Sutra Navigation: Gyatadharmakatha ( ધર્મકથાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1104737
Scripture Name( English ): Gyatadharmakatha Translated Scripture Name : ધર્મકથાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

श्रुतस्कंध-१

अध्ययन-१ उत्क्षिप्तज्ञान

 Translated Chapter :

શ્રુતસ્કંધ-૧

અધ્યયન-૧ ઉત્ક્ષિપ્તજ્ઞાન
Section : Translated Section :
Sutra Number : 37 Category : Ang-06
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] तए णं मेहा! इ समणे भगवं महावीरे मेहं कुमारं एवं वयासी–से नूनं तुमं मेहा! राओ पुव्वरत्तावरत्तकालसमयंसि समणेहिं निग्गंथेहिं वायणाए पुच्छणाए परियट्टणाए धम्माणुजोगचिंताए य उच्चारस्स वा पासवणस्स वा अइगच्छमाणेहि य निग्गच्छमाणेहि य अप्पेगइएहिं हत्थेहिं संघट्टिए अप्पेगइएहिं पाएहिं संघट्टिए अप्पेगइएहिं सीसे संघट्टिए अप्पेगइएहिं पोट्टे संघट्टिए अप्पेगइएहिं कायंसि संघट्टिए अप्पेगइएहिं ओलंडिए अप्पेगइएहिं पोलंडिए अप्पेगइएहिं पाय-रय-रेणु-गुंडिए कए। एमहालियं च णं राइं तुमं नो संचाएसि मुहुत्तमवि अच्छिं निमिल्लावेत्तए। तए णं तुज्ज मेहा! इमेयारूवे अज्झत्थिए चिंतिए पत्थिए मनोगए संकप्पे समुप्पज्जित्था– जया णं अहं अगार-मज्झावसामि तया णं ममं समणा निग्गंथा आढायंति परियाणंति सक्कारेंति सम्माणेंति अट्ठाइं हेऊइं पसिणाइं कारणाइं वागरणाइं आइक्खंति, इट्ठाहिं कंताहिं वग्गूहिं आलवेंति संलवेंति। जप्पभिइं च णं मुंडे भवित्ता अगाराओ अनगारियं पव्वयामि तप्पभिइं च णं ममं समणा निग्गंथा नो आढायंति जाव संलवेंति। अदुत्तरं च णं ममं समणा निग्गंथा राओ पुव्वरत्तावरत्तकाल-समयंसि अप्पेगइया जाव पाय-रय-रेणु-गुंडियं करेंति। तं सेयं खलु मम कल्लं पाउप्पभायाए रयणीए जाव उट्ठियम्मि सूरे सहस्सरस्सिम्मि दिनयरे तेयसा जलंते समणं भगवं महावीरं आपुच्छित्ता पुणरवि अगारमज्झे आवसित्तए त्ति कट्टु एवं संपहेसि, संपेहेत्ता अट्ट-दुहट्ट-वसट्ट-माणसगए निरयपडिरूवियं च णं तं रयणि खवेसि, खवेत्ता जेणामेव अहं तेणामेव हव्वमागए। से नूनं मेहा! एस अत्थे समत्थे। हंता अत्थे समत्थे। एवं खलु मेहा! तुमं इओ तच्चे अईए भवग्गहणे वेयड्ढगिरिपायमूले वणयरेहिं निव्वत्तिय-नामधेज्जे सेए संख-उज्जल-विमल-निम्मल-दहिघण-गोखीर-फेण-रयणियरप्पयासे सत्तुस्सेहे नवायए दसपरिणाहे सत्तंगपइट्ठिए सोम-सम्मिए सुरूवे पुरओ उदग्गे समूसियसिरे सुहासणे पिट्ठओ वराहे अइयाकुच्छी अच्छिद्दकुच्छी अलंबकुच्छी पलंबलंबोदरराहरकरे धनुपट्ठागितिविसिट्ठपुट्ठे अल्लीण-पमाणजुत्त-वट्टिय-पीवर-गत्तावरे अल्लीण-पमाणजुत्तपुच्छे पडिपुण्ण-सुचारु-कुम्मचलणे पंडुर-सुविसुद्ध-निद्ध-निरुवहय-विंसतिनहे छद्दंते सुमेरुप्पभे नाम हत्थिराया होत्था। तत्थ णं तुमं मेहा! बहूहिं हत्थीहिं य हत्थिणियाहिं य लोट्टएहिं य लोट्टियाहिं य कलभएहिं य कलभियाहिं य सद्धिं संपरिवुडे हत्थिसहस्सनायए देसए पागट्ठी पट्ठवए जहवई वंदपरिवड्ढए, अन्नेसिं च बहूणं एकल्लाणं हत्थिकलभाणं आहेवच्चं पोरेवच्चं सामित्तं भटित्तं महत्तरगत्तं आणा-ईसर-सेनावच्चं कारेमाणे पालेमाणे विहरसि। तए णं तुमं मेहा! निच्चप्पमत्ते सइं पललिए कंदप्परई मोहणसीले अवितण्हे कामभोग-तिसिए बहूहिं हत्थीहिं य हत्थिणियाहिं य लोट्टएहिं य लोट्टियाहिं य कलभएहिं य कलभियाहिं य सद्धिं संपरिवुडे वेयड्ढगिरिपायमूले गिरीसु य दरीसु य कुहरेसु य कंदरासु य उज्झरेसु य निज्झरेसु य वियरएसु य गड्डासु य पल्ललेसु य चिल्ललेसु य कडगेसु य कडयपल्ललेसु य तडीसु य वियडीसु य टंकेसु य कूडेसु य सिहरेसु य पब्भारेसु य मंचेसु य मालेसु य काननेसु य वनेसु य वनसंडेसु य वणराईसु य नदीसु य नदीकच्छेसु य जहेसु य संगमेसु य बावीसु य पोक्खरणीसु य दीहियासु य गुंजालियासु य सरेसु य सरपंतियासु य सरसरपंतियासु य वणयरेहिं दिन्नवियारे बहूहिं हत्थीहिं य जाव सद्धिं संपरिवुडे बहुविहतरुपल्लव-पउरपाणियतणे निब्भए निरुव्विग्गे सुहंसुहेणं विहरसि। तए णं तुमं मेहा–अन्नया कयाइ पाउस-वरिसारत्त-सरद-हेमंत-वसंतेसु कमेण पंचसु उऊसु समइक्कंतेसु गिम्ह-कालसमयंसि जेट्ठामूले मासे पायवघंससमुट्ठिएणं सुक्कतण-पत्त-कयवर-मारुय-संजोगदीविएणं महाभयंकरेणं हुयवहेणं वणदव-जाल -संपलित्तेसु वणंतेसु धूमाउलासु दिसासु महावाय-वेगेणं संघट्टिएसु छिण्णजालेसु आवयमाणेसु पोल्लरुक्खेसु अंतो-अंतो ज्झियायमाणेसु मय-कुहिय-विणट्ठ-किमिय-कद्दम-नईवियरगज्झीणपाणीयंतेसु वणंतेसु भिंगारक-दीणकंदिय-रवेसु खरफरुस-अणिट्ठ-रिट्ठ-वाहित्त-विद्दुमग्गेसु दुमेसु तण्हावस-मुक्कपक्ख-पायडियजिब्भतालुय-असंपुडियतुंड-पक्खिसंघेसु ससंतेसु गिम्हुम्ह-उण्हवाय-खरफ-रुसचंडमारुय-सुक्कत्तणपत्त-कयवरवा-उलिभमंतदित्तसंभंतसावयाउल-मिगतण्हाबद्धचिंधपट्टेसु गिरिवरेसु संवट्टइएसु तत्थ-मिय-ससय-सरीसिवेसु अवदालियवयणविवर-निल्लालियग्गजीहे महंततुंबइय-पुण्णकण्णे संकुचिय-थोर-पीवर-करे ऊसिय-नंगूले पीणाइय-विरसरडिय-सद्देणं फोडयंतेव अंबरतलं, पायदद्दरएणं कंपयंतेव मेइणितलं, विणिम्मुयमाणे य सीयरं, सव्वओ समंता वल्लिवियाणाइं छिंदमाणे, रुक्खसहस्साइं तत्थ सुबहूणि नोल्लयंते, विणट्ठरट्ठेव्व नरवरिंदे, वायाइद्धेव्व पोए, मंडलवाएव्व परिब्भमंते, अभिक्खणं-अभिक्खणं लिंडनियरं पमुंचमाणे-पमुंचमाणे बहूहिं हत्थीहिं जाव सद्धिं दिसोदिसिं विप्पलाइत्था। तत्थ णं तुमं मेहा! जुण्णे जरा-जज्जरिय-देहे आउरे ज्झंज्झिए पिवासिए दुब्बले किलंते नट्टसुइए मूढदिसाए सयाओ जूहाओ विप्पहूणे वणदवजालापरद्धे उण्हेण य तण्हाए य छुहाए य परब्भाहए समाणे भीए तत्थे तसिए उव्विग्गे संजायभए सव्वओ समंता आधावमाणे परिधावमाणे एगं च णं महं सरं अप्पोदगं पंकबहुलं अतित्थेणं पाणियपाए ओइण्णे। तत्थ णं तुमं मेहा! तीरमइगए पाणियं असंपत्ते अंतरा चेव सेयंसि विसण्णे। तत्थ णं तुमं मेहा! पाणियं पाइस्सामि त्ति कट्टु हत्थं पसारेसि। से वि य ते हत्थे उदगं न पावइ। तए णं तुमं मेहा! पुणरवि कायं पच्चुद्धरिस्सामि त्ति कट्टु बलियतरायं पंकंसि खुत्ते। तए णं तुमं मेहा! अन्नया कयाइ एगे चिरनिज्जूढए गयवरजुवाणए सगाओ जूहाओ कर-चरण-दंत-मुसलप्पहारेहिं विप्परद्धे समाणे तं चेव महद्दहं पाणीयपाए समोयरइ। तए णं से कलभए तुमं पासइ, पासित्ता तं पुव्ववेरं सुमरइ, सुमरित्ता आसुरत्ते रुट्ठे कुविए चंडिक्किए मिसिमिसेमाणे जेणेव तुमं तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता तुमं तिक्खेहिं दंतमुसलेहिं तिक्खुत्तो पिट्ठओ उट्ठुभइ, उट्ठुभित्ता पुव्वं वेरं निज्जाएइ, निज्जाएत्ता हट्ठतुट्ठे पाणीयं पिबइ, पिबित्ता जामेव दिसिं पाउब्भूए तामेव दिसिं पडिगए। तए णं तव मेहा! सरीरगंसि वेयणा पाउब्भवित्था–उज्जला विउला कक्खडा पगाढा चंडा दुक्खा० दुरहियासा। पित्तज्जरपरिगयसरीरे दाहवक्कंतीए यावि विहरित्था। तए णं तुमं मेहा! तं उज्जलं विउलं कक्खडं पगाढं चंडं दुक्खं दुरहियासं सत्तराइंदियं वेयणं वेदेसि, सवीसं वाससयं परमाउयं पालइत्ता अट्ट-दुहट्ट-वसट्टे कालमासे कालं किच्चा इहेव जंबुद्दीवे दीवे भारहे वासे दाहिणड्ढभरहे गंगाए महानईए दाहिणे कूले विंज्झगिरिपायमूले एगेणं मत्तवरगंधहत्थिणा एगाए गयवरकरेणूए कुच्छिंसि गयकलभए जणिए। तए णं सा गयकलभिया नवण्हं मासाणं वसंतमासंसि तुमं पयाया। तए णं तुमं मेहा! गब्भवासाओ विप्पमुक्के समाणे गयकलभए यावि होत्था–रत्तुप्पल-रत्तसूमालए जासुमणाऽरत्त-पालियत्तय-लक्खारस-सरसकुंकुम-संज्झब्भरागवण्णे, इट्ठे नियगस्स जूहवइणो, गणियार-कणेरु-कोत्थ-हत्थी अनेगहत्थिसयसंपरिवुडे रम्मेसु गिरिकाननेसु सुहंसुहेणं विहरसि। तए णं तुमं मेहा! उम्मुक्कबालभावे जोव्वणगमणुप्पत्ते जूहवइणा कालधम्मुणा संजुत्तेणं तं जूहं सयमेव पडिवज्जसि। तए णं तुमं मेहा! वणयरेहिं