Sutra Navigation: Mahanishith ( મહાનિશીય શ્રુતસ્કંધ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1117378
Scripture Name( English ): Mahanishith Translated Scripture Name : મહાનિશીય શ્રુતસ્કંધ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

अध्ययन-४ कुशील संसर्ग

 Translated Chapter :

અધ્યયન-૪ કુશીલ સંસર્ગ
Section : Translated Section :
Sutra Number : 678 Category : Chheda-06
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] से भयवं किं भव्वे परमाहम्मियासुरेसुं समुप्पज्जइ गोयमा जे केई घन-राग-दोस-मोह-मिच्छत्तो-दएणं सुववसियं पि परम-हिओवएसं अवमन्नेत्ताणं दुवालसंगं च सुय-नाणमप्पमाणी करीअ अयाणित्ता य समय-सब्भावं अनायारं पसं-सिया णं तमेव उच्छप्पेज्जा जहा सुमइणा उच्छप्पियं। न भवंति एए कुसीले साहुणो, अहा णं एए वि कुसीले ता एत्थं जगे न कोई सुसीलो अत्थि, निच्छियं मए एतेहिं समं पव्वज्जा कायव्वा तहा जारिसो तं निबुद्धीओ तारिसो सो वि तित्थयरो त्ति एवं उच्चारेमाणेणं से णं गोयमा महंतंपि तवमनुट्ठेमाणे परमाहम्मियासुरेसुं उववज्जेज्जा। से भयवं परमाहम्मिया सुरदेवाणं उव्वट्टे समाणे से सुमती कहिं उववज्जेज्जा गोयमा तेणं मंद-भागेणं अनायार-पसंसुच्छप्पणं-करेमाणेणं सम्मग्ग-पणासणं अभिनंदियं तक्कम्मदोसेणं- अनंत -संसारिय-त्तणमज्जियंतो केत्तिए उववाए तस्स साहेज्जा जस्स णं अनेग-पोग्गल-परियट्टेसु वि नत्थि चउगइ-संसाराओ अवसाणं ति, तहा वि संखेवओ सुणसु गोयमा इणमेव जंबुद्दीवं दीवं परिक्खिविऊणं ठिए जे एस लवणजलही एयस्स णं जं ठामं सिंधू महानदी पविट्ठा, तप्पए-साओ दाहिणेणं दिसा-भागेणं पणपन्नाए जोयणेसुं वेइयाए मज्झंतरं अत्थि पडिसंताव-दायगं नाम अद्धतेरस-जोयण-पमाणं हत्थि-कुंभायारं थलं। तस्स य लवण-जलोवरेणं अद्धुट्ठ-जोयणाणी उस्सेहो। तहिं च णं अच्चंत-घोर- तिमिसंध-याराओ घडियालग-संठाणाओ सीयालीसं गुहाओ। तासुं च णं जुगं जुगेणं निरंतरे जलयारीणो मनुया परिवसंति। ते य वज्ज-रिसभ-णाराय-संघयणे महा-बल-परक्कमे अद्धतेरस-रयणीपमाणेणं संखेज्ज-वासाऊ महु-मज्ज-मंसप्पिए सहावओ इत्थिलोले परम-दुव्वन्न-सुउमाल-अनिट्ठ-खर -फरुसिय-तणू मायंगवइ-कयमुहे सीह-घोर-दिट्ठी-कयंत-भीसणे अदाविय पट्ठी असणि व्व निट्ठुर-पहारी दप्पुद्धरे य भवंति। तेसिं ति जाओ अंतरंड-गोलियाओ ताओ गहाय चमरीणं संतिएहिं सेय-पुंछवालेहिं गुंथिऊणं जे केइ उभय-कन्नेसुं निबंधिऊण महग्घु-त्तम-जच्च-रयणत्थी सागरमनुपविसेज्जा। से णं जल-हत्थि-महिस-गोहिग-मयर-महामच्छ-तंतु-सुंसुमार-पभितीहिं दुट्ठ-सावतेहिं अभेसिए चेव सव्वं पि सागर-जलं आहिंडिऊण जहिच्छाए जच्च-रयण-संगहं करिय अहय-सरीरे आगच्छे, ताणं च अंतरंडगोलियाणं संबंधेण ते वराए गोयमा अणोवमं सुघोरं दारुणं दुक्खं पुव्वज्जिय रोद्द-कम्म-वसगा अणुभवंति। से भयवं केणं अट्ठेणं गोयमा तेसिं जीवमाणाणं कोस-मज्झे ताओ गोलियाओ गहेउं जे जया उण ते घिप्पंति, तया बहुविहाहिं णियंतणाहिं महया साहसेणं सन्नद्ध-बद्ध-करवाल-कुंत-चक्काइ-पहरणाडोवेहिं बहु-सूर-धीर-पुरिसेहिं बुद्धीपुव्वगेणं सजविय-डोलाए घेप्पंति। तेसिं च घेप्पमाणाणं जाइं सारीर-माणसाइं दुक्खाइं भवंति, ताइं सव्वेसुं नारय-दुक्खेसुं जइ परं उवमेज्जा से भयवं को उण ताओ अंतरंड-गोलियाओ गेण्हेज्जा गोयमा तत्थेव लवण-समुद्दे अत्थि रयण-दीवं नाम अंतर-दीवं। तस्सेव पडिसंताव-दायगाओ थलाओ एगतीसाए जोयण-सएहिं। तं निवासिणो मनुया भवंति। भयवं कयरेणं पओगेणं खेत्त-सभाव-सिद्ध-पुव्वपुरिस-सिद्धेणं च विहाणेणं से भयवं कयरे उ न से पुव्व पुरिस सिद्धे विही तेसिं ति गोयमा तहियं रयण दीवे अत्थि वीसं एगूणवीसं अट्ठारस दसट्ठ सत्त धणू पमाणाइं घरट्टसंठाणाइं वर वइर सिला संपुडाइं, ताइं च विघाडेऊणं ते रयणदीवनिवासिणो मनुया पुव्व सिद्ध खेत्त सहाव सिद्धेणं चेव जोगेणं पभूय मच्छिया महूए अब्भंतरओ अच्चंत लेवाडाइं काऊणं तओ तेसिं पक्क मंस खंडाणि बहूणि जच्च महु मज्ज भंडगाणि पक्खिवंति। तओ एयाइं करिय सुरुंद दीह महद्दुम कट्ठेहिं आरुंभित्ताणं सुसाउ पोराण मज्ज मच्छिगा महूओ य पडिपुन्ने बहूए लाउगे गहाय पडिसंतावदायग थलमागच्छंति। जाव णं तत्थागए समाणे ते गुहावासिणो मनुया पेच्छंति, ताव णं तेसिं रयणदीवग णिवासिमनुयाणं वहाय पडिधावंति। तओ ते तेसिं य महुपडिपुन्नं लाउगं पयच्छिऊणं अब्भत्थ पओगेणं तं कट्ठ-जाणं