Sutra Navigation: Gyatadharmakatha ( ધર્મકથાંગ સૂત્ર )
Search Details
| Mool File Details |
|
Anuvad File Details |
|
| Sr No : | 1104872 | ||
| Scripture Name( English ): | Gyatadharmakatha | Translated Scripture Name : | ધર્મકથાંગ સૂત્ર |
| Mool Language : | Ardha-Magadhi | Translated Language : | Gujarati |
| Chapter : |
श्रुतस्कंध-१ अध्ययन-१६ अवरकंका |
Translated Chapter : |
શ્રુતસ્કંધ-૧ અધ્યયન-૧૬ અવરકંકા |
| Section : | Translated Section : | ||
| Sutra Number : | 172 | Category : | Ang-06 |
| Gatha or Sutra : | Sutra | Sutra Anuyog : | |
| Author : | Deepratnasagar | Original Author : | Gandhar |
| Century : | Sect : | Svetambara1 | |
| Source : | |||
| Mool Sutra : | [सूत्र] तए णं तं दोवइं रायवरकण्णं अंतेउरियाओ सव्वालंकारविभूसियं करेंति। किं ते? वरपायपत्तनेउरा जाव चेडिया-चक्कवाल-महयरग-विंद-परिक्खित्ता अंतेउराओ पडिनिक्खमइ, पडिनिक्खमित्ता जेणेव बाहिरिया उवट्ठाणसाला जेणेव चाउग्घंटे आसरहे तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता किड्डावियाए लेहियाए सद्धिं चाउग्घंटं आसरहं दुरूहइ। तए णं से धट्ठज्जुणे कुमारे दोवईए रायवरकन्नाए सारत्थं करेइ। तए णं सा दोवई रायवरकन्ना कंपिल्लपुरं नयरं मज्झंमज्झेणं जेणेव सयंवरामंडवे तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता रहं ठवेइ, रहाओ पच्चोरुहइ, पच्चोरुहित्ता किड्डावियाए लेहियाए सद्धिं सयंवरामडबं अनुपविसइ, अनुपविसित्ता करयल परिग्गहियं दसणहं सिरसावत्तं मत्थए अंजलिं कट्टु तेसिं वासुदेवपामोक्खाणं बहूणं रायवरसहस्साणं पणामं करेइ। तए णं सा दोवई रायवरकन्ना एगं महं सिरिदामगंडं–किं ते? पाडल-मल्लिय-चंपय जाव सत्तच्छयाईहिं गंध-द्धणिं मुयंतं परमसुहफासं दरिसणिज्जं–गेण्हइ। तए णं सा किड्डाविया सुरूवा साभावियघंसं वोद्दहजणस्स उस्सुयकरं विचित्तमणि-रयण-बद्धच्छरुहं वामहत्थेणं चिल्लगं दप्पणं गहेऊण सललियं दप्पण-संकंतबिंब-संदंसिए य से दाहिणेणं हत्थेणं दरिसए पवररायसीहे। फुडविसय-विसुद्ध-रिभिय-गंभीर-महुरभणिया सा तेसिं सव्वेसिं पत्थिवाणं अम्मापिउ-वंस-सत्त-सामत्थ-गोत्त-विक्कंति-कंति-बहुविहआगम-माहप्प-रूव-कुलसील -जाणिया कित्तणं करेइ। पढमं ताव वण्हिपुंगवाणं दसारवर-वीरपुरिस-तेलोक्क-बलवगाणं, सत्तु-सयसहस्स-माणावमद्दगाणं भवसिद्धिय-वरपुंडरीयाणं चिल्लगाणं बल-वीरिय-रूव-जोव्वण-गुण-लावण्णकित्तिया कित्तणं करेइ। तओ पुणो उग्गसेणमाईणं जायवाणं भणइ–सोहग्गरूवकलिए वरेहि वरपुरिसगंधहत्थीणं जो हु ते होइ हियय-दइओ। तए णं सा दोवई रायावरकण्णगा बहूणं रायवरसहस्साणं मज्झंमज्झेणं समइच्छमाणी-समइच्छमाणी पुव्वकयनि-यायेणं चोइज्जमाणी-चोइज्जमाणी जेणेव पंच पंडवा तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता ते पंच पंडवे तेणं दसद्धवण्णेणं कुसुमदामेणं आवेढियपरिवेढिए करेइ, करेत्ता एवं वयासी–एए णं मए पंच पंडवा वरिया। तए णं ताइं वासुदेवपामोक्खाइं बहूणि रायसहस्साणि महया-महया सद्देणं उग्घोसेमाणाइं-उग्घोसेमाणाइं एवं वयंति–सुवरियं खलु भो! दोवईए रायवरकन्नाए त्ति कट्टु सयंवरमंडवाओ पडिनिक्खमंति, पडिनिक्खमित्ता जेणेव सया-सया आवासा तेणेव उवागच्छंति। तए णं धट्ठज्जुणे कुमारे पंच पंडवे दोवइं च रायवरकण्णं चाउग्घंटं आसरहं दुरुहावेइ, दुरुहावेत्ता कंपिल्लपुरं नयरं मज्झंमज्झेणं उवागच्छइ, उवागच्छित्ता सयं भवणं अनुपविसइ। तए णं से दुवए राया पंच पंडवे दोवइं च रायवरकण्णं पट्टयं दुरुहावेइ, दुरुहावेत्ता सेयापीयएहिं कलसेहिं मज्जावेइ, मज्जावेत्ता अग्गिहोमं करावेइ, पंचण्हं पंडवाणं दोवईए य पाणिग्गहणं कारावेइ। तए णं से दुवए राया दोवईए रायवरकन्नाए इमं एयारूवं पीइदाणं दलयइ, तं जहा–अट्ठ हिरण्णकोडीओ जाव पेसणकारीओ दासचेडीओ, अन्नं च विपुलं धन-कनग-रयण-मणि-मोत्तिय-सिलप्पवाल-रत्तरयण-संत-सार-सावएज्जं अलाहि जाव आसत्तमाओ कुलवंसाओ पकामं दाउं पकामं भोत्तुं पकामं परिभाएउं दलयइ। तए णं से दुवए राया ताइं वासुदेवपामोक्खाइं बहूइं रायसहस्साइं विपुलेणं असन-पान-खाइम-साइमेणं पुप्फ-वत्थ-गंध-मल्लालंकारेणं सक्कारेइ सम्मानेइ, सक्कारेत्ता सम्मानेत्ता पडिविसज्जेइ। | ||
| Sutra Meaning : | સૂત્ર– ૧૭૨. ત્યારપછી ઉત્તમ રાજકન્યા દ્રૌપદીને અંતઃપુરની સ્ત્રીઓએ સર્વાલંકારથી વિભૂષિત કરે છે. તે શું ? પગમાં શ્રેષ્ઠ ઝાંઝર પહેરાવ્યા યાવત્ દાસીઓના સમૂહથી પરીવરીને, બધા અંગોમાં વિભિન્ન આભૂષણ પહેરેલી તેણી અંતઃપુરથી બહાર નીકળી. બાહ્ય ઉપસ્થાનશાળામાં ચાતુર્ઘંટ અશ્વરથ પાસે આવી. ક્રીડા કરાવનારી અને લેખિકા સાથે ચાતુર્ઘંટ અશ્વરથમાં બેઠી. પછી ધૃષ્ટદ્યુમ્ન કુમારે દ્રૌપદી કન્યાનું સારથીપણું કરે છે. ત્યારપછી રાજકન્યા દ્રૌપદી, કંપિલપુરની મધ્યેથી સ્વયંવર મંડપમાં આવી, રથ ઊભો રાખ્યો, રથથી ઊતરી, ક્રીડા કરાવનારી અને લેખિકા સાથે સ્વયંવર મંડપમાં પ્રવેશી, હાથ જોડી તે વાસુદેવ આદિ ઘણા હજારો શ્રેષ્ઠ રાજાને પ્રણામ કર્યા, પછી રાજકન્યા દ્રૌપદીએ એક મોટું શ્રીદામકાંડ લીધું. તે કેવું હતું ? પાટલ, મલ્લિકા, ચંપક યાવત્ સપ્તપર્ણ આદિથી ગૂંથેલ, ગંધ ફેલાવતું, પરમ સુખસ્પર્શ અને દર્શનીય હતું. ત્યારપછી તે ક્રીડા કરાવનારી ધાવમાતા, જે સુંદર રૂપવાળી હતી, તેણીએ યાવત્ ડાબા હાથમાં ચિલ્લલક દર્પણ લઈને, તેમાં જે – જે રાજાનું પ્રતિબિંબ પડતુ હતુ, તે પ્રતિબિંબ દ્વારા દેખાતા શ્રેષ્ઠ સિંહ સમાન રાજાને પોતાના જમણા હાથે દેખાડતી હતી. તે ધાવમાતા સ્ફૂટ, વિશદ, વિશુદ્ધ, રિભિત, ગંભીર, મધુર વચન બોલતી, તે બધા રાજાઓના માતા – પિતાના વંશ, સત્ત્વ, સામર્થ્ય, ગોત્ર, પરાક્રમ, કાંતિ, બહુવિધ જ્ઞાન મહાત્મ્ય, રૂપ, યૌવન, ગુણ, લાવણ્ય, કુલ, શીલ જાણતી હોય, તે કહેવા લાગી. તેમાં સર્વ પ્રથમ વૃષ્ણિપ્રધાન દશ દશાર વીર પુરુષોનું વર્ણન કર્યું, તે શ્રેષ્ઠ વીર પુરુષો ત્રૈલોક્ય બળવાન છે, લાખો શત્રુનું માનમર્દન કરનાર છે, ભવ્ય જીવોમાં શ્વેત કમળ સમાન શ્રેષ્ઠ છે. સ્વાભાવિક તેજસ્વી છે. બળ – વીર્ય – રૂપ – યૌવન – ગુણ – લાવણ્યથી સંપન્ન છે.ધાવમાતા તે રાજાઓની પ્રશંસા કરે છે. ત્યારપછી ઉગ્રસેન આદિ યાદવોનું કીર્તન કરતા કહ્યું કે – આ યાદવો સૌભાગ્ય અને રૂપથી યુક્ત, શ્રેષ્ઠ પુરુષોમાં ગંધહસ્તી સમાન છે, આમાંથી તારા હૃદય વલ્લભને વર. ત્યારપછી શ્રેષ્ઠ રાજકન્યા દ્રૌપદી, અનેક હજાર શ્રેષ્ઠ રાજાઓ મધ્યેથી અતિક્રમતી, પૂર્વકૃત્ નિદાનથી પ્રેરિત થતી – થતી, પાંચ પાંડવો પાસે આવી. તે પાંચ પાંડવોને પંચરંગી કુસુમદામથી આવેષ્ટિત, પરિવેષ્ટિત કરે છે, કરીને કહ્યું – હું આ પાંચ પાંડવોને વરી છું. ત્યારે તે વાસુદેવ આદિ ઘણા હજારો રાજાએ મોટા – મોટા શબ્દોથી ઉદ્ઘોષણા કરતા કહ્યું – અહો ! શ્રેષ્ઠ રાજકન્યા દ્રૌપદીએ સારું વરણ કર્યું. એમ કહીને સ્વયંવર મંડપથી નીકળીને પોતપોતાના આવાસે આવ્યા. ત્યારે ધૃષ્ટદ્યુમ્નકુમારે પાંચે પાંડવોને અને શ્રેષ્ઠ રાજકન્યા દ્રૌપદીને ચાતુર્ઘંટ અશ્વરથમાં બેસાડી અને કાંપિલ્ય પુરના મધ્યે થઈ યાવત્ પોતાના ભવનમાં પ્રવેશ કર્યો. પછી દ્રુપદ રાજાએ પાંચ પાંડવો અને રાજકન્યા દ્રૌપદીને પાટ ઉપર બેસાડ્યા. ચાંદી – સોનાના કળશોથી સ્નાન કરાવ્યું, અગ્નિહોમ કરાવ્યો, પાંચ પાંડવો સાથે દ્રૌપદીનું પાણીગ્રહણ કરાવ્યું. ત્યારે તે દ્રુપદ રાજાએ રાજકન્યા દ્રૌપદીને આ પ્રમાણેનું પ્રીતિદાન આપ્યુ – આઠ કોડી હિરણ્ય યાવત્ આઠ પ્રેષણકારી દાસચેટી. બીજું પણ વિપુલ ધન, કનક યાવત્ આપ્યું. ત્યારે તે દ્રુપદરાજાએ તે વાસુદેવ આદિને વિપુલ અશન, પાન, ખાદિમ, સ્વાદિમ તથા વસ્ત્ર, ગંધ, માળા, અલંકાર આદિથી સન્માનિત કરી યાવત્ વિદાય આપી. સૂત્ર– ૧૭૩. ત્યારપછી પાંડુરાજાએ, તે વાસુદેવ આદિ ઘણા રાજાને બે હાથ જોડીને કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિયો ! હસ્તિનાપુર નગરમાં પાંચ પાંડવો અને દ્રૌપદીના કલ્યાણકરણ મહોત્સવ થશે. તેથી દેવાનુપ્રિય ! તમે મને અનુગ્રહ કરતા, વિલંબ કર્યા વિના પધારજો. ત્યારપછી વાસુદેવ આદિ રાજા વગેરે અલગ અલગ સ્થાને યાવત્ જવાને માટે પ્રવૃત્ત થયા. ત્યારપછી તે પાંડુરાજાએ કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવીને કહ્યું – દેવાનુપ્રિયો ! તમે જાઓ અને હસ્તિનાપુરમાં પાંચ પાંડવોને માટે પાંચ પ્રાસાદાવતંસક કરાવો. તે ખૂબ ઊંચા હોય, સાત માળના હોય ઇત્યાદિ પૂર્વવત્ યાવત્ તે