Sutra Navigation: Gyatadharmakatha ( ધર્મકથાંગ સૂત્ર )
Search Details
| Mool File Details |
|
Anuvad File Details |
|
| Sr No : | 1104740 | ||
| Scripture Name( English ): | Gyatadharmakatha | Translated Scripture Name : | ધર્મકથાંગ સૂત્ર |
| Mool Language : | Ardha-Magadhi | Translated Language : | Gujarati |
| Chapter : |
श्रुतस्कंध-१ अध्ययन-१ उत्क्षिप्तज्ञान |
Translated Chapter : |
શ્રુતસ્કંધ-૧ અધ્યયન-૧ ઉત્ક્ષિપ્તજ્ઞાન |
| Section : | Translated Section : | ||
| Sutra Number : | 40 | Category : | Ang-06 |
| Gatha or Sutra : | Sutra | Sutra Anuyog : | |
| Author : | Deepratnasagar | Original Author : | Gandhar |
| Century : | Sect : | Svetambara1 | |
| Source : | |||
| Mool Sutra : | [सूत्र] तए णं से मेहे अनगारे तेणं ओरालेणं विपुलेणं सस्सिरीएणं पयत्तेणं पग्गहिएणं कल्लाणेणं सिवेणं धन्नेणं मंगल्लेणं उदग्गेणं उदारेणं उत्तमेणं महानुभावेणं तवोकम्मेणं सुक्के लुक्खे निम्मंसे किडि-किडियाभूए अट्ठिचम्मावणद्धे किसे धमणिसंतए जाए यावि होत्था–जीवंजीवेणं गच्छइ, जीवंजीवेणं चिट्ठइ, भासं भासित्ता गिलाइ, भासं भासमाणे गिलाइ, भासं भासिस्सामि त्ति गिलाइ। से जहानामए इंगालसगडिया इ वा कट्ठसगडिया इ वा पत्तसगडिया इ वा तिलंडासगडिया इ वा एरंडसगडिया इ वा उण्हे दिन्ना सुक्का समाणी ससद्दं गच्छइ, ससद्दं चिट्ठइ, एवामेव मेहे अनगारे ससद्दं गच्छइ, ससद्दं चिट्ठइ, उवचिए तवेणं, अवचिए मंससोणिएणं, हयासणे इव भासरासिपरिच्छन्ने तवेणं तेएणं तवतेयसिरीए अईव-अईव उवसोभेमाणे-उवसोभेमाणे चिट्ठइ। तेणं कालेणं तेणं समएणं समणे भगवं महावीरे आइगरे तित्थगरे जाव पुव्वाणुपुव्विं चरमाणे गामाणुगामं दूइज्जमाणे सुहंसुहेणं विहरमाणे जेणामेव रायगिहे नयरे जेणामेव गुणसिलए चेइए तेणामेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता अहापडिरूवं ओग्गहं ओगिण्हित्ता संजमेणं तवसा अप्पाणं भावेमाणे विहरइ। तए णं तस्स मेहस्स अनगारस्स राओ पुव्वरत्तावरत्तकालसमयंसि धम्मजागरियं जागरमाणस्स अयमेयारूवे अज्झ-त्थिए चिंतिए पत्थिए मनोगए संकप्पे समुप्पज्जित्था–एवं खलु अहं इमेणं ओरालेणं विपुलेणं सस्सिरीएणं पयत्तेणं पग्गहिएणं कल्लाणेणं सिवेणं धन्नेणं मंगल्लेणं उदग्गेणं उदारेणं उत्तमेणं महानुभावेणं तवोकम्मेणं सुक्के लुक्खे निम्मंसे किडिकिडियाभूए अट्ठि चम्मावणद्धे किसे धमणिसंतए जाए यावि होत्था–जीवंजीवेणं गच्छामि, जीवंजीवेणं चिट्ठामि, भासं भासित्ता गिलामि, भासं भास-माणे गिलामि, भासं भासिस्सामि त्ति गिलामि। तं अत्थि ता मे उट्ठाणे कम्मे बले वीरिए पुरिसकार-परक्कमे सद्धा-धिइ-संवेगे, तं जावता मे अत्थि उट्ठाणे कम्मे बले वीरिए पुरिसकार-परक्कमे सद्धा-धिइ-संवेगे, जाव य मे धम्मायरिए धम्मोवएसए समणे भगवं महावीरे जिणे सुहत्थी विहरइ, ताव ता मे सेयं कल्लं पाउप्पभायाए रयणीए जाव उट्ठियम्मि सूरे सहस्सरस्सिम्मि दिनयरे तेयसा जलंते समणं भगवं महावीरं वंदित्ता नमंसित्ता समणेणं भगवया महावीरेणं अब्भणुण्णायस्स समाणस्स सयमेव पंच महव्वयाइं आरुहित्ता गोयमादीए समणे निग्गंथे निग्गंथीओ य खामेत्ता तहारूवेहिं कडाईहिं थेरेहिं सद्धिं विउलं पव्वयं सणियं-सणियं दुरुहित्ता सयमेव मेहघणसण्णिगासं पुढविसिलापट्टयं पडिलेहित्ता संलेहणा-ज्झूसणा-ज्झूसियस्स भत्तपाण-पडियाइक्खियस्स पाओवगयस्स कालं अणवकंखमाणस्स विहरित्तए– एवं संपेहेइ, संपेहेत्ता कल्लं पाउप्पभायाए रयणीए जाव उट्ठियम्मि सूरे सहस्सरस्सिम्मि दिनयरे तेयसा जलंते जेणेव समणे भगवं महावीरे तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता समणं भगवं महावीरं तिक्खुत्तो आयाहिण-पायाहिणं करेइ, करेत्ता वंदइ नमंसइ, वंदित्ता नमंसित्ता नच्चासण्णे नाइदूरे सुस्सूसमाणे नमंसमाणे अभिमुहे विनएणं पंजलिउडे पज्जुवासइ। मेहा इ! समणे भगवं महावीरे मेहं अनगारं एवं वयासी–से नूनं तव मेहा! राओ पुव्वरत्तावरत्तकालसमयंसि धम्मजागरियं जागरमाणस्स अयमेयारूवे अज्झत्थिए चिंतिए पत्थिए मनोगए संकप्पे समुप्पज्जित्था–एवं खलु अहं इमेणं ओरालेणं तवोकम्मेणं सुक्के जाव जेणेव इहं तेणेव हव्वमागए। से नूनं मेहा! अट्ठे समट्ठे? हंता अत्थि। अहासुहं देवानुप्पिया! मा पडिबंधं करेहि। तए णं से मेहे अनगारे समणेणं भगवया महावीरेणं अब्भणुण्णाए समाणे हट्ठतुट्ठ-चित्तमानंदिए जाव हरिसवसविसप्पमाणहियए उट्ठाए उट्ठेइ, उट्ठेत्ता समणं भगवं महावीरं तिक्खुत्तो आयाहिण-पयाहिणं करेइ, करेत्ता वंदइ नमंसइ, वंदित्ता नमंसित्ता सयमेव पंच महव्वयाइं आरुहेइ, आरुहेत्ता गोयमादीए समणे निग्गंथे निग्गंथीओ य खामेइ, खामेत्ता तहारूवेहिं कडादीहिं थेरेहिं सद्धिं विपुलं पव्वयं सणियं-सणियं दुरुहइ, दुरुहित्ता सयमेव मेहघणसण्णिगासं पुढविसिलापट्टयं पडिलेहेइ, पडिलेहेत्ता उच्चारपासवणभूमिं पडिलेहेइ, पडिलेहेत्ता दब्भसंथारगं संथरइ, संथरित्ता दब्भसंथारगं दुरुहइ, दुरुहित्ता पुरत्थाभिमुहे संपलियंक-निसण्णे करयलपरिग्गहियं सिरसावत्तं मत्थए अंजलिं कट्टु एवं वयासी– नमोत्थु णं अरहंताणं जाव सिद्धिगइनामधेज्जं ठाणं संपत्ताणं नमोत्थु णं समणस्स जाव सिद्धिगइनामधेज्जं ठाणं संपाविउकामस्स मम धम्मायरियस्स। वंदामि णं भगवंतं तत्थगयं इहगए, पासउ मे भगवं तत्थगए इहगयं ति कट्टु वंदइ नमंसइ, वंदित्ता नमंसित्ता एवं वयासी–पुव्विं पि य णं मए समणस्स भगवओ महावीरस्स अंतिए सव्वे पाणाइवाए पच्चक्खाए, मुसावाए अदिन्नादाणे मेहुणे परिग्गहे कोहे माने माया लोहे पेज्जे दोसे कलहे अब्भक्खाणे पेसुण्णे परपरिवाए अरइरई मायामोसे मिच्छादंसणसल्लेपच्चक्खाए। इयाणिं पि णं अहं तस्सेव अंतिए सव्वं पाणाइवायं पच्चक्खामि जाव मिच्छादंसणसल्लं पच्चक्खामि सव्वं असन-पान-खाइम -साइमं चउव्विहंपि आहारं पच्चक्खामि जावज्जीवाए। जंपि य इमं सरीरं इट्ठं कंतं पियं मणुण्णं मणामं थेज्जं वेस्सासियं सम्मयं बहुमयं अनुमयं भंडकरंडगसमाणं मा णं सीयं मा णं उण्हं मा णं खुहा मा णं पिवासा मा णं चोरा मा णं बाला मा णं दंसा मा णं मसया मा णं वाइय-पित्तिय-सेंभिय-सण्णिवाइय विविहा रोगायंका परीसहोवसग्गा फुसंतीति कट्टु एयं पि य णं चरमेहिं ऊसास-नीसासेहिं वोसिरामि त्ति कट्टु संलेहणा-ज्झूसणा-ज्झूसिए भत्तपाण-पडियाइक्खिए पाओवगए कालं अणवकंखमाणे विहरइ। तए णं ते थेरा भगवंतो मेहस्स अनगारस्स अगिलाए वेयावडियं करेंति। तए णं से मेहे अनगारे समणस्स भगवओ महावीरस्स तहारूवाणं थेराणं अंतिए सामाइयमाइयाइं एक्कारसअंगाइं अहिज्जित्ता, बहुपडिपुण्णाइं दुवालसवरिसाइं सामण्णपरियागं पाउणित्ता, मासियाए संलेहणाए अप्पाणं ज्झोसेत्ता, सट्ठिं भत्ताइं अनसणाए छेएत्ता, आलोइय-पडिक्कंते उद्धियसल्ले समाहिपत्ते अनुपुव्वेणं कालगए। तए णं ते थेरा भगवंतो मेहं अनगारं अनुपुव्वेणं कालगयं पासंति, पासित्ता परिनेव्वाणवत्तियं काउस्सग्गं करेंति, करेत्ता मेहस्स नायाधम्मकहाओभंडगं गेण्हंति, विउलाओ पव्वयाओ सणियं-सणियं पच्चोरुहंति, पच्चोरुहित्ता जेणामेव गुणसिलए चेइए, जेणामेव समणे भगवं महावीरे, तेणामेव उवागच्छंति, उवागच्छित्ता समणं भगवं महावीरं वंदंति नमंसंति, वंदित्ता नमंसित्ता एवं वयासी–एवं खलु देवानुप्पियाणं अंतेवासी मेहे नामं अनगारे पगइभद्दए पगइउवसंते पगइपयणु-कोहमाण-मायालोभे मिउमद्दवसंपण्णे अल्लीणे विनीए, से णं देवानुप्पिएहिं अब्भणुण्णाए समाणे गोयमाइए समणे निग्गंथे निग्गंथीओ य खामेत्ता अम्हेहिं सद्धिं विपुलं पव्वयं सणियं-सणियं दुरुहइ, सयमेवमेघघणसण्णिगासं पुढविसिलं पडिलेहेइ, भत्तपाण-पडियाइक्खिए अनुपुव्वेणं कालगए। एस णं देवानुप्पिया! मेहस्स अनगारस्स आयारभंडए। | ||