जइणयर-वेगं दुवं खेविऊणं रयणद्दीवाभिमुहं वच्चंति। इयरे य तं महुमासादियं पुणो सुट्ठुयरं तेसिं पिट्ठीए धावंति। ताहे गोयमा जाव णं अच्चासन्ने भवंति, ताव णं सुसाउ महु गंध दव्व सक्कारिय पोराण मज्जं लाउगमेगं पमोत्तूण पुणो वि जइणयर-वेगेणं रयणदीव हुत्तो वच्चंति। इयरे य तं सुसाउ महु गंध दव्व संसक्करिय पोराण मज्जमासाइयं पुणो सुदक्खयरे तेसिं पिट्ठीए धावंति। पुणो वि तेसिं महु पडिपुन्नं लाउगमेगं मुंचंति। एवं ते गोयमा महु मज्ज लोलीए संपलग्गे तावाणयंति जाव णं ते घरट्ट संठाणे वइरसिला संपुडे। ता जाव णं तावइयं भूभागं संपरावंति ताव णं जमेवासन्नं वइरसिला संपुडं जंभाय-माणपुरिसमुहागारं विहाडियं चिट्ठइ, तत्थेव जाइं महु मज्ज मंस पडिपुन्नाइं समुद्धरियाइं सेस लाउगाइं ताइं तेसिं पिच्छमाणाणं ते तत्थ मोत्तूणं निय निय निलएसु वच्चंति। इयरे य महु मज्ज लोलीए जाव णं तत्थ पविसंति, ताव णं गोयमा जे ते पुव्व मुक्के पक्क मंस खंडे जे य ते महु मज्ज पडिपुन्ने भंडगे जं च महूए चेवालित्तं सव्वं तं सिलासंपुडं पेक्खंति ताव णं तेसिं महंतं परिओसं महंतं तुट्ठिं महंतं पमोदं भवइ। एवं तेसिं महु मज्ज पक्क मंस परिभुंजेमाणेणं जाव णं गच्छंति सत्तट्ठ दस पंचेव वा दिणाणि, ताव णं ते रयणदिव निवासी मनुया एगे सन्नद्ध बद्ध साउह करग्गा तं वइरसिलं वेढिऊणं सत्तट्ठ पंतीहिं णं ठंति, । अन्ने तं घरट्ट सिला संपुडमायालित्ताणं एगट्ठं मेलंति। तम्मि य मेलिज्जमाणे गोयमा जइ णं कहिं चि तुडितिभागओ तेसिं एक्कस्स दोण्हं पि वा णिप्फेडं भवेज्जा, तओ तेसिं रयणदीवनिवासि मनुयाणं स विडवि पासाय मंदिरस्स चउप्पयाणं तक्खणा चेव तेसिं हत्था संघारकालं भवेज्जा। एवं तु गोयमा तेसिं तेणं वज्ज सिला घरट्ट संपुडेणं गिलियाणंपि तहियं चेव जाव णं सव्वट्ठिए दलिऊणं न संपीसिए सुकुमालिया य ताव णं तेसिं नो पाणाइक्कमं भवेज्जा। ते य अट्ठी वइरमिव दुद्दले तेसिं तु। तत्थ य वइर सिला संपुडं कण्हग गोणगेहिं आउत्तमादरेणं अरहट्ट घरट्ट खर सण्हिग चक्कमिव परिमंडलं भमालियं ताव णं खंडंति जावणं संवच्छरं। ताहे तं तारिसं अच्चंत घोर दारुणं सारीर मानसं महा दुक्ख सन्निवायं सम-णुभवेमाणाणं पाणाइक्कमं भवइ। तहा वि ते तेसिं अट्ठिगे नो फुडंति नो दो फले भवंति, नो संदलिज्जंति, नो विद्दलिज्जंति, नो पघरिसंति। नवरं जाइं काइं पि संधि संधाण बंधणाइं ताइं सव्वाइं विच्छुडेत्ता णं विय जज्जरी भवंति। तओ णं इयरुवल घरट्टस्सेव परिसवियं चुन्नमिव किंचि अंगुलाइयं अट्ठि खंडं दट्ठूणं ते रयणदिवगे परिओसमुव्वहंते सिला संपुडाइं उच्चियाडिऊणं ताओ अंतरंड गोलियाओ गहाय जे तत्थ तुच्छहणे ते अनेग रित्थ संघाएणं विक्किणंति। एतेणं विहाणेणं गोयमा ते रयणदीव निवासिणो मनुया ताओ अंतरंड गोलियाओ गेण्हंति। से भयवं कहं ते वराए तं तारिसं अच्चंतघोर दारुण सुदूसहं दुक्ख नियरं विसहमाणो निराहार पाणगे संवच्छरं जाव पाणे वि धारयंति गोयमा सकय कम्माणुभावओ। सेसं तु प्रश्नव्याकरण-वृद्धविवरणादवसेयं।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! ભવ્યજીવો પરમાધામી અસુરોમાં ઉપજે ? ગૌતમ ! જે કોઈ સજ્જડ રાગ, દ્વેષ, મોહ અને મિથ્યાત્વના ઉદયે સારી રીતે કહેવા છતાં ઉત્તમ હિતોપદેશની અવગણના કરે છે, બાર અંગો આદિ શ્રુતજ્ઞાનને અપ્રમાણ કરે છે તથા શાસ્ત્રના સદ્‌ભાવો અને રહસ્યને જાણતા નથી. અનાચારને પ્રશંસે છે. તેની પ્રભાવના કરે છે. જેમ સુમતિએ તે સાધુની પ્રશંસા, પ્રભાવના કરી કે – તેઓ સુશીલ સાધુ નથી ઇત્યાદિ તથા કહ્યું કે જેવા તમે નિર્બુદ્ધિ છો તેવા તે તીર્થંકર હશે. એમ બોલતા હે ગૌતમ! તે મોટું તપ કરવા છતાં પરમાધામી અસુરપણે ઉપજ્યો. ભગવન્‌ ! પરમાધામી દેવો ત્યાંથી મરીને ક્યાં ઉત્પન્ન થાય ? ભગવન્‌ ! તે સુમતિનો જીવ પરમાધામથી નીકળીને ક્યાં ઉત્પન્ન થશે ? ગૌતમ ! મંદભાગી એવા તેણે અનાચારની પ્રશંસા તથા અભ્યુદય કરવા સન્માર્ગના નાશને અભિનંદ્યો. તે કર્મના દોષથી અનંત સંસાર ઉપાર્જ્યો. તેના કેટલા ભવોની ઉત્પત્તિ કહેવી ? અનેક પુદ્‌ગલ પરાવર્ત કાળ સુધી ચારગતિ રૂપ સંસારમાંથી જેનો નીકળવાનો આરો નથી. તો પણ સંક્ષેપથી તેના કેટલાક ભવ કહું છું તે સાંભળ – આ જ જંબૂદ્વીપને ચારે બાજુ ફરતો વર્તુળાકારનો લવણસમુદ્ર છે. તેમાં જે સ્થળે સિંધુ મહાનદી પ્રવેશ કરે છે તે પ્રદેશની દક્ષિણે ૫૫ – યોજન પ્રમાણવાળી વેદિકાના મધ્યભાગે ૧૨|| યોજન પ્રમાણ હાથીના