Sutra Navigation: Bhagavati ( ભગવતી સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1103602
Scripture Name( English ): Bhagavati Translated Scripture Name : ભગવતી સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

शतक-१

 Translated Chapter :

શતક-૧
Section : उद्देशक-१० चलन Translated Section : ઉદ્દેશક-૧૦ ચલન
Sutra Number : 102 Category : Ang-05
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] अन्नउत्थिया णं भंते! एवमाइक्खंति, एवं भासंति, एवं पन्नवेंति, एवं परूवेंति – एवं खलु चलमाणे अचलिए। उदीरिज्जमाणे अनुदीरिए। वेदिज्जमाणे अवेदिए। पहिज्जमाणे अपहीने। छिज्जमाणे अच्छिन्ने भिज्जमाणे अभिन्ने। दज्झमाणे अदड्ढे। भिज्जमाणे अमए। निज्जरिज्जमाणे अनिज्जिण्णे। दो परमाणुपोग्गला एगयओ न साहण्णंति, कम्हा दो परमाणुपोग्गला एगयओ न साहण्णंति? दोण्हं परमाणुपोग्गलाणं नत्थि सिनेहकाए, तम्हा दो परमाणुपोग्गला एगयओ न साहण्णंति। तिन्नि परमाणुपोग्गला एगयओ साहण्णंति, कम्हा तिन्नि परमाणुपोग्गला एगयओ साहण्णंति? तिण्हं परमाणुपोग्गलाणं अत्थि सिनेहकाए, तम्हा तिन्नि परमाणुपोग्गला गयओ साहण्णंति। ते भिज्जमाणा दुहा वि, तिहा वि कज्जंति। दुहा कज्जमाणा एगयओ दिवड्ढे परमाणुपोग्गले भवइ–एगयओ वि दिवड्ढे परमाणुपोग्गले भवइ। तिहा कज्जमाणा तिन्नि परमाणुपोग्गला भवंति। एवं चत्तारि। पंच परमाणुपोग्गला एगयओ साहण्णंति, एगयओ साहणित्ता दुक्खत्ताए कज्जंति। दुक्खे वि य णं से सासए सया समितं उव चिज्जइ य, अवचिज्जइ य। पुव्विं भासा भासा। भासिज्जमाणी भासा अभासा। भासासमयवितिक्कंतं च णं भासिया भासा। जा सा पुव्विं भासा भासा। भासिज्जमाणी भासा अभासा। भासासमयवितिक्कंतं च णं भासिया भासा। सा किं भासओ भासा? अभासओ भासा? अभासओ णं सा भासा। नो खलु सा भासओ भासा। पुव्विं किरिया दुक्खा। कज्जमाणी किरिया अदुक्खा। किरियासमयवितिक्कंतं च णं कडा किरिया दुक्खा। जा सा पुव्विं किरिया दुक्खा। कज्जमाणो किरिया अदुक्खा। किरियासमयवितिक्कंतं च णं कडा किरिया दुक्खा। सा किं करणओ दुक्खा? अकरणओ दुक्खा? अकरणओ णं सा दुक्खा। नो खलु सा करणओ दुक्खा–सेवं वत्तव्वं सिया। अकिच्चं दुक्खं, अफुसं दुक्खं, अकज्जमाणकडं दुक्खं, अकट्टु-अकट्टु पाणभूय-जीव-सत्ता वेदनं वेदेंति–इति वत्तव्वं सिया। से कहमेयं भंते! एवं? गोयमा! जण्णं ते अन्नउत्थिया एवमाइक्खंति जाव वेदनं वेदेंति–इति वत्तव्वं सिया। जे ते एवमाहंसु, मिच्छा ते एवमाहंसु। अहं पुण गोयमा! एवमाइक्खामि, एवं भासेमि, एवं पन्नवेमि, एवं परूवेमि–एवं खलु चलमाणे चलिए। उदीरिज्जमाणे उदीरिए। वेदिज्जमाणे वेदिए। पहिज्जमाणे पहीने। छिज्जमाणे छिण्णे। भिज्जमाणे भिण्णे। दज्झमाणे दड्ढे। मिज्जमाणे मए। निज्जरिज्जमाणे निज्जिण्णे। दो परमाणुपोग्गला एगयओ साहण्णंति, कम्हा दो परमाणुपोग्गला गयओ साहण्णंति? दोण्हं