| Sutra Meaning : | સૂત્ર– ૪૦. ત્યારે તે મેઘ અણગાર, તે ઉદાર, વિપુલ, સશ્રીક, પ્રયત્નસાધ્ય, પ્રગૃહીત, કલ્યાણકારી, શિવકારી, ધન્યકારી,માંગલ્યકારી, ઉદગ્ર – ઉદાર – ઉત્તમ – મહાપ્રભાવી – તપોકર્મ વડે શુષ્ક, ભુખી, રુક્ષ, નિર્માંસ, લોહી રહિત, કડકડ થતા હાડકાં યુક્ત, અસ્થિચર્માનવર્ધ કૃશ, નસોથી વ્યાપ્ત થયા. તે પોતાના આત્મબળથી ચાલતા હતા, આત્મબળથી જ ઊભા રહેતા હતા. ભાષા બોલીને થાકી જતા હતા, બોલતા અને બોલવા વિચારતા પણ થાકી જતા હતા. જેમ કોઈ કોલસા – લાકડા – પાંદડા – તલ – એરંડ કાષ્ઠની ભરેલી ગાડી હોય, તે તાપથી સુકાઈ ગયેલ હોવાથી શબ્દ કરતી, ચાલતી કે ઊભી રહેતી હોય, તેમજ મેઘ અણગાર ખડખડ શબ્દ. કરતા ચાલતા કે ઊભતા હતા. તેઓ તપથી પુષ્ટ હતા, પણ માંસ, લોહીથી હ્રાસ પામેલ હતા. તે ભસ્મરાશિથી આચ્છાદિત અગ્નિ માફક તપતેજથી, તપતેજશ્રીથી ઘણા શોભતા હતા. તે કાળે તે સમયે આદિકર, તીર્થંકર શ્રમણ ભગવંત મહાવીર યાવત્ પૂર્વાનુપૂર્વી ચાલતા, ગ્રામાનુગ્રામ જતા, સુખે સુખે વિચરતા રાજગૃહ નગરે ગુણશીલ ચૈત્યે આવ્યા, આવીને યથાપ્રતિરૂપ અવગ્રહ અવગ્રહીને સંયમ અને તપ વડે આત્માને ભાવિત કરતા વિચરતા હતા. ત્યારે તે મેઘ અણગારને રાત્રિના મધ્ય રાત્રિ કાળે ધર્મ – જાગરિકાથી જાગતા આવા સ્વરૂપનો આધ્યાત્મિક યાવત્ મનોગત સંકલ્પ ઉત્પન્ન થયો. નિશ્ચે હું આ ઉદાર આદિ તપ કર્મથી પૂર્વવત્ કૃશ થયેલ છે યાવત્ બોલીશ એમ વિચારતા પણ થાકી જઉં છું. હજી પણ મારામાં ઉત્થાન(ઉઠવાની શક્તિ), કર્મ(કાર્ય કરવાની શક્તિ), બળ, વીર્ય, પુરુષાકાર પરાક્રમ, શ્રદ્ધા, ધૃતિ, સંવેગ છે, તો જ્યાં સુધી મારામાં ઉત્થાનાદિ છે, યાવત્ મારા ધર્માચાર્ય, ધર્મોપદેશક શ્રમણ ભગવંત મહાવીર, જિન, સુહસ્તી વિચરે છે, ત્યાં સુધીમાં મારે શ્રેયસ્કર છે કે કાલે રાત્રિ વીત્યા પછી, પ્રભાત થયા પછી યાવત્ તેજથી જ્વલંત સૂર્ય ઊગતા ભગવંતને વાંદી – નમીને શ્રમણ ભગવંત મહાવીરની અનુજ્ઞા પામીને સ્વયં જ પાંચ મહાવ્રત આરોપીને, ગૌતમાદિ શ્રમણ નિર્ગ્રન્થ, નિર્ગ્રન્થીઓને ખમાવીને, તથારૂપ કૃતાદિ સ્થવિરો સાથે વિપુલ પર્વતે ધીમે – ધીમે ચઢીને સ્વયં જ ઘન મેઘ સદૃશ પૃથ્વીશિલાપટ્ટક પ્રતિલેખીને, સંલેખના સ્વીકાર કરી, ભોજન – પાનનો ત્યાગ કરીને પાદપોપગમન અનશન ધારણ કરીને. કાળ(મૃત્યુ)ની અપેક્ષા રાખ્યા વિના વિચરીશ. આ પ્રમાણે વિચાર્યુ. વિચારીને કાલે રાત્રિ વીતતા, પ્રભાત થયા પછી યાવત્ સૂર્ય જ્વલંત થતા ભગવંત મહાવીર પાસે આવે છે, આવીને ભગવંતને ત્રણ વખત આદક્ષિણ – પ્રદક્ષિણ કરે છે, કરીને વાંદી – નમીને ઉચિત સ્થાને શુશ્રૂષા કરતા, નમન કરતા, અભિમુખ, વિનયપૂર્વક અંજલિ જોડી, પર્યુપાસના કરે છે. મેઘ એમ આમંત્રી ભગવંતે મેઘને કહ્યું – નિશ્ચે હે મેઘ ! રાત્રિમાં મધ્યરાત્રિ કાળ સમયે ધર્મજાગરિકા થકી જાગરણ કરતા, આવા સ્વરૂપે આધ્યાત્મિક યાવત્ સંકલ્પ થયો કે – નિશ્ચે હું આ ઉદાર તપો કર્મથી શુષ્ક બની યાવત્ તું અહીં આવ્યો. હે મેઘ! આ અર્થ સમર્થ છે? હા, છે. હે દેવાનુપ્રિય ! સુખ ઉપજે તેમ કર, પ્રમાદ ન કર. ત્યારે તે મેઘ અણગાર શ્રમણ ભગવંત મહાવીરની અનુજ્ઞા પામીને હૃષ્ટ યાવત્ પ્રસન્ન હૃદયી થઈ, ઉત્થાનથી ઊઠીને ભગવંતને ત્રણ વખત આદક્ષિણ પ્રદક્ષિણા કરે છે, કરીને વાંદી – નમીને સ્વયં જ પાંચ મહાવ્રત આરોપે છે, આરોપીને, ગૌતમાદિ શ્રમણ નિર્ગ્રન્થ, નિર્ગ્રન્થીઓને ખમાવે છે, ખમાવીને તથારૂપ કૃતાદિ સ્થવિરોની સાથે વિપુલ પર્વતે ધીમે ધીમે ચડે છે, ચડીને સ્વયં જ ઘનમેઘ સદૃશ પૃથ્વીશિલા પટ્ટકને પડિલેહે છે, પડિલેહીને ઉચ્ચાર – પ્રસ્રવણ ભૂમિને પડિલેહે છે. પછી દર્ભસંસ્તારકને પાથરે છે, પછી તેના ઉપર આરૂઢ થાય છે. પૂર્વાભિમુખ પલ્યંકાસને બેસીને, બે હાથ જોડી, મસ્તકે અંજલિ કરીને આ પ્રમાણે બોલ્યા – અરિહંત ભગવંત યાવત્ સિદ્ધિને પ્રાપ્ત ભગવંતોને નમસ્કાર થાઓ. મારા ધર્માચાર્ય યાવત્ સિદ્ધિગતિ પ્રાપ્તિની ઇચ્છાવાળા શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને નમસ્કાર થાઓ. ત્યાં રહેલ ભગવંતને અહીં રહેલ હું વંદુ છું. એ પ્રમાણે વંદન – નમન કરે છે, વાંદી – નમીને આમ કહ્યું – પૂર્વે પણ મેં ભગવંત પાસે સર્વે પ્રાણાતિપાતના પચ્ચક્ખાણ કર્યા છે. સર્વે મૃષાવાદ, અદત્તાદાન, મૈથુન, પરિગ્રહના પ્રત્યાખ્યાન તથા ક્રોધ, માન, માયા, લોભ, રાગ, દ્વેષ, કલહ, અભ્યાખ્યાન, પૈશુન્ય, પરપરિવાદ, અરતિરતિ, માયામૃષા, મિથ્યાદર્શનશલ્યનો ત્યાગ કર્યો છે. અત્યારે પણ હું તેમની જ સમીપે સર્વે પ્રાણાતિપાત યાવત્ મિથ્યાદર્શનશલ્યનો ત્યાગ કરું છું. સર્વે અશન – પાન – ખાદિમ – સ્વાદિમ ચારે પ્રકારના આહારને જાવજ્જીવ પચ્ચક્ખુ છું. આ શરીર, જે ઇષ્ટ – કાંત – પ્રિય છે યાવત્ વિવિધ રોગાંતક, પરીષહ – ઉપસર્ગ સ્પર્શે નહીં, એ રીતે