Sutra Navigation: Jambudwippragnapati ( જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1107684
Scripture Name( English ): Jambudwippragnapati Translated Scripture Name : જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

वक्षस्कार ३ भरतचक्री

 Translated Chapter :

વક્ષસ્કાર ૩ ભરતચક્રી
Section : Translated Section :
Sutra Number : 84 Category : Upang-07
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] तए णं ते आवाडचिलाया सुसेनसेनावइणा हयमहिय पवरवीरघाइय विवडियचिंधद्धयपडागा किच्छ- प्पाणोवगया दिसोदिसिं पडिसेहिया समाणा भीया तत्था वहिया उव्विग्गा संजायभया अत्थामा अबला अवीरिया अपुरिसक्कारपरक्कमा अधारणिज्जमितिकट्टु अनेगाइं जोयणाइं अवक्कमंति, अवक्कमित्ता एगयओ मिलायंति, मिलायित्ता जेणेव सिंधू महानई तेणेव उवागच्छंति, उवागच्छित्ता वालुयासंथारए संथरेंति, संथरेत्ता वालुयासंथारए दुरुहंति, दुरुहित्ता अट्ठमभत्ताइं पगिण्हंति, पगिण्हित्ता वालुयासंथारोवगया उत्ताणगा अवसणा अट्ठमभत्तिया जे तेसिं कुलदेवया मेहमुहा नामं नागकुमारा देवा ते मनसीकरेमाणा-मनसीकरेमाणा चिट्ठंति। तए णं तेसिमावाडचिलायाणं अट्ठमभत्तंसि परिणममाणंसि मेहमुहाणं नागकुमाराणं आसनाइं चलंति। तए णं ते मेहमुहा नागकुमारा देवा आसणाइं चलियाइं पासंति, पासित्ता ओहिं पउंजंति, पउंजित्ता आवाडचिलाए ओहिणा आभोएंति, आभोएत्ता अन्नमन्नं सद्दावेंति, सद्दावेत्ता एवं वयासी–एवं खलु देवानुप्पिया! जंबुद्दीवे दीवे उत्तरड्ढभरहे वासे आवाडचिलाया सिंधूए महानईए वालुया-संथारोवगया उत्ताणगा अवसणा अट्ठमभत्तिया अम्हे कुलदेवए मेहमुहे नागकुमारे देवे मनसीकरे-माणा-मनसीकरेमाणा चिट्ठंति, तं सेयं खलु देवानुप्पिया! अम्हं आवाडचिलायाणं अंतिए पाउब्भ-वित्तएत्तिकट्टु अन्नमन्नस्स अंतिए एयमट्ठं पडिसुनेंति, पडिसुणेत्ता ताए उक्किट्ठाए तुरियाए चवलाए जइणाए सीहाए सिग्घाए उद्धुयाए दिव्वाए देवगईए वीतिवयमाणा-वीतिवयमाणा जेणेव जंबुद्दीवे दीवे उत्तरड्ढभरहे वासे जेणेव सिंधू महानई जेणेव आवाडचिलाया तेणेव उवागच्छंति, उवागच्छित्ता अंतलिक्खपडिवण्णा सखिंखिणियाइं पंचवण्णाइं वत्थाइं पवर परिहिया ते आवाडचिलाए एवं वयासी– हं भो आवाडचिलाया! जण्णं तुब्भे देवानुप्पिया! वालुयासंथारोवगया उत्ताणगा अवसणा अट्ठमभत्तिया अम्हे कुलदेवए मेहमुहे नागकुमारे देवे मनसीकरेमाणा-मनसीकरेमाणा चिट्ठह, तए णं अम्हे मेहमुहा नागकुमारा देवा तुब्भं कुलदेवया तुम्हं अंतियण्णं पाउब्भूया, तं वदह णं देवानुप्पिया! किं करेमो? किं आचिट्ठामो? के व भे मणसाइए? । तए णं ते आवाडचिलाया मेहमुहाणं नागकुमाराणं देवाणं अंतिए एयमट्ठं सोच्चा निसम्म हट्ठतुट्ठ-चित्तमानंदिया नंदिया पीइमणा परमसोमणस्सिया हरिसवसविसप्पमाणहियया उट्ठाए उट्ठेंति, उट्ठेत्ता जेणेव मेहमुहा नागकुमारा देवा तेणेव उवागच्छंति, उवागच्छित्ता करयलपरिग्गहियं सिरसावत्तं मत्थए अंजलिं कट्टु मेहमुहे नागकुमारे देवे जएणं विजएणं वद्धावेंति, वद्धावेत्ता एवं