निव्वत्तियनामधेज्जे सत्तुस्सेहे नवायए दसपरिणाहे सत्तंगपइट्ठिए सोम-सम्मिए सुरूवे पुरओ उदग्गे समूसियसिरे सुहासणे पिट्ठओ वराहे अइयाकुच्छी अच्छिद्दकुच्छी अलंबकुच्छी पलंबलंबोदराहरकरे धनुपट्ठागिति-विसिट्ठपुट्ठ अल्लीण-पमाणजुत्त-वट्टिय-पीवर-गत्तावरे अल्लीण-पमाणजुत्तपुच्छे पडिपुण्ण-सुचारु-कुम्मचलणे पंडुर-सुविसुद्ध-निद्ध-निरुवहय-विंसतिनहे० चउदंते मेरुप्पभे हत्थिरयणे होत्था। तत्थ णं तुमं मेहा! सत्तसइयस्स जूहस्स आहेवच्चं पोरेवच्चं सामित्तं भट्टित्तं महत्तरगत्तं आणाईसर-सेनावच्चं कारेमाणे पालेमाणे अभिरमेत्था। तए णं तुमं मेहा! अन्नया कयाइ गिम्हकालसमयंसि जेट्ठामूले [मासे पायवधंससमुट्ठिएणं सुक्कतण-पत्त-कयवर-मारुय-संजोगदीविएणं महाभयंकरेणं हुयवहेणं?] वणदव-जाला-पलित्तेसु वणंतेसु धूमाउलासु दिसासु जाव मंडलवाएव्व परिब्भमंते भीए तत्थे तसिए उव्विग्गे० संजायभए बहूहिं हत्थीहिं य हत्थिणियाहिं य लोट्टएहिं य लोट्टियाहिं य कलभएहिं य कलंभियाहि य सद्धिं संपरिवुडे सव्वओ समंता दिसोदिसि विप्पलाइत्था। तए णं तव मेहा! तं वणदवं पासित्ता अयमेयारूवे अज्झत्थिए चिंतिए पत्थिए मनोगए संकप्पे समुप्पज्जित्था–कहिं णं मन्ने मए अयमेयारूवे अग्गि-संभमे अनुभूयपुव्वे? तए णं तव मेहा! लेस्साहिं विसुज्झमाणीहिं अज्झवसाणेणं सोहणेणं सुभेणं परिणामेणं तयावरणिज्जाणं कम्माणं खओवसमेणं ईहा-पूह-मग्गण-गवेसणं करेमाणस्स सन्निपुव्वे जाईसरणे समुप्पज्जित्था। तए णं तुमं मेहा! एयमट्ठं सम्मं अभिसमेसि–एवं खलु मया अईए दोच्चे भवग्गहणे इहेव जंबुद्दीवे दीवे भारहे वासे वेयड्ढगिरिपायमूले जाव सुमेरुप्पभे नाम हत्थिराया होत्था। तत्थ णं मया अयमेयारूवे अग्गिसंभमे समणुभूए। तए णं तुमं मेहा! तस्सेव दिवसस्स पच्चावरण्ह-कालसमयंसि नियएणं जूहेणं सद्धिं समण्णागए यावि होत्था। तए णं तुमं मेहा! सत्तुस्सेहे जाव सन्निजाईसरणे चउदंते मेरुप्पभे नामं हीत्थ होत्था। तए णं तुज्झं मेहा! अयमेयारूवे अज्झत्थिए जाव समुप्पज्जित्था–सेयं खलु मम इयाणिं गंगाए महानईए दाहि-णिल्लंसि कुलंसि विंज्झगिरिपायमूले दवग्गि-संताणकारणट्ठा सएणं जूहेणं महइमहालयं मंडलं घाइत्तए त्ति कट्टु एवं संपेहेसि, संपेहेत्ता सुहंसुहेणं विहरसि। तए णं तुमं मेहा! अन्नया कयाइ पढमपाउसंसि महावुट्ठिकायंसि सन्निवयंसि गंगाए महानईए अदूरसामंते बहूहिं हत्थीहिं य जाव कलभियाहि य सत्तहि य हत्थिसएहिं संपरिवुडे एगं महं जोयणपरिमंडलं महइमहालयं मंडलं घाएसि–जं तत्थ तणं वा पत्तं वा कट्ठं वा कंटए वा लया वा वल्ली वा खाणुं वा रुक्खे वा खुवे वा, तं सव्वं तिक्खुत्तो आहुणिय-आहुणिय पाएणं उट्ठवेसि, हत्थेणं गिण्हसि, एगंते एडेसि। तए णं तुमं मेहा! तस्सेव मंडलस्स अदूरसामंते गंगाए महानईए दाहिणिल्ले कुले विंज्झगिरिपायमूले गिरीसु य जाव सुहंसुहेणं विहरसि। तए णं तुमं मेहा! अन्नया कयाइ मज्झिमए वरिसारत्तंसि महावुट्ठिकायंसि सन्निवइयंसि जेणेव से मंडले तेणेव उवागच्छसि, उवागच्छित्ता दोच्चं पि मंडलघायं करेसि। एवं–चरिमवरिसारत्तंसि महावुट्ठिकायंसि सन्निवयमाणंसि जेणेव से मंडले तेणेव उवागच्छसि, उवागच्छित्ता तच्चं पि मंडलघायं करेसि जाव सुहंसुहेणं विहरसि। तए णं तुमं मेहा! अन्नया कयाइ कमेण पंचसु उऊसु समइक्कंतेसु गिम्हकालसमयंसि जेट्ठामूले मासे पायव-घंससमुट्ठिएणं जाव संवट्टइएसु मियपसुपंखिसरीसिवेसु दिसोदिसिं विप्पलायमाणेसु तेहिं बहूहिं हत्थीहि य सद्धिं जेणेव से मंडले तेणेव गमणाए। तत्थ णं अन्ने बहवे सीहा य वग्घा य विगा य दीविया य अच्छा य तरच्छा य परासरा य सियाला य विराला य सुणहा य कोला य ससा य कोकंतिया य चित्ता य चिल्लवा य पुव्वपविट्ठा अग्गिभयविद्दुया एगयओ विलधम्मेणं चिट्ठंति। तए णं तुमं मेहा! जेणेव से मंडले तेणेव उवागच्छसि, उवागच्छित्ता तेहिं बहूहिं सीहेहि य जाव चिल्ललेहि य एगयओ विलधम्मेणं चिट्ठसि। तए णं तुमे मेहा! पाएणं गत्तं कंडूइस्सामी ति कट्टु पाए उक्खित्ते। तंसिं च णं अंतरंसि अन्नेहिं बलवंतेहिं सत्तेहिं पणोलिज्जमाणे-पणोलिज्जमाणे ससए अनुप्पविट्ठे। तए णं तुमे मेहा! गायं कंडूइत्ता पुनरवि पायं पडिनिक्खेविस्सामि त्ति कट्टु तं ससयं अनुपविट्ठं पाससि, पासित्ता पाणाणुकंपयाए भूयाणुकंपयाए जीवाणुकंपयाए सत्ताणुकंपयाए से पाए अंतरा चेव संधारिए, नो चेव णं निखित्ते। तए णं तुमं मेहा! ताए पाणाणुकंपयाए भूयाणुकंपयाए जीवाणुकंपयाए० सत्ताणुकंपयाए संसारे परित्तीकए, माणुस्साउए निबद्धे। तए णं से वणदवे अड्ढाइज्जाइं राइंदियाइं तं वणं ज्झामेइ, ज्झामेत्ता निट्ठिए उवरए उवसंते विज्झाए यावि होत्था। तए णं ते बहवे सीहा य जाव चिल्लला य तं वणदवं निट्ठियं उवरयं उवसंतं० विज्झायं पासंति, पासित्ता अग्गिभयविप्पमुक्का तण्हाए य छुहाए य परब्भाहया समाणा तओ मंडलाओ पडिनिक्खमंति, पडिनिक्खमित्ता सव्वओ समंता विप्पसरित्था। तए णं ते बहवे हत्थी य हत्थिणीओ य लोट्टया य लोट्टिया य कलभा य कलभिया य तं वणदवं निट्ठियं उवरयं उवसंतं विज्झायं पासंति, पासित्ता अग्गिभयविप्पमुक्का तण्हाए य छुहाए य परब्भाहया समाणा तओ मंडलाओ पडिनिक्खमंति, पडिनिक्खमित्ता दिसोदिसिं विप्पसरित्था। तए णं तुमं मेहा! जुण्णे जरा-जज्जरिय-देहे सिढिलवलितय-पिणिद्धगत्ते दुब्बले किलंते जुंजिए पिवासिए अत्थामे अबले अपरक्कमे ठाणकडे वेगेण विप्पसरिस्सामि त्ति कट्टु पाए पसारेमाणे विज्जुहए विव रययगिरि-पब्भारे धरणितलंसि सव्वंगेहिं सण्णिवइए। तए णं तव मेहा! सरीरगंसि वेयणा पाउब्भूया–उज्जला विउला कक्खडा पगाढा चंडा दुक्खा दुरहियासा। पित्ज्जरपरिगयसरीरे दाहवक्कंतीए यावि विहरसि। तए णं तुमं मेहा! तं उज्जलं जाव दुरहियासं तिन्नि राइंदियाइं वेयणं वेएमाणे विहरित्ता एगं वाससयं परमाउं पालइत्ता इहेव जंबुद्दीवे दीवे भारहे वासे रायगिहे नयरे सेणियस्स रन्नो धारिणीए देवीए कुच्छिंसि कुमारत्ताए पच्चायाए।
Sutra Meaning : ત્યારે મેઘને આમંત્રી શ્રમણ ભગવંત મહાવીરે મેઘકુમારને આમ કહ્યું – હે મેઘ ! તું રાત્રિના પહેલા અને છેલ્લા કાળ સમયમાં શ્રમણ – નિર્ગ્રન્થને વાચના, પૃચ્છના આદિ માટે જવા આવવાના કારણે લાંબી રાત્રિ મુહૂર્ત્ત માત્ર પણ ઊંઘી શક્યો નહીં, ત્યારે હે મેઘ ! આ આવા સ્વરૂપનો આધ્યાત્મિક યાવત્‌ સંકલ્પ થયો કે – જ્યાં સુધી હું ઘેર હતો, ત્યાં સુધી શ્રમણ નિર્ગ્રન્થો મારો આદર કરતા હતાયાવત્‌ જાણતા હતા, પણ જ્યારથી મુંડ થઈ, ઘેરથી નીકળી અણગાર પ્રવ્રજ્યા લીધી છે, ત્યારથી આ શ્રમણો મારો આદર કરતા નથી યાવત્‌ જાણતા નથી, ઉલટાના શ્રમણ નિર્ગ્રન્થોમાના કેટલાક રાત્રિમાં વાચનાએ જતા – આવતા યાવત્‌ પગની રજ વડે મને ભરી દે છે. તો મારે શ્રેયસ્કર છે કે મારે કાલે પ્રભાત થયા પછી ભગવંતને પૂછીને પછી ગૃહવાસમાં ચાલ્યો જઈશ. એમ વિચારી, આર્ત્તધ્યાનથી દુઃખપીડિત માનસથી યાવત્‌ રાત્રિ વીતાવી. પછી મારી પાસે તું આવ્યો. તો હે મેઘ! આ વાત બરાબર છે ? હા, છે. હે મેઘ ! તો સંભાળ – તું આની પહેલાના ત્રીજા ભવમાં વૈતાઢ્ય પર્વતની તળેટીમાં, વનચરો દ્વારા સુમેરુપ્રભ નામ કરાયેલ એવો હાથી હતો. તે સુમેરુપ્રભનો વર્ણ શંખચૂર્ણ સમાન ઉજ્જવલ, વિમલ, નિર્મળ, જામેલા દહીં જેવો, ગાયના દૂધના ફીણ સમાન, ચંદ્રના જેવા પ્રકાશવાળો શ્વેત હતો. તે સાત હાથ ઊંચો, નવ હાથ લાંબો, દશ હાથ મધ્ય ભાગે, સપ્તાંગ પ્રતિષ્ઠિત, સૌમ્ય, સમિત, સુરૂપ, આગળથી ઊંચો, ઊંચા મસ્તકવાળો, સુખાસન, પાછળના ભાગે વરાહ સમાન, બકરી જેવી છિદ્રહીન લાંબી કુક્ષીવાળો હતો, લાંબા હોઠ અને લાંબી સૂંઢવાળો, ધનુપૃષ્ઠ જેવી આકૃતિવાળી વિશિષ્ટ પીઠવાળો, આલીન પ્રમાણયુક્ત વૃત્ત – પુષ્ટ – ગાત્રયુક્ત, આલીન પ્રમાણયુક્ત પૂંછવાળો, પ્રતિપૂર્ણ – સુચારુ – કૂર્મવત્‌ પગવાળો, શ્વેત – વિશુદ્ધ – સ્નિગ્ધ – નિરુપહત – વીસ નખવાળો, છ દાંતવાળો હસ્તિરાજ હતો. ત્યારે હે મેઘ ! તું