પ્રાસાદીય, દર્શનીય, અભિરૂપ અને પ્રતિરૂપ હોય. ત્યારે તે કૌટુંબિક પુરુષોએ, તે વાત સ્વીકારી યાવત્ તે પ્રમાણે પાંચ પ્રાસાદાવતંસક કરાવે છે. ત્યારે પાંડુરાજા પાંચે પાંડવો અને દ્રૌપદી દેવી સાથે અશ્વ – હાથી આદિથી પરીવરીને કાંપિલ્યપુરથી નીકળીને, હસ્તિનાપુર પહોંચ્યા. ત્યારપછી પાંડુરાજાએ તે વાસુદેવ આદિનું આગમન જાણીને, કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવ્યા અને કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિયો ! તમે જાઓ. હસ્તિનાપુર નગરની બહાર વાસુદેવાદિ ઘણા હજારો રાજાના આવાસ કરાવો, તે સેંકડો સ્તંભ ઉપર સ્થાપિત હોય ઇત્યાદિ પૂર્વવત્ યાવત્ તે પુરુષો રાજાની આજ્ઞા પાછી સોંપે છે, ત્યારે વાસુદેવાદિ ઘણા હજાર રાજા હસ્તિનાપુર આવ્યા. ત્યારે તે પાંડુરાજા તે વાસુદેવ આદિનું આગમન જાણીને હર્ષિત – સંતુષ્ટ થઈ, સ્નાન કરી, બલિકર્મ કરી, તે રાજાઓને સન્માનીને યાવત્ યથાયોગ્ય આવાસ આપ્યા. ત્યારપછી તે વાસુદેવાદિ ઘણા હજારો રાજા, પોતપોતાને આવાસોમાં આવ્યા યાવત્ પૂર્વવત્ વિચરે છે. ત્યારપછી પાંડુરાજા હસ્તિનાપુર નગરમાં પ્રવેશે છે, કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવે છે, બોલાવીને એમ કહ્યું કે – તમે વિપુલ અશનાદિ તૈયાર કરાવો ઇત્યાદિ પૂર્વવત્ યાવત્ મનોવિનોદ કરતા વિચરે છે. ત્યારપછી તે પાંડુરાજા, પાંચ પાંડવ અને દ્રૌપદી દેવીને પાટે બેસાડે છે. સોના – ચાંદીના કળશોથી સ્નાન કરાવી, કલ્યાણકર ઉત્સવ કરે છે. કરીને તે વાસુદેવ આદિ ઘણા હજાર રાજાને વિપુલ અશન, પાન, ખાદિમ અને સ્વાદિમ વડે તથા પુષ્પ,વસ્ત્ર, અલંકાર આદિથી સત્કારીને સન્માનીને યાવત્ વિદાય આપે છે. પછી તે વાસુદેવ આદિ ઘણા રાજાઓ યાવત્ પોત – પોતાના સ્થાને પાછા ગયા. સૂત્ર– ૧૭૪. ત્યારપછી તે પાંચ પાંડવો, દ્રૌપદી દેવી સાથે અંતઃપુર પરીવાર સહિત એક – એક દિવસ વારાફરતી ઉદાર ભોગો ભોગવતા યાવત્ વિચરે છે. ત્યારપછી તે પાંડુરાજ કોઈ દિવસે પાંચ પાંડવ, કુંતીદેવી, દ્રૌપદી સાથે અંતઃપુર અંદર પરિવાર સાથે, ઉત્તમ સિંહાસને યાવત્ બેઠેલા હતા. એ સમયે કચ્છુલ્લ નારદ ત્યાં આવી પહોંચ્યા, જે દેખાવમાં અતિભદ્ર અને વિનીત પણ અંદરથી કલુષહૃદયી હતા. તે બ્રહ્મચર્ય આદિ વ્રતો મધ્યમાં સ્થિત હતા. તે આલીન – સૌમ્ય – પ્રિયદર્શનવાળા અને સુરૂપ હતા. ઉજ્જવલ – અખંડ વલ્કલ પહેરેલ હતા, કાળા મૃગચર્મને ઉત્તરાસંગરૂપે વક્ષઃસ્થળે ધારણ કરેલ હતું. હાથમાં દંડ – કમંડલ હતા. જટારૂપી મુગટથી તેમનું મસ્તક દીપતું હતું. તેઓએ જનોઈ, રુદ્રાક્ષની માળા, મુંજ મેખલા, વલ્કલ વસ્ત્ર ધારણ કર્યા હતા., હાથમાં કચ્છપી – વીણા રાખી હતી, તેઓ ગીત – સંગીતના શોખીન હતા. તેઓ સંવરણી, આવરણી, અવતરણી, ઉત્પતની, શ્લેષણી, સંક્રામણી, અભિયોગિની, પ્રજ્ઞપ્તિ, ગમની, સ્તંભની આદિ ઘણી વિદ્યાધરી વિદ્યાઓને તેમણે સિદ્ધ કરી હતી. તેમની ખ્યાતી ઘણી ફેલાયેલી હતી. તેઓ બલદેવ અને વાસુદેવના ઇષ્ટ હતા. પ્રદ્યુમ્ન, પ્રદીપ, શાંબ, અનિરુદ્ધ, નિષધ, ઉન્મુખ, સારણ, ગજ – સુકુમાલ, સુમુખ, દુર્મુખાદિ સાડા ત્રણ કરોડ યાદવકુમારોના હૃદયના પ્રિય, સંસ્તવિત હતા. તેમને કલહ – યુદ્ધ – કોલાહલ પ્રિય હતા, તેઓ ભાંડ સમાન વચન બોલવાના અભિલાષી હતા, ઘણા સમર અને સંપરાયમાં દર્શનરત, ચોતરફ દક્ષિણા દઈને પણ કલહને શોધતા, અસમાધિકર, એવા તે નારદ, ત્રિલોકમાં બળવાન દશાર શ્રેષ્ઠ વીરપુરુષ દ્વારા વાર્તાલાપ કરીને, તે ભગવતી – એક્કમણિ – ગગનગમન વિદ્યા સ્મરીને ઊડ્યા, આકાશને ઉલ્લંઘતા, હજારો ગામ, આકર, નગર, ખેડ, કર્બટ, મડંબ, દ્રોણમુખ, પાટણ,સંબાધથી શોભિત, ઘણા દેશોથી વ્યાપ્ત પૃથ્વીનું અવલોકન કરતા – કરતા, રમ્ય હસ્તિનાપુરે આવ્યા, પાંડુ રાજાના ભવનમાં, અતિવેગથી પધાર્યા. ત્યારે તે પાંડુરાજા, કચ્છુલ્લ નારદને આવતા જોઈને, પાંચ પાંડવ અને કુંતીદેવી સાથે આસનેથી ઉઠ્યા, કચ્છુલ્લ નારદ પ્રતિ સાત – આઠ પગલાં સામે ગયા, ત્રણ વખત આદક્ષિણ – પ્રદક્ષિણા કરી, વંદન – નમન કર્યુ, મહાર્હ આસને બેસવા નિમંત્રણા કરી. ત્યારે કચ્છુલ્લ નારદે પાણી છાંટી, દર્ભ બિછાવી, તેના ઉપર આસન રાખીને બેઠા, બેસીને પાંડુરાજા, રાજ્ય યાવત્ અંતઃપુરના કુશલ સમાચાર પૂછ્યા. ત્યારે પાંડુરાજા, કુંતીદેવી અને પાંચ પાંડવોએ કચ્છુલ્લ નારદનો આદર કર્યો યાવત્ પર્યુપાસના કરી. પણ દ્રૌપદી, કચ્છુલ્લ નારદને અસંયત, અવિરત, અપ્રતિહત પ્રત્યાખ્યાત પાપકર્મા (પૂર્વકૃત પાપકર્મનો નાશ ન કરનાર અને પાપકર્મોના પ્રત્યાખ્યાન ન કરનાર જાણીને આદર ન કર્યો, જાણ્યા નહીં, ઊભી ન થઈ, ન પર્યુપાસના કરી. સૂત્ર– ૧૭૫. ત્યારે કચ્છુલ્લ નારદને આવા પ્રકારે અભ્યર્થિત, ચિંતિત, પ્રાર્થિત, મનોગત સંકલ્પ ઉત્પન્ન થયો. અહો ! દ્રૌપદીદેવી રૂપ યાવત્ લાવણ્યથી પાંચ પાંડવોથી અનુબદ્ધ થયેલ મારો આદર યાવત્ ઉપાસના કરતી નથી, તો મારે ઉચિત છે કે દ્રૌપદીનું વિપ્રિય કરું, એમ વિચારે છે. પછી પાંડુરાજાની રજા લઈને ઉત્પતની વિદ્યાનું આહ્વાહન કરે છે, પછી તેવી ઉત્કૃષ્ટ યાવત્ વિદ્યાધર ગતિથી લવણસમુદ્રની વચ્ચોવચ્ચ થઈ પૂર્વાભિમુખ જવા પ્રવૃત્ત થયો. તે કાળે, તે સમયે ધાતકીખંડદ્વીપમાં પૂર્વદિશા તરફના દક્ષિણાર્દ્ધ ભરતક્ષેત્રમાં અપરકંકા નામે રાજધાની હતી. ત્યાં પદ્મનાભ રાજા હતો. તે મહાહિમવંતાદિ હતો. તે પદ્મનાભરાજાના અંતઃપુરમાં ૭૦૦ રાણીઓ હતી, તે પદ્મનાભને સુનાભ નામે પુત્ર, યુવરાજ હતો. તે સમયે પદ્મનાભ રાજા અંતઃપુરમાં રાણીઓ સાથે ઉત્તમ સિંહાસને બેઠેલો. ત્યારે તે કચ્છુલ્લ નારદ અપરકંકા રાજધાનીમાં પદ્મનાભના ભવનમાં આવ્યો, પદ્મનાભના ભવનમાં વેગથી ઊતર્યો. ત્યારે પદ્મનાભ રાજા કચ્છુલ્લ નારદને આવતા જોઈને આસનેથી ઊભો થયો. અર્ઘ્ય આપી યાવત્ આસને બેસવાને નિમંત્રણ આપ્યું. ત્યારપછી કચ્છુલ્લ નારદે પાણી છાંટ્યુ, ઘાસ બિછાવી, ત્યાં આસન બિછાવ્યું, આસને બેઠો યાવત્ કુશલ સમાચાર પૂછ્યા. ત્યારે પદ્મનાભરાજાએ પોતાના અંતઃપુરમાં વિસ્મીત થઈને કચ્છુલ્લ નારદને પૂછ્યું – હે દેવાનુપ્રિય ! તમે ઘણા ગામ યાવત્ ઘરોમાં જાઓ છો, તો ક્યાંય આવું અંતઃપુર પૂર્વે જોયેલ છે, જેવું મારું છે ? **ત્યારે કચ્છુલ્લ નારદ, પદ્મનાભ રાજાએ આમ કહેતા થોડું હસ્યો અને કહ્યું – તું કૂવાના દેડકા જેવો છો. હે દેવાનુપ્રિય ! તે કૂવાનો દેડકો કોણ ? આ દૃષ્ટાંત મલ્લિ અધ્યયન માફક જાણવું. દેવાનુપ્રિય! જંબૂદ્વીપના ભરતક્ષેત્રમાં હસ્તિનાપુરમાં દ્રુપદ રાજાની પુત્રી, ચુલણી રાણીની આત્મજા, પાંડુની પુત્રવધૂ, પાંડવોની પત્ની દ્રૌપદી દેવી રૂપથી યાવત્ ઉત્કૃષ્ટ શરીરી દ્રૌપદી દેવીના છેદાયેલા પગના અંગૂઠાની સોમી કળાની પણ બરાબરી આ અંતઃપુર ન કરી શકે. આમ કહી પદ્મનાભને પૂછીને યાવત્ નારદ પાછા ગયા. ત્યારે તે પદ્મનાભ રાજા, કચ્છુલ્લ નારદ પાસે આ વાત સાંભળી દ્રૌપદી દેવીના રૂપાદિમાં મૂર્ચ્છિત થઈ દ્રૌપદીમાં આસક્ત થઈ, પૌષધશાળામાં ગયો, જઈને પૂર્વ સંગતિક દેવને બોલાવ્યો. કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિય ! જંબૂદ્વીપમાં ભરતક્ષેત્રમાં હસ્તિનાપુરમાં યાવત્ ઉત્કૃષ્ટ શરીરી છે, હું ઇચ્છું છું કે – તે દ્રૌપદી દેવીને અહીં લાવ. ત્યારે તે પૂર્વસંગતિક દેવે પદ્મનાભને કહ્યું – દેવાનુપ્રિય ! એવું થયું નથી – થતું નથી – થશે પણ નહીં કે – દ્રૌપદી દેવી, પાંચ પાંડવોને છોડીને બીજા પુરુષ સાથે અંતઃપુરમાં યાવત્ વિચરે. તો પણ હું તારા પ્રિય અર્થને માટે દ્રૌપદીદેવીને અહીં જલદી લાવું છું, એમ પદ્મનાભને કહી, ઉત્કૃષ્ટગતિથી, લવણસમુદ્ર થઈ હસ્તિનાપુર જવા નીકળ્યો. તે કાળે, તે સમયે હસ્તિનાપુરમાં યુધિષ્ઠિર રાજા દ્રૌપદી સાથે અગાસીમાં ઉપર સુખે સૂતા હતા. ત્યારે તે પૂર્વ સંગતિક દેવ યુધિષ્ઠિર રાજા અને દ્રૌપદી રાણી હતા ત્યાં આવીને, અવસ્વાપિની નિદ્રા આપીને દ્રૌપદીને લઈને ઉત્કૃષ્ટ ગતિએ અપરકંકામાં પદ્મનાભના ભવનમાં ગયો, તેની અશોકવાટિકામાં દ્રૌપદી રાણીને રાખી, અવસ્વાપિની નિદ્રા પાછી ખેંચીને પદ્મનાભ પાસે આવીને કહ્યું – મેં હસ્તિનાપુરથી દ્રૌપદીને જલદી અહીં લાવીને, તારી અશોક – વાટિકામાં રાખી છે. હવે તું જાણ, એમ કહી જે દિશામાંથી આવેલ, તે દિશામાં પાછો ગયો. ત્યારે તે દ્રૌપદી, ત્યારપછી મુહૂર્ત્તાન્તરમાં જાગીને તે ભવનની અશોકવાટિકાને ન જાણી શકી. તે કહેવા લાગી – આ મારું શયનભવન નથી, આ મારી અશોકવાટિકા નથી. ન જાણે હું કોઈ દેવ, દાનવ, કિંપુરુષ, કિંનર, મહોરગ, ગંધર્વ કે અન્ય રાજા વડે અશોકવાટિકામાં સંહરાયેલ છું, એમ કહીને તેણી અપહત મનસંકલ્પ(ઉદાસ) યાવત્ ચિંતામગ્ન થઈ. ત્યારે તે પદ્મનાભ રાજા સ્નાન કરી