वयासी–एस णं देवानुप्पिया! केइ अपत्थियपत्थए दुरंतपंतलक्खणे हीनपुण्णचाउद्दसे हिरिसिरिपरिवज्जिए, जे णं अम्हं विसयस्स उवरिं विरिएणं हव्वमागच्छइ, तं तहा णं छत्तेह देवानुप्पिया! जहा णं एस अम्हं विसयस्स उवरिं विरिएणं नो हव्वमागच्छइ। तए णं ते मेहमुहा नागकुमारा देवा ते आवाडचिलाए एवं वयासी–एस णं भो देवानुप्पिया! भरहे नामं राया चाउरंतचक्कवट्टी महिड्ढीए महज्जुईए महाबले महायसे महासोक्खे महानुभागे नो खलु एस सक्को केणइ देवेण वा दानवेन वा किन्नरेण वा किंपुरिसेण वा महोरगेण वा गंधव्वेण वा सत्थप्पओगेण वा अग्गिप्पओगेण वा मंतप्पओगेण वा उद्दवित्तए वा पडिसेहित्तए वा तहावि य णं तुब्भं पियट्ठयाए भरहस्स रन्नो उवसग्गं करेमो त्तिकट्टु तेसिं आवाडचिलायाणं अंतियाओ अवक्कमंति, अवक्कमित्ता वेउव्वियसमुग्घाएणं समोहण्णंति, समोहणित्ता मेहाणीयं विउव्वंति, विउव्वित्ता जेणेव भरहस्स रन्नो विजयखंधावार-निवेसे तेणेव उवागच्छंति, उवागच्छित्ता उप्पिं विजय खंधावारणिवेसस्स खिप्पामेव पतणतणायंति, पतणतणायित्ता खिप्पामेव पविज्जुयायंति, पविज्जु-यायित्ता खिप्पामेव जुगमुसलमुट्ठिप्पमाणमेत्ताहिं धाराहिं ओघमेघं सत्तरत्तं वासं वासिउं पवत्ता यावि होत्था।
Sutra Meaning : ત્યારે તે આપાતકિરાતો સુષેણ સેનાપતિ વડે હત – મથિત થયા યાવત્‌ ભાગી ગયેલા. તેઓ ડર્યા, ત્રસ્ત – વ્યથિત – ઉદ્વિગ્ન થયા, ભય પામી ગયા, અસ્થામ – બળ – વીર્ય – પુરુષકાર પરાક્રમ રહિત થઈ ગયા. ટકી શકવાને અસમર્થ થઈ અનેક યોજન દૂર ચાલ્યા જઈ, એકાંતમાં મળ્યા, મળીને જ્યાં સિંધુ મહાનદી હતી ત્યાં આવ્યા, આવીને વાલુકા સંથારામાં સંથર્યો, સંથરીને વાલુકા સંથારે બેઠા, બેસીને અઠ્ઠમ ભક્ત ગ્રહણ કર્યો, ગ્રહણ કરીને વાલુકાસંથારોપગત થઈ, મુખ ઊંચુ કરી, વસ્ત્રરહિત થઈ, અઠ્ઠમ ભક્તિકપણે તેમના કુળદેવતા મેઘમુખ નાગકુમાર દેવોને મનમાં ધ્યાન કરતા રહ્યા. ત્યારે તે આપાતકિરાતોનો અઠ્ઠમભક્ત પરિપૂર્ણ થતા મેઘમુખ નાગકુમાર દેવોના આસનો ચલિત થયા. ત્યારે તે મેઘમુખ નાગકુમાર દેવોએ આસનોને ચલિત થતા જોયા, જોઈને અવધિ પ્રયોજ્યું. પ્રયોજીને આપાતકિરાતોને અવધિજ્ઞાનથી જોયા. જોઈને એકબીજાને બોલાવીને આમ કહ્યું – નિશ્ચે હે દેવાનુપ્રિયો ! જંબૂદ્વીપ દ્વીપના ઉત્તર ભરતાર્દ્ધ ક્ષેત્રમાં આપાતકિરાતો સિંધુ મહાનદીમાં વાલુકાના સંથારે જઈને, મુખ ઊંચુ રાખી, વસ્ત્રરહિત થઈ, અઠ્ઠમ ભક્તિકપણે આપણને – કુલદેવતા મેઘમુખ નાગકુમાર દેવને મનમાં ધ્યાયીને રહ્યા છે. તો હે દેવાનુપ્રિયો ! તો આપણે માટે શ્રેયસ્કર છે કે આપણે આપાત કિરાતોની પાસે પ્રગટ થવું જોઈએ. એમ કહી એકબીજાની પાસે આ કથન સ્વીકારીને તેવી ઉત્કૃષ્ટિ, ત્વરિત ગતિથી યાવત્‌ ચાલતા – ચાલતા જ્યાં જંબૂદ્વીપ દ્વીપનું ઉત્તરાર્દ્ધ ભરતક્ષેત્ર છે, જ્યાં સિંધુ મહાનદી છે, જ્યાં આપાત – કિરાતો છે, ત્યાં આવે છે. આવીને આકાશમાં અધ્ધર રહી, ઘંટડીયુક્ત પંચવર્ણી પ્રવર વસ્ત્રો ધારણ કરી તે આપાતકિરાતોને આમ કહ્યું – ઓ આપાતકિરાતો ! તમે બધા જેને માટે ઉર્ધ્વમુખ થઈ, વસ્ત્રરહિતપણે અઠ્ઠમભક્તિક થઈ અમને – કુલદેવતા મેઘમુખ નાગકુમાર દેવને મનમાં ધ્યાયીને રહ્યા છો, તે અમે – મેઘમુખ નાગકુમાર દેવો, તમારા કુલદેવતા તમારી પાસે પ્રગટ થયા છીએ. તો હે દેવાનુપ્રિયો! કહો, અમે શું કરીએ? તમે શું ઇચ્છો છો? ત્યારે તે આપાતકિરાતો મેઘમુખ નાગકુમાર દેવો પાસે આ કથન સાંભળી, અવધારી, હર્ષિત – સંતુષ્ટ – આનંદિત ચિત્ત થઈ યાવત્‌ પ્રસન્ન હૃદયે ઉત્થાનથી ઉઠે છે. ઉઠીને જ્યાં મેઘકુમાર દેવો છે, ત્યાં જાય છે, જઈને બે હાથ જોડી યાવત્‌ મસ્તકે અંજલિ કરી, મેઘમુખ નાગકુમાર દેવોને જય – વિજયથી વધાવે છે, વધાવીને આમ કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિયો ! કોઈ અપ્રાર્થિત પ્રાર્થક, દુરંત પ્રાંતલક્ષણ યાવત્‌ હ્રી – શ્રી પરિવર્જિત, જેણે અમારા દેશની ઉપર જલદીથી ધસી આવેલ છે. હે દેવાનુપ્રિયો! તેમને ખદેડી દો, જેથી અમારા દેશ ઉપર તે આક્રમણ ન કરી શકે. ત્યારે તે મેઘમુખ નાગકુમાર દેવોએ આપાત કિરાતોને આમ કહ્યું – ઓ દેવાનુપ્રિયો ! તે મહર્દ્ધિક મહાદ્યુતિક યાવત્‌ મહાસૌખ્ય ભરત નામે ચાતુરંત ચક્રવર્તી છે. તેમને કોઈ દેવ, દાનવ, કિંનર, કિંપુરુષ, મહોરગ કે ગંધર્વ શસ્ત્રપ્રયોગ, અગ્નિ પ્રયોગ કે મંત્રપ્રયોગ વડે આબાધા પહોંચાડવા કે રોકવા માટે સમર્થ નથી. તો પણ અમે તમારા પ્રિય અર્થને માટે ભરત રાજાને ઉપસર્ગ કરીશું. એમ કહી આપાતકિરાતો પાસેથી નીકળે છે, નીકળીને વૈક્રિય સમુદ્‌ઘાત કરે છે. કરીને મેઘસૈન્ય વિકુર્વે છે, વિકુર્વીને જ્યાં ભરત રાજાનો વિજય સ્કંધાવાર નિવેશ હતો, ત્યાં આવે છે. આવીને વિજય સ્કંધાવાર નિવેશ ઉપર જલદી વાદળા ગરજવા લાગ્યા, જલદી વીજળી ચમકવા લાગી, તુરંત યુગ મુશલ મુઠ્ઠી પ્રમાણ ધારા વડે ઓઘમેઘને સાત અહોરાત્ર વરસાદ વરસાવવાને પ્રવૃત્ત થયા.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] tae nam te avadachilaya susenasenavaina hayamahiya pavaraviraghaiya vivadiyachimdhaddhayapadaga kichchha- ppanovagaya disodisim padisehiya samana bhiya tattha vahiya uvvigga samjayabhaya atthama abala aviriya apurisakkaraparakkama adharanijjamitikattu anegaim joyanaim avakkamamti, avakkamitta egayao milayamti, milayitta jeneva simdhu mahanai teneva uvagachchhamti, uvagachchhitta valuyasamtharae samtharemti, samtharetta valuyasamtharae duruhamti, duruhitta atthamabhattaim paginhamti, paginhitta valuyasamtharovagaya uttanaga avasana atthamabhattiya je tesim kuladevaya mehamuha namam nagakumara deva te manasikaremana-manasikaremana chitthamti. Tae nam tesimavadachilayanam atthamabhattamsi parinamamanamsi mehamuhanam nagakumaranam asanaim chalamti. Tae nam te mehamuha nagakumara deva asanaim chaliyaim pasamti, pasitta ohim paumjamti, paumjitta avadachilae ohina abhoemti, abhoetta annamannam saddavemti, saddavetta evam vayasi–evam khalu devanuppiya! Jambuddive dive uttaraddhabharahe vase avadachilaya simdhue mahanaie valuya-samtharovagaya uttanaga