Sutra Navigation: Bhagavati ( ભગવતી સૂત્ર )
Search Details
| Mool File Details |
|
Anuvad File Details |
|
| Sr No : | 1103642 | ||
| Scripture Name( English ): | Bhagavati | Translated Scripture Name : | ભગવતી સૂત્ર |
| Mool Language : | Ardha-Magadhi | Translated Language : | Gujarati |
| Chapter : |
शतक-२ |
Translated Chapter : |
શતક-૨ |
| Section : | उद्देशक-१० अस्तिकाय | Translated Section : | ઉદ્દેશક-૧૦ અસ્તિકાય |
| Sutra Number : | 142 | Category : | Ang-05 |
| Gatha or Sutra : | Sutra | Sutra Anuyog : | |
| Author : | Deepratnasagar | Original Author : | Gandhar |
| Century : | Sect : | Svetambara1 | |
| Source : | |||
| Mool Sutra : | [सूत्र] कति णं भंते! अत्थिकाया पन्नत्ता? गोयमा! पंच अत्थिकाया पन्नत्ता, तं जहा–धम्मत्थिकाए, अधम्मत्थिकाए, आगासत्थिकाए, जीवत्थिकाए, पोग्गलत्थिकाए। धम्मत्थिकाए णं भंते! कतिवण्णे? कतिगंधे? कतिरसे? कतिफासे? गोयमा! अवण्णे, अगंधे, अरसे, अफासे; अरूवी, अजीवे, सासए, अवट्ठिए लोगदव्वे। से समासओ पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–दव्वओ, खेत्तओ, कालओ, भावओ, गुणओ। दव्वओ णं धम्मत्थिकाए एगे दव्वे, खेत्तओ लोगप्पमाणमेत्ते, कालओ न कयाइ न आसि, न कयाइ नत्थि, न कयाइ न भविस्सइ–भविंसु य, भवति य, भविस्सइ य–धुवे, नियए, सासए, अक्खए, अव्वए, अवट्ठिए निच्चे। भावओ अवण्णे, अगंधे, अरसे, अफासे। गुणओ गमणगुणे। अधम्मत्थिकाए णं भंते! कतिवण्णे? कतिगंधे? कतिरसे? कतिफासे? गोयमा! अवण्णे, अगंधे, अरसे, अफासे; अरूवी, अजीवे, सासए, अवट्ठिए लोगदव्वे। से समासओ पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–दव्वओ, खेत्तओ, कालओ, भावओ, गुणओ। दव्वओ णं अधम्मत्थिकाए एगे दव्वे। खेत्तओ लोगप्पमाणमेत्ते। कालओ न कयाइ न आसि, न कयाइ नत्थि, न कयाइ न भविस्सइ–भविंसु य, भवति य, भविस्सइ य–धुवे, नियए, सासए, अक्खए, अव्वए, अवट्ठिए, निच्चे। भावओ अवण्णे, अगंधे, अरसे, अफासे। गुणओ ठाणगुणे। आगासत्थिकाए णं भंते! कतिवण्णे? कतिगंधे? कतिरसे? कतिफासे? गोयमा! अवण्णे, अगंधे, अरसे, अफासे; अरूवी, अजीवे, सासए, अवट्ठिए लोगदव्वे। से समासओ पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–दव्वओ, खेत्तओ, कालओ, भावओ, गुणओ। दव्वओ णं आगासत्थिकाए एगे दव्वे। खेत्तओ लोयालोयप्पमाणमेत्ते–अनंते। कालओ न कयाइ न आसि, न कयाइ नत्थि, न कयाइ न भविस्सइ–भविंसु य, भवति य, भविस्सइ य–धुवे, नियए, सासए, अक्खए, अव्वए, अवट्ठिए, निच्चे। भावओ अवण्णे, अगंधे, अरसे, अफासे। गुणओ अवगाहणागुणे। जीवत्थिकाए णं भंते! कतिवण्णे? कतिगंधे? कतिरसे? कतिफासे? गोयमा! अवण्णे, अगंधे, अरसे, अफासे; अरूवी, जीवे, सासए, अवट्ठिए लोगदव्वे। से समासओ पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–दव्वओ, खेत्तओ, कालओ, भावओ, गुणओ। दव्वओ णं जीवत्थिकाए अनंताइं जीवदव्वाइं। खेत्तओ लोगप्पमाणमेत्ते। कालओ न कयाइ न आसि, न कयाइ नत्थि, न कयाइ न भविस्सइ–भविंसु य, भवति य, भविस्सइ य–धुवे, नियए, सासए, अक्खए, अव्वए, अवट्ठिए निच्चे। भावओ अवण्णे, अगंधे, अरसे, अफासे। गुणओ उवओगगुणे। पोग्गलत्थिकाए णं भंते! कतिवण्णे? कतिगंधे? कतिरसे? कतिफासे? गोयमा! पंचवण्णे, पंचरसे, दुगंधे, अट्ठफासे; रूवी, अजीवे, सासए, अवट्ठिए, लोगदव्वे। से समासओ पंचविहे पन्नत्ते, तं जहा–दव्वओ, खेत्तओ, कालओ, भावओ, गुणओ। दव्वओ णं पोग्गलत्थिकाए अनंताइं दव्वाइं। खेत्तओ लोयप्पमाणमेत्ते। कालओ न कयाइ न आसि, न कयाइ नत्थि, न कयाइ न भविस्सइ–भविंसु य, भवति य, भविस्सइ य–धुवे, नियए, सासए, अक्खए, अव्वए, अवट्ठिए, निच्चे। भावओ वण्णमंते, गंधमंते, रसमंते, फासमंते। गुणओ गहणगुणे। | ||
| Sutra Meaning : | સૂત્ર– ૧૪૨. ભગવન્ ! અસ્તિકાયો કેટલા કહ્યા છે ? ગૌતમ ! પાંચ અસ્તિકાય કહ્યા છે. તે આ – ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય, આકાશાસ્તિકાય, જીવાસ્તિકાય, પુદ્ગલાસ્તિકાય. ભગવન્ ! ધર્માસ્તિકાયના કેટલા – વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ છે ? ગૌતમ ! તેમાં વર્ણ – ગંધ – રસ – સ્પર્શ નથી, તે અરૂપી, અજીવ, શાશ્વત, અવસ્થિત લોકદ્રવ્ય છે. તે સંક્ષેપથી પાંચ પ્રકારે છે – દ્રવ્યથી, ક્ષેત્રથી, કાળથી, ભાવથી, ગુણથી. દ્રવ્યથી – ધર્માસ્તિકાય એક દ્રવ્ય છે, ક્ષેત્રથી તે લોક પ્રમાણમાત્ર છે, કાળથી તે કદી ન હતું એમ નથી – નથી એમ નથી – યાવત્ – તે નિત્ય છે. ભાવથી તે વર્ણ – ગંધ – રસ – સ્પર્શ રહિત છે, ગુણથી તે ગતિગુણવાળો છે. અધર્માસ્તિકાય પણ એમ જ છે. વિશેષ એ કે તે સ્થિતિ ગુણવાળો છે. આકાશાસ્તિકાય એમ જ છે. વિશેષ આ – આકાશાસ્તિકાય ક્ષેત્રથી લોકાલોક પ્રમાણ, અનંત યાવત્ અવગાહના ગુણવાળો છે. ભગવન્ ! જીવાસ્તિકાયને કેટલા – વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ છે ? ગૌતમ ! તે વર્ણરહિત યાવત્ અરૂપી છે, તે જીવ છે, શાશ્વત. અવસ્થિત લોકપ્રમાણ દ્રવ્ય છે. તે સંક્ષેપથી પાંચ ભેદે છે – દ્રવ્યથી યાવત્ ગુણથી. દ્રવ્યથી જીવાસ્તિકાય અનંત જીવદ્રવ્ય રૂપ છે. ક્ષેત્રથી લોક પ્રમાણ માત્ર છે. કાળથી કદી ન હતો તેમ નહીં યાવત્ નિત્ય છે. ભાવથી વર્ણ – ગંધ – રસ – સ્પર્શરહિત છે. ગુણથી ઉપયોગ ગુણવાળો છે. ભગવન્ ! પુદ્ગલાસ્તિકાયમાં કેટલા – વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ છે ? ગૌતમ ! પાંચ વર્ણ, પાંચ રસ, બે ગંધ, આઠ સ્પર્શવાળો, રૂપી, અજીવ, શાશ્વત, અવસ્થિત લોકદ્રવ્ય છે. તે સંક્ષેપથી પાંચ ભેદે છે – દ્રવ્ય યાવત્ ગુણથી. દ્રવ્યથી પુદ્ગલાસ્તિકાય અનંત દ્રવ્ય છે, ક્ષેત્રથી લોક પ્રમાણ માત્ર છે, કાળથી કદી ન હતો તેમ નથી યાવત્ નિત્ય છે, ભાવથી – વર્ણાદિયુક્ત છે, ગુણથી ગ્રહણગુણી છે. સૂત્ર– ૧૪૩. ભગવન્ ! ધર્માસ્તિકાયનો એક પ્રદેશ તે ધર્માસ્તિકાય કહેવાય ? ગૌતમ ! આ અર્થ સમર્થ નથી. એ રીતે બે, ત્રણ, ચાર યાવત્ દશ, સંખ્યાત, અસંખ્યાત ધર્માસ્તિકાય પ્રદેશને ધર્માસ્તિકાય કહેવાય ? ગૌતમ ! આ અર્થ સમર્થ નથી. ભગવન્ ! એક પ્રદેશોન પણ ધર્માસ્તિકાયને ધર્માસ્તિકાય કહેવાય ? ગૌતમ ! એ અર્થ સમર્થ નથી. ભગવન્ ! એમ કેમ કહો છો ? એક ધર્માસ્તિકાય પ્રદેશ ધર્માસ્તિકાય ન કહેવાય યાવત્ એક પ્રદેશ ન્યૂન ધર્માસ્તિકાય ધર્માસ્તિકાય ન કહેવાય ? ગૌતમ ! ચક્રનો ભાગ ચક્ર કહેવાય કે સકલ ચક્ર ? ભગવન્ ! આખું ચક્ર ચક્ર કહેવાય, તેનો ખંડ નહીં. એ રીતે છત્ર, ચર્મ, દંડ, વસ્ત્ર, શસ્ત્ર, મોદકનાં દૃષ્ટાંતને પણ જાણવા. એ રીતે હે ગૌતમ ! એક ધર્માસ્તિકાય પ્રદેશ યાવત્ એક પ્રદેશ ન્યૂન ધર્માસ્તિકાયને ધર્માસ્તિકાય ન કહેવાય. તો ભગવન્ ! ધર્માસ્તિકાય શું કહેવાય? ગૌતમ ! ધર્માસ્તિકાય અસંખ્ય પ્રદેશ છે. તે સર્વે પૂર્ણ, પ્રતિપૂર્ણ, નિરવશેષ, એવા એક જ શબ્દથી કહી શકાય તો ધર્માસ્તિકાય કહેવાય. એ પ્રમાણે અધર્માસ્તિકાય, આકાશા – સ્તિકાય, જીવાસ્તિકાય, પુદ્ગલાસ્તિકાયને જાણવા. વિશેષ એ – ત્રણ અનંતપ્રદેશિક જાણવા. બાકી બધું તે જ પ્રમાણે સમજવું. સૂત્ર સંદર્ભ– ૧૪૨, ૧૪૩ | ||
| Mool Sutra Transliteration : | [sutra] kati nam bhamte! Atthikaya pannatta? Goyama! Pamcha atthikaya pannatta, tam jaha–dhammatthikae, adhammatthikae, agasatthikae, jivatthikae, poggalatthikae. Dhammatthikae nam bhamte! Kativanne? Katigamdhe? Katirase? Katiphase? Goyama! Avanne, agamdhe, arase, aphase; Aruvi, ajive, sasae, avatthie logadavve. Se samasao pamchavihe pannatte, tam jaha–davvao, khettao, kalao, bhavao, gunao. Davvao nam dhammatthikae ege davve, Khettao logappamanamette, Kalao na kayai na asi, na kayai natthi, na kayai na bhavissai–bhavimsu ya, bhavati ya, bhavissai ya–dhuve, niyae, sasae, akkhae, avvae, avatthie nichche. Bhavao avanne, agamdhe, arase, aphase. Gunao gamanagune. Adhammatthikae nam bhamte! Kativanne? Katigamdhe? Katirase? Katiphase? Goyama! Avanne, agamdhe, arase, aphase; Aruvi, ajive, sasae, avatthie logadavve. Se samasao pamchavihe pannatte, tam jaha–davvao, khettao, kalao, bhavao, gunao. Davvao nam adhammatthikae ege davve. Khettao logappamanamette. Kalao na kayai na asi, na kayai natthi, na kayai na bhavissai–bhavimsu ya, bhavati ya, bhavissai ya–dhuve, niyae, sasae, akkhae, avvae, avatthie, nichche. Bhavao avanne, agamdhe, arase, aphase. Gunao