परमाणुपोग्गलाणं अत्थि सिनेहकाए, तम्हा दो परमाणुपोग्गला एगयओ साहण्णंति। ते भिज्जमाणा दुहा कज्जंति। दुहा कज्जमाणा एगयओ परमाणुपोग्गले–एगयओ परमाणुपोग्गले भवति। तिन्नि परमाणुपोग्गला एगयओ साहण्णंति, कम्हा तिन्नि परमाणुपोग्गला एगयओ साहण्णंति? तिण्हं परमाणुपोग्गलाणं अत्थि सिनेहकाए, तम्हा तिन्नि परमाणुपोग्गला एगयओ साहण्णंति। ते भिज्जमाणा दुहा वि, तिहा वि कज्जंति। दुहा कज्जमाणा एगयओ परमाणुपोग्गले, एगयओ दुपएसिए खंधे भवति। तिहा कज्जमाणा तिन्नि परमाणुपोग्गला भवंति। एवं चत्तारि। पंच परमाणुपोग्गला एगयओ साहण्णंति। एगयओ साहणित्ता खंधत्ताए कज्जंति। खंधे वि य णं से असासए सया समितं उव चिज्जइ य, अवचिज्जइ य। पुव्विं भासा अभासा, भासिज्जमाणी भासा भासा, भासासमयवितिक्कंतं च णं भासिया भासा अभासा। जा सा पुव्विं भासा अभासा। भासिज्जमाणी भासा भासा, भासासमयवितिक्कंतं च णं भासिया भासा अभासा। सा किं भासओ भासा? अभासओ भासा? भासओ णं भासा, नो खलु सा अभासओ भासा। पुव्विं किरिया अदुक्खा। कज्जमाणी किरिया दुक्खा। किरियासमयवितिक्कंतं च णं कज्जमाणी किरिया अदुक्खा। जा सा पुव्विं किरिया अदुक्खा। कज्जमाणी किरिया दुक्खा। किरियासमयवितिक्कंतं च णं कज्जमाणी किरिया अदुक्खा। सा किं करणओ दुक्खा? अकरणओ दुक्खा? करणओ णं सा दुक्खा। नो खलु सा अकरणओ दुक्खा–सेवं वत्तव्वं सिया। किच्चं दुक्खं, फुसं दुक्खं, कज्जमाणकडं दुक्खं, कट्टु-कट्टु पान-भूय-जीव-सत्ता वेदनं वेदेंति–इति वत्तव्वं सिया।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! અન્યતીર્થિકો આ પ્રમાણે કહે છે યાવત્‌ પ્રરૂપે છે કે, ૧. ચાલતું એ ચાલ્યુ યાવત્‌ નિર્જરાતુ એ નિર્જરાયુ ન કહેવાય. ૨. તે અન્યતીર્થિકો કહે છે – બે પરમાણુ પુદ્‌ગલો એકમેકને ચોંટતા નથી કેમ ચોંટતા નથી ? તેનું કારણ એ છે કે – બે પરમાણુ પુદ્‌ગલોમાં ચીકાશ નથી, માટે એકમેકને ચોંટતા નથી તેથી બે પરમાણુનો સ્કંધ થતો નથી. ૩. ત્રણ પરમાણુ પુદ્‌ગલ પરસ્પર ચોંટે છે. અર્થાત એક સ્કંધરૂપે પરિણત થાય છે, ક્યાં કારણથી ત્રણ પરમાણુ ચોંટે છે ? ત્રણ પરમાણુ પુદ્‌ગલોમાં ચિકાશ હોય છે, માટે પરસ્પર ચોંટી જાય છે. વળી જો તેના ભાગ કરવામાં આવે તો તેના બે ભાગ કે ત્રણ ભાગ પણ થઈ શકે છે. જો તેના બે ભાગ કરવામાં આવે તો એક તરફ દોઢ પરમાણુ પુદ્‌ગલ અને બીજી તરફ દોઢ પરમાણુ પુદ્‌ગલ આવે છે. જો તેના ત્રણ ભાગ કરવામાં આવે તો ત્રણે પરમાણુ પુદ્‌ગલ જુદા જુદા થઈ જાય છે. એ પ્રમાણે ચાર પરમાણુ પુદ્‌ગલોમાં જાણવું. પાંચ પરમાણુ પુદ્‌ગલો પરસ્પર ચોંટી જાય છે અર્થાત એક સ્કંધરૂપે પરિણત થાય છે. ચોંટીને કર્મપણે થાય છે. આ કર્મ શાશ્વત છે, હંમેશા સારી રીતે ઉપચય અને અપચયને પામે છે. ૪. બોલવાના સમયની પૂર્વે જે ભાષા, તે ભાષા છે. બોલતા સમયની ભાષા, તે અભાષા છે. બોલાયા પછીની ભાષા તે ભાષા છે. હવે જો પૂર્વની ભાષા ભાષા છે, બોલાતી