કુંભસ્થળના આકારે સરખું પ્રતિસંતાપદાયક નામે સ્થળ છે. તે સ્થળ લવણસમુદ્રના જળથી ૭|| યોજન પ્રમાણ ઊંચું છે. ત્યાં અત્યંત ઘોર ગાઢ અંધકારવાળી ઘડીયલા સંસ્થાનના આકારવાળી ૪૬ ગુફાઓ છે. તે ગુફાઓ બબ્બે – બબ્બેની વચ્ચે વચ્ચે જલચારી મનુષ્યો વાસ કરે છે. તેઓ વજ્રઋષભનારાચ સંઘયણવાળા, મહાબલ અને મહાપરાક્રમ વાળા ૧૨|| વેંત પ્રમાણ કાયાવાળા, સંખ્યાત વર્ષાયુવાળા, જેમને મદ્ય – માંસ પ્રિય છે તેવા, સ્વભાવથી સ્ત્રીલોલૂપ, અતિ ખરાબ વર્ણવાળા, સુકુમાર, અનિષ્ટ, કઠણ, ખરબચડા દેહવાળા, ચંડાલના નેતા સમાન કહેલા ભયંકર મુખવાળા, સિંહ સમાન ઘોર દૃષ્ટિવાળા યમરાજ સમાન ભયાનક, કોઈને પીઠ ન બતાવનાર, વીજળી માફક નિષ્ઠુર પ્રહાર કરનાર, અભિમાનથી માંધાતા થયેલા, તેઓ અંડગોલિક મનુષ્યો તરીકે ઓળખાય છે. તેમના શરીરમાં જે અંતરંગ ગોલિકા છે તેને ગ્રહણ કરીને ચમરી ગાયના શ્વેત પૂંછડાના વાળથી તે ગોલિકા ગૂંથે છે. ત્યારપછી તે બાંધેલી ગોલિકાને બંને કાન સાથે બાંધીને મહાકિંમતી, ઉત્તમ જાતિવંત રત્ન ગ્રહણ કરવા ઇચ્છતા સમુદ્રમાં પ્રવેશે છે. સમુદ્રમાના જળ હાથી, ભેંસ, ગોંધા, મગર, મોટા મત્સ્યો, તંતુ, સુંસુમારાદિ દુષ્ટ શ્વાપદો તેને કોઈ ઉપદ્રવ કરતા નથી. તે ગોલિકાના પ્રભાવથી ભય પામ્યા વિના સર્વ સમુદ્રજળમાં ભ્રમણ કરીને ઇચ્છાનુસાર ઉત્તમ જાતિવંત રત્નોનો સંગ્રહ કરીને અખંડ શરીરે બહાર નીકળી આવે છે. તેઓને જે અંતરંગ ગોલિકા હોય છે તેના સંબંધથી તે બિચારા હે ગૌતમ! અનુપમ, અતિઘોર, ભયંકર દુઃખ, પૂર્વભવમાં ઉપાર્જિત અતિરૌદ્ર કર્મને અધીન બનેલા તેઓ અનુભવે છે. ભગવન્‌ ! કયા કારણથી ? ગૌતમ ! તેઓ જીવતાં હોય ત્યાં સુધી તેની ગોલિકા ગ્રહણ કરવા કોઈ સમર્થ નથી. જ્યારે તેમના દેહમાંથી ગોલિકા ગ્રહણ કરે છે ત્યારે ઘણા મોટા પ્રકારના મોટા સાહસથી નિયંત્રણા કરવી પડે છે. બખ્તર પહેરેલા, તલવાર, ભાલા, ચક્રો, હથિયાર સર્જેલા એવા ઘણા શૂરવીર પુરુષો બુદ્ધિના પ્રયોગથી તેમને જીવતા જ પકડે છે. જ્યારે તેમને પકડે છે ત્યારે જે પ્રકારના શારીરિક અને માનસિક દુઃખો થાય છે, તે સર્વે નારકના દુઃખો સાથે સરખાવી શકાય. ભગવન્‌ ! તે અંતરંગ ગોલિકાને કોણ ગ્રહણ કરે છે ? હે ગૌતમ ! તે લવણસમુદ્રમાં રત્નદ્વીપ નામે અંતર્દ્વીપ છે. પ્રતિસંતાપદાયક સ્થળથી તે દ્વીપ ૩૧૦૦ યોજન દૂર છે, તે રત્નદ્વીપવાસી મનુષ્યો તેને ગ્રહણ કરે છે. ભગવન્‌ ! કેવી રીતે ગ્રહણ કરે ? ક્ષેત્રના સ્વભાવથી સિદ્ધ થયેલા પૂર્વ પુરુષોની પરંપરા પ્રમાણે પ્રાપ્ત કરેલા વિધાનથી તેમને પકડે છે. ભગવન્‌ ! તે વિધિ કેવા પ્રકારનો છે ? ગૌતમ! તે રત્નદ્વીપમાં ૨૦, ૧૯, ૧૮, ૧૦, ૮, ૭ ધનુષ્ય પ્રમાણવાળા ઘંટીના આકારના શ્રેષ્ઠ વજ્રશીલાના સંપુટો હોય છે. તેને છૂટા પાડીને તે રત્નદ્વીપવાસી મનુષ્યો પૂર્વપુરુષોથી સિદ્ધ, ક્ષેત્ર સ્વભાવથી સિદ્ધ તૈયાર કરેલા યોગથી ઘણા મત્સ્યો મધુ ભેગા મેળવીને અત્યંત રસવાળા કરીને પછી તેમાં પકાવેલા માંસના ટૂકડા તેમજ ઉત્તમ મદ્ય – મદિરા વગેરે પદાર્થો નાંખે છે. આવા તેમને ખાવાયોગ્ય મિશ્રણો તૈયાર કરીને વિશાળ લાંબા મોટા વૃક્ષોના કાષ્ઠોથી બનાવેલા યાનમાં બેસીને અતિ સ્વાદિષ્ટ પુરાણ મદિરા, માંસ, મત્સ્ય, મદ્ય વગેરેથી પરિપૂર્ણ ઘણા તુંબડા લઈને પ્રતિસંતાપદાયક નામના સ્થળ પાસે આવે છે. જ્યારે ગુફાવાસી અંડગોલિક મનુષ્યોને એક તુંબડું આપીને તેમજ અભ્યર્થનાપૂર્વક પહેલાં કાષ્ઠ યાનને અતિશય વેગપૂર્વક ચલાવીને રત્નદ્વીપ તરફ દોડી જાય છે. અંડગોલિક મનુષ્યો તે તુંબડામાંથી મદ્ય – માંસ વગેરેનું મિશ્રણ ભક્ષણ કરે છે અને અતિશય સ્વાદિષ્ટ લાગવાથી ફરી મેળવવા માટે તેઓની પાછળ છૂટાછવાયા થઈને દોડે છે. ત્યારે હે ગૌતમ! જેટલામાં હજુ ઘણા નજીક ન આવી પહોંચે તેટલામાં સુંદર સ્વાદવાળા મદ્ય અને ગંધવાળા દ્રવ્યોથી સંસ્કારિત પુરાણા મદિરાનુ એક તુંબડું માર્ગમાં મૂકીને ફરી પણ અતિ ત્વરિત ગતિએ રત્નદ્વીપ તરફ ચાલ્યા જાય છે. વળી અંડગોલિક મનુષ્યો તે અતિશય સ્વાદિષ્ટ મદ્ય અને ગંધવાળા દ્રવ્યોથી સંસ્કારિત તૈયાર કરેલા જૂની મદિરા – માંસ વગેરે મેળવવા માટે અતિ દક્ષતાથી તેની પીઠ પાછળ દોડે છે. ફરી પણ તેમને આપવા મદ્યથી ભરેલ તુંબડું મૂકે છે. એ પ્રમાણે હે ગૌતમ ! મદ્ય, મદિરાના લોલુપી બનેલા તેમને તુંબડાના મદ્ય – મદિરા વગેરેથી લોભાવતા લોભાવતા ત્યાં સુધી દોરી લગાવવામાં આવે છે કે જ્યાં આગળ વર્ણવેલા ઘંટી આકારવાળા વજ્રશીલાના સંપુટો રહેલા છે. જેટલામાં ખાદ્યના લોભથી તેઓ તેટલી ભૂમિ સુધી આવે