thanagune. Agasatthikae nam bhamte! Kativanne? Katigamdhe? Katirase? Katiphase? Goyama! Avanne, agamdhe, arase, aphase; Aruvi, ajive, sasae, avatthie logadavve. Se samasao pamchavihe pannatte, tam jaha–davvao, khettao, kalao, bhavao, gunao. Davvao nam agasatthikae ege davve. Khettao loyaloyappamanamette–anamte. Kalao na kayai na asi, na kayai natthi, na kayai na bhavissai–bhavimsu ya, bhavati ya, bhavissai ya–dhuve, niyae, sasae, akkhae, avvae, avatthie, nichche. Bhavao avanne, agamdhe, arase, aphase. Gunao avagahanagune. Jivatthikae nam bhamte! Kativanne? Katigamdhe? Katirase? Katiphase? Goyama! Avanne, agamdhe, arase, aphase; Aruvi, jive, sasae, avatthie logadavve. Se samasao pamchavihe pannatte, tam jaha–davvao, khettao, kalao, bhavao, gunao. Davvao nam jivatthikae anamtaim jivadavvaim. Khettao logappamanamette. Kalao na kayai na asi, na kayai natthi, na kayai na bhavissai–bhavimsu ya, bhavati ya, bhavissai ya–dhuve, niyae, sasae, akkhae, avvae, avatthie nichche. Bhavao avanne, agamdhe, arase, aphase. Gunao uvaogagune. Poggalatthikae nam bhamte! Kativanne? Katigamdhe? Katirase? Katiphase? Goyama! Pamchavanne, pamcharase, dugamdhe, atthaphase; Ruvi, ajive, sasae, avatthie, logadavve. Se samasao pamchavihe pannatte, tam jaha–davvao, khettao, kalao, bhavao, gunao. Davvao nam poggalatthikae anamtaim davvaim. Khettao loyappamanamette. Kalao na kayai na asi, na kayai natthi, na kayai na bhavissai–bhavimsu ya, bhavati ya, bhavissai ya–dhuve, niyae, sasae, akkhae, avvae, avatthie, nichche. Bhavao vannamamte, gamdhamamte, rasamamte, phasamamte. Gunao gahanagune. | ||
| Sutra Meaning Transliteration : | Sutra– 142. Bhagavan ! Astikayo ketala kahya chhe\? Gautama ! Pamcha astikaya kahya chhe. Te a – dharmastikaya, adharmastikaya, akashastikaya, jivastikaya, pudgalastikaya. Bhagavan ! Dharmastikayana ketala – varna, gamdha, rasa, sparsha chhe\? Gautama ! Temam varna – gamdha – rasa – sparsha nathi, te arupi, ajiva, shashvata, avasthita lokadravya chhe. Te samkshepathi pamcha prakare chhe – dravyathi, kshetrathi, kalathi, bhavathi, gunathi. Dravyathi – dharmastikaya eka dravya chhe, kshetrathi te loka pramanamatra chhe, kalathi te kadi na hatum ema nathi – nathi ema nathi – yavat – te nitya chhe. Bhavathi te varna – gamdha – rasa – sparsha rahita chhe, gunathi te gatigunavalo