રક્ષા કરી છે. ચરમ શ્વાસોચ્છ્વાસ પર્યન્ત તેને વોસિરાવું છું. આ પ્રમાણે કહીને સંલેખનાને અંગીકાર કરીને, પાદપોપગમન અનશન સ્વીકારી. કાળ(મૃત્યુ)ને ન અપેક્ષતા વિચરે છે. ત્યારે તે સ્થવિર ભગવંતો મેઘ અણગારની અગ્લાનપણે સેવા કરે છે. ત્યારે તે મેઘ અણગાર, ભગવંતના તથારૂપ સ્થવિરો પાસે સામાયિકાદિ ૧૧ – અંગો ભણીને બહુ પ્રતિપૂર્ણ બાર વર્ષ શ્રામણ્ય પર્યાય પાળીને, માસિકી સંલેખના વડે આત્માને ઝોષિત કરીને, ૬૦ ભક્તને અનશન વડે છેદીને, આલોચના – પ્રતિક્રમણ કરીને, શલ્યોને ઉદ્ધરીને, સમાધિ પામી, અનુક્રમે કાળધર્મ મૃત્યુ. પામ્યા. ત્યારે તે સ્થવિર ભગવંતે મેઘ અણગારને અનુક્રમે કાળધર્મ પામેલા જાણીને, પરિનિર્વાણ નિમિત્તે કાયોત્સર્ગ કરે છે, કરીને મેઘના ઉપકરણાદિ ગ્રહણ કર્યા, કરીને વિપુલ પર્વતે ધીમે ધીમે ચડ્યા, ચડીને ગુણશીલ ચૈત્યે શ્રમણ ભગવંત મહાવીર પાસે આવ્યા. આવીને ભગવંત વંદન – નમસ્કાર કર્યા, કરીને આ પ્રમાણે કહ્યું – નિશ્ચે આપ દેવાનુપ્રિયના અંતેવાસી મેઘ નામે અણગાર, જે પ્રકૃતિભદ્રક યાવત્ વિનિત હતા, તે આપ દેવાનુપ્રિયની અનુજ્ઞા પામીને ગૌતમાદિ શ્રમણ નિર્ગ્રન્થ અને નિર્ગ્રન્થીઓને ખમાવીને અમારી સાથે વિપુલ પર્વતે ધીમે ધીમે ચડ્યા, ચડીને સ્વયં જ ઘનમેઘ સદૃશ પૃથ્વીશિલાપટ્ટક પડિલેહીને, ભક્તપાનનો ત્યાગ કરીને, અનુક્રમે કાળધર્મ પામ્યા. આ દેવાનુપ્રિય મેઘ અણગારના ઉપકરણ છે. સૂત્ર– ૪૧. ભગવન્ ! એમ આમંત્રીને, ગૌતમ સ્વામીએ ભગવંતને વંદન – નમન કર્યા, કરીને આમ કહ્યું – નિશ્ચે આપ દેવાનુપ્રિયના શિષ્ય મેઘ અણગાર જે પ્રકૃતિભદ્રક યાવત્ વિનીત હતા, તે કાળધર્મ પામી ક્યાં ગયા ? હે ગૌતમ ! તેમણે તથારૂપ સ્થવિરો પાસે સામાયિકાદિ અગિયાર અંગના અધ્યયન કર્યા, કરીને બાર ભિક્ષુ પ્રતિમા આરાધી, ગુણરત્ન સંવત્સર તપોકર્મ કરી, કાયા વડે સ્પર્શી યાવત્ કીર્તન કરી, મારી અનુજ્ઞા પામીને ગૌતમાદિ સ્થવિરોને ખમાવીને, તથારૂપ સ્થવિરો સાથે યાવત્ વિપુલ પર્વતે ચઢે છે, ચઢીને દર્ભ સંસ્તારકને બીછાવીને દર્ભ સંસ્તારકે બેસીને સ્વયં જ પાંચ મહાવ્રત ઉચ્ચાર્યા, બાર વર્ષનો શ્રામણ્ય પર્યાય પાળીને માસિકી સંલેખના વડે આત્માને આરાધીને ૬૦ ભક્તોને અનશન વડે છેદીને આલોચના – પ્રતિક્રમણ કરીને, શલ્ય ઉદ્ધરીને, સમાધિ પ્રાપ્ત કરી કાળ માસે કાળ કરીને ઉપર ચંદ્ર – સૂર્ય – ગ્રહગણ – નક્ષત્ર – તારારૂપથી ઘણા યોજન, ઘણા શત યોજન, ઘણા સહસ્ર યોજન, ઘણા લાખ યોજન, ઘણા કોડી યોજન, ઘણા કોડાકોડી યોજન ઊંચે દૂર ગયા પછી, સૌધર્મ યાવત્ અચ્યુત, ૩૧૮ ગ્રૈવેયક વિમાનાવાસોને ઓળંગીને વિજય મહાવિમાને દેવપણે ઉત્પન્ન થયા. ત્યાં કેટલાક દેવોની ૩૩ – સાગરોપમની સ્થિતિ કહી છે, ત્યાં મેઘદેવની પણ ૩૩ – સાગરોપમ સ્થિતિ થઈ. ભગવન્ ! આ મેઘ દેવ તે દેવલોકથી આયુ – સ્થિતિ – ભવ ક્ષયથી અનંતર ચ્યવીને ક્યાં જશે ?, ક્યાં ઉત્પન્ન થશે ? ગૌતમ! મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં સિદ્ધ થશે, બોધ પામશે, મુક્ત થશે, પરિનિર્વાણ પામશે, સર્વે દુઃખોનો અંત કરશે. આ પ્રમાણે હે જંબૂ ! આદિકર, તીર્થંકર, શ્રમણ ભગવંત મહાવીર યાવત્ સંપ્રાપ્ત અલ્પ – ઉપાલંભ નિમિત્તે પહેલા જ્ઞાત – અધ્યયનનો આ અર્થ કહ્યો. તેમ હું કહું છું. સૂત્ર સંદર્ભ– ૪૦, ૪૧ | ||
| Mool Sutra Transliteration : | [sutra] tae nam se mehe anagare tenam oralenam vipulenam sassirienam payattenam paggahienam kallanenam sivenam dhannenam mamgallenam udaggenam udarenam uttamenam mahanubhavenam tavokammenam sukke lukkhe nimmamse kidi-kidiyabhue atthichammavanaddhe kise dhamanisamtae jae yavi hottha–jivamjivenam gachchhai, jivamjivenam chitthai, bhasam bhasitta gilai, bhasam bhasamane gilai, bhasam bhasissami tti gilai. Se jahanamae imgalasagadiya i va katthasagadiya i va pattasagadiya i va tilamdasagadiya i va eramdasagadiya i va unhe dinna sukka samani sasaddam gachchhai, sasaddam chitthai, evameva mehe anagare sasaddam gachchhai, sasaddam chitthai, uvachie tavenam, avachie mamsasonienam, hayasane iva bhasarasiparichchhanne