloka bhiru, kamabhogathi kamtalela eva tene tanakhalani jema tevi chakravarti ni samriddhi, chauda ratno, nava nidhana, 64,000 shreshtha yuvatio, 32,000 ajnyamkita shreshtha rajao, 96 karoda gamo yavat chha khamdanum a bharatakshetranum sampurna rajya arthat chakravartipanani sarva samriddhi. Devendrani upama samana maharajyani samriddhi tyajine, Ghana punyathi prerayelo evo te chakravarti, Nihsamga banine tene pravrajya amgikara kari. Alpa samayamam teo samagra gunadhari mahatapasvi ane shrutadhara maharshi bani gaya. Temani yogyata janine uttama eva guru maharajae temane gachchhadhipati padani anujnya kari. He gautama ! Tyam pana jene sadgatino marga acharine janelo chhe, yathopadishta shramanadharmane sari rite palana karata – karata, ugra abhigrahone dharana karata, ghora ane ugra parishaha tatha upasargone sahana karata – karata ane raga, dvesha tatha kashayono tyaga karata potanum jivana vyatita kari rahya hata. Agamokta vidhananusara gachchhanum palana karata hata, vali jivana paryanta sadhvie vahori lavelano paribhoga chhodela hato. Chhakaya jivono samarambha varjata eva tatha lagira pana divya ke audarika maithuna parinamone na karata tatha. A loka ke paralokana samsarika sukhoni ashamsane na karata, niyanathi ane maya shalyathi mukayela hata. Nihshalyapane temane alochana, nimdana, garhanapurvaka yathopadishta prayashchittanum sevana karata hata. Sarve pramadana alambanathi sarvatha mukta thayela. Aneka bhavamam uparjana karela eva ane nahim khapavela eva karmarashine jemane ghana khapavine ghana alpa pramanavala stripanana karanabhuta je karmo purve karela hata. Teva karmo temane baki anya bhavamam maya – kareli tena nimittathi bamdhela hata, te karmano a udaya chhe. He bhagavan ! Anya bhavamam te mahanubhave kevi rite maya kari ke jeno ava prakarano bhayamkara karmodaya thayo\? He gautama ! Te mahanubhava gachchhadhipatino jiva ochha ke adhika nahim eva barabara lakhamam bhava pahelam samanya rajani strini putripane utpanna thayela hato. Koi samaye lagna thaya pachhi turamta teno pati mrityu pamyo. Tyare tena pitae rajakumvarine kahyum ke, he bhadre! Hum tane mara rajyamamthi 500 gamo apum chhum, teni avakamamthi tari ichchha pramane amdhone, adhura amgavalane, na chali shakata hoya teva apamgone, ghani vyadhi vedanaothi vyapta shariravalane tatha. Sarva lokothi parabhava pamelaone, daridra – duhkha – durbhagyathi kalamkita thayelaone, janmathi daridro hoya tevaone, tatha. Shramanone, shravakone, mumjhayelaone, sambamdhi bamdhuone – Je koine je ishta hoya teva bhojana, pani, vastro yavat dhana – dhanya, suvarna – hiranya ke samagra sukhana apanara, sampurna daya karine abhayadana apa. Jenathi have bhavamtaramam pana samagra lokone apriyakarini, sarvane parabhava karavana sthanabhuta tum na tha. Temaja gamdha, pushpamala, tambola, vilepana, amgaraga vagere ichchha mujabana bhoga – upabhogana sadhana vagarani na tha. Apurna manorathavali, duhkhi janma apanari patni, vamdhya, ramda vagere duhkhavali tum na tha. Tyare he gautama ! Tene ‘tahatti’ kahi te vata svikari – paramtu tenina netramamthi hada – hada karata ashrujalathi jeno kapola bhaga dhovai rahela chhe, tevi khokhara svarathi kaheva lagi ke vadhare bolavanum hum janati nathi. Ahimthi apa jaine jaladithi kashthani eka moti chittane taiyara karavo. Jethi mara dehane hum temam bali namkhu. Papini evi mane have jivavanum kami ja prayojana nathi. Rakhene kadacha karma parinatine adhina thaine mahapapi strina chamchala svabhavapanane karane apana a asadharana prasiddha namavala ane akha jagatamam jeni kirti ane pavitra yasha bharelo chhe eva apana kulane kadacha kalamka lagadum. A mara nimitte apanum sarva kula malina bani jaya tevum bane, tena karata maravu sarum.. Tyarapachhi te rajae chimtavyum ke kharekhara hum adhanya chhum ke aputravala eva mane avi ratna samana putri mali. Aho ! A balikano viveka! Aho ! Teni buddhi! Aho ! Teni