chhe. Adharmastikaya pana ema ja chhe. Vishesha e ke te sthiti gunavalo chhe. Akashastikaya ema ja chhe. Vishesha a – akashastikaya kshetrathi lokaloka pramana, anamta yavat avagahana gunavalo chhe. Bhagavan ! Jivastikayane ketala – varna, gamdha, rasa, sparsha chhe\? Gautama ! Te varnarahita yavat arupi chhe, te jiva chhe, shashvata. Avasthita lokapramana dravya chhe. Te samkshepathi pamcha bhede chhe – dravyathi yavat gunathi. Dravyathi jivastikaya anamta jivadravya rupa chhe. Kshetrathi loka pramana matra chhe. Kalathi kadi na hato tema nahim yavat nitya chhe. Bhavathi varna – gamdha – rasa – sparsharahita chhe. Gunathi upayoga gunavalo chhe. Bhagavan ! Pudgalastikayamam ketala – varna, gamdha, rasa, sparsha chhe\? Gautama ! Pamcha varna, pamcha rasa, be gamdha, atha sparshavalo, rupi, ajiva, shashvata, avasthita lokadravya chhe. Te samkshepathi pamcha bhede chhe – dravya yavat gunathi. Dravyathi pudgalastikaya anamta dravya chhe, kshetrathi loka pramana matra chhe, kalathi kadi na hato tema nathi yavat nitya chhe, bhavathi – varnadiyukta chhe, gunathi grahanaguni chhe. Sutra– 143. Bhagavan ! Dharmastikayano eka pradesha te dharmastikaya kahevaya\? Gautama ! A artha samartha nathi. E rite be, trana, chara yavat dasha, samkhyata, asamkhyata dharmastikaya pradeshane dharmastikaya kahevaya\? Gautama ! A artha samartha nathi. Bhagavan ! Eka pradeshona pana dharmastikayane dharmastikaya kahevaya\? Gautama ! E artha samartha nathi. Bhagavan ! Ema kema kaho chho\? Eka dharmastikaya pradesha dharmastikaya na kahevaya yavat eka pradesha nyuna dharmastikaya dharmastikaya na kahevaya\? Gautama ! Chakrano bhaga chakra kahevaya ke sakala chakra\? Bhagavan ! Akhum chakra chakra kahevaya, teno khamda nahim. E rite chhatra, charma, damda, vastra, shastra, modakanam drishtamtane pana janava. E rite he gautama ! Eka dharmastikaya pradesha yavat eka pradesha nyuna dharmastikayane dharmastikaya na kahevaya. To bhagavan ! Dharmastikaya shum kahevaya? Gautama ! Dharmastikaya asamkhya pradesha chhe. Te sarve purna, pratipurna, niravashesha, eva eka ja shabdathi kahi shakaya to dharmastikaya kahevaya. E pramane adharmastikaya, akasha – stikaya, jivastikaya, pudgalastikayane janava. Vishesha e – trana anamtapradeshika janava. Baki badhum te ja pramane samajavum. Sutra samdarbha– 142, 143 | ||