tavenam teenam tavateyasirie aiva-aiva uvasobhemane-uvasobhemane chitthai. Tenam kalenam tenam samaenam samane bhagavam mahavire aigare titthagare java puvvanupuvvim charamane gamanugamam duijjamane suhamsuhenam viharamane jenameva rayagihe nayare jenameva gunasilae cheie tenameva uvagachchhai, uvagachchhitta ahapadiruvam oggaham oginhitta samjamenam tavasa appanam bhavemane viharai. Tae nam tassa mehassa anagarassa rao puvvarattavarattakalasamayamsi dhammajagariyam jagaramanassa ayameyaruve ajjha-tthie chimtie patthie manogae samkappe samuppajjittha–evam khalu aham imenam oralenam vipulenam sassirienam payattenam paggahienam kallanenam sivenam dhannenam mamgallenam udaggenam udarenam uttamenam mahanubhavenam tavokammenam sukke lukkhe nimmamse kidikidiyabhue atthi chammavanaddhe kise dhamanisamtae jae yavi hottha–jivamjivenam gachchhami, jivamjivenam chitthami, bhasam bhasitta gilami, bhasam bhasa-mane gilami, bhasam bhasissami tti gilami. Tam atthi ta me utthane kamme bale virie purisakara-parakkame saddha-dhii-samvege, tam javata me atthi utthane kamme bale virie purisakara-parakkame saddha-dhii-samvege, java ya me dhammayarie dhammovaesae samane bhagavam mahavire jine suhatthi viharai, tava ta me seyam kallam pauppabhayae rayanie java utthiyammi sure sahassarassimmi dinayare teyasa jalamte samanam bhagavam mahaviram vamditta namamsitta samanenam bhagavaya mahavirenam abbhanunnayassa samanassa sayameva pamcha mahavvayaim aruhitta goyamadie samane niggamthe niggamthio ya khametta taharuvehim kadaihim therehim saddhim viulam pavvayam saniyam-saniyam duruhitta sayameva mehaghanasannigasam pudhavisilapattayam padilehitta samlehana-jjhusana-jjhusiyassa bhattapana-padiyaikkhiyassa paovagayassa kalam anavakamkhamanassa viharittae– Evam sampehei, sampehetta kallam pauppabhayae rayanie java utthiyammi sure sahassarassimmi dinayare teyasa jalamte jeneva samane bhagavam mahavire teneva uvagachchhai, uvagachchhitta samanam bhagavam mahaviram tikkhutto ayahina-payahinam karei, karetta vamdai namamsai, vamditta namamsitta nachchasanne naidure sussusamane namamsamane abhimuhe vinaenam pamjaliude pajjuvasai. Meha i! Samane bhagavam mahavire meham anagaram evam vayasi–se nunam tava meha! Rao puvvarattavarattakalasamayamsi dhammajagariyam jagaramanassa ayameyaruve ajjhatthie chimtie patthie manogae samkappe samuppajjittha–evam khalu aham imenam oralenam tavokammenam sukke java jeneva iham teneva havvamagae. Se nunam meha! Atthe samatthe? Hamta atthi. Ahasuham devanuppiya! Ma padibamdham karehi. Tae nam se mehe anagare samanenam bhagavaya mahavirenam abbhanunnae samane hatthatuttha-chittamanamdie java harisavasavisappamanahiyae utthae utthei, utthetta samanam bhagavam mahaviram tikkhutto ayahina-payahinam karei, karetta vamdai namamsai, vamditta namamsitta sayameva pamcha mahavvayaim aruhei, aruhetta goyamadie samane niggamthe niggamthio ya khamei, khametta taharuvehim kadadihim therehim saddhim vipulam pavvayam saniyam-saniyam duruhai, duruhitta sayameva mehaghanasannigasam pudhavisilapattayam padilehei, padilehetta uchcharapasavanabhumim padilehei, padilehetta dabbhasamtharagam samtharai, samtharitta dabbhasamtharagam duruhai, duruhitta puratthabhimuhe sampaliyamka-nisanne karayalapariggahiyam sirasavattam matthae amjalim kattu evam vayasi– Namotthu nam arahamtanam java siddhigainamadhejjam