prajnya! Aho ! Teno vairagya! Aho ! Tenum kulane kalamka lagavanum bhiru panu! Aho ! Kharekhara kshane – kshane a balika vamdaniya chhe. Jena ava mahana guno chhe, te jyam sudhi mara gharamam vasa karashe, tyam sudhi marum kalyana thashe. Tenine jovathi, teninum smarana karavathi, teni sathe bolavathi pana maro atma nirmala thashe, to putra vagarana mane a putri pana putrani samana ja thao, ema vicharyum. E pramane vicharine rajae kahyum – he putri ! Apana kulana rivaja pramane kashthani chittamam ramdavanum hotum nathi. To tum shila ane shravaka dharmarupa charitranum palana kara. Danashalamam dana apa. Tari ichchha mujaba paushadhopavasa adi kara. Khasa karine jivadayana karyo kara. A rajya pana tarum ja chhe. Tyarapachhi he gautama ! Pitarajae e pramane kahya pachhi tene chittamam padavanum mamdi valine mauna rahi. Pachhi pitae amtahpurana rakshapala sevakane sompi. E pramane kala samaya vitata koika samaye te raja mrityu pamyo. Pachhi koi samaye mahabuddhishali mamtrioe ekatha thai nirnaya karyo ke a kumvarino ja ahim rajyabhisheka karavo. Pachhi tenino rajyabhisheka karyo. He gautama ! Tyarapachhi te roja sabhamamdapamam besati hati. Have koika samaye tyam rajyasabhamam ghana buddhivana jano, vidyarthio, bhatto, tadigo, mutsaddio, chaturo, vichakshano, mamtrijano, mahamto, ityadi semkado purushothi bharachaka a sabhamamdapana madhyabhagamam rajasimhasana upara bethela, karma parinatine adhina thayela rajakumvarie raga sahita abhilashavala netrathi – Sarvottama lavanya, shobhani sampattivala, jivadika padarthona sumdara jnyanavala eka uttama kumarane joyo. He gautama ! Kumara tenina manogata bhava samaji gayo. Te vicharava lagyo ke mane dekhine a bichari rajakumvari ghora, amdhakarapurna ane atyamta duhkhadayaka patalamam pahomchi gai chhe. Kharekhara ! Hum adhanya chhum ke ava prakarana raga utpanna thavana yamtra, samana, pudgalana samuhavala mara dehane joine patamgiya maphaka kama dipakamam jhampalave chhe, have mare jivine shum karavum\? To have hum jaladi a papa sharirane vosiravum. A mate hum ati dushkara prayashchitta karisha. Samagra samgano tyaga karava rupa, samagra papano vinashakarta eva anagara dharmane amgikara karisha. Aneka purvabhavomam ekatha karela, duhkhe karine chhodi shakaya teva papabamdhanana samuhane shithila karisha. Ava avyavasthita jivalokane dhikkara thao ke jemam indriyona varga a rite paradhina thaya chhe. Aho ! Kevi kamanasibi chhe ke loka – paralokana nukasana prati a najara pana karata nathi. Aho ! Eka janma mate a chittano kevo duragraha thayo chhe? Aho ! Karyakaryani ajnyanata, Aho ! A maryada rahitapanum, Aho ! Lajjano jene tyaga karyo chhe. Arere ! Mara sarakhane a sthitimam kshanavara pana vilamba karavo te lagira pana uchita nathi. Duhkhe karine atakavi shakaya teva tatkala papanum agamana thatum hoya teva sthanamam rahevum te jokhama ganaya. Ha ha ha ! He nirlajja shatru ! Adhanya eva atha karmarashi a rajabalikane atyare udayamam avela chhe. A mara kothara samana papashariranum rupa dekhavathi tena netromam ragani abhilasha thayeli chhe. Have a deshano tyaga karine hum pravrajya amgikara karum. E pramane vicharine kumasvare kahyum – hum shalyarahita banine apa sarveni kshama mamgu chhum. Marathi ajanata koi aparadha thayo hoya to apa pratyeke pratyeka sabhajana mane kshama apajo. Trividha – trividhe trikalashuddhithi hum sabhamamdapamam rahela rajakula ane nagarajano adi sarveni kshama mamgu chhum Ema kahine te kumara rajakulathi bahara nikali gayo. Potana rahethana pahomchi gayo. Tyamthi margamam khava matenum patheya grahana karyum. Phinana jaththana taramga samana sukumala sapheda vastrana be khamda karine paherya. Sajjanana hridaya samana sarala netara latani soti ane ardhadhala jamana hathamam grahana karya. Tyarapachhi trane bhuvanamam advitiya guru eva arihamta bhagavamto, jagatamam sauthi shreshtha dharma, tirthamkaroe kahela yathokta