ઘણા હાથી અને હાથણી, કુમાર હાથી – હાથણી, બાળ હાથી – હાથણી સાથે સંપરિવૃત્ત થઈ, એક હજાર હાથીનો નાયક – માર્ગદર્શક – અગ્રેસર – પ્રસ્થાપક – જૂથપતિ – વૃંદપરિવર્તક હતો. આ સિવાય ઘણા એકલા બાળ હાથીનું આધિપત્ય કરતો યાવત્‌ વિચરતો હતો. ત્યારે હે મેઘ ! તું નિરંતર મત્ત, સદા ક્રીડા પરાયણ, કંદર્પરતિ, મૈથુનશીલ, અતૃપ્ત, કામભોગની તૃષ્ણાવાળો, ઘણા હાથી આદિથી પરિવૃત્ત થઈને વૈતાઢ્યપર્વતની તળેટીમાં, પર્વત, ગુફા, પર્વતોના અંતરાલ, કંદરા, પ્રપાત સ્થાન, ઝરણા, વોકડા, ગર્તા, પલ્લવ, ચિલ્લલ, તળેટી, તળાવ,, કિનારા, અટવી, ટંક, કૂટ, શિખર, પ્રાગ્ભાર, મંચ, માળા, કાનન, વન, વનખંડ, વનરાજી, નદી, નદીકચ્છ, યૂથો, સંગમ, વાપી, પુષ્કરિણી, દીર્ઘિકા, ગુંજાલિકા, સરોવર, સર પંક્તિ અને સરસર પંક્તિમાં વનચરો દ્વારા તને વિચરવાની છૂટ અપાયેલી. ઘણા હાથીની સાથે પરિવૃત્ત થઈને, વિવિધ તરુ પલ્લવ, પ્રચૂર પાણી અને ઘાસનો ઉપયોગ કરતો, ઉદ્વેગરહિત, સુખે સુખે વિચરતો હતો. ત્યારે હે મેઘ ! તું અન્ય કોઈ દિવસે પ્રાવૃટ્‌, વર્ષા, શરદ, હેમંત અને વસંત, આ પાંચ ઋતુઓના ક્રમશઃ વ્યતીત થયા પછી ગ્રીષ્મ ઋતુનો સમય આવ્યો. ત્યારે જેઠ માસમાં, વૃક્ષો પરસ્પર ઘસાવાથી ઉત્પન્ન થતા સૂકા ઘાસ – પાન – કચરાથી અને વાયુના વેગથી પ્રદીપ્ત, ભયાનક અગ્નિથી ઉત્પન્ન વનના દાવાનળની જ્વાળાથી વનનો મધ્ય ભાગ સળગી ઉઠ્યો. દિશાઓ ધૂમાડાથી વ્યાપ્ત થઈ ગઈ. પ્રચંડ વાયુ વેગથી અગ્નિની જ્વાળા ટૂટીને ચારે તરફ પડવા લાગી, પોલા ઝાડ અંદર – અંદર જ સળગવા લાગ્યા. વન – પ્રદેશોના નદી – નાળાના જળ મૃત મૃગાદિના મૃતકોથી કોહવાયુ, કીચડ કીડાથી વ્યાપ્ત થયુ, કિનારાનું પાણી સૂકાઈ ગયું. વન પ્રદેશમાં ભૃંગારક દીનસ્વરે ક્રંદન કરવા લાગ્યા. ઉત્તમ વૃક્ષો ઉપર સ્થિત કાગડા અતિ કઠોર અને અનિષ્ટ શબ્દ કરવા લાગ્યા. તે વૃક્ષોનો અગ્રભાગ અગ્નિકણોને કારણે મૂંગા સમાન લાલ દેખાવા લાગ્યો. પક્ષીસમૂહ તૃષાથી પીડિત થઈને પાંખ ઢીલી કરીને, જિહ્વા અને તાલુને બહાર કાઢીને તથા મોં ફાળીને શ્વાસ લેવા લાગ્યા. ગ્રીષ્મની ઉષ્ણતા, ઉષ્ણ વાયુ, કઠોર – પરુષ – પ્રચંડ વાયુ તથા સૂકા ઘાસના પાન અને કચરાના ઢગલાને કારણે ભાગતા, મદોન્મત્ત અને ગભરાયેલ સિંહાદિ શ્વાપદને કારણે પર્વત આકુળ – વ્યાકુળ થઈ ગયો. તે પર્વત ઉપર મૃગતૃષ્ણા રૂપ પટ્ટબંધ બાંધ્યો હોય તેમ લાગતુ હતુ. ત્રાસ પ્રાપ્ત મૃગ, પશુ, સરિસૃપ તડપવા લાગ્યા. હે મેઘ ! ત્યારે તારું મુખ – વિવર ફાટી ગયું, જિભનો અગ્રભાગ બહાર નીકળી ગયો, મોટા – મોટા બંને કાન ભયથી સ્તબ્ધ અને વ્યાકુળતાના કારણે શબ્દ ગ્રહણમાં તત્પર થયા. લાંબી – મોટી સૂંઢ સંકોચાઈ ગઈ, પૂંછ ઊંચી કરી લીધી, વિરસ અરેરાટીના શબ્દથી આકાશતલને ફોડતો એવો, સત્કાર કરતો, ચોતરફ – સર્વત્ર વેલોના સમૂહને છેદતો, ત્રસ્ત અને ઘણા હજારો વૃક્ષોને ઉખેડતો, રાજ્યભ્રષ્ટ રાજા સમાન, વાયુથી ડોલતા વહાણ માફક અહીં – તહીં ભમતો, વારંવાર લીંડા મૂકતો, ઘણા હાથી આદિ સાથે દિશા – વિદિશામાં અહીં – તહીં ભાગ – દોડ કરવા લાગ્યો. હે મેઘ ! તું ત્યાં જીર્ણ, જરાથી જર્જરીત દેહવાળો, આતુર, ભૂખ તરસથી દુર્બળ, થાકેલો, સુધ – બુધ વગરનો, દિઙ્‌મૂઢ થઈને, પોતાના જૂથથી છૂટો પડી ગયો. વનના દાવાનળની જ્વાલાથી પરાભૂત થયો, ગરમી – તરસ – ભૂખથી પીડિત થઈને, ભયભીત અને ત્રસ્ત થયો. ઉદ્વિગ્નચિત્ત અને સંજાતભયથી તું ચોતરફ અહીં – તહીં દોડવા લાગ્યો, ઘણો દોડવા લાગ્યો. ત્યારે ઓછા પાણી અને વધુ કાદવવાળા એક મોટા સરોવરને જોઈને. પાણી પીવા માટે કિનારા વગરના એક સરોવરમાં તું ઊતરી ગયો. હે મેઘ ! ત્યાં તું કિનારાથી દૂર ગયો પણ પાણી સુધી ન પહોંચ્યો, માર્ગમાં કાદવમાં જ ફસાઈ ગયો. હે મેઘ ! તેં ‘હું પાણી પીઉં’ એમ વિચારી તારી સૂંઢ ફેલાવી, તે પણ પાણી મેળવી શકી નહીં. ત્યારે હે મેઘ ! તેં, ‘‘હું ફરી શરીરને કાદવથી બહાર કાઢુ,’’ એમ વિચારી જોર કર્યુ તો વધારે કાદવમાં ખૂંચી ગયો. ત્યારે હે મેઘ ! અન્ય કોઈ દિવસે તે કોઈ એક યુવાન અને શ્રેષ્ઠ હાથીને સૂંઢ, પગ અને દંત – મૂસલ વડે પ્રહાર કરીને મારેલ હતો અને તારા ઝૂંડમાંથી ઘણા સમય પૂર્વે કાઢી મૂક્યો હતો. તે હાથી પાણી પીવા સરોવરમાં ઊતર્યો. ત્યારે તે યુવાન હાથીએ તને જોયો. જોઈને પૂર્વવૈરનું સ્મરણ થયું. સ્મરણ થતાં જ તે ક્રોધિત, રુષ્ટ, કુથિત, ચંડસ્વરૂપ, દાંત કચકચાવતો તારી પાસે આવ્યો. આવીને તને તીક્ષ્ણ દંતમૂસલ વડે ત્રણ વખત તારી પીઠને વીંધી વીંધીને પૂર્વના વૈરનો બદલો લીધો. પછી હૃષ્ટ – તુષ્ટ થઈને પાણી પીધું, પીને જે દિશામાંથી આવ્યો હતો, ત્યાં ચાલ્યો ગયો. હે મેઘ ! ત્યારે તારા શરીરમાં ઉજ્જવલ, વિપુલ, ત્રિતુલ, કર્કશ યાવત્‌ દુસ્સહ વેદના ઉત્પન્ન થઈ, તેનાથી તારું શરીર પિત્ત – જ્વરથી વ્યાપ્ત થયું, શરીરમાં દાહ ઉત્પન્ન થયો, તેને અનુભવતો તું વિચર્યો. ત્યારે હે મેઘ ! તું તે ઉજ્જવલ યાવત્‌ દુસ્સહ વેદનાને સાત દિન – રાત પર્યન્ત ભોગવી ૧૨૦ વર્ષનુ પરમાયુ પાળીને આર્ત્તધ્યાન વશ અને દુઃખથી પીડિત થઈ, કાળ માસે કાળ કરીને આ જ જંબૂદ્વીપમાં ભરત ક્ષેત્રમાં દક્ષિણાર્દ્ધ ભરતમાં ગંગા મહાનદીના દક્ષિણ કિનારે વિંધ્યગિરીની તળેટીમાં એક મત્ત વરગંધહસ્તિથી, એક શ્રેષ્ઠ હાથણીની કૂક્ષીમાં હાથી બચ્ચા રૂપે ઉત્પન્ન થયો. ત્યારપછી તે હાથણીએ નવ માસ પૂર્ણ થતા વસંતમાસમાં તને જન્મ આપ્યો. ત્યારે હે મેઘ ! તું ગર્ભાવાસથી વિમુક્ત થઈ બાળ હાથી થઈ ગયો, જે લાલ કમળ સમ લાલ અને સુકુમાલ થયો. જપાકુસુમ રક્તવર્ણ પારિજાતક નામે વૃક્ષના પુષ્પ, લાક્ષારસ, સરસ કુંકુમ અને સંધ્યાકાલીન વાદળના રંગ સમાન રક્તવર્ણી થયો. પોતાના જૂથપતિને પ્રિય થયો. ગણિકા સમાન હાથણીઓના ઉદર પ્રદેશમાં પોતાની સૂંઢ નાંખતા કામક્રીડામાં તત્પર રહેવા લાગ્યો. અનેક સેંકડો હાથીઓથી પરિવૃત્ત થઈ તું પર્વતના રમણીય કાનનમાં સુખપૂર્વક વિચરવા લાગ્યો. ત્યારે હે મેઘ ! તું બાલ્યભાવથી મુક્ત થઈ, યૌવનને પ્રાપ્ત થઈ, યૂથપતિ મૃત્યુ પામતા, તું યૂથને સ્વયં જ વહેવા લાગ્યો. ત્યારે હે મેઘ ! વનચરોએ તારું ‘મેરુપ્રભ’ નામ રાખ્યુ. યાવત્‌ તું ચાર દાંતવાળો હસ્તિ રત્ન થયો. હે મેઘ ! તું સાત અંગોથી ભૂમિને સ્પર્શ કરનાર આદિ પૂર્વોક્ત વિશેષણથી યુક્ત યાવત્‌ સુંદર રૂપવાળો થયો. હે મેઘ ! તું ત્યાં ૭૦૦ હાથીઓના યૂથનું આધિપત્ય કરતો યાવત્‌ અભિરમણ કરવા લાગ્યો. ત્યારે અન્ય કોઈ દિવસે ગ્રીષ્મકાળ સમયમાં જ્યેષ્ઠ માસમાં વનના દાવાનળની જ્વાળાથી વનપ્રદેશ બળવા લાગ્યુ, દિશાઓ ધૂમાડાથી વ્યાપ્ત થઈ, યાવત્‌ તે સમયે મંડલ વાયુની માફક ભમતો, ભયભીત થઈ ઘણા હાથી યાવત્‌ બાળ હાથી સાથે પરીવરીને ચોતરફ એક દિશાથી – બીજી દિશામાં ભાગવા લાગ્યા. ત્યારે હે મેઘ ! તને તે વનદાવાનળ જોઈને આવા પ્રકારે આધ્યાત્મિક યાવત્‌ સંકલ્પ થયો. મેં ક્યાંક આવા સ્વરૂપની અગ્નિ ઉત્પત્તિ પૂર્વે અનુભવેલ છે. ત્યારે હે મેઘ ! વિશુદ્ધ થતી લેશ્યાઓ અને શોભન અધ્યવસાયથી, શુભ પરિણામ વડે તેના આવરક કર્મોનો ક્ષયોપશમ થતા, ઈહા – અપોહ – માર્ગણા – ગવેષણા કરતા સંજ્ઞી જીવોને પ્રાપ્ત એવું જાતિસ્મરણ જ્ઞાન તને ઉત્પન્ન થયું. ત્યારે હે મેઘ ! તે આ અર્થને સમ્યક્‌ પ્રકારે જાણ્યો કે – મેં નિશ્ચયથી ગત બીજા ભવમાં આ જ જંબૂદ્વીપના ભરત ક્ષેત્રમાં વૈતાઢ્ય પર્વતની તળેટીમાં યાવત્‌ ત્યાં આવા સ્વરૂપની મહા અગ્નિ ઉત્પત્તિ અનુભવેલ હતી. ત્યારે હે મેઘ ! તે તે જ દિવસના અંતિમ પ્રહર સુધી પોતાના યૂથ સાથે એક સ્થાને તમે બધા બેસી ગયા યાવત્‌ મૃત્યુ પામીને, ત્યારપછી હે મેઘ ! તું સાત હાથ ઊંચા યાવત્‌ સંજ્ઞી – જાતિસ્મરણથી યુક્ત ચતુર્દન્ત મેરુપ્રભ નામે હાથી થયો. ત્યારપછી હે મેઘ ! તને આવા સ્વરૂપનો આધ્યાત્મિક યાવત્‌ સંકલ્પ ઉત્પન્ન થયો કે – મારે માટે એ શ્રેયસ્કર છે કે આ ગંગા મહાનદીના દક્ષિણી કિનારે, વિંધ્યગિરીની તળેટીમાં દાવાગ્નિથી રક્ષા કરવાને માટે પોતાના યૂથ સાથે મોટું મંડળ બનાવું – આ પ્રમાણે વિચારીને તું સુખપૂર્વક વિચરવા લાગ્યો. ત્યારે હે મેઘ ! અન્ય કોઈ દિવસે પ્રથમ વર્ષાકાળમાં ઘણી વર્ષા થતા ગંગા મહાનદી સમીપે ઘણા હાથી યાવત્‌ નાની હાથણી સાથે અને ૭૦૦ હાથીથી પરિવૃત્ત થઈને એક યોજન પરિમિત મોટું પરિમંડલ એવા અતિ મોટા મંડલને બનાવ્યુ. તેમાં જે કંઈ તૃણ, પત્ર, કાષ્ઠ, કંટક, લતા, વલ્લી, સ્થાણુ, વૃક્ષ કે છોડ હતા, તે બધાને ત્રણ વખત હલાવી, પગથી ઉખાડ્યા અને સૂંઢથી પકડી એક તરફ ફેંક્યા...