thanam sampattanam namotthu nam samanassa java siddhigainamadhejjam thanam sampaviukamassa mama dhammayariyassa. Vamdami nam bhagavamtam tatthagayam ihagae, pasau me bhagavam tatthagae ihagayam ti kattu vamdai namamsai, vamditta namamsitta evam vayasi–puvvim pi ya nam mae samanassa bhagavao mahavirassa amtie savve panaivae pachchakkhae, musavae adinnadane mehune pariggahe kohe mane maya lohe pejje dose kalahe abbhakkhane pesunne paraparivae arairai mayamose michchhadamsanasallepachchakkhae. Iyanim pi nam aham tasseva amtie savvam panaivayam pachchakkhami java michchhadamsanasallam pachchakkhami savvam asana-pana-khaima -saimam chauvvihampi aharam pachchakkhami javajjivae. Jampi ya imam sariram ittham kamtam piyam manunnam manamam thejjam vessasiyam sammayam bahumayam anumayam bhamdakaramdagasamanam ma nam siyam ma nam unham ma nam khuha ma nam pivasa ma nam chora ma nam bala ma nam damsa ma nam masaya ma nam vaiya-pittiya-sembhiya-sannivaiya viviha rogayamka parisahovasagga phusamtiti kattu eyam pi ya nam charamehim usasa-nisasehim vosirami tti kattu samlehana-jjhusana-jjhusie bhattapana-padiyaikkhie paovagae kalam anavakamkhamane viharai. Tae nam te thera bhagavamto mehassa anagarassa agilae veyavadiyam karemti. Tae nam se mehe anagare samanassa bhagavao mahavirassa taharuvanam theranam amtie samaiyamaiyaim ekkarasaamgaim ahijjitta, bahupadipunnaim duvalasavarisaim samannapariyagam paunitta, masiyae samlehanae appanam jjhosetta, satthim bhattaim anasanae chheetta, aloiya-padikkamte uddhiyasalle samahipatte anupuvvenam kalagae. Tae nam te thera bhagavamto meham anagaram anupuvvenam kalagayam pasamti, pasitta parinevvanavattiyam kaussaggam karemti, karetta mehassa nayadhammakahaobhamdagam genhamti, viulao pavvayao saniyam-saniyam pachchoruhamti, pachchoruhitta jenameva gunasilae cheie, jenameva samane bhagavam mahavire, tenameva uvagachchhamti, uvagachchhitta samanam bhagavam mahaviram vamdamti namamsamti, vamditta namamsitta evam vayasi–evam khalu devanuppiyanam amtevasi mehe namam anagare pagaibhaddae pagaiuvasamte pagaipayanu-kohamana-mayalobhe miumaddavasampanne alline vinie, se nam devanuppiehim abbhanunnae samane goyamaie samane niggamthe niggamthio ya khametta amhehim saddhim vipulam pavvayam saniyam-saniyam duruhai, sayamevameghaghanasannigasam pudhavisilam padilehei, bhattapana-padiyaikkhie anupuvvenam kalagae. Esa nam devanuppiya! Mehassa anagarassa ayarabhamdae. | ||
| Sutra Meaning Transliteration : | Sutra– 40. Tyare te megha anagara, te udara, vipula, sashrika, prayatnasadhya, pragrihita, kalyanakari, shivakari, dhanyakari,mamgalyakari, udagra – udara – uttama – mahaprabhavi – tapokarma vade shushka, bhukhi, ruksha, nirmamsa, lohi rahita, kadakada thata hadakam yukta, asthicharmanavardha krisha, nasothi vyapta thaya. Te potana atmabalathi chalata hata, atmabalathi ja ubha raheta hata. Bhasha boline thaki jata hata, bolata ane bolava vicharata pana thaki jata hata. Jema koi kolasa – lakada – pamdada – tala – eramda kashthani bhareli gadi hoya, te tapathi sukai gayela hovathi shabda karati, chalati ke ubhi raheti hoya, temaja megha anagara khadakhada shabda. Karata chalata ke ubhata hata. Teo tapathi pushta hata, pana mamsa, lohithi hrasa pamela hata. Te bhasmarashithi achchhadita agni maphaka tapatejathi, tapatejashrithi ghana shobhata hata. Te kale te samaye