યાવત્ સર્વાલંકારથી વિભૂષિત થઈ, અંતઃપુર પરિવારથી પરીવરીને અશોકવાટિકામાં દ્રૌપદીદેવી પાસે આવ્યો. આવીને દ્રૌપદીને યાવત્ ચિંતામગ્ન જોઈને કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિયા ! તું શા માટે યાવત્ ચિંતામગ્ન છે ? તને મારો પૂર્વસંગતિક દેવ જંબૂદ્વીપ યાવત્ હસ્તિનાપુર નગરથી યુધિષ્ઠિર રાજાના ભવનથી સંહરીને લાવેલ છે. તું અપહત સંકલ્પા યાવત્ ચિંતામગ્ન ન થા. મારી સાથે વિપુલ ભોગ – ભોગવતા વિચર. ત્યારે તે દ્રૌપદીએ પદ્મનાભને કહ્યું – જંબૂદ્વીપના ભરતક્ષેત્રમાં દ્વારવતી નગરીમાં કૃષ્ણ વાસુદેવ, મારા સ્વામીના ભાઈ રહે છે, તે જો છ મહિનામાં મને છોડાવવા ન આવે, તો હું, તમે જે કહો તે આજ્ઞા – ઉપાય – વચન – નિર્દેશમાં રહીશ, ત્યારે પદ્મનાભે દ્રૌપદીની આ વાતને સ્વીકારીને, દ્રૌપદી દેવીને કન્યા અંતઃપુરમાં રાખી, ત્યારે દ્રૌપદી દેવી નિરંતર છઠ્ઠ તપ કરી, પારણે આયંબિલ કરતા, તપોકર્મથી, પોતાના આત્માને ભાવિત કરતા વિચરવા લાગી. સૂત્ર– ૧૭૬. ત્યારપછી તે યુધિષ્ઠિર રાજા, અંતર્મુહૂર્ત્ત પછી જાગતા દ્રૌપદી દેવીને પડખે ન જોતા શય્યામાંથી ઊઠ્યા, ઊઠીને દ્રૌપદી દેવીની ચોતરફ માર્ગણા – ગવેષણા કરાવી, દ્રૌપદીની ક્યાંય કોઈ શ્રુતિ, ક્ષુતિ, પ્રવૃત્તિ ન મળતા, આવીને પાંડુરાજાને કહ્યું – હે તાત ! અગાસીમાં ઉપર સૂતેલી, દ્રૌપદી દેવીને ન જાણે કોણ દેવ, દાનવ, કિન્નર, મહોરગ કે ગંધર્વ હરી ગયો, લઈ ગયો કે ખેંચી લીધી ? હે તાત ! દ્રૌપદી દેવીની ચોતરફ માર્ગણા – ગવેષણા કરાવવા ઇચ્છુ છું. ત્યારે પાંડુરાજાએ કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવીને કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિયો ! તમે જઈને હસ્તિનાપુર નગરમાં શૃંગાટક, ત્રિક, ચતુષ્ક, ચત્વર, મહાપથ અને માર્ગમાં મોટા – મોટા શબ્દોથી ઉદ્ઘોષણા કરતા કહો કે – હે દેવાનુપ્રિયો ! યુધિષ્ઠિર રાજા અગાસીમાં ઉપર સુખે સૂતા હતા ત્યારે પડખે રહેલ દ્રૌપદીને ન જાણે કોઈ દેવ૦ આદિ હરણ કરી ગયુ – લઈ ગયુ, તો જે કોઈ દ્રૌપદી દેવીની શ્રુતિ યાવત્ પ્રવૃત્તિ કહેશે, તેને પાંડુ રાજા વિપુલ અર્થસંપદાનું દાન કરશે. આવી ઘોષણા કરાવો, કરાવીને આ આજ્ઞા પાછી આપો. તેઓએ તેમ કર્યું. ત્યારપછી તે પાંડુ રાજા, દ્રૌપદી દેવીની શ્રુતિ આદિને યાવત્ ક્યાંય ન મેળવીને કુંતીદેવીને બોલાવીને કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિયા ! દ્વારવતી નગરીએ કૃષ્ણ વાસુદેવને આ વાત કહે. કૃષ્ણ વાસુદેવ જ દ્રૌપદીની માર્ગણા – ગવેષણા કરશે. અન્યથા દ્રૌપદી દેવીની ક્ષુતિ, પ્રવૃત્તિ કે શ્રુતિ આપણને મળે, તેમ લાગતુ નથી. ત્યારે તે કુંતીદેવી, પાંડુરાજાએ આમ કહેતા યાવત્ તે કથન સ્વીકારીને, સ્નાન કરી, બલિકર્મ કરી, ઉત્તમ હસ્તિ ઉપર બેસી, હસ્તિનાપુરની વચ્ચોવચ્ચથી નીકળીને, સૌરાષ્ટ્ર જનપદમાં દ્વારવતી નગરીના અગ્રોદ્યાનમાં, હાથીના સ્કંધથી ઊતરે છે, ઊતરીને કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવીને કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિયો ! જાઓ અને દ્વારવતી નગરીમાં જઈને કૃષ્ણ વાસુદેવને બે હાથ જોડીને કહો કે – હે સ્વામી ! આપની ફોઈ કુંતીદેવી હસ્તિનાપુર નગરથી અહીં જલદી આવે છે, તમારા દર્શનને ઝંખે છે. ત્યારે કૌટુંબિક પુરુષે યાવત્ કૃષ્ણ વાસુદેવને આમ કહ્યું. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવે, કૌટુંબિક પુરુષો પાસે આ સાંભળી, સમજીને, ઉત્તમ હસ્તિસ્કંધ ઉપર આરૂઢ થઈને, હાથી – ઘોડા સહિત દ્વારાવતીની વચ્ચોવચ્ચથી નીકળી, કુંતીદેવીની પાસે આવીને હાથીના સ્કંધેથી ઊતરે છે, પછી કુંતીદેવીને પગે લાગે છે. કુંતીદેવી સહિત હાથીના સ્કંધે ચડીને દ્વારવતીની વચ્ચોવચ્ચ થઈ, પોતાના ઘેર આવે છે, ઘરમાં પ્રવેશે છે. ત્યાર પછી કુંતીદેવી સ્નાન – બલિકર્મ આદિ કરી, ભોજન કરી, સુખાસને બેઠા, ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવે કહ્યું કે – હે ફોઈ ! આપના આગમનનું પ્રયોજન શું છે ? ત્યારે કુંતીદેવી બોલ્યા – હે પુત્ર ! હસ્તિનાપુર નગરમાં યુધિષ્ઠિરની પડખે અગાસીએ સુખે સૂતેલ દ્રૌપદી દેવીને ન જાણે કોણ લઈ ગયુ યાવત્ અપહરણ કરી ગયુ, તેથી હે પુત્ર ! હું ઇચ્છુ છું કે દ્રૌપદી દેવીની માર્ગણા – ગવેષણા કરવી, ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવે કુંતી ફોઈને કહ્યું – જો હું દ્રૌપદી દેવીની શ્રુતિ આદિ યાવત્ નહીં મેળવું, તો હું પાતાલ, ભવન કે અર્ધભરતથી બધે જઈને મારા હાથે તેણીને લાવીશ, એમ કહીને કુંતી ફોઈને સત્કારી, સન્માની યાવત્ વિદાય કર્યા. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવ દ્વારા વિદાય કરાયેલા કુંતીદેવી જે દિશાથી આવ્યા હતા, તે દિશામાં પાછા ગયા. ત્યારે તે કૃષ્ણ વાસુદેવે કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવીને કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિયો ! દ્વારાવતીમાં જઈ, પાંડુરાજાની માફક ઘોષણા કરાવો યાવત્ તે પુરુષો કૃષ્ણ વાસુદેવની આજ્ઞા પાછી સોંપે છે, ઇત્યાદિ વૃત્તાંત પાંડુરાજા માફક કહેવું. ત્યારછી કૃષ્ણ વાસુદેવ, અન્યદા અંતઃપુરમાં રાણી સાથે વિચરતા હતા, એટલામાં કચ્છુલ્લનારદ યાવત્ આકાશથી ઊતર્યા. યાવત્ બેસીને કૃષ્ણ વાસુદેવના કુશલવાર્તા પૂછી. ત્યારપછી તે કૃષ્ણ વાસુદેવે કચ્છુલ્લને કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિય ! તમે ઘણા ગામોમાં યાવત્ જાઓ છો, તમે ક્યાંય પણ દ્રૌપદી દેવીની શ્રુતિ યાવત્ જાણી છે ? ત્યારે કચ્છુલ્લે કૃષ્ણ વાસુદેવને કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિય ! કોઈ દિવસે ધાતકીખંડદ્વીપમાં પૂર્વ દિશામાં દક્ષિણાર્દ્ધ ભરતક્ષેત્રની અપરકંકા રાજધાનીમાં ગયેલ, ત્યાં મેં પદ્મનાભ રાજાના ભવનમાં દ્રૌપદી જેવી સ્ત્રી, પૂર્વે જોયેલ. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવે કચ્છુલ્લને કહ્યું – દેવાનુપ્રિય ! આ તમારું જ પૂર્વકર્મ લાગે છે. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવને આમ કહેતા સાંભળી કચ્છુલ્લ નારદ ઉત્પતની વિદ્યાનું સ્મરણ કરીને જ્યાંથી આવ્યા હતા યાવત ત્યાં પાછા ગયા. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવે દૂતને બોલાવીને કહ્યું – તું જા. હસ્તિનાપુર પાંડુરાજાને આ વૃત્તાંત કહે – હે દેવાનુપ્રિય! ધાતકીખંડ દ્વીપમાં પૂર્વ દિશામાં અપરકંકા રાજધાનીમાં પદ્મનાભના ભવનમાં દ્રૌપદી દેવીની પ્રવૃત્તિ જાણી છે, તો પાંચે પાંડવો, ચતુરંગીણિ સેનાથી પરીવરીને, પૂર્વીય વૈતાલિકના કિનારે મારી પ્રતીક્ષા કરો. પાંડવો પણ યાવત્ તે પ્રમાણે રહ્યા. ત્યાર પછી કૃષ્ણ વાસુદેવે કૌટુંબિકોને કહ્યું કે – હે દેવાનુપ્રિયો ! સન્નાહિક ભેરી વગાડો. તેઓએ વગાડી. ત્યારે તે સન્નાહિક ભેરીનો શબ્દ સાંભળીને સમુદ્ર વિજયાદિ દશ દશાર યાવત્ ૫૬,૦૦૦ બલવકો સન્નદ્ધબદ્ધ થઇ યાવત્ આયુધ – પ્રહરણ લઈને, કોઈ ઘોડા ઉપર, કોઈ હાથી ઉપર યાવત્ સુભટોથી પરીવરીને સુધર્માસભામાં કૃષ્ણવાસુદેવ પાસે આવી, બે હાથ જોડીને કૃષ્ણને વધાવ્યા. ત્યારપછી કૃષ્ણ વાસુદેવ, કોરંટપુષ્પ યુક્ત છત્ર ધારણ કરી, ચામર સહ, હાથી – ઘોડા આદિ, તથા ઘણા સુભટાદિથી પરીવરીને દ્વારાવતી નગરીની વચ્ચોવચ્ચથી નીકળે છે, પૂર્વી વૈતાલિક પાસે આવ્યા. આવીને પાંચ પાંડવોની સાથે, એકત્ર થઈને, છાવણી નાંખે છે, પછી પૌષધશાળામાં પ્રવેશે છે, પ્રવેશીને સુસ્થિત દેવને મનમાં ધારણ કરીને રહ્યા. ત્યારપછી કૃષ્ણ વાસુદેવે અઠ્ઠમભક્તમાં પરિણમમાણ થતા સુસ્થિત દેવ આવ્યો. બોલ્યો કે – મારે શું કરવું જોઈએ તે કહો. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવે સુસ્થિતને કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિય ! દ્રૌપદી દેવીને યાવત્ પદ્મનાભના ભવનમાં સંહરાવી છે, તો તમે પાંચ પાંડવો સાથે, મને છઠ્ઠાને એમ છએના રથોને લવણસમુદ્રમાં માર્ગ આપો, જેથી હું અપરકંકા રાજધાનીમાં દ્રૌપદીને પાછી લાવવા જઉં. ત્યારે સુસ્થિત દેવે, કૃષ્ણ વાસુદેવે કહ્યું – દેવાનુપ્રિય ! જેમ પદ્મનાભે પૂર્વ સંગતિક દેવ પાસે દ્રૌપદીને યાવત્ સંહરાવી, તેમ દ્રૌપદી દેવીને ધાતકીખંડદ્વીપના, ભરતથી યાવત્ હસ્તિનાપુરે સંહરુ અથવા પદ્મનાભ રાજાને નગર – બલ – વાહન સાથે લવણસમુદ્રમાં પટકું. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવે સુસ્થિત દેવને કહ્યું – દેવાનુપ્રિય! તું તેને સંહરતો નહીં, તું અમને છને માટે રથમાર્ગ તૈયાર કર. હું જાતે દ્રૌપદીને પાછી લાવવા જઈશ. ત્યારે સુસ્થિત દેવે કૃષ્ણને કહ્યું – ભલે, તેમ થાઓ. પછી તેણે પાંચ પાંડવ સહ છ માટે રથમાર્ગ બનાવ્યો. ત્યારપછી કૃષ્ણ વાસુદેવે ચાતુરંગિણી સેનાને વિદાય કરી. પાંચ પાંડવ અને પોતે છઠ્ઠા, છ એ રથ સાથે લવણસમુદ્રની વચ્ચોવચ્ચથી નીકળ્યા, નીકળીને અપરકંકા રાજધાનીમાં ત્યાંના અગ્રોદ્યાનમાં આવ્યા, રથ ઊભો રાખ્યો, દારુક સારથીને બોલાવ્યો. કહ્યું – દેવાનુપ્રિય ! તું જા, અપરકંકા રાજધાનીમાં જઈને, પદ્મનાભ રાજાની પાદપીઠને તારા ડાબા પગથી ઠોકર મારી, ભાલાની અણીથી આ પત્ર આપજે. કપાળમાં ત્રણ સળ ચઢાવી, ભ્રૂકુટિ ચઢાવી, ક્રોધિત થઈ, રુષ્ટ – ક્રુદ્ધ – કુપિત – ચાંડિક્ય થઈને આમ કહેજે – ***હે, ભો ! પદ્મનાભ ! અપ્રાર્થિતના પ્રાર્થિત ! દુરંત પ્રાંત લક્ષણ ! હીનપુન્ય ચૌદશીયા ! શ્રી – હ્રી – ધી રહિત ! તું આજ નહીં રહે, કેમ કે તું જાણતો નથી કે કૃષ્ણ વાસુદેવની ભગિની દ્રૌપદી દેવીને અહીં જલદી પાછી લાવવા આવેલ છે. તો તું જલદી દ્રૌપદી દેવી, કૃષ્ણ વાસુદેવને પાછી આપી દે અથવા યુદ્ધને માટે તૈયાર થા. કૃષ્ણ વાસુદેવ, પાંચ પાંડવો સાથે દ્રૌપદીને પાછી લેવા આવી ગયા છે. ત્યારે, કૃષ્ણ વાસુદેવને આમ કહેતા સાંભળીને દારુક સારથી હૃષ્ટ – તુષ્ટ થઈને યાવત્ આજ્ઞા સ્વીકારી. પછી અપરકંકા રાજધાનીમાં પ્રવેશ્યો, પદ્મનાભ પાસે આવ્યો, બે હાથ જોડી યાવત્ વધાવીને કહ્યું – હે સ્વામી ! આ મારી વિનય પ્રતિપત્તિ છે. મારા સ્વામીએ બીજી આજ્ઞા કહી છે. એમ કહી, ક્રોધિત થઈ, ડાબા પગે પાદપીઠને ઠોકર મારી, પછી ભાલાની અણીથી પત્ર આપ્યો. યાવત્ દ્રૌપદીને પાછી લેવા આવી પહોંચ્યા છે. ત્યારે દારુક સારથીને આમ કહેતો સાંભળી પદ્મનાભે ક્રોધિત થઈ, કપાળે ત્રણ સળ ચઢાવી, ભ્રૂકુટિ ખેંચીને કહ્યું – હું કૃષ્ણ વાસુદેવને દ્રૌપદી પાછી નહીં આપું, હું સ્વયં જ યુદ્ધ માટે સજ્જ થઈને નીકળું છું, એમ કહી દારુકને કહ્યું રાજનીતિમાં દૂત અવધ્ય છે. એમ કહી સત્કાર – સન્માન ન કરીને પાછલા દ્વારેથી કાઢી મૂક્યો. ત્યારે દારુક સારથી, પદ્મનાભ વડે અસત્કારિત થતા યાવત્ બહાર કઢાતા, કૃષ્ણ વાસુદેવ પાસે આવી, હાથ જોડી યાવત્ કહ્યું – હે સ્વામી! મેં આપની આજ્ઞા મુજબ પદ્મનાભને કહ્યું યાવત તેને મને પાછલા દ્વારેથી કાઢી મૂક્યો. ત્યારે તે પદ્મનાભે, સેનાપતિને બોલાવીને કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિય ! જલદીથી આભિષેક્ય હસ્તિરત્નને તૈયાર કરો. ત્યારપછી કુશલ આચાર્યના ઉપદેશથી ઉત્પન્ન મતિ કલ્પના વિકલ્પોથી યાવત્ હાથી લાવ્યા. પછી પદ્મનાભ સન્નદ્ધ થઈ, હાથી પર બેસી, ઘોડા – હાથી આદિ સાથે લઇ યાવત્ કૃષ્ણ વાસુદેવ પાસે જવા નીકળ્યો. ત્યારપછી કૃષ્ણ વાસુદેવે પદ્મનાભ રાજાને આવતો જોઈને, પાંચ પાંડવોને કહ્યું – હે બાળકો ! તમે પદ્મનાભ સાથે યુદ્ધ કરશો કે જોશો ? ત્યારે પાંચે પાંડવોએ કૃષ્ણને કહ્યું – હે સ્વામી ! અમે લડશું, આપ યુદ્ધ જુઓ. ત્યારે પાંચે પાંડવો સન્નદ્ધ યાવત્ શસ્ત્રો યુક્ત થઈ રથમાં બેઠા. બેસીને પદ્મનાભ રાજા પાસે આવીને કહ્યું – ‘‘આજ અમે નહીં કે પદ્મનાભ નહીં,’’ એમ કહી યુદ્ધમાં લાગી ગયા. ત્યારપછી પદ્મનાભ રાજાએ, તે પાંચે પાંડવોને જલદી જ હત – મથિત – પ્રવર – વિવૃત ચિન્હ – ધ્વજ – પતાકા રહિત કરી યાવત્ દિશા – દિશિમાં ભગાડી દીધા. ત્યારે પાંચે પાંડવ પદ્મનાભ રાજા વડે હત – મથિતાદિ થઈ યાવત્ ભગાડાયેલ, અસમર્થ થઈ યાવત્ અધારણીય થઈ, કૃષ્ણ વાસુદેવ પાસે આવ્યા. ત્યારે પાંચે પાંડવોને કૃષ્ણ વાસુદેવે પૂછ્યું કે – તમે પદ્મનાભ રાજા સાથે યુદ્ધમાં કઈ રીતે સંલગ્ન થયેલા ? ત્યારે પાંચે પાંડવોએ કૃષ્ણ વાસુદેવને કહ્યું – અમે આપની આજ્ઞા પામીને, સન્નદ્ધ થઈને, રથમાં બેઠા, પદ્મનાભની સામે ગયા ઇત્યાદિ પૂર્વવત્ કહેવું. યાવત્ તેણે અમને હત મથિત કરી યાવત ભગાડી દીધા. પાંડવોનો ઉત્તર સાંભળી, કૃષ્ણ વાસુદેવે તેમને કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિયો ! જો તમે કહ્યું હોત કે – ‘‘અમે છીએ, પદ્મનાભ નહીં.’’ એમ કહી યુદ્ધ કરતા, તો તમને પદ્મનાભ હત – મથિત કરી યાવત્ ભગાડવા સમર્થ ન થાત. હવે તમે જુઓ, ‘‘હું છું – પદ્મનાભ નહીં.’’ એમ કહીને પદ્મનાભ રાજા સાથે લડું છું, એમ કહીને રથમાં બેઠા. પછી પદ્મનાભ રાજા પાસે આવ્યા. તેમણે શ્વેત, ગોક્ષીર – હાર – ધવલ, મલ્લિકા – માલતી – સિંદુવાર – કુંદપુષ્પ અને ચંદ્રમા સમાન શ્વેત, પોતાની સેનાને હર્ષોત્પાદક પંચજન્ય શંખ હાથમાં લીધો, મુખવાયુથી તેને પૂર્યો. ત્યારે તે શંખ શબ્દથી પદ્મનાભની ત્રીજા ભાગની સેના યાવત્ ભાગી ગઈ, પછી કૃષ્ણ વાસુદેવે ધનુષ હાથમાં લઈ, પ્રત્યંચા ચઢાવી, તેનો ટંકાર કર્યો. તે શબ્દથી પદ્મનાભની બીજી ત્રિભાગ સેના હત – મથિત થઈ યાવત્ ભાગી ગઈ. ત્યારે પદ્મનાભ રાજા, અવશેષ ત્રિભાગ સેના રહેતા તે અસમર્થ, અબલ, અવીર્ય, અપુરુષકાર પરાક્રમ, અધારણીય થઈ, જલદીથી, ત્વરીત અપરકંકા જઈને, રાજધાનીમાં પ્રવેશી, દ્વાર બંધ કરીને, નગરનો રોધ કરીને, સજ્જ થઈને રહ્યો. ત્યારે કૃષ્ણ વાસુદેવ, અપરકંકા આવ્યા, રથને રોક્યો, રથથી ઊતર્યા, વૈક્રિય સમુદ્ઘાતથી સમવહત થયા. એક મોટું નરસિંહરૂપ વિકુર્વ્યુ, મોટા – મોટા શબ્દથી પગ પછાડી, પછી મોટા – મોટા શબ્દથી પાદ આસ્ફાલન કરવાથી અપરકંકા રાજધાનીના પ્રાકાર, ગોપૂર, અટ્ટાલક, ચરિકા, તોરણ, પલ્હસ્તિક, પ્રવર ભવન, શ્રીગૃહ સર – સર કરતા ભાંગીને જમીન – દોસ્ત થઈ ગયા. ત્યારે પદ્મનાભ રાજા અપરકંકાને ભાંગતી જોઈને, ભયભીત થઈને, દ્રૌપદીના શરણે ગયા. ત્યારે દ્રૌપદી દેવીએ પદ્મનાભ રાજાને કહ્યું – શું તું જાણતો નથી કે ઉત્તમપુરુષ કૃષ્ણ વાસુદેવનું વિપ્રિય કરતો તું મને અહીં લાવ્યો છે. હવે જે થયું તે. તું જા, સ્નાન કરી, ભીના વસ્ત્ર પહેરી, પહેરેલ વસ્ત્રને છેડો નીચે રાખી, અંતઃપુર – પરિવારથી પરીવરીને, ઉત્તમ શ્રેષ્ઠ રત્નોને લઈ, મને આગળ રાખી, કૃષ્ણ વાસુદેવને હાથ જોડી, પગે પડીને શરણે જા. હે દેવાનુપ્રિય ! ઉત્તમ પુરુષો પ્રણિપતિત વત્સલ હોય છે. ત્યારે પદ્મનાભે દ્રૌપદી દેવીની આ વાત સ્વીકારી. પછી સ્નાન કરી યાવત્ શરણે જઈ, હાથ જોડીને કહ્યું – આપની ઋદ્ધિ યાવત્ પરાક્રમ જોયા. હે દેવાનુપ્રિય ! મને ક્ષમા કરો. યાવત્ આપ ક્ષમા કરવા યોગ્ય છો. યાવત્ હવે હું ફરી આવુ નહીં કરું, એમ કહી, અંજલી જોડી, પગે પડી, કૃષ્ણ વાસુદેવને દ્રૌપદી દેવી, પોતાના હાથે પાછી સોંપી. ત્યારે શ્રીકૃષ્ણે પદ્મનાભને કહ્યું, ઓ પદ્મનાભ! અપ્રાર્થિતના પ્રાર્થિત૦! શું તું જાણતો નથી કે તું મારી બહેન દ્રૌપદી દેવીને જલદી અહીં લાવ્યો છે ? એમ કર્યા પછી પણ હવે તને મારાથી ભય નથી. એમ કહી પદ્મનાભને છૂટ્ટો કર્યો. દ્રૌપદી દેવીને લઈને રથમાં બેઠા. પાંચ પાંડવો પાસે આવ્યા. પોતાના હાથે દ્રૌપદીને પાંડવોને સોંપી. પછી કૃષ્ણ પોતે અને પાંચે પાંડવો, છ એ રથ વડે લવણસમુદ્રની વચ્ચોવચ્ચ થઈને, જંબૂદ્વીપના ભરતક્ષેત્ર જવા નીકળ્યા. સૂત્ર સંદર્ભ– ૧૭૨–૧૭૬ | ||
| Mool Sutra Transliteration : | [sutra] tae nam tam dovaim rayavarakannam amteuriyao savvalamkaravibhusiyam karemti. Kim te? Varapayapattaneura java chediya-chakkavala-mahayaraga-vimda-parikkhitta amteurao padinikkhamai, padinikkhamitta jeneva bahiriya uvatthanasala jeneva chaugghamte asarahe teneva uvagachchhai, uvagachchhitta kiddaviyae lehiyae saddhim chaugghamtam asaraham duruhai. Tae nam se dhatthajjune kumare dovaie rayavarakannae sarattham karei. Tae nam sa dovai rayavarakanna kampillapuram nayaram majjhammajjhenam jeneva sayamvaramamdave teneva uvagachchhai, uvagachchhitta raham thavei, rahao pachchoruhai, pachchoruhitta kiddaviyae lehiyae saddhim sayamvaramadabam anupavisai, anupavisitta karayala pariggahiyam dasanaham sirasavattam matthae amjalim kattu tesim vasudevapamokkhanam bahunam rayavarasahassanam panamam karei. Tae nam sa dovai rayavarakanna egam maham siridamagamdam–kim te? Padala-malliya-champaya java sattachchhayaihim gamdha-ddhanim muyamtam paramasuhaphasam darisanijjam–genhai. Tae nam sa kiddaviya suruva sabhaviyaghamsam voddahajanassa ussuyakaram vichittamani-rayana-baddhachchharuham vamahatthenam chillagam dappanam gaheuna salaliyam dappana-samkamtabimba-samdamsie ya se dahinenam hatthenam darisae pavararayasihe. Phudavisaya-visuddha-ribhiya-gambhira-mahurabhaniya