છે. તેટલામાં જે નજીકમાં વજ્રશીલા સંપુટનો ઉપરનો ભાગ જે બગાસું ખાતા પુરુષના આકાર સરખો છૂટો પ્રથમથી ગોઠવેલ હોય છે. ત્યાં જ મદ્ય – મદિરાથી ભરેલા બાકી રહેલા ઘણા તુંબડાઓ તેમને દેખતા જ ત્યાં મૂકીને પોત – પોતાના સ્થાનમાં ચાલ્યા જાય છે. પેલા મદ્ય – મદિરા ખાવાના લોલુપી જેટલામાં ઘંટી પાસે પહોંચે અને તેના ઉપર પ્રવેશ કરે તે સમયે હે ગૌતમ! જે પૂર્વે પકાવેલા માંસના કટકાઓ ત્યાં મૂકેલા હોય તેમજ જે મદ્ય – મદિરાથી ભરેલા ભોજનો ત્યાં ગોઠવી રાખેલા હોય વળી મદ્યથી લીપેલા શિલાઓના પડ હોય તો તે દેખીને તેઓને ઘણો જ સંતોષ, આનંદ, મોટી તુષ્ટિ, મહાપ્રમોદ થાય છે. એ પ્રમાણે મદ્ય – મદિરા પકાવેલ માંસ ખાતા ખાતા સાત, આઠ, પંદર દિવસો પસાર થાય છે. તેટલામાં રત્નદ્વીપ નિવાસી મનુષ્યો એકઠા મળીને કેટલાક બખ્તર, કેટલાક બીજા આયુષો ધારણ કરેલા હોય, તેઓ પેલી વજ્રશીલાને વીંટાઈને સાત – આઠ પંક્તિઓ ઘેરી વળે છે. રત્નદ્વીપવાસી બીજા કેટલાક તે શીલા પડને ઘંટુલાના ઉપર એકઠું થાય તેમ ગોઠવે છે. જ્યારે બે પડ એકઠા કરવામાં આવે છે ત્યારે હે ગૌતમ ! એક ચપટી વગાડીને તેના ત્રીજા ભાગના કાળમાં તેની અંદર સપડાયેલામાંથી એક કે બે માંડ માંડ બહાર છટકી જાય છે. પછી તે રત્નદ્વીપવાસી વૃક્ષ સહિત મંદિર અને મહેલો ત્યાં બનાવે છે. તે જ સમયે તેઓના શરીરનો વિનાશકાળ ઉત્પન્ન થાય છે. એ પ્રમાણે હે ગૌતમ! તે વજ્રશીલાના ઘંટીના બે પડ વચ્ચે ભિંસાઈને પીસાતા – પીસાતા જ્યાં સુધી સર્વ હાડકાં દબાઈને બરાબર ન પીસાય તેમજ ચૂર્ણ ન થાય ત્યાં સુધી તે અંડગોલિક મનુષ્યોમાં પ્રાણો છૂટા પડતા નથી. તેઓના અસ્થિઓ વજ્રરત્નની જેમ દુઃખે કરીને દબાવી શકાય તેવા મજબૂત હોય છે. ત્યાં આગળ તેઓને વજ્રશીલાના બે પડ વચ્ચે ગોઠવી કાળા બળદો જોડી અતિ પ્રયત્નથી રેંટ, ઘંટી, કઠણ રેતી – ચૂનાની ચકરીની જેમ ગોળ ભમાડાય છે. એક વર્ષ સુધી પીસવાનો પ્રયત્ન ચાલુ હોવા છતાં તેના મજબૂત અસ્થિના કટકા થતા નથી. તે સમયે તેવા પ્રકારનું અત્યંત ઘોર દારુણ શારીરિક અને માનસિક મહાદુઃખની વેદનાનો આકરો અનુભવ કરતા હોવા છતાં પ્રાણો પણ ચાલ્યા ગયા છતાં તેમના અસ્થિ ભાંગતા નથી. બે વિભાગ થતા નથી, દબાતા નથી, ઘસાતા નથી, પણ સંઘિસ્થાનો સર્વે વિખૂટા પડીને જર્જરીભૂત થાય છે. પછી બીજા સામાન્ય પથ્થરની ઘંટીની માફક બહાર સરી પડતા લોટની જેમ કંઈક ઓગળી આદિ અગ્રાવયવના અસ્થિખંડ જોઈને તે રત્નદ્વીપવાસી લોકો આનંદ પામીને શીલાના પડો ઊંચા ઊંચકીને તેની અંડગોલિકા ગ્રહણ કરીને તેમાં જે નિરસભાગ હોય તે અનેક ધનસમૂહ ગ્રહણ કરીને વેચી નાંખે છે. હે ગૌતમ ! આ વિધાનથી તે રત્નદ્વીપ નિવાસી મનુષ્યો અંતરંગ ગોલિકઓ ગ્રહણ કરેલ છે. ભગવન્‌ ! તે બિચારા તેવા પ્રકારનું અત્યંત ઘોર દારુણ તીક્ષ્ણ દુસ્સહ દુઃખસમૂહને સહેતા આહાર – જળ વિના એક વર્ષ સુધી કેવી રીતે પ્રાણને ધારણ કરી રાખતા હશે? હે ગૌતમ! પોતે કરેલા કર્મના અનુભવથી. એનો વિશેષાધિકાર જાણવાની ઇચ્છાવાળાને પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્રના વિશેષાધિકાર જાણી લેવું.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] se bhayavam kim bhavve paramahammiyasuresum samuppajjai goyama je kei ghana-raga-dosa-moha-michchhatto-daenam suvavasiyam pi parama-hiovaesam avamannettanam duvalasamgam cha suya-nanamappamani karia ayanitta ya samaya-sabbhavam anayaram pasam-siya nam tameva uchchhappejja jaha sumaina uchchhappiyam. Na bhavamti ee kusile sahuno, aha nam ee vi kusile ta ettham jage na koi susilo atthi, nichchhiyam mae etehim samam pavvajja kayavva taha jariso tam nibuddhio tariso so vi titthayaro tti evam uchcharemanenam se nam goyama mahamtampi tavamanutthemane paramahammiyasuresum uvavajjejja. Se bhayavam paramahammiya suradevanam uvvatte samane se sumati kahim uvavajjejja goyama tenam mamda-bhagenam anayara-pasamsuchchhappanam-karemanenam sammagga-panasanam abhinamdiyam takkammadosenam- anamta -samsariya-ttanamajjiyamto kettie uvavae tassa sahejja jassa nam anega-poggala-pariyattesu vi natthi chaugai-samsarao avasanam ti, taha vi samkhevao sunasu goyama Inameva jambuddivam divam parikkhiviunam thie je esa lavanajalahi eyassa nam jam thamam simdhu mahanadi