adikara, tirthamkara shramana bhagavamta mahavira yavat purvanupurvi chalata, gramanugrama jata, sukhe sukhe vicharata rajagriha nagare gunashila chaitye avya, avine yathapratirupa avagraha avagrahine samyama ane tapa vade atmane bhavita karata vicharata hata. Tyare te megha anagarane ratrina madhya ratri kale dharma – jagarikathi jagata ava svarupano adhyatmika yavat manogata samkalpa utpanna thayo. Nishche hum a udara adi tapa karmathi purvavat krisha thayela chhe yavat bolisha ema vicharata pana thaki jaum chhum. Haji pana maramam utthana(uthavani shakti), karma(karya karavani shakti), bala, virya, purushakara parakrama, shraddha, dhriti, samvega chhe, to jyam sudhi maramam utthanadi chhe, yavat mara dharmacharya, dharmopadeshaka shramana bhagavamta mahavira, jina, suhasti vichare chhe, tyam sudhimam mare shreyaskara chhe ke kale ratri vitya pachhi, prabhata thaya pachhi yavat tejathi jvalamta surya ugata bhagavamtane vamdi – namine shramana bhagavamta mahavirani anujnya pamine svayam ja pamcha mahavrata aropine, gautamadi shramana nirgrantha, nirgranthione khamavine, tatharupa kritadi sthaviro sathe vipula parvate dhime – dhime chadhine svayam ja ghana megha sadrisha prithvishilapattaka pratilekhine, samlekhana svikara kari, bhojana – panano tyaga karine padapopagamana anashana dharana karine. Kala(mrityu)ni apeksha rakhya vina vicharisha. A pramane vicharyu. Vicharine kale ratri vitata, prabhata thaya pachhi yavat surya jvalamta thata bhagavamta mahavira pase ave chhe, avine bhagavamtane trana vakhata adakshina – pradakshina kare chhe, karine vamdi – namine uchita sthane shushrusha karata, namana karata, abhimukha, vinayapurvaka amjali jodi, paryupasana kare chhe. Megha ema amamtri bhagavamte meghane kahyum – nishche he megha ! Ratrimam madhyaratri kala samaye dharmajagarika thaki jagarana karata, ava svarupe adhyatmika yavat samkalpa thayo ke – nishche hum a udara tapo karmathi shushka bani yavat tum ahim avyo. He megha! A artha samartha chhe? Ha, chhe. He devanupriya ! Sukha upaje tema kara, pramada na kara. Tyare te megha anagara shramana bhagavamta mahavirani anujnya pamine hrishta yavat prasanna hridayi thai, utthanathi uthine bhagavamtane trana vakhata adakshina pradakshina kare chhe, karine vamdi – namine svayam ja pamcha mahavrata arope chhe, aropine, gautamadi shramana nirgrantha, nirgranthione khamave chhe, khamavine tatharupa kritadi sthavironi sathe vipula parvate dhime dhime chade chhe, chadine svayam ja ghanamegha sadrisha prithvishila pattakane padilehe chhe, padilehine uchchara – prasravana bhumine padilehe chhe. Pachhi darbhasamstarakane pathare chhe, pachhi tena upara arudha thaya chhe. Purvabhimukha palyamkasane besine, be hatha jodi, mastake amjali karine a pramane bolya – Arihamta bhagavamta yavat siddhine prapta bhagavamtone namaskara thao. Mara dharmacharya yavat siddhigati praptini ichchhavala shramana bhagavamta mahavirane namaskara thao. Tyam rahela bhagavamtane ahim rahela hum vamdu chhum. E pramane vamdana – namana kare chhe, vamdi – namine ama kahyum – Purve pana mem bhagavamta pase sarve pranatipatana pachchakkhana karya chhe. Sarve mrishavada, adattadana, maithuna, parigrahana pratyakhyana tatha krodha, mana, maya, lobha, raga, dvesha, kalaha, abhyakhyana, paishunya, paraparivada, aratirati, mayamrisha, mithyadarshanashalyano tyaga karyo chhe. Atyare pana