avasana atthamabhattiya amhe kuladevae mehamuhe nagakumare deve manasikare-mana-manasikaremana chitthamti, tam seyam khalu devanuppiya! Amham avadachilayanam amtie paubbha-vittaettikattu annamannassa amtie eyamattham padisunemti, padisunetta tae ukkitthae turiyae chavalae jainae sihae sigghae uddhuyae divvae devagaie vitivayamana-vitivayamana jeneva jambuddive dive uttaraddhabharahe vase jeneva simdhu mahanai jeneva avadachilaya teneva uvagachchhamti, uvagachchhitta amtalikkhapadivanna sakhimkhiniyaim pamchavannaim vatthaim pavara parihiya te avadachilae evam vayasi– Ham bho avadachilaya! Jannam tubbhe devanuppiya! Valuyasamtharovagaya uttanaga avasana atthamabhattiya amhe kuladevae mehamuhe nagakumare deve manasikaremana-manasikaremana chitthaha, tae nam amhe mehamuha nagakumara deva tubbham kuladevaya tumham amtiyannam paubbhuya, tam vadaha nam devanuppiya! Kim karemo? Kim achitthamo? Ke va bhe manasaie?. Tae nam te avadachilaya mehamuhanam nagakumaranam devanam amtie eyamattham sochcha nisamma hatthatuttha-chittamanamdiya namdiya piimana paramasomanassiya harisavasavisappamanahiyaya utthae utthemti, utthetta jeneva mehamuha nagakumara deva teneva uvagachchhamti, uvagachchhitta karayalapariggahiyam sirasavattam matthae amjalim kattu mehamuhe nagakumare deve jaenam vijaenam vaddhavemti, vaddhavetta evam vayasi–esa nam devanuppiya! Kei apatthiyapatthae duramtapamtalakkhane hinapunnachauddase hirisiriparivajjie, je nam amham visayassa uvarim virienam havvamagachchhai, tam taha nam chhatteha devanuppiya! Jaha nam esa amham visayassa uvarim virienam no havvamagachchhai. Tae nam te mehamuha nagakumara deva te avadachilae evam vayasi–esa nam bho devanuppiya! Bharahe namam raya chauramtachakkavatti mahiddhie mahajjuie mahabale mahayase mahasokkhe mahanubhage no khalu esa sakko kenai devena va danavena va kinnarena va kimpurisena va mahoragena va gamdhavvena va satthappaogena va aggippaogena va mamtappaogena va uddavittae va padisehittae va tahavi ya nam tubbham piyatthayae bharahassa ranno uvasaggam karemo ttikattu tesim avadachilayanam amtiyao avakkamamti, avakkamitta veuvviyasamugghaenam samohannamti, samohanitta mehaniyam viuvvamti, viuvvitta jeneva bharahassa ranno vijayakhamdhavara-nivese teneva uvagachchhamti, uvagachchhitta uppim vijaya khamdhavaranivesassa khippameva patanatanayamti, patanatanayitta khippameva pavijjuyayamti, pavijju-yayitta khippameva jugamusalamutthippamanamettahim dharahim oghamegham sattarattam vasam vasium pavatta yavi hottha.