sa tesim savvesim patthivanam ammapiu-vamsa-satta-samattha-gotta-vikkamti-kamti-bahuvihaagama-mahappa-ruva-kulasila -janiya kittanam karei. Padhamam tava vanhipumgavanam dasaravara-virapurisa-telokka-balavaganam, sattu-sayasahassa-manavamaddaganam bhavasiddhiya-varapumdariyanam chillaganam bala-viriya-ruva-jovvana-guna-lavannakittiya kittanam karei. Tao puno uggasenamainam jayavanam bhanai–sohaggaruvakalie varehi varapurisagamdhahatthinam jo hu te hoi hiyaya-daio. Tae nam sa dovai rayavarakannaga bahunam rayavarasahassanam majjhammajjhenam samaichchhamani-samaichchhamani puvvakayani-yayenam choijjamani-choijjamani jeneva pamcha pamdava teneva uvagachchhai, uvagachchhitta te pamcha pamdave tenam dasaddhavannenam kusumadamenam avedhiyaparivedhie karei, karetta evam vayasi–ee nam mae pamcha pamdava variya. Tae nam taim vasudevapamokkhaim bahuni rayasahassani mahaya-mahaya saddenam ugghosemanaim-ugghosemanaim evam vayamti–suvariyam khalu bho! Dovaie rayavarakannae tti kattu sayamvaramamdavao padinikkhamamti, padinikkhamitta jeneva saya-saya avasa teneva uvagachchhamti. Tae nam dhatthajjune kumare pamcha pamdave dovaim cha rayavarakannam chaugghamtam asaraham duruhavei, duruhavetta kampillapuram nayaram majjhammajjhenam uvagachchhai, uvagachchhitta sayam bhavanam anupavisai. Tae nam se duvae raya pamcha pamdave dovaim cha rayavarakannam pattayam duruhavei, duruhavetta seyapiyaehim kalasehim majjavei, majjavetta aggihomam karavei, pamchanham pamdavanam dovaie ya paniggahanam karavei. Tae nam se duvae raya dovaie rayavarakannae imam eyaruvam piidanam dalayai, tam jaha–attha hirannakodio java pesanakario dasachedio, annam cha vipulam dhana-kanaga-rayana-mani-mottiya-silappavala-rattarayana-samta-sara-savaejjam alahi java asattamao kulavamsao pakamam daum pakamam bhottum pakamam paribhaeum dalayai. Tae nam se duvae raya taim vasudevapamokkhaim bahuim rayasahassaim vipulenam asana-pana-khaima-saimenam puppha-vattha-gamdha-mallalamkarenam sakkarei sammanei, sakkaretta sammanetta padivisajjei. | ||
| Sutra Meaning Transliteration : | Sutra– 172. Tyarapachhi uttama rajakanya draupadine amtahpurani strioe sarvalamkarathi vibhushita kare chhe. Te shum\? Pagamam shreshtha jhamjhara paheravya yavat dasiona samuhathi parivarine, badha amgomam vibhinna abhushana pahereli teni amtahpurathi bahara nikali. Bahya upasthanashalamam chaturghamta ashvaratha pase avi. Krida karavanari ane lekhika sathe chaturghamta ashvarathamam bethi. Pachhi dhrishtadyumna kumare draupadi kanyanum sarathipanum kare chhe. Tyarapachhi rajakanya draupadi, kampilapurani madhyethi svayamvara mamdapamam avi, ratha ubho rakhyo, rathathi utari, krida karavanari ane lekhika sathe svayamvara mamdapamam praveshi, hatha jodi te vasudeva adi ghana hajaro shreshtha rajane pranama karya, Pachhi rajakanya draupadie eka motum shridamakamda lidhum. Te kevum hatum\? Patala, mallika, champaka yavat saptaparna adithi gumthela, gamdha phelavatum, parama sukhasparsha ane darshaniya hatum. Tyarapachhi te krida karavanari dhavamata, je sumdara rupavali hati, tenie yavat daba hathamam chillalaka darpana laine, temam je – je rajanum pratibimba padatu hatu, te pratibimba dvara dekhata shreshtha simha samana rajane potana jamana hathe dekhadati hati. Te dhavamata sphuta, vishada, vishuddha, ribhita, gambhira, madhura vachana bolati, te badha rajaona mata – pitana vamsha, sattva, samarthya, gotra, parakrama, kamti, bahuvidha jnyana mahatmya, rupa, yauvana, guna, lavanya, kula, shila janati hoya, te kaheva lagi. Temam sarva prathama vrishnipradhana dasha dashara vira purushonum varnana karyum, te shreshtha vira purusho trailokya balavana chhe, lakho shatrunum manamardana karanara chhe, bhavya jivomam shveta kamala samana shreshtha chhe. Svabhavika tejasvi chhe. Bala – virya – rupa – yauvana – guna – lavanyathi sampanna chhE.Dhavamata te rajaoni prashamsa kare chhe. Tyarapachhi ugrasena adi yadavonum kirtana karata kahyum ke – a yadavo saubhagya ane rupathi yukta, shreshtha purushomam gamdhahasti samana chhe, amamthi tara hridaya vallabhane vara. Tyarapachhi shreshtha rajakanya draupadi, aneka hajara shreshtha rajao madhyethi atikramati, purvakrit nidanathi prerita thati – thati, pamcha pamdavo pase avi. Te pamcha pamdavone pamcharamgi kusumadamathi aveshtita, pariveshtita kare chhe, karine kahyum – hum a pamcha pamdavone vari chhum. Tyare te vasudeva adi ghana hajaro rajae mota – mota shabdothi udghoshana karata kahyum – aho ! Shreshtha rajakanya draupadie sarum varana karyum. Ema kahine svayamvara mamdapathi nikaline potapotana avase avya. Tyare dhrishtadyumnakumare pamche pamdavone ane shreshtha rajakanya draupadine chaturghamta ashvarathamam besadi ane kampilya purana madhye thai yavat potana bhavanamam pravesha karyo. Pachhi drupada rajae pamcha pamdavo ane rajakanya draupadine pata upara besadya. Chamdi – sonana kalashothi snana karavyum, agnihoma karavyo, pamcha pamdavo sathe draupadinum panigrahana karavyum. Tyare te drupada rajae rajakanya draupadine a pramanenum pritidana apyu – atha kodi hiranya yavat atha preshanakari dasacheti. Bijum pana vipula dhana, kanaka yavat apyum. Tyare te drupadarajae te vasudeva adine vipula ashana, pana, khadima, svadima tatha vastra, gamdha, mala, alamkara adithi sanmanita kari yavat vidaya api. Sutra– 173. Tyarapachhi pamdurajae, te vasudeva adi ghana rajane be hatha jodine kahyum – he devanupriyo ! Hastinapura nagaramam pamcha pamdavo ane draupadina kalyanakarana mahotsava thashe. Tethi devanupriya ! Tame mane anugraha karata, vilamba karya vina padharajo. Tyarapachhi vasudeva adi raja vagere alaga alaga sthane yavat javane mate pravritta thaya. Tyarapachhi te pamdurajae kautumbika purushone bolavine kahyum – devanupriyo ! Tame jao ane hastinapuramam pamcha pamdavone mate pamcha prasadavatamsaka karavo. Te khuba umcha hoya, sata malana hoya ityadi purvavat yavat te prasadiya, darshaniya, abhirupa ane pratirupa hoya. Tyare te kautumbika purushoe, te vata svikari yavat te pramane pamcha prasadavatamsaka karave chhe. Tyare pamduraja pamche pamdavo ane draupadi devi sathe ashva – hathi adithi parivarine kampilyapurathi nikaline, hastinapura pahomchya. Tyarapachhi pamdurajae te vasudeva adinum agamana janine, kautumbika purushone bolavya ane kahyum – he devanupriyo ! Tame jao. Hastinapura nagarani bahara vasudevadi ghana hajaro rajana avasa karavo, te semkado stambha upara sthapita hoya ityadi purvavat yavat te purusho rajani ajnya pachhi sompe chhe, Tyare vasudevadi ghana hajara raja hastinapura avya. Tyare te pamduraja te vasudeva adinum agamana janine harshita – samtushta thai, snana kari, balikarma kari, te rajaone sanmanine yavat yathayogya avasa apya. Tyarapachhi te vasudevadi ghana hajaro raja, potapotane avasomam avya yavat purvavat vichare chhe. Tyarapachhi pamduraja hastinapura