hum temani ja samipe sarve pranatipata yavat mithyadarshanashalyano tyaga karum chhum. Sarve ashana – pana – khadima – svadima chare prakarana aharane javajjiva pachchakkhu chhum. A sharira, je ishta – kamta – priya chhe yavat vividha rogamtaka, parishaha – upasarga sparshe nahim, e rite raksha kari chhe. Charama shvasochchhvasa paryanta tene vosiravum chhum. A pramane kahine samlekhanane amgikara karine, padapopagamana anashana svikari. Kala(mrityu)ne na apekshata vichare chhe. Tyare te sthavira bhagavamto megha anagarani aglanapane seva kare chhe. Tyare te megha anagara, bhagavamtana tatharupa sthaviro pase samayikadi 11 – amgo bhanine bahu pratipurna bara varsha shramanya paryaya paline, masiki samlekhana vade atmane jhoshita karine, 60 bhaktane anashana vade chhedine, alochana – pratikramana karine, shalyone uddharine, samadhi pami, anukrame kaladharma mrityu. Pamya. Tyare te sthavira bhagavamte megha anagarane anukrame kaladharma pamela janine, parinirvana nimitte kayotsarga kare chhe, karine meghana upakaranadi grahana karya, karine vipula parvate dhime dhime chadya, chadine gunashila chaitye shramana bhagavamta mahavira pase avya. Avine bhagavamta vamdana – namaskara karya, karine a pramane kahyum – Nishche apa devanupriyana amtevasi megha name anagara, je prakritibhadraka yavat vinita hata, te apa devanupriyani anujnya pamine gautamadi shramana nirgrantha ane nirgranthione khamavine amari sathe vipula parvate dhime dhime chadya, chadine svayam ja ghanamegha sadrisha prithvishilapattaka padilehine, bhaktapanano tyaga karine, anukrame kaladharma pamya. A devanupriya megha anagarana upakarana chhe. Sutra– 41. Bhagavan ! Ema amamtrine, gautama svamie bhagavamtane vamdana – namana karya, karine ama kahyum – nishche apa devanupriyana shishya megha anagara je prakritibhadraka yavat vinita hata, te kaladharma pami kyam gaya\? He gautama ! Temane tatharupa sthaviro pase samayikadi agiyara amgana adhyayana karya, karine bara bhikshu pratima aradhi, gunaratna samvatsara tapokarma kari, kaya vade sparshi yavat kirtana kari, mari anujnya pamine gautamadi sthavirone khamavine, tatharupa sthaviro sathe yavat vipula parvate chadhe chhe, chadhine darbha samstarakane bichhavine darbha samstarake besine svayam ja pamcha mahavrata uchcharya, bara varshano shramanya paryaya paline masiki samlekhana vade atmane aradhine 60 bhaktone anashana vade chhedine alochana – pratikramana karine, shalya uddharine, samadhi prapta kari kala mase kala karine upara chamdra – surya – grahagana – nakshatra – tararupathi ghana yojana, ghana shata yojana, ghana sahasra yojana, ghana lakha yojana, ghana kodi yojana, ghana kodakodi yojana umche dura gaya pachhi, saudharma yavat achyuta, 318 graiveyaka vimanavasone olamgine vijaya mahavimane devapane utpanna thaya. Tyam ketalaka devoni 33 – sagaropamani sthiti kahi chhe, tyam meghadevani pana 33 – sagaropama sthiti thai. Bhagavan ! A megha deva te devalokathi ayu – sthiti – bhava kshayathi anamtara chyavine kyam jashe\?, kyam utpanna thashe\? Gautama! Mahavideha kshetramam siddha thashe, bodha pamashe, mukta thashe, parinirvana pamashe, sarve duhkhono amta karashe. A pramane he jambu ! Adikara, tirthamkara, shramana bhagavamta mahavira yavat samprapta alpa – upalambha nimitte pahela jnyata – adhyayanano a artha kahyo. Tema hum kahum chhum. Sutra samdarbha– 40, 41 | ||