pavittha, tappae-sao dahinenam disa-bhagenam panapannae joyanesum veiyae majjhamtaram atthi padisamtava-dayagam nama addhaterasa-joyana-pamanam hatthi-kumbhayaram thalam. Tassa ya lavana-jalovarenam addhuttha-joyanani usseho. Tahim cha nam achchamta-ghora- timisamdha-yarao ghadiyalaga-samthanao siyalisam guhao. Tasum cha nam jugam jugenam niramtare jalayarino manuya parivasamti. Te ya vajja-risabha-naraya-samghayane maha-bala-parakkame addhaterasa-rayanipamanenam samkhejja-vasau mahu-majja-mamsappie sahavao itthilole parama-duvvanna-suumala-anittha-khara -pharusiya-tanu mayamgavai-kayamuhe siha-ghora-ditthi-kayamta-bhisane adaviya patthi asani vva nitthura-pahari dappuddhare ya bhavamti. Tesim ti jao amtaramda-goliyao tao gahaya chamarinam samtiehim seya-pumchhavalehim gumthiunam je kei ubhaya-kannesum nibamdhiuna mahagghu-ttama-jachcha-rayanatthi sagaramanupavisejja. Se nam jala-hatthi-mahisa-gohiga-mayara-mahamachchha-tamtu-sumsumara-pabhitihim duttha-savatehim abhesie cheva savvam pi sagara-jalam ahimdiuna jahichchhae jachcha-rayana-samgaham kariya ahaya-sarire agachchhe, tanam cha amtaramdagoliyanam sambamdhena te varae goyama anovamam sughoram darunam dukkham puvvajjiya rodda-kamma-vasaga anubhavamti. Se bhayavam kenam atthenam goyama tesim jivamananam kosa-majjhe tao goliyao gaheum je jaya una te ghippamti, taya bahuvihahim niyamtanahim mahaya sahasenam sannaddha-baddha-karavala-kumta-chakkai-paharanadovehim bahu-sura-dhira-purisehim buddhipuvvagenam sajaviya-dolae gheppamti. Tesim cha gheppamananam jaim sarira-manasaim dukkhaim bhavamti, taim savvesum naraya-dukkhesum jai param uvamejja Se bhayavam ko una tao amtaramda-goliyao genhejja goyama tattheva lavana-samudde atthi rayana-divam nama amtara-divam. Tasseva padisamtava-dayagao thalao egatisae joyana-saehim. Tam nivasino manuya bhavamti. Bhayavam kayarenam paogenam khetta-sabhava-siddha-puvvapurisa-siddhenam cha vihanenam Se bhayavam kayare u na se puvva purisa siddhe vihi tesim ti goyama tahiyam rayana dive atthi visam egunavisam attharasa dasattha satta dhanu pamanaim gharattasamthanaim vara vaira sila sampudaim, taim cha vighadeunam te rayanadivanivasino manuya puvva siddha khetta sahava siddhenam cheva jogenam pabhuya machchhiya mahue abbhamtarao achchamta levadaim kaunam tao tesim pakka mamsa khamdani bahuni jachcha mahu majja bhamdagani pakkhivamti. Tao eyaim kariya surumda diha mahadduma katthehim arumbhittanam susau porana majja machchhiga mahuo ya padipunne bahue lauge gahaya padisamtavadayaga thalamagachchhamti. Java nam tatthagae samane te guhavasino manuya pechchhamti, tava nam tesim rayanadivaga nivasimanuyanam vahaya padidhavamti. Tao te tesim ya mahupadipunnam laugam payachchhiunam abbhattha paogenam tam kattha-janam jainayara-vegam duvam kheviunam rayanaddivabhimuham vachchamti. Iyare ya tam mahumasadiyam puno sutthuyaram tesim pitthie dhavamti. Tahe goyama java nam achchasanne bhavamti, tava nam susau mahu gamdha davva sakkariya porana majjam laugamegam pamottuna puno vi jainayara-vegenam rayanadiva hutto vachchamti. Iyare ya tam susau mahu gamdha davva samsakkariya porana majjamasaiyam puno sudakkhayare tesim pitthie dhavamti. Puno vi tesim mahu padipunnam laugamegam mumchamti. Evam te goyama mahu majja lolie sampalagge tavanayamti java nam te gharatta samthane vairasila sampude. Ta java nam tavaiyam bhubhagam samparavamti tava nam jamevasannam vairasila sampudam jambhaya-manapurisamuhagaram vihadiyam chitthai, tattheva jaim mahu majja mamsa padipunnaim samuddhariyaim sesa laugaim taim tesim pichchhamananam te tattha mottunam