nagaramam praveshe chhe, kautumbika purushone bolave chhe, bolavine ema kahyum ke – tame vipula ashanadi taiyara karavo ityadi purvavat yavat manovinoda karata vichare chhe. Tyarapachhi te pamduraja, pamcha pamdava ane draupadi devine pate besade chhe. Sona – chamdina kalashothi snana karavi, kalyanakara utsava kare chhe. Karine te vasudeva adi ghana hajara rajane vipula ashana, pana, khadima ane svadima vade tatha pushpa,vastra, alamkara adithi satkarine sanmanine yavat vidaya ape chhe. Pachhi te vasudeva adi ghana rajao yavat pota – potana sthane pachha gaya. Sutra– 174. Tyarapachhi te pamcha pamdavo, draupadi devi sathe amtahpura parivara sahita eka – eka divasa varapharati udara bhogo bhogavata yavat vichare chhe. Tyarapachhi te pamduraja koi divase pamcha pamdava, kumtidevi, draupadi sathe amtahpura amdara parivara sathe, uttama simhasane yavat bethela hata. E samaye kachchhulla narada tyam avi pahomchya, je dekhavamam atibhadra ane vinita pana amdarathi kalushahridayi hata. Te brahmacharya adi vrato madhyamam sthita hata. Te alina – saumya – priyadarshanavala ane surupa hata. Ujjavala – akhamda valkala paherela hata, kala mrigacharmane uttarasamgarupe vakshahsthale dharana karela hatum. Hathamam damda – kamamdala hata. Jatarupi mugatathi temanum mastaka dipatum hatum. Teoe janoi, rudrakshani mala, mumja mekhala, valkala vastra dharana karya hata., hathamam kachchhapi – vina rakhi hati, teo gita – samgitana shokhina hata. Teo samvarani, avarani, avatarani, utpatani, shleshani, samkramani, abhiyogini, prajnyapti, gamani, stambhani adi ghani vidyadhari vidyaone temane siddha kari hati. Temani khyati ghani phelayeli hati. Teo baladeva ane vasudevana ishta hata. Pradyumna, pradipa, shamba, aniruddha, nishadha, unmukha, sarana, gaja – sukumala, sumukha, durmukhadi sada trana karoda yadavakumarona hridayana priya, samstavita hata. Temane kalaha – yuddha – kolahala priya hata, teo bhamda samana vachana bolavana abhilashi hata, ghana samara ane samparayamam darshanarata, chotarapha dakshina daine pana kalahane shodhata, asamadhikara, eva te narada, trilokamam balavana dashara shreshtha virapurusha dvara vartalapa karine, te bhagavati – ekkamani – gaganagamana vidya smarine udya, akashane ullamghata, hajaro gama, akara, nagara, kheda, karbata, madamba, dronamukha, patana,sambadhathi shobhita, ghana deshothi vyapta prithvinum avalokana karata – karata, ramya hastinapure avya, pamdu rajana bhavanamam, ativegathi padharya. Tyare te pamduraja, kachchhulla naradane avata joine, pamcha pamdava ane kumtidevi sathe asanethi uthya, kachchhulla narada prati sata – atha pagalam same gaya, trana vakhata adakshina – pradakshina kari, vamdana – namana karyu, maharha asane besava nimamtrana kari. Tyare kachchhulla narade pani chhamti, darbha bichhavi, tena upara asana rakhine betha, besine pamduraja, rajya yavat amtahpurana kushala samachara puchhya. Tyare pamduraja, kumtidevi ane pamcha pamdavoe kachchhulla naradano adara karyo yavat paryupasana kari. Pana draupadi, kachchhulla naradane asamyata, avirata, apratihata pratyakhyata papakarma (purvakrita papakarmano nasha na karanara ane papakarmona pratyakhyana na karanara janine adara na karyo, janya nahim, ubhi na thai, na paryupasana kari. Sutra– 175. Tyare kachchhulla naradane ava prakare abhyarthita, chimtita, prarthita, manogata samkalpa utpanna thayo. Aho ! Draupadidevi rupa yavat lavanyathi pamcha pamdavothi anubaddha thayela maro adara yavat upasana karati nathi, to mare uchita chhe ke draupadinum vipriya karum, ema vichare chhe. Pachhi pamdurajani raja laine utpatani vidyanum ahvahana kare chhe, pachhi tevi utkrishta yavat vidyadhara gatithi lavanasamudrani vachchovachcha thai purvabhimukha java pravritta thayo. Te kale, te samaye dhatakikhamdadvipamam purvadisha taraphana dakshinarddha bharatakshetramam aparakamka name rajadhani hati. Tyam padmanabha raja hato. Te mahahimavamtadi hato. Te padmanabharajana amtahpuramam 700 ranio hati, te padmanabhane sunabha name putra, yuvaraja hato. Te samaye padmanabha raja amtahpuramam ranio sathe uttama simhasane bethelo. Tyare te kachchhulla narada aparakamka rajadhanimam padmanabhana bhavanamam avyo, padmanabhana bhavanamam vegathi utaryo. Tyare padmanabha raja kachchhulla naradane avata joine asanethi ubho thayo. Arghya api yavat asane besavane nimamtrana apyum. Tyarapachhi kachchhulla narade pani chhamtyu, ghasa bichhavi, tyam asana bichhavyum, asane betho yavat kushala samachara puchhya. Tyare padmanabharajae potana amtahpuramam vismita thaine kachchhulla naradane puchhyum – he devanupriya ! Tame ghana gama yavat gharomam jao chho, to kyamya avum amtahpura purve joyela chhe, jevum marum chhe\? **tyare kachchhulla narada, padmanabha rajae ama kaheta thodum hasyo ane kahyum – tum kuvana dedaka jevo chho. He devanupriya ! Te kuvano dedako kona\? A drishtamta malli adhyayana maphaka janavum. Devanupriya! Jambudvipana bharatakshetramam hastinapuramam drupada rajani putri, chulani ranini atmaja, pamduni putravadhu, pamdavoni patni draupadi devi rupathi yavat utkrishta shariri draupadi devina chhedayela pagana amguthani somi kalani pana barabari a amtahpura na kari shake. Ama kahi padmanabhane puchhine yavat narada pachha gaya. Tyare te padmanabha raja, kachchhulla narada pase a vata sambhali draupadi devina rupadimam murchchhita thai draupadimam asakta thai, paushadhashalamam gayo, jaine purva samgatika devane bolavyo. Kahyum – he devanupriya ! Jambudvipamam bharatakshetramam hastinapuramam yavat utkrishta shariri chhe, hum ichchhum chhum ke – te draupadi devine ahim lava. Tyare te purvasamgatika deve padmanabhane kahyum – devanupriya ! Evum thayum nathi – thatum nathi – thashe pana nahim ke – draupadi devi, pamcha pamdavone chhodine bija purusha sathe amtahpuramam yavat vichare. To pana hum tara priya arthane mate draupadidevine ahim jaladi lavum chhum, ema padmanabhane kahi, utkrishtagatithi, lavanasamudra thai hastinapura java nikalyo. Te kale, te samaye hastinapuramam yudhishthira raja draupadi sathe agasimam upara sukhe suta hata. Tyare te purva samgatika deva yudhishthira raja ane draupadi rani hata tyam avine, avasvapini nidra apine draupadine laine utkrishta gatie aparakamkamam padmanabhana bhavanamam gayo, teni ashokavatikamam draupadi ranine rakhi, avasvapini nidra pachhi khemchine padmanabha pase avine kahyum – mem hastinapurathi draupadine jaladi ahim lavine, tari ashoka – vatikamam rakhi chhe. Have tum jana, ema kahi je dishamamthi avela, te dishamam pachho gayo. Tyare te draupadi, tyarapachhi muhurttantaramam jagine te bhavanani ashokavatikane na jani shaki. Te kaheva lagi – a marum shayanabhavana nathi, a mari ashokavatika nathi. Na jane hum koi deva, danava, kimpurusha, kimnara, mahoraga, gamdharva ke anya raja vade ashokavatikamam samharayela chhum, ema kahine teni