Sutra Meaning Transliteration : Tyare te apatakirato sushena senapati vade hata – mathita thaya yavat bhagi gayela. Teo darya, trasta – vyathita – udvigna thaya, bhaya pami gaya, asthama – bala – virya – purushakara parakrama rahita thai gaya. Taki shakavane asamartha thai aneka yojana dura chalya jai, ekamtamam malya, maline jyam simdhu mahanadi hati tyam avya, avine valuka samtharamam samtharyo, samtharine valuka samthare betha, besine aththama bhakta grahana karyo, grahana karine valukasamtharopagata thai, mukha umchu kari, vastrarahita thai, aththama bhaktikapane temana kuladevata meghamukha nagakumara devone manamam dhyana karata rahya. Tyare te apatakiratono aththamabhakta paripurna thata meghamukha nagakumara devona asano chalita thaya. Tyare te meghamukha nagakumara devoe asanone chalita thata joya, joine avadhi prayojyum. Prayojine apatakiratone avadhijnyanathi joya. Joine ekabijane bolavine ama kahyum – nishche he devanupriyo ! Jambudvipa dvipana uttara bharatarddha kshetramam apatakirato simdhu mahanadimam valukana samthare jaine, mukha umchu rakhi, vastrarahita thai, aththama bhaktikapane apanane – kuladevata meghamukha nagakumara devane manamam dhyayine rahya chhe. To he devanupriyo ! To apane mate shreyaskara chhe ke apane apata kiratoni pase pragata thavum joie. Ema kahi ekabijani pase a kathana svikarine tevi utkrishti, tvarita gatithi yavat chalata – chalata jyam jambudvipa dvipanum uttararddha bharatakshetra chhe, jyam simdhu mahanadi chhe, jyam apata – kirato chhe, tyam ave chhe. Avine akashamam adhdhara rahi, ghamtadiyukta pamchavarni pravara vastro dharana kari te apatakiratone ama kahyum – O apatakirato ! Tame badha jene mate urdhvamukha thai, vastrarahitapane aththamabhaktika thai amane – kuladevata meghamukha nagakumara devane manamam dhyayine rahya chho, te ame – meghamukha nagakumara devo, tamara kuladevata tamari pase pragata thaya chhie. To he devanupriyo! Kaho, ame shum karie? Tame shum ichchho chho? Tyare te apatakirato meghamukha nagakumara devo pase a kathana sambhali, avadhari, harshita – samtushta – anamdita chitta thai yavat prasanna hridaye utthanathi uthe chhe. Uthine jyam meghakumara devo chhe, tyam jaya chhe, jaine be hatha jodi yavat mastake amjali kari, meghamukha nagakumara devone jaya – vijayathi vadhave chhe, vadhavine ama kahyum – He devanupriyo ! Koi aprarthita prarthaka, duramta pramtalakshana yavat hri – shri parivarjita, jene amara deshani upara jaladithi dhasi avela chhe. He devanupriyo! Temane khadedi do, jethi amara desha upara te akramana na kari shake. Tyare te meghamukha nagakumara devoe apata kiratone ama kahyum – o devanupriyo ! Te maharddhika mahadyutika yavat mahasaukhya bharata name chaturamta chakravarti chhe. Temane koi deva, danava, kimnara, kimpurusha, mahoraga ke gamdharva shastraprayoga, agni prayoga ke mamtraprayoga vade abadha pahomchadava ke rokava mate samartha nathi. To pana ame tamara priya arthane mate bharata rajane upasarga karishum. Ema kahi apatakirato pasethi nikale chhe, nikaline vaikriya samudghata kare chhe. Karine meghasainya vikurve chhe, vikurvine jyam bharata rajano vijaya skamdhavara nivesha hato, tyam ave chhe. Avine vijaya skamdhavara nivesha upara jaladi vadala garajava lagya, jaladi vijali chamakava lagi, turamta yuga mushala muththi pramana dhara vade oghameghane sata ahoratra varasada varasavavane pravritta thaya.