vidhithi samstavana, vamdana, stuti, namaskara karine chala – chala karya karyum. E pramane chalata – chalata kumara ghana dura deshamtaramam tyam pahomchya ke jyam hirannakarudi namani rajadhani hati. Te rajadhanimam rahine vishishta gunavala dharmacharyana avavana samachara melavava mate kumara shodha karato hato ane vicharato hato ke jyam sudhi vishishta gunavala dharmacharyano yoga na thaya, tyam sudhi mare ahim a nagaramam rokai javum. E pramane vicharata ketalaka divaso pasara thaya. Ghana deshamam vistara pameli kirtivala tyamna rajani hum seva karato rahum. Ema manamam mamtrana gothavine pachhi tyamna rajane malyo. Karava yogya nivedana karyum. Pachhi rajae tenum sanmana karyum ane rajani seva – chakari te kumare prapta kari. Koi samaye eva avasara prapta thayelo janine te kumarane te rajae puchhyum – he mahanubhava ! He mahasattva shali! A tamara hathamam kona namathi alamkrita mudraratna shobhi rahela chhe? Atalo kala tame kaya rajani seva kari\? Athava tamara svamie tamaro anadara kema karyo\? Kumare rajane pratyuttara apata janavyum ke jena namathi alamkrita a mudraratna chhe, teni mem atalo kala seva kari. Tyarapachhi rajae puchhyum ke – tane kaya shabdana nama vade lokamam bolavaya chhe\? Te kaho. Kumare kahyum – bhojana lidha pahelam, hum te chakshukushila adhamanum nama pana uchcharisha nahim. Tyare rajae puchhyum ke – are ! Mahasattvashali ! Tene tame chakshukushila eva shabdothi kema sambodhana karo chho\? Tema ja jamya vina tenum nama na uchcharavanum karana shum chhe\? Kumare kahyum ke – chakshu kushilanum nama hum shabdapurvaka uchcharisha nahim, koi bija sthanamam kadapi tamane pratyaksha khatri thashe. Vali bija koi niramtana samaye te hakikata kahisha. Bhojana karya vina tena namano shabda na bolavo, te karane mem temanum namochcharana karela nathi. Kadacha bhojana karya vina te chakshukushila adhamanum nama bolum to te divase bhojana ane panani prapti na thaya. Tyare he gautama! Ati vismaya pamela eva te rajashrie kutuhalapanathi jaladi rasoi mamgavi. Rajakumara ane sarva parivara sathe bhojanamamdapamam betho. Adhara prakarana mishtanna, bhojana, sukhadi, khaja ane vividha prakarani aharani samagri mamgavi. A samaye rajane kumare kahyum ke – bhojana karya pachhi kahisha. Rajae phari pana kahyum ke – he mahasattvashali ! Jamana hathamam koliyane dharana karelo chhe. Have nama bolo. Kadacha a sthitimam rahela apanane koi vighna thaya, to amane pana te vatani pratyaksha pratiti thaya. To nagara sahita sarve tamari ajnya pamine atmasahitani sadhana karava pravartamana thaishum. Tyarapachhi he gautama! Te kumare a pramane kahyum – Te chakshukushila, adhama, duramta, pramta lakshanavala, na dekhavalayaka durjata janmavala tenum avum – avum amuka shabdathi bolava layaka nama chhe. Paramtu spashta nama janavyu nahim.. Tyarapachhi he gautama ! Shum banyum te tum sambhala –. Jetalamam te shreshtha kumara nama bolyo namano samketa karyo ke. Tetalamam sainya gherai valyum. Bakhtara paherine sajja thayela eva. Umcho dhvaja pharakavata eva. Tikshna dharadara talavara, bhala, chakachakara karata chakro vagere hathiyaro jena agrahastamam rahela chhe teva, ‘Hano – hano’ eva hanana shabdothi bhayamkara, Ghanam yuddhona samgharshamam koi vakhata pitha na batavanara, Jivanano amta karanara, Atula bala parakramavala ane mahabali, Eva shatrusainyana yoddhao dhasi avya. A samaye te shreshtha kumarana charanomam, te raja nami padyo. Pratyaksha joyela pramanathi temaja maranana bhayathi akula thavana karane potana kulakrama gata purushakarani ganana karya vina raja tyamthi palayana thai gayo – nasi gayo. Eka disha prapta kari, parivara sahita te raja bhagava mamdyo. He gautama ! Te samaye te shreshtha kumare chimtavyum ke mara kulakramamam pitha batavavi evum koithi banelu nathi. Biji baju ahimsa lakshana dharmane jananara temaja pranatipatana karela pratyakhyanavala eva mane koina upara kamipana