apahata manasamkalpa(udasa) yavat chimtamagna thai. Tyare te padmanabha raja snana kari yavat sarvalamkarathi vibhushita thai, amtahpura parivarathi parivarine ashokavatikamam draupadidevi pase avyo. Avine draupadine yavat chimtamagna joine kahyum – he devanupriya ! Tum sha mate yavat chimtamagna chhe\? Tane maro purvasamgatika deva jambudvipa yavat hastinapura nagarathi yudhishthira rajana bhavanathi samharine lavela chhe. Tum apahata samkalpa yavat chimtamagna na tha. Mari sathe vipula bhoga – bhogavata vichara. Tyare te draupadie padmanabhane kahyum – jambudvipana bharatakshetramam dvaravati nagarimam krishna vasudeva, mara svamina bhai rahe chhe, te jo chha mahinamam mane chhodavava na ave, to hum, tame je kaho te ajnya – upaya – vachana – nirdeshamam rahisha, tyare padmanabhe draupadini a vatane svikarine, draupadi devine kanya amtahpuramam rakhi, tyare draupadi devi niramtara chhaththa tapa kari, parane ayambila karata, tapokarmathi, potana atmane bhavita karata vicharava lagi. Sutra– 176. Tyarapachhi te yudhishthira raja, amtarmuhurtta pachhi jagata draupadi devine padakhe na jota shayyamamthi uthya, uthine draupadi devini chotarapha margana – gaveshana karavi, draupadini kyamya koi shruti, kshuti, pravritti na malata, avine pamdurajane kahyum – he tata ! Agasimam upara suteli, draupadi devine na jane kona deva, danava, kinnara, mahoraga ke gamdharva hari gayo, lai gayo ke khemchi lidhi\? He tata ! Draupadi devini chotarapha margana – gaveshana karavava ichchhu chhum. Tyare pamdurajae kautumbika purushone bolavine kahyum – he devanupriyo ! Tame jaine hastinapura nagaramam shrimgataka, trika, chatushka, chatvara, mahapatha ane margamam mota – mota shabdothi udghoshana karata kaho ke – he devanupriyo ! Yudhishthira raja agasimam upara sukhe suta hata tyare padakhe rahela draupadine na jane koi deva0 adi harana kari gayu – lai gayu, to je koi draupadi devini shruti yavat pravritti kaheshe, tene pamdu raja vipula arthasampadanum dana karashe. Avi ghoshana karavo, karavine a ajnya pachhi apo. Teoe tema karyum. Tyarapachhi te pamdu raja, draupadi devini shruti adine yavat kyamya na melavine kumtidevine bolavine kahyum – he devanupriya ! Dvaravati nagarie krishna vasudevane a vata kahe. Krishna vasudeva ja draupadini margana – gaveshana karashe. Anyatha draupadi devini kshuti, pravritti ke shruti apanane male, tema lagatu nathi. Tyare te kumtidevi, pamdurajae ama kaheta yavat te kathana svikarine, snana kari, balikarma kari, uttama hasti upara besi, hastinapurani vachchovachchathi nikaline, saurashtra janapadamam dvaravati nagarina agrodyanamam, hathina skamdhathi utare chhe, utarine kautumbika purushone bolavine kahyum – he devanupriyo ! Jao ane dvaravati nagarimam jaine krishna vasudevane be hatha jodine kaho ke – he svami ! Apani phoi kumtidevi hastinapura nagarathi ahim jaladi ave chhe, tamara darshanane jhamkhe chhe. Tyare kautumbika purushe yavat krishna vasudevane ama kahyum. Tyare krishna vasudeve, kautumbika purusho pase a sambhali, samajine, uttama hastiskamdha upara arudha thaine, hathi – ghoda sahita dvaravatini vachchovachchathi nikali, kumtidevini pase avine hathina skamdhethi utare chhe, pachhi kumtidevine page lage chhe. Kumtidevi sahita hathina skamdhe chadine dvaravatini vachchovachcha thai, potana ghera ave chhe, gharamam praveshe chhe. Tyara pachhi kumtidevi snana – balikarma adi kari, bhojana kari, sukhasane betha, tyare krishna vasudeve kahyum ke – he phoi ! Apana agamananum prayojana shum chhe\? Tyare kumtidevi bolya – He putra ! Hastinapura nagaramam yudhishthirani padakhe agasie sukhe sutela draupadi devine na jane kona lai gayu yavat apaharana kari gayu, tethi he putra ! Hum ichchhu chhum ke draupadi devini margana – gaveshana karavi, tyare krishna vasudeve kumti phoine kahyum – jo hum draupadi devini shruti adi yavat nahim melavum, to hum patala, bhavana ke ardhabharatathi badhe jaine mara hathe tenine lavisha, ema kahine kumti phoine satkari, sanmani yavat vidaya karya. Tyare krishna vasudeva dvara vidaya karayela kumtidevi je dishathi avya hata, te dishamam pachha gaya. Tyare te krishna vasudeve kautumbika purushone bolavine kahyum – he devanupriyo ! Dvaravatimam jai, pamdurajani maphaka ghoshana karavo yavat te purusho krishna vasudevani ajnya pachhi sompe chhe, ityadi vrittamta pamduraja maphaka kahevum. Tyarachhi krishna vasudeva, anyada amtahpuramam rani sathe vicharata hata, etalamam kachchhullanarada yavat akashathi utarya. Yavat besine krishna vasudevana kushalavarta puchhi. Tyarapachhi te krishna vasudeve kachchhullane kahyum – he devanupriya ! Tame ghana gamomam yavat jao chho, tame kyamya pana draupadi devini shruti yavat jani chhe\? Tyare kachchhulle krishna vasudevane kahyum – he devanupriya ! Koi divase dhatakikhamdadvipamam purva dishamam dakshinarddha bharatakshetrani aparakamka rajadhanimam gayela, tyam mem padmanabha rajana bhavanamam draupadi jevi stri, purve joyela. Tyare krishna vasudeve kachchhullane kahyum – devanupriya ! A tamarum ja purvakarma lage chhe. Tyare krishna vasudevane ama kaheta sambhali kachchhulla narada utpatani vidyanum smarana karine jyamthi avya hata yavata tyam pachha gaya. Tyare krishna vasudeve dutane bolavine kahyum – tum ja. Hastinapura pamdurajane a vrittamta kahe – he devanupriya! Dhatakikhamda dvipamam purva dishamam aparakamka rajadhanimam padmanabhana bhavanamam draupadi devini pravritti jani chhe, to pamche pamdavo, chaturamgini senathi parivarine, purviya vaitalikana kinare mari pratiksha karo. Pamdavo pana yavat te pramane rahya. Tyara pachhi krishna vasudeve kautumbikone kahyum ke – He devanupriyo ! Sannahika bheri vagado. Teoe vagadi. Tyare te sannahika bherino shabda sambhaline samudra vijayadi dasha dashara yavat 56,000 balavako sannaddhabaddha thai yavat ayudha – praharana laine, koi ghoda upara, koi hathi upara yavat subhatothi parivarine sudharmasabhamam krishnavasudeva pase avi, be hatha jodine krishnane vadhavya. Tyarapachhi krishna vasudeva, koramtapushpa yukta chhatra dharana kari, chamara saha, hathi – ghoda adi, tatha ghana subhatadithi parivarine dvaravati nagarini vachchovachchathi nikale chhe, purvi vaitalika pase avya. Avine pamcha pamdavoni sathe, ekatra thaine, chhavani namkhe chhe, pachhi paushadhashalamam praveshe chhe, praveshine susthita devane manamam dharana karine rahya. Tyarapachhi krishna vasudeve aththamabhaktamam parinamamana thata susthita deva avyo. Bolyo ke – mare shum karavum joie te kaho. Tyare krishna vasudeve susthitane kahyum – he devanupriya ! Draupadi devine yavat padmanabhana bhavanamam samharavi chhe, to tame pamcha pamdavo sathe, mane chhaththane ema chhaena rathone lavanasamudramam marga apo, jethi hum aparakamka rajadhanimam draupadine pachhi lavava jaum. Tyare susthita deve, krishna vasudeve kahyum – devanupriya ! Jema padmanabhe