Sutra Navigation: Jivajivabhigam ( જીવાભિગમ ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1105840
Scripture Name( English ): Jivajivabhigam Translated Scripture Name : જીવાભિગમ ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

द्विविध जीव प्रतिपत्ति

 Translated Chapter :

દ્વિવિધ જીવ પ્રતિપત્તિ
Section : Translated Section :
Sutra Number : 40 Category : Upang-03
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] से किं तं नेरइया? नेरइया सत्तविहा पन्नत्ता, तं जहा–रयणप्पभापुढवि नेरइया जाव अहेसत्तमपुढवि नेरइया । ते समासओ दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–पज्जत्तगा य अपज्जत्तगा य। तेसि णं भंते! जीवाणं कति सरीरगा पन्नत्ता? गोयमा! तओ सरीरगा पन्नत्ता, तं जहा–वेउव्विए तेयए कम्मए। तेसि णं भंते! जीवाणं केमहालिया सरीरोगाहणा पन्नत्ता? गोयमा! दुविहा सरीरोगाहणा पन्नत्ता, तं जहा–भव धारणिज्जा य उत्तरवेउव्विया य। तत्थ णं जासा भवधारणिज्जा सा जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेज्जइभागं, उक्कोसेणं पंचधनुसयाइं। तत्थ णं जासा उत्तरवेउव्विया सा जहन्नेणं अंगुलस्स संखेज्जइभागं उक्कोसेणं धनुसहस्सं। तेसि णं भंते! जीवाणं सरीरा किंसंघयणी पन्नत्ता? गोयमा! छण्हं संघयणाणं असंघयणी–नेवट्ठी नेव छिरा नेव ण्हारू नेव संघयणमत्थि। जे पोग्गला अनिट्ठा अकंता अप्पिया असुभा अमणुन्ना अमणामा ते तेसिं संघातत्ताए परिणमंति। तेसि णं भंते! जीवाणं सरीरा किंसंठिया पन्नत्ता? गोयमा! दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–भवधा- रणिज्जा य उत्तरवेउव्विया य। तत्थ णं जेते भवधारणिज्जा ते हुंडसंठिया। तत्थ णं जे ते उत्तरवेउव्विया तेवि हुंडसंठिया पन्नत्ता। चत्तारि कसाया, चत्तारि सण्णाओ, तिन्नि लेसाओ, पंचइंदिया, चत्तारि समुग्घाया आइल्ला, सन्नीवि, असन्नीवि, नपुंसगवेया, छप्पज्जत्तीओ छ अपज्जत्तीओ, तिविहा दिट्ठी, तिन्नि दंसणा, नाणीवि अन्नाणीवि, ... ...जे नाणी ते नियमा अन्नाणी, तं जहा–आभिनिबोहियनाणी सुयनाणी ओहीनाणी। जे अन्नाणी ते अत्थेगइया दुअन्नाणी अत्थेगइया तिअन्नाणी, जे य दुअन्नाणी ते नियमा मइअन्नाणी सुयअन्नाणी य, जे तिअन्नाणी ते नियमा मइअन्नाणी य सुयअन्नाणी य विभंगनाणी य, तिविहे जोगे, दुविहे उवओगे, छद्दिसिं आहारो, ओसन्नकारणं पडुच्च वण्णओ कालाइं जाव सव्वप्पणयाए आहारमाहारेंति, उववाओ तिरियमनुस्सेसु, ठिती जहन्नेणं दसवाससहस्साइं, उक्कोसेणं तेत्तीसं सागरोवमाइं, दुविहा मरंति, उव्वट्टणा भाणियव्वा जओ आगया, नवरि संमुच्छिमेसु पडिसेहो, दुगइया दुआगइया, परित्ता असंखेज्जा पन्नत्ता समणाउसो! से तं नेरइया।
Sutra Meaning : તે નૈરયિકો શું છે ? તે સાત ભેદે છે – રત્નપ્રભા પૃથ્વી નૈરયિક યાવત્‌ અધઃસપ્તમી પૃથ્વી નૈરયિક. તે સંક્ષેપથી બે ભેદે છે – પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તા. ભગવન્‌! તે જીવોને કેટલા શરીરો છે ? ગૌતમ ! ત્રણ છે – વૈક્રિય, તૈજસ, કાર્મણ. ભગવન્‌! તે જીવોની શરીરાવગાહના કેટલી મોટી છે ? ગૌતમ ! શરીરાવગાહના બે ભેદે છે – ભવધારણીય અને ઉત્તરવૈક્રિય. તેમાં જે ભવધારણીય છે, તે જઘન્યથી અંગુલનો અસંખ્યાત ભાગ અને ઉત્કૃષ્ટથી ૫૦૦ ધનુષ. તેમાં જે ઉત્તર – વૈક્રિય છે, તે જઘન્યથી અંગુલનો સંખ્યાતભાગ, ઉત્કૃષ્ટથી હજાર ધનુષ. ભગવન્‌ ! તે જીવોના શરીર કયા સંઘયણે