prahara karavo, te lagire pana yogya nathi. To have mare atyare shum karavum\? Athava agaravala bhojana – panina tyaganum pachchakkhana karum\? Eka drishtimatrathi kushilanum nama grahana karavamam pana atalum motum nukasanakaraka karya ubhum thayum. To mare pana mara shilani pariksha have ahim karavi joie. Ema vicharine te shreshtha kumara ama kaheva lagyo ke, Jo hum vacha matrathi kushila houm to a rajadhanimamthi kshema, kushala, akshata shariravalo nikali shakisha nahim. Jo hum mana – vachana – kaya ema trane prakarathi, sarva prakare jo shilayukta houm to mara upara a ati tikshna bhayamkara ane jivano amta karanara hathiyarano gha na thasho. ‘Namo arihamtanam – namo arihamtanam’ a pramane boline te shreshtha kumara jetalamam shreshtha toranavala daravajana dvara tarapha chala – chala karava lagyo. Jetalamam haji thoda bhumibhagamam pagala mamdato hato, Tetalamam shorabakora karata koie kahyum ke – bhikshukana veshamam a raja jai rahyo chhe. Ema kahi anamdamam avi jaine te bolava lagyo ke – ‘hano – hano’, ‘maro – maro’. Ava prakarana shabdo bolata talavara vagere hathiyaro umchakine pravara balavala yoddhao dodi avya. Atyamta bhayamkara, jivano amta karanara, shatru – sainyana yoddhao dhasi avya, tyare kheda vagarana, dhime – dhime nirbhayapane trasa pamya sivaya te adina manavala shreshtha kumare kahyum ke – Are o dushta purusho ! Ava ghora tamasa bhavathi tame mari pase avo. Aneka vakhata shubha adhyavyavasayathi ekatha karela punyani prakarshatavalo hum e ja chhum. Amuka raja tamaro sacho shatru chhe. Tame ema na bolasho ke amara bhayathi raja adrishya thayo chhe. Jo tamaramam shakti parakrama hoya to prahara karo. Jetalamam te shreshtha kumara atalum bolyo tetalamam to te sarve te ja kshane tyam ja stambhi gaya. He gautama ! Shilalamkrita purushani vani devataone mate pana alamghaniya ja kaheli chhe. Te kumara nishchala dehavalo thayo. Tyarapachhi dhasa karataka murchchha pamine cheshta rahita thaine bhumi upara te shreshtha kumara dhali padyo. He gautama ! E avasare kapati ane mayavi te adhamaraja e sarva bhramana karata lokone ane sarvatra rahela eva dhira, samartha, bhiru, vichakshana, murkha, shuravira, kayara, chatura, chanakya samana buddhishali, bahu prapamchothi bharela samdhi karavanara, vigraha karavanara, chatura rajasevako vagere purushone kahyum – Are ! A rajadhanimamthi tame jaladi hira, nilaratna, suryakamtamani, chamdrakamtamani, shreshthamani ane ratnana dhagalao, hema – arjuna, tapaniya – jambunada suvarna vagere lakha bhara pramana grahana kari lo. Vadhare ketalum kahevum\? Vishuddha bahu jativamta eva motio, vidruma, paravala adi lakho khari e jatanum te samaye chalatum pali samana mapa vishesha. Tenathi bharapura bhamdara chaturamga senane api do. Khasa karine sugrihita, savarana pahoramam grahana karava layaka namavala eva te purushasimha, vishuddha shilavala uttama kumarana samachara lavo jethi hum shamti pamum. He gautama ! Tyarapachhi rajane pranama karine te rajasevaka purusho utavala utavala, vegathi, chapalatathi, pavana samana gatithi chale teva uttama prakarana ashvo upara arudha thaine – Vanamam jhadimam, parvatani guphaomam ane bija – bija je koi ekamta pradesho hata tyam gaya. Kshanavaramam rajadhanimam pahomchya. Tyare jamani ane dabi bajuna kara – pallavathi mastakana keshano locha karato kumara jovamam avyo. Teni agala suvarnana abhushano ane vastroni sajavatayukta dashe dishaone prakashita karata, jaya – jayakarana mamgala shabdo uchcharata, rajoharana pakadela ane hasta – kamalani amjali vade yukta thayela devatao ityadine teoe joya. Temane joine vismaya pamela manavala, lepakarmani banaveli pratimani jema sthira ubha rahya. A samaye he gautama ! Harshapurna hridayavala ane romamchana kamchukathi anamdita thayela shariravala ane akashamam rahela – Eva pravachana devatae ‘namo arihamtanam’ ema uchcharana karine te kumarane a pramane kahyum – | ||