niya niya nilaesu vachchamti. Iyare ya mahu majja lolie java nam tattha pavisamti, tava nam goyama je te puvva mukke pakka mamsa khamde je ya te mahu majja padipunne bhamdage jam cha mahue chevalittam savvam tam silasampudam pekkhamti tava nam tesim mahamtam pariosam mahamtam tutthim mahamtam pamodam bhavai. Evam tesim mahu majja pakka mamsa paribhumjemanenam java nam gachchhamti sattattha dasa pamcheva va dinani, tava nam te rayanadiva nivasi manuya ege sannaddha baddha sauha karagga tam vairasilam vedhiunam sattattha pamtihim nam thamti,. Anne tam gharatta sila sampudamayalittanam egattham melamti. Tammi ya melijjamane goyama jai nam kahim chi tuditibhagao tesim ekkassa donham pi va nipphedam bhavejja, tao tesim rayanadivanivasi manuyanam sa vidavi pasaya mamdirassa chauppayanam takkhana cheva tesim hattha samgharakalam bhavejja. Evam tu goyama tesim tenam vajja sila gharatta sampudenam giliyanampi tahiyam cheva java nam savvatthie daliunam na sampisie sukumaliya ya tava nam tesim no panaikkamam bhavejja. Te ya atthi vairamiva duddale tesim tu. Tattha ya vaira sila sampudam kanhaga gonagehim auttamadarenam arahatta gharatta khara sanhiga chakkamiva parimamdalam bhamaliyam tava nam khamdamti javanam samvachchharam. Tahe tam tarisam achchamta ghora darunam sarira manasam maha dukkha sannivayam sama-nubhavemananam panaikkamam bhavai. Taha vi te tesim atthige no phudamti no do phale bhavamti, no samdalijjamti, no viddalijjamti, no pagharisamti. Navaram jaim kaim pi samdhi samdhana bamdhanaim taim savvaim vichchhudetta nam viya jajjari bhavamti. Tao nam iyaruvala gharattasseva parisaviyam chunnamiva kimchi amgulaiyam atthi khamdam datthunam te rayanadivage pariosamuvvahamte sila sampudaim uchchiyadiunam tao amtaramda goliyao gahaya je tattha tuchchhahane te anega rittha samghaenam vikkinamti. Etenam vihanenam goyama te rayanadiva nivasino manuya tao amtaramda goliyao genhamti. Se bhayavam kaham te varae tam tarisam achchamtaghora daruna sudusaham dukkha niyaram visahamano nirahara panage samvachchharam java pane vi dharayamti goyama sakaya kammanubhavao. Sesam tu prashnavyakarana-vriddhavivaranadavaseyam.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Bhavyajivo paramadhami asuromam upaje\? Gautama ! Je koi sajjada raga, dvesha, moha ane mithyatvana udaye sari rite kaheva chhatam uttama hitopadeshani avaganana kare chhe, bara amgo adi shrutajnyanane apramana kare chhe tatha shastrana sadbhavo ane rahasyane janata nathi. Anacharane prashamse chhe. Teni prabhavana kare chhe. Jema sumatie te sadhuni prashamsa, prabhavana kari ke – teo sushila sadhu nathi ityadi tatha kahyum ke jeva tame nirbuddhi chho teva te tirthamkara hashe. Ema bolata he gautama! Te motum tapa karava chhatam paramadhami asurapane upajyo. Bhagavan ! Paramadhami devo tyamthi marine kyam utpanna thaya\? Bhagavan ! Te sumatino jiva paramadhamathi nikaline kyam utpanna thashe\? Gautama ! Mamdabhagi eva tene anacharani prashamsa tatha abhyudaya karava sanmargana nashane abhinamdyo. Te karmana doshathi anamta samsara uparjyo. Tena ketala bhavoni utpatti kahevi\? Aneka pudgala paravarta kala sudhi charagati rupa samsaramamthi jeno nikalavano aro nathi. To pana samkshepathi tena ketalaka bhava kahum chhum te sambhala – A ja jambudvipane chare baju pharato vartulakarano lavanasamudra chhe. Temam je sthale simdhu mahanadi pravesha kare chhe te pradeshani dakshine 55 – yojana pramanavali vedikana madhyabhage 12|| yojana pramana hathina kumbhasthalana akare sarakhum pratisamtapadayaka name sthala chhe. Te sthala lavanasamudrana jalathi 7|| yojana