છે ? ગૌતમ! છ સંઘયણમાંથી એક પણ નહીં, તે અસંઘયણી છે. તેમના શરીરમાં હાડકા નથી, નાડી નથી, સ્નાયુ નથી, સંઘયણ નથી. જે પુદ્‌ગલો છે તે અનિષ્ટ, અકાંત, અપ્રિય, અશુભ, અમનોજ્ઞ, અમણામ છે. તે તેમને સંઘાતપણાએ પરિણમે છે. ભગવન્‌! તે જીવોના શરીર કયા આધારે છે ? ગૌતમ ! સંસ્થાન બે ભેદે છે – ભવધારણીય અને ઉત્તરવૈક્રિય. તેમાં ભવધારણીય છે તે હુંડ સંસ્થિત છે, જે ઉત્તરવૈક્રિય છે, તે પણ હુંડ સંસ્થિત છે. તે જીવોને ચાર કષાયો, ચાર સંજ્ઞાઓ, ત્રણ લેશ્યા, પાંચ ઇન્દ્રિયો, પહેલા ચાર સમુદ્‌ઘાતો, તેઓ સંજ્ઞી પણ છે – અસંજ્ઞી પણ છે, નપુંસકવેદ છે, છ પર્યાપ્તિ – છ અપર્યાપ્તિ, ત્રણ દૃષ્ટિ, ત્રણ દર્શન છે, તે જીવો જ્ઞાની પણ છે – અજ્ઞાની પણ છે. જે જ્ઞાની છે, તે નિયમા ત્રણ જ્ઞાની છે – આભિનિબોધિક જ્ઞાની, શ્રુતજ્ઞાની, અવધિજ્ઞાની. જે અજ્ઞાની છે તેમાં કેટલાક બે અજ્ઞાની છે, કેટલાક ત્રણ અજ્ઞાની છે. જે બે અજ્ઞાની છે, તે નિયમા મતિ અજ્ઞાની અને શ્રુત અજ્ઞાની છે. જે ત્રણ અજ્ઞાની છે, તે નિયમા મતિ અજ્ઞાની, શ્રુત અજ્ઞાની અને વિભંગજ્ઞાની છે. તે જીવોને ત્રણ યોગ અનેબે ઉપયોગ હોય છે. આહાર છ દિશાથી, પ્રાયઃ કરીને વર્ણથી કાળા યાવત્‌ આહારને આહારે છે. તે જીવોનો ઉપપાત તિર્યંચ અને મનુષ્યોમાંથી છે. તેમની સ્થિતિ જઘન્ય ૧૦,૦૦૦ વર્ષ, ઉત્કૃષ્ટ ૩૩ – સાગરોપમ. તેઓ સમવહત થઈને કે અસમવહત થઈને બંને રીતે મરે છે. ઉદ્‌વર્તના મનુષ્ય અને તિર્યંચમાં છે પણ સંમૂર્ચ્છિમોમાં જતા નથી. આ જીવોને બે ગતિ – બે આગતિ કહી છે , હે આયુષ્યમાન્‌ શ્રમણ ! તેઓ પ્રત્યેક શરીરી, અસંખ્યાત કહ્યા છે. આ પ્રમાણે નૈરયિક કહ્યા.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] se kim tam neraiya? Neraiya sattaviha pannatta, tam jaha–rayanappabhapudhavi neraiya java ahesattamapudhavi neraiya. Te samasao duviha pannatta, tam jaha–pajjattaga ya apajjattaga ya. Tesi nam bhamte! Jivanam kati sariraga pannatta? Goyama! Tao sariraga pannatta, tam jaha–veuvvie teyae kammae. Tesi nam bhamte! Jivanam kemahaliya sarirogahana pannatta? Goyama! Duviha sarirogahana pannatta, tam jaha–bhava dharanijja ya uttaraveuvviya ya. Tattha nam jasa bhavadharanijja sa jahannenam amgulassa asamkhejjaibhagam, ukkosenam pamchadhanusayaim. Tattha nam jasa uttaraveuvviya sa jahannenam amgulassa samkhejjaibhagam ukkosenam dhanusahassam. Tesi nam bhamte! Jivanam sarira kimsamghayani pannatta? Goyama! Chhanham samghayananam asamghayani–nevatthi neva chhira neva nharu neva samghayanamatthi. Je poggala anittha akamta appiya asubha amanunna amanama te tesim samghatattae parinamamti. Tesi nam bhamte! Jivanam sarira kimsamthiya pannatta? Goyama! Duviha pannatta, tam jaha–bhavadha- ranijja ya uttaraveuvviya ya. Tattha nam jete bhavadharanijja te humdasamthiya. Tattha nam je te uttaraveuvviya tevi humdasamthiya pannatta. Chattari kasaya, chattari sannao, tinni lesao, pamchaimdiya, chattari samugghaya ailla, sannivi, asannivi, napumsagaveya, chhappajjattio chha apajjattio, tiviha ditthi, tinni damsana, nanivi annanivi,.. ..Je nani te niyama annani, tam jaha–abhinibohiyanani suyanani ohinani. Je annani te