ત્યારે હે મેઘ! તું તે મંડલ સમીપે ગંગા મહાનદીના દક્ષિણી કિનારે, વિંધ્યાચલની તળેટીમાં પર્વતાદિમાં યાવત્‌ વિચર્યો. ત્યારે હે મેઘ ! અન્ય કોઈ દિવસે મધ્ય વર્ષાઋતુમાં મહાવૃષ્ટિ થતા, તું તે સ્થાને ગયો જ્યાં મંડલ હતું. ત્યાં જઈને તે મંડલને બીજી વખત સારી રીતે સાફ કર્યુ. એ રીતે અંતિમ વર્ષા રાત્રિમાં ઘોર વૃષ્ટિ થતા જ્યાં મંડલ હતું, ત્યાં ગયો. જઈને ત્રીજી વખત તે મંડલને સાફ કર્યુ. ત્યાં રહેલ તૃણાદિ સાફ કરી યાવત્‌ સુખે વિચર્યો. હે મેઘ ! તું ગજેન્દ્ર ભાવમાં વર્તતો અનુક્રમે નલિનિવનનો વિનાશ કરનાર, કુંદ અને લોઘ્રના પુષ્પોની સમૃદ્ધિથી સંપન્ન, અતિ હિમવાળી હેમંતઋતુ વ્યતીત થઈ અને અભિનવ ગ્રીષ્મકાળ આવ્યો. ત્યારે તું વનમાં વિચરતો હતો. ત્યાં ક્રીડા કરતા વન્ય હાથણીઓ તારા ઉપર વિવિધ કમળ અને પુષ્પોનો પ્રહાર કરતી હતી. તું તે ઋતુમાં ઉત્પન્ન પુષ્પોથી બનેલ ચામર જેવા કર્ણના આભૂષણથી મંડિત અને રમ્ય હતો. મદને વશ વિકસિત ગંડસ્થળોને આર્દ્ર કરનાર તથા ઝરતા સુગંધી મદજળથી તું સુગંધી બની ગયો. હાથણીથી ઘેરાયેલ રહેતો હતો. સર્વ રીતે ઋતુ સંબંધી શોભા ઉત્પન્ન થયેલી – તે ગ્રીષ્મ કાળમાં સૂર્યના પ્રખર કિરણો પડતા હતા. શ્રેષ્ઠ વૃક્ષોના શિખરોને અતિ શુષ્ક બનાવી દીધા, તે ભયંકર લાગતા હતા. ભૃંગારના ભયંકર શબ્દ થતા હતા. વિવિધ પત્ર, કાષ્ઠ, તૃણ, કચરાને ઉડાળનાર પ્રતિકૂળ પવનથી આકાશ તલ અને વૃક્ષસમૂહ વ્યાપ્ત થયો. તે વંટોળને કારણે ભયાનક દેખાવા લાગ્યા. તૃષાથી ઉત્પન્ન વેદનાદિ દોષોથી દૂષિત થઈ, અહીં – તહીં ભટકતા શ્વાપદથી યુક્ત હતા. જોવામાં આ ભયાનક ગ્રીષ્મઋતુ, ઉત્પન્ન દાવાનળથી અધિક દારુણ થઈ. તે દાવાનળ, વાયુના સંચારથી ફેલાયો અને વિકસિત થયો. તેનો શબ્દ અતિ ભયંકર હતો. વૃક્ષોથી પડતી મધુ ધારાથી સિંચિત થતા તે અતિ વૃદ્ધિ પામ્યો. ધધકતા ધ્વનિથી વ્યાપ્ત થયો. તે દિપ્ત ચિનગારીથી યુક્ત અને ધૂમ્ર માળાથી વ્યાપ્ત હતો. સેંકડો શ્વાપદોનો અંત કરનાર હતો. આવા તીવ્ર દાવાનળને કારણે તે ગ્રીષ્મઋતુ અતિ ભયંકર દેખાતી હતી. હે મેઘ ! તું તે દાવાનળ – જ્વાલાથી આચ્છાદિત થઈ ગયો. ઇચ્છાનુસાર ગમનમાં અસમર્થ થયો. ધૂમ્ર – અંધકારથી ભયભીત થયો. તાપને જોવાથી તારા બંને કાન તુંબડા સમાન સ્તબ્ધ થયા. મોટી – લાંબી સૂંઢ સંકોચાઈ ગઈ. ચમકતા નેત્ર, ભયથી ચકળ – વકળ થવા લાગ્યા. વાયુથી થતા મહામેઘના વિસ્તારવત્‌ વેગથી તારું સ્વરૂપ વિસ્તૃત દેખાવા લાગ્યુ. પહેલા દાવાનળથી ભયભીત થઈ, પોતાની રક્ષાર્થે, જ્યાં તૃણાદિ ખસેડી સાફ પ્રદેશ બનાવેલ અને જ્યાં તે મંડલ બનાવેલ, ત્યાં જવા તે વિચાર્યુ. (આવો એક આલાવો મળે છે). બીજો આલાવો આ પ્રમાણે – ત્યારે હે મેઘ ! અન્ય કોઈ દિવસે ક્રમથી પાંચ ઋતુ વ્યતીત થતા ગ્રીષ્મકાળ સમયમાં જેઠ માસમાં વૃક્ષ ઘસાવાથી ઉત્પન્ન યાવત્‌ સંવર્તિત અગ્નિથી મૃગ – પશુ – પક્ષી – સરિસૃપ ચારે દિશામાં ભાગવા લાગ્યા. ત્યારે તું ઘણા હાથીઓ સાથે મંડલમાં જવાનો વિચાર કર્યો. ત્યાં પણ બીજા સિંહ, વાઘ, વરુ, દીપડા, રીંછ, તરચ્છ, પારાસર, સરભ, શિયાળ, બિલાડા, શ્વાન, સુવર, સસલા, લોમડી, ચિત્તા, ચિલ્લલ પૂર્વે પ્રવેશેલા, અગ્નિના ભયથી ગભરાઈને એક સાથે બિલધર્મથી રહેલા હતા. ત્યારે હે મેઘ ! તું પણ તે મંડલમાં આવ્યો, આવીને તે ઘણા સિંહ યાવત્‌ ચિલ્લલ સાથે એક સ્થાને બિલધર્મથી રહ્યો. ત્યારે હે મેઘ ! તેં ‘‘પગથી શરીરને ખણુ’’ એમ વિચારી પગ ઊંચો કર્યો. ત્યારે તે ખાલી જગ્યામાં, બીજા બળવાન પ્રાણી દ્વારા ધકેલાયેલ એક સસલો પ્રવેશ્યો. ત્યારે હે મેઘ ! તે શરીર ખજવાળી પછી પગ નીચે મૂકું એમ વિચાર્યુ, ત્યારે સસલાને પ્રવેશેલ જોઈને પ્રાણ – ભૂત – જીવ – સત્ત્વની અનુકંપાથી તે પગને અદ્ધર જ ઉપાડી રાખ્યો પણ નીચે ન મૂક્યો. ત્યારે હે મેઘ ! તેં તે પ્રાણ યાવત્‌ સત્ત્વ અનુકંપાથી સંસાર પરિમિત કર્યો, મનુષ્યાયુ બાંધ્યુ. ત્યારપછી તે વન્ય દવ અઢી રાત્રિદિવસ તે વનને બાળીને શાંત થયો. પૂર્ણ થયો. ઉપરત થયો. બૂઝાઈ ગયો. ત્યારે તે ઘણા સિંહો યાવત્‌ ચિલ્લલ, તે વનદવને નિષ્ઠિત યાવત્‌ બૂઝાયેલ જાણીને અગ્નિભયથી વિમુક્ત થઈ, તૃષ્ણા અને ભૂખથી પીડિત થઈ મંડલથી બહાર નીકળ્યા. નીકળીને ચોતરફ સર્વદિશામાં ફેલાઈ ગયા. ત્યારે તે ઘણા હાથી યાવત્‌ ભૂખથી પીડિત થઈને તે મંડળથી નીકળીને ચારે દિશામાં ચાલ્યા ગયા.. ત્યારે હે મેઘ ! તું જીર્ણ, જરાજર્જરીત શરીરી, શિથિલ – વલિત – વ્યાપ્ત ગાત્ર વાળો, દુર્બળ, થાકેલો, ભૂખ્યો, તરસ્યો, અત્થામ, અબલ, અપરાક્રમ, અચંક્રમણ થઈ ઠુંઠા જેવો સ્તબ્ધ થઈ, વેગથી નીકળી જઉં, એમ વિચારી પગને પ્રસારતા વિદ્યુતથી હણાયેલ રજતગિરિના શિખર સમાન ધરણિતલ ઉપર સર્વાંગથી ધડામ કરતો પડ્યો. ત્યારે હે મેઘ ! તારા શરીરમાં ઉજ્જવલ વેદના ઉત્પન્ન થઈ યાવત્‌ દાહથી વ્યાપ્ત થઈ તું વિચરવા લાગ્યો. ત્યારે હે મેઘ ! તું તે ઉજ્જવલ યાવત્‌ દુસ્સહ વેદના ત્રણ રાત્રિદિવસ વેદતો વિચરી સો વર્ષનું આયુ પાળીને આ જ જંબૂદ્વીપમાં ભરત ક્ષેત્રમાં રાજગૃહ નગરમાં શ્રેણિક રાજાની ધારિણી રાણીની કુક્ષિમાં કુમાર રૂપે ઉત્પન્ન થયો.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] tae nam meha! I samane bhagavam mahavire meham kumaram evam vayasi–se nunam tumam meha! Rao puvvarattavarattakalasamayamsi samanehim niggamthehim vayanae puchchhanae pariyattanae dhammanujogachimtae ya uchcharassa va pasavanassa va aigachchhamanehi ya niggachchhamanehi ya appegaiehim hatthehim samghattie appegaiehim paehim samghattie appegaiehim sise samghattie appegaiehim potte samghattie appegaiehim kayamsi samghattie appegaiehim olamdie appegaiehim polamdie appegaiehim paya-raya-renu-gumdie kae. Emahaliyam cha nam raim tumam no samchaesi muhuttamavi achchhim nimillavettae. Tae nam tujja meha! Imeyaruve ajjhatthie chimtie patthie manogae samkappe samuppajjittha– jaya nam aham agara-majjhavasami taya nam mamam samana niggamtha adhayamti pariyanamti sakkaremti sammanemti atthaim heuim pasinaim karanaim vagaranaim aikkhamti, itthahim kamtahim vagguhim alavemti samlavemti. Jappabhiim cha nam mumde bhavitta agarao anagariyam pavvayami tappabhiim cha nam mamam samana niggamtha no adhayamti java samlavemti. Aduttaram cha nam mamam samana niggamtha rao puvvarattavarattakala-samayamsi appegaiya java paya-raya-renu-gumdiyam karemti. Tam seyam khalu mama kallam pauppabhayae rayanie java utthiyammi sure sahassarassimmi dinayare teyasa jalamte samanam bhagavam mahaviram apuchchhitta punaravi agaramajjhe avasittae tti kattu evam sampahesi, sampehetta atta-duhatta-vasatta-manasagae nirayapadiruviyam cha nam tam rayani khavesi, khavetta jenameva aham tenameva havvamagae. Se nunam meha! Esa atthe samatthe. Hamta atthe samatthe. Evam khalu meha! Tumam io tachche aie bhavaggahane veyaddhagiripayamule vanayarehim nivvattiya-namadhejje see samkha-ujjala-vimala-nimmala-dahighana-gokhira-phena-rayaniyarappayase sattussehe navayae dasaparinahe sattamgapaitthie soma-sammie suruve purao udagge samusiyasire suhasane pitthao varahe aiyakuchchhi achchhiddakuchchhi