purva samgatika deva pase draupadine yavat samharavi, tema draupadi devine dhatakikhamdadvipana, bharatathi yavat hastinapure samharu athava padmanabha rajane nagara – bala – vahana sathe lavanasamudramam patakum. Tyare krishna vasudeve susthita devane kahyum – devanupriya! Tum tene samharato nahim, tum amane chhane mate rathamarga taiyara kara. Hum jate draupadine pachhi lavava jaisha. Tyare susthita deve krishnane kahyum – bhale, tema thao. Pachhi tene pamcha pamdava saha chha mate rathamarga banavyo. Tyarapachhi krishna vasudeve chaturamgini senane vidaya kari. Pamcha pamdava ane pote chhaththa, chha e ratha sathe lavanasamudrani vachchovachchathi nikalya, nikaline aparakamka rajadhanimam tyamna agrodyanamam avya, ratha ubho rakhyo, daruka sarathine bolavyo. Kahyum – devanupriya ! Tum ja, aparakamka rajadhanimam jaine, padmanabha rajani padapithane tara daba pagathi thokara mari, bhalani anithi a patra apaje. Kapalamam trana sala chadhavi, bhrukuti chadhavi, krodhita thai, rushta – kruddha – kupita – chamdikya thaine ama kaheje – ***he, bho ! Padmanabha ! Aprarthitana prarthita ! Duramta pramta lakshana ! Hinapunya chaudashiya ! Shri – hri – dhi rahita ! Tum aja nahim rahe, kema ke tum janato nathi ke krishna vasudevani bhagini draupadi devine ahim jaladi pachhi lavava avela chhe. To tum jaladi draupadi devi, krishna vasudevane pachhi api de athava yuddhane mate taiyara tha. Krishna vasudeva, pamcha pamdavo sathe draupadine pachhi leva avi gaya chhe. Tyare, krishna vasudevane ama kaheta sambhaline daruka sarathi hrishta – tushta thaine yavat ajnya svikari. Pachhi aparakamka rajadhanimam praveshyo, padmanabha pase avyo, be hatha jodi yavat vadhavine kahyum – he svami ! A mari vinaya pratipatti chhe. Mara svamie biji ajnya kahi chhe. Ema kahi, krodhita thai, daba page padapithane thokara mari, pachhi bhalani anithi patra apyo. Yavat draupadine pachhi leva avi pahomchya chhe. Tyare daruka sarathine ama kaheto sambhali padmanabhe krodhita thai, kapale trana sala chadhavi, bhrukuti khemchine kahyum – hum krishna vasudevane draupadi pachhi nahim apum, hum svayam ja yuddha mate sajja thaine nikalum chhum, ema kahi darukane kahyum Rajanitimam duta avadhya chhe. Ema kahi satkara – sanmana na karine pachhala dvarethi kadhi mukyo. Tyare daruka sarathi, padmanabha vade asatkarita thata yavat bahara kadhata, krishna vasudeva pase avi, hatha jodi yavat kahyum – he svami! Mem apani ajnya mujaba padmanabhane kahyum yavata tene mane pachhala dvarethi kadhi mukyo. Tyare te padmanabhe, senapatine bolavine kahyum – he devanupriya ! Jaladithi abhishekya hastiratnane taiyara karo. Tyarapachhi kushala acharyana upadeshathi utpanna mati kalpana vikalpothi yavat hathi lavya. Pachhi padmanabha sannaddha thai, hathi para besi, ghoda – hathi adi sathe lai yavat krishna vasudeva pase java nikalyo. Tyarapachhi krishna vasudeve padmanabha rajane avato joine, pamcha pamdavone kahyum – he balako ! Tame padmanabha sathe yuddha karasho ke josho\? Tyare pamche pamdavoe krishnane kahyum – he svami ! Ame ladashum, apa yuddha juo. Tyare pamche pamdavo sannaddha yavat shastro yukta thai rathamam betha. Besine padmanabha raja pase avine kahyum – ‘‘aja ame nahim ke padmanabha nahim,’’ ema kahi yuddhamam lagi gaya. Tyarapachhi padmanabha rajae, te pamche pamdavone jaladi ja hata – mathita – pravara – vivrita chinha – dhvaja – pataka rahita kari yavat disha – dishimam bhagadi didha. Tyare pamche pamdava padmanabha raja vade hata – mathitadi thai yavat bhagadayela, asamartha thai yavat adharaniya thai, krishna vasudeva pase avya. Tyare pamche pamdavone krishna vasudeve puchhyum ke – tame padmanabha raja sathe yuddhamam kai rite samlagna thayela\? Tyare pamche pamdavoe krishna vasudevane kahyum – ame apani ajnya pamine, sannaddha thaine, rathamam betha, padmanabhani same gaya ityadi purvavat kahevum. Yavat tene amane hata mathita kari yavata bhagadi didha. Pamdavono uttara sambhali, krishna vasudeve temane kahyum – he devanupriyo ! Jo tame kahyum hota ke – ‘‘ame chhie, padmanabha nahim.’’ ema kahi yuddha karata, to tamane padmanabha hata – mathita kari yavat bhagadava samartha na thata. Have tame juo, ‘‘hum chhum – padmanabha nahim.’’ ema kahine padmanabha raja sathe ladum chhum, ema kahine rathamam betha. Pachhi padmanabha raja pase avya. Temane shveta, gokshira – hara – dhavala, mallika – malati – simduvara – kumdapushpa ane chamdrama samana shveta, potani senane harshotpadaka pamchajanya shamkha hathamam lidho, mukhavayuthi tene puryo. Tyare te shamkha shabdathi padmanabhani trija bhagani sena yavat bhagi gai, pachhi krishna vasudeve dhanusha hathamam lai, pratyamcha chadhavi, teno tamkara karyo. Te shabdathi padmanabhani biji tribhaga sena hata – mathita thai yavat bhagi gai. Tyare padmanabha raja, avashesha tribhaga sena raheta te asamartha, abala, avirya, apurushakara parakrama, adharaniya thai, jaladithi, tvarita aparakamka jaine, rajadhanimam praveshi, dvara bamdha karine, nagarano rodha karine, sajja thaine rahyo. Tyare krishna vasudeva, aparakamka avya, rathane rokyo, rathathi utarya, vaikriya samudghatathi samavahata thaya. Eka motum narasimharupa vikurvyu, mota – mota shabdathi paga pachhadi, pachhi mota – mota shabdathi pada asphalana karavathi aparakamka rajadhanina prakara, gopura, attalaka, charika, torana, palhastika, pravara bhavana, shrigriha sara – sara karata bhamgine jamina – dosta thai gaya. Tyare padmanabha raja aparakamkane bhamgati joine, bhayabhita thaine, draupadina sharane gaya. Tyare draupadi devie padmanabha rajane kahyum – shum tum janato nathi ke uttamapurusha krishna vasudevanum vipriya karato tum mane ahim lavyo chhe. Have je thayum te. Tum ja, snana kari, bhina vastra paheri, paherela vastrane chhedo niche rakhi, amtahpura – parivarathi parivarine, uttama shreshtha ratnone lai, mane agala rakhi, krishna vasudevane hatha jodi, page padine sharane ja. He devanupriya ! Uttama purusho pranipatita vatsala hoya chhe. Tyare padmanabhe draupadi devini a vata svikari. Pachhi snana kari yavat sharane jai, hatha jodine kahyum – apani riddhi yavat parakrama joya. He devanupriya ! Mane kshama karo. Yavat apa kshama karava yogya chho. Yavat have hum phari avu nahim karum, ema kahi, amjali jodi, page padi, krishna vasudevane draupadi devi, potana hathe pachhi sompi. Tyare shrikrishne padmanabhane kahyum, o padmanabha! Aprarthitana prarthita0! Shum tum janato nathi ke tum mari bahena draupadi devine jaladi ahim lavyo chhe\? Ema karya pachhi pana have tane marathi bhaya nathi. Ema kahi padmanabhane chhutto karyo. Draupadi devine laine rathamam betha. Pamcha pamdavo pase avya. Potana hathe draupadine pamdavone sompi. Pachhi krishna pote ane pamche pamdavo, chha e ratha vade lavanasamudrani vachchovachcha thaine, jambudvipana bharatakshetra java nikalya. Sutra samdarbha– 172–176 | ||