pramana umchum chhe. Tyam atyamta ghora gadha amdhakaravali ghadiyala samsthanana akaravali 46 guphao chhe. Te guphao babbe – babbeni vachche vachche jalachari manushyo vasa kare chhe. Teo vajrarishabhanaracha samghayanavala, mahabala ane mahaparakrama vala 12|| vemta pramana kayavala, samkhyata varshayuvala, jemane madya – mamsa priya chhe teva, svabhavathi strilolupa, ati kharaba varnavala, sukumara, anishta, kathana, kharabachada dehavala, chamdalana neta samana kahela bhayamkara mukhavala, simha samana ghora drishtivala yamaraja samana bhayanaka, koine pitha na batavanara, vijali maphaka nishthura prahara karanara, abhimanathi mamdhata thayela, teo amdagolika manushyo tarike olakhaya chhe. Temana shariramam je amtaramga golika chhe tene grahana karine chamari gayana shveta pumchhadana valathi te golika gumthe chhe. Tyarapachhi te bamdheli golikane bamne kana sathe bamdhine mahakimmati, uttama jativamta ratna grahana karava ichchhata samudramam praveshe chhe. Samudramana jala hathi, bhemsa, gomdha, magara, mota matsyo, tamtu, sumsumaradi dushta shvapado tene koi upadrava karata nathi. Te golikana prabhavathi bhaya pamya vina sarva samudrajalamam bhramana karine ichchhanusara uttama jativamta ratnono samgraha karine akhamda sharire bahara nikali ave chhe. Teone je amtaramga golika hoya chhe tena sambamdhathi te bichara he gautama! Anupama, atighora, bhayamkara duhkha, purvabhavamam uparjita atiraudra karmane adhina banela teo anubhave chhe. Bhagavan ! Kaya karanathi\? Gautama ! Teo jivatam hoya tyam sudhi teni golika grahana karava koi samartha nathi. Jyare temana dehamamthi golika grahana kare chhe tyare ghana mota prakarana mota sahasathi niyamtrana karavi pade chhe. Bakhtara paherela, talavara, bhala, chakro, hathiyara sarjela eva ghana shuravira purusho buddhina prayogathi temane jivata ja pakade chhe. Jyare temane pakade chhe tyare je prakarana sharirika ane manasika duhkho thaya chhe, te sarve narakana duhkho sathe sarakhavi shakaya. Bhagavan ! Te amtaramga golikane kona grahana kare chhe\? He gautama ! Te lavanasamudramam ratnadvipa name amtardvipa chhe. Pratisamtapadayaka sthalathi te dvipa 3100 yojana dura chhe, te ratnadvipavasi manushyo tene grahana kare chhe. Bhagavan ! Kevi rite grahana kare\? Kshetrana svabhavathi siddha thayela purva purushoni parampara pramane prapta karela vidhanathi temane pakade chhe. Bhagavan ! Te vidhi keva prakarano chhe\? Gautama! Te ratnadvipamam 20, 19, 18, 10, 8, 7 dhanushya pramanavala ghamtina akarana shreshtha vajrashilana samputo hoya chhe. Tene chhuta padine te ratnadvipavasi manushyo purvapurushothi siddha, kshetra svabhavathi siddha taiyara karela yogathi ghana matsyo madhu bhega melavine atyamta rasavala karine pachhi temam pakavela mamsana tukada temaja uttama madya – madira vagere padartho namkhe chhe. Ava temane khavayogya mishrano taiyara karine vishala lamba mota vrikshona kashthothi banavela yanamam besine ati svadishta purana madira, mamsa, matsya, madya vagerethi paripurna ghana tumbada laine pratisamtapadayaka namana sthala pase ave chhe. Jyare guphavasi amdagolika manushyone eka tumbadum apine temaja abhyarthanapurvaka pahelam kashtha yanane atishaya vegapurvaka chalavine ratnadvipa tarapha dodi jaya chhe. Amdagolika manushyo te tumbadamamthi madya – mamsa vagerenum mishrana bhakshana kare chhe ane atishaya svadishta lagavathi phari melavava mate teoni pachhala chhutachhavaya thaine dode chhe. Tyare he gautama! Jetalamam haju ghana najika na avi pahomche tetalamam sumdara svadavala madya ane gamdhavala dravyothi samskarita purana