alambakuchchhi palambalambodararaharakare dhanupatthagitivisitthaputthe allina-pamanajutta-vattiya-pivara-gattavare allina-pamanajuttapuchchhe padipunna-sucharu-kummachalane pamdura-suvisuddha-niddha-niruvahaya-vimsatinahe chhaddamte sumeruppabhe nama hatthiraya hottha. Tattha nam tumam meha! Bahuhim hatthihim ya hatthiniyahim ya lottaehim ya lottiyahim ya kalabhaehim ya kalabhiyahim ya saddhim samparivude hatthisahassanayae desae pagatthi patthavae jahavai vamdaparivaddhae, annesim cha bahunam ekallanam hatthikalabhanam ahevachcham porevachcham samittam bhatittam mahattaragattam ana-isara-senavachcham karemane palemane viharasi. Tae nam tumam meha! Nichchappamatte saim palalie kamdapparai mohanasile avitanhe kamabhoga-tisie bahuhim hatthihim ya hatthiniyahim ya lottaehim ya lottiyahim ya kalabhaehim ya kalabhiyahim ya saddhim samparivude veyaddhagiripayamule girisu ya darisu ya kuharesu ya kamdarasu ya ujjharesu ya nijjharesu ya viyaraesu ya gaddasu ya pallalesu ya chillalesu ya kadagesu ya kadayapallalesu ya tadisu ya viyadisu ya tamkesu ya kudesu ya siharesu ya pabbharesu ya mamchesu ya malesu ya kananesu ya vanesu ya vanasamdesu ya vanaraisu ya nadisu ya nadikachchhesu ya jahesu ya samgamesu ya bavisu ya pokkharanisu ya dihiyasu ya gumjaliyasu ya saresu ya sarapamtiyasu ya sarasarapamtiyasu ya vanayarehim dinnaviyare bahuhim hatthihim ya java saddhim samparivude bahuvihatarupallava-paurapaniyatane nibbhae niruvvigge suhamsuhenam viharasi. Tae nam tumam meha–annaya kayai pausa-varisaratta-sarada-hemamta-vasamtesu kamena pamchasu uusu samaikkamtesu gimha-kalasamayamsi jetthamule mase payavaghamsasamutthienam sukkatana-patta-kayavara-maruya-samjogadivienam mahabhayamkarenam huyavahenam vanadava-jala -sampalittesu vanamtesu dhumaulasu disasu mahavaya-vegenam samghattiesu chhinnajalesu avayamanesu pollarukkhesu amto-amto jjhiyayamanesu maya-kuhiya-vinattha-kimiya-kaddama-naiviyaragajjhinapaniyamtesu vanamtesu bhimgaraka-dinakamdiya-ravesu kharapharusa-anittha-rittha-vahitta-viddumaggesu dumesu tanhavasa-mukkapakkha-payadiyajibbhataluya-asampudiyatumda-pakkhisamghesu sasamtesu gimhumha-unhavaya-kharapha-rusachamdamaruya-sukkattanapatta-kayavarava-ulibhamamtadittasambhamtasavayaula-migatanhabaddhachimdhapattesu girivaresu samvattaiesu tattha-miya-sasaya-sarisivesu avadaliyavayanavivara-nillaliyaggajihe mahamtatumbaiya-punnakanne samkuchiya-thora-pivara-kare usiya-namgule pinaiya-virasaradiya-saddenam phodayamteva ambaratalam, payadaddaraenam kampayamteva meinitalam, vinimmuyamane ya siyaram, savvao samamta valliviyanaim chhimdamane, rukkhasahassaim tattha subahuni nollayamte, vinattharatthevva naravarimde, vayaiddhevva poe, mamdalavaevva paribbhamamte, abhikkhanam-abhikkhanam limdaniyaram pamumchamane-pamumchamane bahuhim hatthihim java saddhim disodisim vippalaittha. Tattha nam tumam meha! Junne jara-jajjariya-dehe aure jjhamjjhie pivasie dubbale kilamte nattasuie mudhadisae sayao juhao vippahune vanadavajalaparaddhe unhena ya tanhae ya chhuhae ya parabbhahae samane bhie tatthe tasie uvvigge samjayabhae savvao samamta adhavamane paridhavamane egam cha nam maham saram appodagam pamkabahulam atitthenam paniyapae oinne. Tattha nam tumam meha! Tiramaigae paniyam asampatte amtara cheva seyamsi visanne. Tattha nam tumam meha! Paniyam paissami tti kattu hattham pasaresi. Se vi ya te hatthe udagam na pavai. Tae nam tumam meha! Punaravi kayam pachchuddharissami tti kattu baliyatarayam pamkamsi khutte. Tae nam tumam meha! Annaya kayai ege chiranijjudhae gayavarajuvanae sagao juhao kara-charana-damta-musalappaharehim vipparaddhe samane tam cheva mahaddaham paniyapae samoyarai. Tae nam se kalabhae tumam pasai, pasitta tam puvvaveram sumarai, sumaritta asuratte rutthe kuvie chamdikkie misimisemane jeneva tumam teneva uvagachchhai, uvagachchhitta tumam tikkhehim damtamusalehim tikkhutto pitthao utthubhai, utthubhitta puvvam veram nijjaei, nijjaetta hatthatutthe paniyam pibai, pibitta jameva disim paubbhue tameva disim padigae. Tae nam tava meha! Sariragamsi veyana paubbhavittha–ujjala viula kakkhada pagadha chamda dukkha0 durahiyasa. Pittajjaraparigayasarire dahavakkamtie yavi viharittha. Tae nam tumam meha! Tam ujjalam viulam kakkhadam pagadham chamdam dukkham durahiyasam sattaraimdiyam veyanam vedesi, savisam vasasayam paramauyam palaitta atta-duhatta-vasatte kalamase kalam kichcha iheva jambuddive dive bharahe vase dahinaddhabharahe gamgae mahanaie dahine kule vimjjhagiripayamule egenam mattavaragamdhahatthina egae gayavarakarenue kuchchhimsi gayakalabhae janie. Tae nam sa gayakalabhiya navanham masanam vasamtamasamsi tumam payaya. Tae nam tumam meha! Gabbhavasao vippamukke samane gayakalabhae yavi hottha–rattuppala-rattasumalae jasumanaratta-paliyattaya-lakkharasa-sarasakumkuma-samjjhabbharagavanne, itthe niyagassa juhavaino, ganiyara-kaneru-kottha-hatthi anegahatthisayasamparivude rammesu girikananesu suhamsuhenam viharasi. Tae nam tumam meha! Ummukkabalabhave jovvanagamanuppatte juhavaina kaladhammuna samjuttenam tam juham sayameva padivajjasi. Tae nam tumam meha! Vanayarehim nivvattiyanamadhejje sattussehe navayae dasaparinahe sattamgapaitthie soma-sammie suruve purao udagge samusiyasire suhasane pitthao varahe aiyakuchchhi achchhiddakuchchhi alambakuchchhi palambalambodaraharakare dhanupatthagiti-visitthaputtha allina-pamanajutta-vattiya-pivara-gattavare allina-pamanajuttapuchchhe padipunna-sucharu-kummachalane pamdura-suvisuddha-niddha-niruvahaya-vimsatinahe0 chaudamte meruppabhe hatthirayane hottha. Tattha nam tumam meha! Sattasaiyassa juhassa ahevachcham porevachcham samittam bhattittam mahattaragattam anaisara-senavachcham karemane palemane abhiramettha. Tae nam tumam meha! Annaya kayai gimhakalasamayamsi jetthamule [mase payavadhamsasamutthienam sukkatana-patta-kayavara-maruya-samjogadivienam mahabhayamkarenam huyavahenam?] vanadava-jala-palittesu vanamtesu dhumaulasu disasu java mamdalavaevva paribbhamamte bhie tatthe tasie uvvigge0 samjayabhae bahuhim hatthihim ya hatthiniyahim ya lottaehim ya lottiyahim ya kalabhaehim ya kalambhiyahi ya saddhim samparivude savvao samamta disodisi vippalaittha. Tae nam tava meha! Tam vanadavam pasitta ayameyaruve ajjhatthie chimtie patthie manogae samkappe samuppajjittha–kahim nam manne mae ayameyaruve aggi-sambhame anubhuyapuvve? Tae nam tava meha! Lessahim