ભાષા અભાષા છે, બોલાયેલી ભાષા ભાષા છે, તો શું તે બોલનારની ભાષા છે કે ન બોલનારની ભાષા છે ? ન બોલનારની તે ભાષા છે પણ બોલનારની ભાષા નથી. ૫. પૂર્વની ક્રિયા દુઃખહેતુ છે, કરાતી ક્રિયા દુઃખહેતુ નથી. કરાયા પછીની ક્રિયા તે દુઃખહેતુ છે. હવે જો પૂર્વની ક્રિયા દુઃખહેતુ છે, કરાતી ક્રિયા દુઃખહેતુ નથી અને કરવાના સમય પછીની ક્રિયા દુઃખહેતુ છે, તો શું તે કરણથી દુઃખહેતુ છે કે અકરણથી દુઃખહેતુ છે ? તે અકરણથી દુઃખહેતુ છે, પણ કરણથી દુઃખહેતુ નથી. ૬. અકૃત્ય દુઃખ છે, અસ્પૃશ્ય દુઃખ છે, અક્રિયમાણકૃત દુઃખ છે, તેને ન કરીને પ્રાણ – ભૂત – જીવ – સત્વો વેદના વેદના ભોગવે છે એ પ્રમાણે કહેવું જોઈએ.. ભગવન્‌ ! શું આવું તે અન્યતીર્થિકોનું મંતવ્ય સત્ય છે ? ગૌતમ ! જે તે અન્યતીર્થિકો આમ કહે છે યાવત્‌ વેદના વેદે છે એવું વક્તવ્ય છે, તે કથન મિથ્યા છે. ગૌતમ ! હું એમ કહું છું કે – ચાલતું ચાલ્યુ યાવત્‌ નિર્જરાતુ નિર્જરાયુ કહેવાય. બે પરમાણુ પુદ્‌ગલો પરસ્પર ચોંટે છે. કેમ કે બંને પરમાણુ પુદ્‌ગલોમાં ચીકાશ(સ્નિગ્ધતા) છે. તેથી બે પરમાણુ એક સ્કંધ રૂપે પરિણમે છે, તેનો ભેદ કરવાથી પરમાણુ પુદ્ગલનાં બે ભાગ થાય છે. તે ભાગ કરાતા એક તરફ એક અને બીજી તરફ એક પરમાણુ પુદ્‌ગલ આવે છે. ત્રણ પરમાણુ પુદ્‌ગલો પરસ્પર ચોંટે છે. કેમ કે ત્રણ પરમાણુ પુદ્‌ગલમાં ચીકાશ છે. તેનો ભેદ કરતા બે અથવા ત્રણ ભાગ થઈ શકે છે. જો બે ભાગ કરાય તો એક તરફ એક પરમાણુ પુદ્‌ગલ આવે છે, બીજી તરફ દ્વિપ્રદેશિક સ્કંધ આવે છે. જો ત્રણ ભાગ કરાય તો ત્રણ પરમાણુ પુદ્‌ગલ થાય છે. એ રીતે ચાર પરમાણુ પણ જાણવા. પાંચ પરમાણુ પુદ્‌ગલો પરસ્પર ચોંટે છે, ચોંટીને એક સ્કંધરૂપ થાય છે. તે સ્કંધ અશાશ્વત છે, હંમેશા ઉપચય અને અપચયને પામે છે અર્થાત તે વધે છે કે ઘટે છે. પૂર્વની ભાષા અભાષા છે, બોલાતી ભાષા ભાષા છે, બોલ્યા પછીની ભાષા અભાષા છે. જે તે પૂર્વની ભાષા અભાષા છે, બોલાતી ભાષા ભાષા છે, બોલ્યા પછીની ભાષા અભાષા છે, તો શું તે બોલતા પુરુષની ભાષા છે, ન બોલતા પુરુષની ભાષા છે ? તે બોલનાર પુરુષની જ ભાષા છે, નહી બોલનાર પુરુષની ભાષા નથી જ. પૂર્વની ક્રિયા દુઃખ હેતુ નથી ઇત્યાદિ ભાષા પેઠે જાણવી. યાવત્‌ કરણથી તે દુઃખહેતુ છે, અકરણથી દુઃખહેતુ નથી એમ કહેવું. કૃત્ય દુઃખ છે, સ્પૃશ્ય દુઃખ છે, ક્રિયમાણ કૃત દુઃખ છે, તેને કરીને પ્રાણ – ભૂત – જીવ – સત્ત્વ વેદના વેદે છે, એ પ્રમાણે કહેવું જોઈએ.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] annautthiya nam bhamte! Evamaikkhamti, evam bhasamti, evam pannavemti, evam paruvemti – Evam khalu chalamane achalie. Udirijjamane anudirie. Vedijjamane avedie. Pahijjamane apahine. Chhijjamane achchhinne bhijjamane abhinne. Dajjhamane adaddhe. Bhijjamane amae. Nijjarijjamane anijjinne. Do paramanupoggala egayao na sahannamti, Kamha do