madiranu eka tumbadum margamam mukine phari pana ati tvarita gatie ratnadvipa tarapha chalya jaya chhe. Vali amdagolika manushyo te atishaya svadishta madya ane gamdhavala dravyothi samskarita taiyara karela juni madira – mamsa vagere melavava mate ati dakshatathi teni pitha pachhala dode chhe. Phari pana temane apava madyathi bharela tumbadum muke chhe. E pramane he gautama ! Madya, madirana lolupi banela temane tumbadana madya – madira vagerethi lobhavata lobhavata tyam sudhi dori lagavavamam ave chhe ke jyam agala varnavela ghamti akaravala vajrashilana samputo rahela chhe. Jetalamam khadyana lobhathi teo tetali bhumi sudhi ave chhe. Tetalamam je najikamam vajrashila samputano uparano bhaga je bagasum khata purushana akara sarakho chhuto prathamathi gothavela hoya chhe. Tyam ja madya – madirathi bharela baki rahela ghana tumbadao temane dekhata ja tyam mukine pota – potana sthanamam chalya jaya chhe. Pela madya – madira khavana lolupi jetalamam ghamti pase pahomche ane tena upara pravesha kare te samaye he gautama! Je purve pakavela mamsana katakao tyam mukela hoya temaja je madya – madirathi bharela bhojano tyam gothavi rakhela hoya vali madyathi lipela shilaona pada hoya to te dekhine teone ghano ja samtosha, anamda, moti tushti, mahapramoda thaya chhe. E pramane madya – madira pakavela mamsa khata khata sata, atha, pamdara divaso pasara thaya chhe. Tetalamam ratnadvipa nivasi manushyo ekatha maline ketalaka bakhtara, ketalaka bija ayusho dharana karela hoya, teo peli vajrashilane vimtaine sata – atha pamktio gheri vale chhe. Ratnadvipavasi bija ketalaka te shila padane ghamtulana upara ekathum thaya tema gothave chhe. Jyare be pada ekatha karavamam ave chhe tyare he gautama ! Eka chapati vagadine tena trija bhagana kalamam teni amdara sapadayelamamthi eka ke be mamda mamda bahara chhataki jaya chhe. Pachhi te ratnadvipavasi vriksha sahita mamdira ane mahelo tyam banave chhe. Te ja samaye teona sharirano vinashakala utpanna thaya chhe. E pramane he gautama! Te vajrashilana ghamtina be pada vachche bhimsaine pisata – pisata jyam sudhi sarva hadakam dabaine barabara na pisaya temaja churna na thaya tyam sudhi te amdagolika manushyomam prano chhuta padata nathi. Teona asthio vajraratnani jema duhkhe karine dabavi shakaya teva majabuta hoya chhe. Tyam agala teone vajrashilana be pada vachche gothavi kala balado jodi ati prayatnathi remta, ghamti, kathana reti – chunani chakarini jema gola bhamadaya chhe. Eka varsha sudhi pisavano prayatna chalu hova chhatam tena majabuta asthina kataka thata nathi. Te samaye teva prakaranum atyamta ghora daruna sharirika ane manasika mahaduhkhani vedanano akaro anubhava karata hova chhatam prano pana chalya gaya chhatam temana asthi bhamgata nathi. Be vibhaga thata nathi, dabata nathi, ghasata nathi, pana samghisthano sarve vikhuta padine jarjaribhuta thaya chhe. Pachhi bija samanya paththarani ghamtini maphaka bahara sari padata lotani jema kamika ogali adi agravayavana asthikhamda joine te ratnadvipavasi loko anamda pamine shilana pado umcha umchakine teni amdagolika grahana karine temam je nirasabhaga hoya te aneka dhanasamuha grahana karine vechi namkhe chhe. He gautama ! A vidhanathi te ratnadvipa nivasi manushyo amtaramga golikao grahana karela chhe. Bhagavan ! Te bichara teva prakaranum atyamta ghora daruna tikshna dussaha duhkhasamuhane saheta ahara – jala vina eka varsha sudhi kevi rite pranane dharana kari rakhata hashe? He gautama! Pote karela karmana anubhavathi. Eno visheshadhikara janavani ichchhavalane prashna vyakarana sutrana visheshadhikara jani levum.