visujjhamanihim ajjhavasanenam sohanenam subhenam parinamenam tayavaranijjanam kammanam khaovasamenam iha-puha-maggana-gavesanam karemanassa sannipuvve jaisarane samuppajjittha. Tae nam tumam meha! Eyamattham sammam abhisamesi–evam khalu maya aie dochche bhavaggahane iheva jambuddive dive bharahe vase veyaddhagiripayamule java sumeruppabhe nama hatthiraya hottha. Tattha nam maya ayameyaruve aggisambhame samanubhue. Tae nam tumam meha! Tasseva divasassa pachchavaranha-kalasamayamsi niyaenam juhenam saddhim samannagae yavi hottha. Tae nam tumam meha! Sattussehe java sannijaisarane chaudamte meruppabhe namam hittha hottha. Tae nam tujjham meha! Ayameyaruve ajjhatthie java samuppajjittha–seyam khalu mama iyanim gamgae mahanaie dahi-nillamsi kulamsi vimjjhagiripayamule davaggi-samtanakaranattha saenam juhenam mahaimahalayam mamdalam ghaittae tti kattu evam sampehesi, sampehetta suhamsuhenam viharasi. Tae nam tumam meha! Annaya kayai padhamapausamsi mahavutthikayamsi sannivayamsi gamgae mahanaie adurasamamte bahuhim hatthihim ya java kalabhiyahi ya sattahi ya hatthisaehim samparivude egam maham joyanaparimamdalam mahaimahalayam mamdalam ghaesi–jam tattha tanam va pattam va kattham va kamtae va laya va valli va khanum va rukkhe va khuve va, tam savvam tikkhutto ahuniya-ahuniya paenam utthavesi, hatthenam ginhasi, egamte edesi. Tae nam tumam meha! Tasseva mamdalassa adurasamamte gamgae mahanaie dahinille kule vimjjhagiripayamule girisu ya java suhamsuhenam viharasi. Tae nam tumam meha! Annaya kayai majjhimae varisarattamsi mahavutthikayamsi sannivaiyamsi jeneva se mamdale teneva uvagachchhasi, uvagachchhitta dochcham pi mamdalaghayam karesi. Evam–charimavarisarattamsi mahavutthikayamsi sannivayamanamsi jeneva se mamdale teneva uvagachchhasi, uvagachchhitta tachcham pi mamdalaghayam karesi java suhamsuhenam viharasi. Tae nam tumam meha! Annaya kayai kamena pamchasu uusu samaikkamtesu gimhakalasamayamsi jetthamule mase payava-ghamsasamutthienam java samvattaiesu miyapasupamkhisarisivesu disodisim vippalayamanesu tehim bahuhim hatthihi ya saddhim jeneva se mamdale teneva gamanae. Tattha nam anne bahave siha ya vaggha ya viga ya diviya ya achchha ya tarachchha ya parasara ya siyala ya virala ya sunaha ya kola ya sasa ya kokamtiya ya chitta ya chillava ya puvvapavittha aggibhayavidduya egayao viladhammenam chitthamti. Tae nam tumam meha! Jeneva se mamdale teneva uvagachchhasi, uvagachchhitta tehim bahuhim sihehi ya java chillalehi ya egayao viladhammenam chitthasi. Tae nam tume meha! Paenam gattam kamduissami ti kattu pae ukkhitte. Tamsim cha nam amtaramsi annehim balavamtehim sattehim panolijjamane-panolijjamane sasae anuppavitthe. Tae nam tume meha! Gayam kamduitta punaravi payam padinikkhevissami tti kattu tam sasayam anupavittham pasasi, pasitta pananukampayae bhuyanukampayae jivanukampayae sattanukampayae se pae amtara cheva samdharie, no cheva nam nikhitte. Tae nam tumam meha! Tae pananukampayae bhuyanukampayae jivanukampayae0 sattanukampayae samsare parittikae, manussaue nibaddhe. Tae nam se vanadave addhaijjaim raimdiyaim tam vanam jjhamei, jjhametta nitthie uvarae uvasamte vijjhae yavi hottha. Tae nam te bahave siha ya java chillala ya tam vanadavam nitthiyam uvarayam uvasamtam0 vijjhayam pasamti, pasitta aggibhayavippamukka tanhae ya chhuhae ya parabbhahaya samana tao mamdalao padinikkhamamti, padinikkhamitta savvao samamta vippasarittha. Tae nam te bahave hatthi ya hatthinio ya lottaya ya lottiya ya kalabha ya kalabhiya ya tam vanadavam nitthiyam uvarayam uvasamtam vijjhayam pasamti, pasitta aggibhayavippamukka tanhae ya chhuhae ya parabbhahaya samana tao mamdalao padinikkhamamti, padinikkhamitta disodisim vippasarittha. Tae nam tumam meha! Junne jara-jajjariya-dehe sidhilavalitaya-piniddhagatte dubbale kilamte jumjie pivasie atthame abale aparakkame thanakade vegena vippasarissami tti kattu pae pasaremane vijjuhae viva rayayagiri-pabbhare dharanitalamsi savvamgehim sannivaie. Tae nam tava meha! Sariragamsi veyana paubbhuya–ujjala viula kakkhada pagadha chamda dukkha durahiyasa. Pitjjaraparigayasarire dahavakkamtie yavi viharasi. Tae nam tumam meha! Tam ujjalam java durahiyasam tinni raimdiyaim veyanam veemane viharitta egam vasasayam paramaum palaitta iheva jambuddive dive bharahe vase rayagihe nayare seniyassa ranno dharinie devie kuchchhimsi kumarattae pachchayae.
Sutra Meaning Transliteration : Tyare meghane amamtri shramana bhagavamta mahavire meghakumarane ama kahyum – he megha ! Tum ratrina pahela ane chhella kala samayamam shramana – nirgranthane vachana, prichchhana adi mate java avavana karane lambi ratri muhurtta matra pana umghi shakyo nahim, tyare he megha ! A ava svarupano adhyatmika yavat samkalpa thayo ke – jyam sudhi hum ghera hato, tyam sudhi shramana nirgrantho maro adara karata hatayavat janata hata, pana jyarathi mumda thai, gherathi nikali anagara pravrajya lidhi chhe, tyarathi a shramano maro adara karata nathi yavat janata nathi, ulatana shramana nirgranthomana ketalaka ratrimam vachanae jata – avata yavat pagani raja vade mane bhari de chhe. To mare shreyaskara chhe ke mare kale prabhata thaya pachhi bhagavamtane puchhine pachhi grihavasamam chalyo jaisha. Ema vichari, arttadhyanathi duhkhapidita manasathi yavat ratri vitavi. Pachhi mari pase tum avyo. To he megha! A vata barabara chhe\? Ha, chhe. He megha ! To sambhala – tum ani pahelana trija bhavamam vaitadhya parvatani taletimam, vanacharo dvara sumeruprabha nama karayela evo hathi hato. Te sumeruprabhano varna shamkhachurna samana ujjavala, vimala, nirmala, jamela dahim jevo, gayana dudhana phina samana, chamdrana jeva prakashavalo shveta hato. Te sata hatha umcho, nava hatha lambo, dasha hatha madhya bhage, saptamga pratishthita, saumya, samita, surupa, agalathi umcho, umcha mastakavalo, sukhasana, pachhalana bhage varaha samana, bakari jevi chhidrahina lambi kukshivalo hato, lamba hotha ane lambi sumdhavalo, dhanuprishtha jevi akritivali vishishta pithavalo, alina pramanayukta vritta – pushta – gatrayukta, alina pramanayukta pumchhavalo, pratipurna – sucharu – kurmavat pagavalo, shveta – vishuddha – snigdha – nirupahata – visa nakhavalo, chha damtavalo hastiraja hato. Tyare he megha ! Tum ghana hathi ane hathani, kumara hathi – hathani, bala hathi – hathani sathe samparivritta thai, eka hajara hathino