atthegaiya duannani atthegaiya tiannani, je ya duannani te niyama maiannani suyaannani ya, je tiannani te niyama maiannani ya suyaannani ya vibhamganani ya, tivihe joge, duvihe uvaoge, chhaddisim aharo, osannakaranam paduchcha vannao kalaim java savvappanayae aharamaharemti, uvavao tiriyamanussesu, thiti jahannenam dasavasasahassaim, ukkosenam tettisam sagarovamaim, duviha maramti, uvvattana bhaniyavva jao agaya, navari sammuchchhimesu padiseho, dugaiya duagaiya, paritta asamkhejja pannatta samanauso! Se tam neraiya.
Sutra Meaning Transliteration : Te nairayiko shum chhe\? Te sata bhede chhe – ratnaprabha prithvi nairayika yavat adhahsaptami prithvi nairayika. Te samkshepathi be bhede chhe – paryapta ane aparyapta. Bhagavan! Te jivone ketala shariro chhe\? Gautama ! Trana chhe – vaikriya, taijasa, karmana. Bhagavan! Te jivoni shariravagahana ketali moti chhe\? Gautama ! Shariravagahana be bhede chhe – bhavadharaniya ane uttaravaikriya. Temam je bhavadharaniya chhe, te jaghanyathi amgulano asamkhyata bhaga ane utkrishtathi 500 dhanusha. Temam je uttara – vaikriya chhe, te jaghanyathi amgulano samkhyatabhaga, utkrishtathi hajara dhanusha. Bhagavan ! Te jivona sharira kaya samghayane chhe\? Gautama! Chha samghayanamamthi eka pana nahim, te asamghayani chhe. Temana shariramam hadaka nathi, nadi nathi, snayu nathi, samghayana nathi. Je pudgalo chhe te anishta, akamta, apriya, ashubha, amanojnya, amanama chhe. Te temane samghatapanae pariname chhe. Bhagavan! Te jivona sharira kaya adhare chhe\? Gautama ! Samsthana be bhede chhe – bhavadharaniya ane uttaravaikriya. Temam bhavadharaniya chhe te humda samsthita chhe, je uttaravaikriya chhe, te pana humda samsthita chhe. Te jivone chara kashayo, chara samjnyao, trana leshya, pamcha indriyo, pahela chara samudghato, teo samjnyi pana chhe – asamjnyi pana chhe, napumsakaveda chhe, chha paryapti – chha aparyapti, trana drishti, trana darshana chhe, te jivo jnyani pana chhe – ajnyani pana chhe. Je jnyani chhe, te niyama trana jnyani chhe – abhinibodhika jnyani, shrutajnyani, avadhijnyani. Je ajnyani chhe temam ketalaka be ajnyani chhe, ketalaka trana ajnyani chhe. Je be ajnyani chhe, te niyama mati ajnyani ane shruta ajnyani chhe. Je trana ajnyani chhe, te niyama mati ajnyani, shruta ajnyani ane vibhamgajnyani chhe. Te jivone trana yoga anebe upayoga hoya chhe. Ahara chha dishathi, prayah karine varnathi kala yavat aharane ahare chhe. Te jivono upapata tiryamcha ane manushyomamthi chhe. Temani sthiti jaghanya 10,000 varsha, utkrishta 33 – sagaropama. Teo samavahata thaine ke asamavahata thaine bamne rite mare chhe. Udvartana manushya ane tiryamchamam chhe pana sammurchchhimomam jata nathi. A jivone be gati – be agati kahi chhe, he ayushyaman shramana ! Teo pratyeka shariri, asamkhyata kahya chhe. A pramane nairayika kahya.