nayaka – margadarshaka – agresara – prasthapaka – juthapati – vrimdaparivartaka hato. A sivaya ghana ekala bala hathinum adhipatya karato yavat vicharato hato. Tyare he megha ! Tum niramtara matta, sada krida parayana, kamdarparati, maithunashila, atripta, kamabhogani trishnavalo, ghana hathi adithi parivritta thaine vaitadhyaparvatani taletimam, parvata, gupha, parvatona amtarala, kamdara, prapata sthana, jharana, vokada, garta, pallava, chillala, taleti, talava,, kinara, atavi, tamka, kuta, shikhara, pragbhara, mamcha, mala, kanana, vana, vanakhamda, vanaraji, nadi, nadikachchha, yutho, samgama, vapi, pushkarini, dirghika, gumjalika, sarovara, sara pamkti ane sarasara pamktimam vanacharo dvara tane vicharavani chhuta apayeli. Ghana hathini sathe parivritta thaine, vividha taru pallava, prachura pani ane ghasano upayoga karato, udvegarahita, sukhe sukhe vicharato hato. Tyare he megha ! Tum anya koi divase pravrit, varsha, sharada, hemamta ane vasamta, a pamcha rituona kramashah vyatita thaya pachhi grishma rituno samaya avyo. Tyare jetha masamam, vriksho paraspara ghasavathi utpanna thata suka ghasa – pana – kacharathi ane vayuna vegathi pradipta, bhayanaka agnithi utpanna vanana davanalani jvalathi vanano madhya bhaga salagi uthyo. Dishao dhumadathi vyapta thai gai. Prachamda vayu vegathi agnini jvala tutine chare tarapha padava lagi, pola jhada amdara – amdara ja salagava lagya. Vana – pradeshona nadi – nalana jala mrita mrigadina mritakothi kohavayu, kichada kidathi vyapta thayu, kinaranum pani sukai gayum. Vana pradeshamam bhrimgaraka dinasvare kramdana karava lagya. Uttama vriksho upara sthita kagada ati kathora ane anishta shabda karava lagya. Te vrikshono agrabhaga agnikanone karane mumga samana lala dekhava lagyo. Pakshisamuha trishathi pidita thaine pamkha dhili karine, jihva ane talune bahara kadhine tatha mom phaline shvasa leva lagya. Grishmani ushnata, ushna vayu, kathora – parusha – prachamda vayu tatha suka ghasana pana ane kacharana dhagalane karane bhagata, madonmatta ane gabharayela simhadi shvapadane karane parvata akula – vyakula thai gayo. Te parvata upara mrigatrishna rupa pattabamdha bamdhyo hoya tema lagatu hatu. Trasa prapta mriga, pashu, sarisripa tadapava lagya. He megha ! Tyare tarum mukha – vivara phati gayum, jibhano agrabhaga bahara nikali gayo, mota – mota bamne kana bhayathi stabdha ane vyakulatana karane shabda grahanamam tatpara thaya. Lambi – moti sumdha samkochai gai, pumchha umchi kari lidhi, virasa areratina shabdathi akashatalane phodato evo, satkara karato, chotarapha – sarvatra velona samuhane chhedato, trasta ane ghana hajaro vrikshone ukhedato, rajyabhrashta raja samana, vayuthi dolata vahana maphaka ahim – tahim bhamato, varamvara limda mukato, ghana hathi adi sathe disha – vidishamam ahim – tahim bhaga – doda karava lagyo. He megha ! Tum tyam jirna, jarathi jarjarita dehavalo, atura, bhukha tarasathi durbala, thakelo, sudha – budha vagarano, dingmudha thaine, potana juthathi chhuto padi gayo. Vanana davanalani jvalathi parabhuta thayo, garami – tarasa – bhukhathi pidita thaine, bhayabhita ane trasta thayo. Udvignachitta ane samjatabhayathi tum chotarapha ahim – tahim dodava lagyo, ghano dodava lagyo. Tyare ochha pani ane vadhu kadavavala eka mota sarovarane joine. Pani piva mate kinara vagarana eka sarovaramam tum utari gayo. He megha ! Tyam tum kinarathi dura gayo pana pani sudhi na pahomchyo, margamam kadavamam ja phasai gayo. He megha ! Tem ‘hum pani pium’ ema vichari tari sumdha phelavi, te pana pani melavi shaki nahim. Tyare he megha ! Tem, ‘‘hum phari sharirane kadavathi bahara kadhu,’’ ema vichari jora karyu to vadhare kadavamam khumchi gayo. Tyare he megha ! Anya koi divase te koi eka yuvana ane shreshtha hathine sumdha, paga ane damta – musala vade prahara karine marela hato ane tara jhumdamamthi ghana samaya purve kadhi mukyo hato. Te hathi pani piva sarovaramam utaryo. Tyare te yuvana hathie tane joyo. Joine purvavairanum smarana thayum. Smarana thatam ja te krodhita, rushta, kuthita, chamdasvarupa, damta kachakachavato tari pase avyo. Avine tane tikshna damtamusala vade trana vakhata tari pithane vimdhi vimdhine purvana vairano badalo lidho. Pachhi hrishta – tushta thaine pani pidhum, pine je dishamamthi avyo hato, tyam chalyo gayo. He megha ! Tyare tara shariramam ujjavala, vipula, tritula, karkasha yavat dussaha vedana utpanna thai, tenathi tarum sharira pitta – jvarathi vyapta thayum, shariramam daha utpanna thayo, tene anubhavato tum vicharyo. Tyare he megha ! Tum te ujjavala yavat dussaha vedanane sata dina – rata paryanta bhogavi 120 varshanu paramayu paline arttadhyana vasha ane duhkhathi pidita thai, kala mase kala karine a ja jambudvipamam bharata kshetramam dakshinarddha bharatamam gamga mahanadina dakshina kinare vimdhyagirini taletimam eka matta varagamdhahastithi, eka shreshtha hathanini kukshimam hathi bachcha rupe utpanna thayo. Tyarapachhi te hathanie nava masa purna thata vasamtamasamam tane janma apyo. Tyare he megha ! Tum garbhavasathi vimukta thai bala hathi thai gayo, je lala kamala sama lala ane sukumala thayo. Japakusuma raktavarna parijataka name vrikshana pushpa, laksharasa, sarasa kumkuma ane samdhyakalina vadalana ramga samana raktavarni thayo. Potana juthapatine priya thayo. Ganika samana hathaniona udara pradeshamam potani sumdha namkhata kamakridamam tatpara raheva lagyo. Aneka semkado hathiothi parivritta thai tum parvatana ramaniya kananamam sukhapurvaka vicharava lagyo. Tyare he megha ! Tum balyabhavathi mukta thai, yauvanane prapta thai, yuthapati mrityu pamata, tum yuthane svayam ja vaheva lagyo. Tyare he megha ! Vanacharoe tarum ‘meruprabha’ nama rakhyu. Yavat tum chara damtavalo hasti ratna thayo. He megha ! Tum sata amgothi bhumine sparsha karanara adi purvokta visheshanathi yukta yavat sumdara rupavalo thayo. He megha ! Tum tyam 700 hathiona yuthanum adhipatya karato yavat abhiramana karava lagyo. Tyare anya koi divase grishmakala samayamam jyeshtha masamam vanana davanalani jvalathi vanapradesha balava lagyu, dishao dhumadathi vyapta thai, yavat te samaye mamdala vayuni maphaka bhamato, bhayabhita thai ghana hathi yavat bala hathi sathe parivarine chotarapha eka dishathi – biji dishamam bhagava lagya. Tyare he megha ! Tane te vanadavanala joine ava prakare adhyatmika yavat samkalpa thayo. Mem kyamka ava svarupani agni utpatti purve anubhavela chhe. Tyare he megha ! Vishuddha thati leshyao ane shobhana adhyavasayathi, shubha parinama vade tena avaraka karmono kshayopashama thata, iha – apoha – margana – gaveshana karata samjnyi jivone prapta evum jatismarana jnyana tane utpanna thayum. Tyare he megha ! Te a arthane samyak prakare janyo ke – mem nishchayathi gata bija bhavamam a ja jambudvipana bharata kshetramam vaitadhya parvatani taletimam yavat tyam ava svarupani maha agni utpatti anubhavela hati. Tyare he megha ! Te te ja divasana amtima prahara sudhi potana yutha sathe eka sthane tame badha besi gaya yavat mrityu pamine, tyarapachhi he megha ! Tum sata hatha umcha yavat samjnyi – jatismaranathi yukta chaturdanta meruprabha name hathi thayo. Tyarapachhi he megha ! Tane ava svarupano adhyatmika yavat samkalpa utpanna thayo ke – mare mate e shreyaskara chhe ke a gamga mahanadina dakshini kinare, vimdhyagirini taletimam davagnithi raksha karavane mate potana yutha sathe motum mamdala banavum – a pramane vicharine tum sukhapurvaka vicharava lagyo. Tyare he megha ! Anya koi divase prathama varshakalamam ghani varsha thata gamga mahanadi samipe ghana hathi yavat nani hathani sathe ane 700 hathithi parivritta thaine eka yojana parimita motum parimamdala eva ati mota mamdalane banavyu. Temam je kami trina, patra, kashtha, kamtaka, lata, valli, sthanu, vriksha ke chhoda hata, te badhane trana vakhata halavi, pagathi ukhadya ane sumdhathi pakadi eka tarapha phemkya...Tyare he megha! Tum te mamdala samipe gamga mahanadina dakshini kinare, vimdhyachalani taletimam parvatadimam yavat vicharyo. Tyare he megha ! Anya koi divase madhya varsharitumam mahavrishti thata, tum te sthane gayo jyam mamdala hatum. Tyam jaine te mamdalane biji vakhata sari rite sapha karyu. E rite amtima varsha ratrimam ghora vrishti thata jyam mamdala hatum, tyam gayo. Jaine triji vakhata te mamdalane sapha karyu. Tyam rahela trinadi sapha kari yavat sukhe vicharyo. He megha ! Tum gajendra bhavamam vartato anukrame nalinivanano vinasha karanara, kumda ane loghrana pushponi samriddhithi sampanna, ati himavali hemamtaritu vyatita thai ane abhinava grishmakala avyo. Tyare tum vanamam vicharato hato. Tyam krida karata vanya hathanio tara upara vividha kamala ane pushpono prahara karati hati. Tum te ritumam utpanna pushpothi banela chamara jeva karnana abhushanathi mamdita ane ramya hato. Madane vasha vikasita gamdasthalone ardra karanara tatha jharata sugamdhi madajalathi tum sugamdhi bani gayo. Hathanithi gherayela raheto hato. Sarva rite ritu sambamdhi shobha utpanna thayeli – Te grishma kalamam suryana prakhara kirano padata hata. Shreshtha vrikshona shikharone ati shushka banavi didha, te bhayamkara lagata hata. Bhrimgarana bhayamkara shabda thata hata. Vividha patra, kashtha, trina, kacharane udalanara pratikula pavanathi akasha tala ane vrikshasamuha vyapta thayo. Te vamtolane karane bhayanaka dekhava lagya. Trishathi utpanna vedanadi doshothi dushita thai, ahim – tahim bhatakata shvapadathi yukta hata. Jovamam a bhayanaka grishmaritu, utpanna davanalathi adhika daruna thai. Te davanala, vayuna samcharathi phelayo ane vikasita thayo. Teno shabda ati bhayamkara hato. Vrikshothi padati madhu dharathi simchita thata te ati vriddhi pamyo. Dhadhakata dhvanithi vyapta thayo. Te dipta chinagarithi yukta ane dhumra malathi vyapta hato. Semkado shvapadono amta karanara hato. Ava tivra davanalane karane te grishmaritu ati bhayamkara dekhati hati. He megha ! Tum te davanala – jvalathi achchhadita thai gayo. Ichchhanusara gamanamam asamartha thayo. Dhumra – amdhakarathi bhayabhita thayo. Tapane jovathi tara bamne kana tumbada samana stabdha thaya. Moti – lambi sumdha samkochai gai. Chamakata netra, bhayathi chakala – vakala thava lagya. Vayuthi thata mahameghana vistaravat vegathi tarum svarupa vistrita dekhava lagyu. Pahela davanalathi bhayabhita thai, potani raksharthe, jyam trinadi khasedi sapha pradesha banavela ane jyam te mamdala banavela, tyam java te vicharyu. (avo eka alavo male chhe). Bijo alavo a pramane – tyare he megha ! Anya koi divase kramathi pamcha ritu vyatita thata grishmakala samayamam jetha masamam vriksha ghasavathi utpanna yavat samvartita agnithi mriga – pashu – pakshi – sarisripa chare dishamam bhagava lagya. Tyare tum ghana hathio sathe mamdalamam javano vichara karyo. Tyam pana bija simha, vagha, varu, dipada, rimchha, tarachchha, parasara, sarabha, shiyala, bilada, shvana, suvara, sasala, lomadi, chitta, chillala purve praveshela, agnina bhayathi gabharaine eka sathe biladharmathi rahela hata. Tyare he megha ! Tum pana te mamdalamam avyo, avine te ghana simha yavat chillala sathe eka sthane biladharmathi rahyo. Tyare he megha ! Tem ‘‘pagathi sharirane khanu’’ ema vichari paga umcho karyo. Tyare te khali jagyamam, bija balavana prani dvara dhakelayela eka sasalo praveshyo. Tyare he megha ! Te sharira khajavali pachhi paga niche mukum ema vicharyu, tyare sasalane praveshela joine prana – bhuta – jiva – sattvani anukampathi te pagane addhara ja upadi rakhyo pana niche na mukyo. Tyare he megha ! Tem te prana yavat sattva anukampathi samsara parimita karyo, manushyayu bamdhyu. Tyarapachhi te vanya dava adhi ratridivasa te vanane baline shamta thayo. Purna thayo. Uparata thayo. Bujhai gayo. Tyare te ghana simho yavat chillala, te vanadavane nishthita yavat bujhayela janine agnibhayathi vimukta thai, trishna ane bhukhathi pidita thai mamdalathi bahara nikalya. Nikaline chotarapha sarvadishamam phelai gaya. Tyare te ghana hathi yavat bhukhathi pidita thaine te mamdalathi nikaline chare dishamam chalya gaya.. Tyare he megha ! Tum jirna, jarajarjarita shariri, shithila – valita – vyapta gatra valo, durbala, thakelo, bhukhyo, tarasyo, atthama, abala, aparakrama, achamkramana thai thumtha jevo stabdha thai, vegathi nikali jaum, ema vichari pagane prasarata vidyutathi hanayela rajatagirina shikhara samana dharanitala upara sarvamgathi dhadama karato padyo. Tyare he megha ! Tara shariramam ujjavala vedana utpanna thai yavat dahathi vyapta thai tum vicharava lagyo. Tyare he megha ! Tum te ujjavala yavat dussaha vedana trana ratridivasa vedato vichari so varshanum ayu paline a ja jambudvipamam bharata kshetramam rajagriha nagaramam shrenika rajani dharini ranini kukshimam kumara rupe utpanna thayo.