paramanupoggala egayao na sahannamti? Donham paramanupoggalanam natthi sinehakae, tamha do paramanupoggala egayao na sahannamti. Tinni paramanupoggala egayao sahannamti, Kamha tinni paramanupoggala egayao sahannamti? Tinham paramanupoggalanam atthi sinehakae, tamha tinni paramanupoggala gayao sahannamti. Te bhijjamana duha vi, tiha vi kajjamti. Duha kajjamana egayao divaddhe paramanupoggale bhavai–egayao vi divaddhe paramanupoggale bhavai. Tiha kajjamana tinni paramanupoggala bhavamti. Evam chattari. Pamcha paramanupoggala egayao sahannamti, egayao sahanitta dukkhattae kajjamti. Dukkhe vi ya nam Se sasae saya samitam uva chijjai ya, avachijjai ya. Puvvim bhasa bhasa. Bhasijjamani bhasa Abhasa. Bhasasamayavitikkamtam cha nam bhasiya bhasa. Ja sa puvvim bhasa bhasa. Bhasijjamani bhasa abhasa. Bhasasamayavitikkamtam cha nam bhasiya bhasa. Sa kim bhasao bhasa? Abhasao bhasa? Abhasao nam sa bhasa. No khalu sa bhasao bhasa. Puvvim kiriya dukkha. Kajjamani kiriya adukkha. Kiriyasamayavitikkamtam cha nam kada kiriya dukkha. Ja sa puvvim kiriya dukkha. Kajjamano kiriya adukkha. Kiriyasamayavitikkamtam cha nam kada kiriya dukkha. Sa kim karanao dukkha? Akaranao dukkha? Akaranao nam sa dukkha. No khalu sa karanao dukkha–sevam vattavvam siya. Akichcham dukkham, aphusam dukkham, akajjamanakadam dukkham, akattu-akattu panabhuya-jiva-satta vedanam vedemti–iti vattavvam siya. Se kahameyam bhamte! Evam? Goyama! Jannam te annautthiya evamaikkhamti java vedanam vedemti–iti vattavvam siya. Je te evamahamsu, michchha te evamahamsu. Aham puna goyama! Evamaikkhami, evam bhasemi, evam pannavemi, evam paruvemi–evam khalu chalamane chalie. Udirijjamane udirie. Vedijjamane vedie. Pahijjamane pahine. Chhijjamane chhinne. Bhijjamane bhinne. Dajjhamane daddhe. Mijjamane mae. Nijjarijjamane nijjinne. Do paramanupoggala egayao sahannamti, Kamha do paramanupoggala gayao sahannamti? Donham paramanupoggalanam atthi sinehakae, tamha do paramanupoggala egayao sahannamti. Te bhijjamana duha kajjamti. Duha kajjamana egayao paramanupoggale–egayao paramanupoggale bhavati. Tinni paramanupoggala egayao sahannamti, Kamha tinni paramanupoggala egayao sahannamti? Tinham paramanupoggalanam atthi sinehakae, tamha tinni paramanupoggala egayao sahannamti. Te bhijjamana duha vi, tiha vi kajjamti. Duha kajjamana egayao paramanupoggale, egayao dupaesie khamdhe bhavati. Tiha kajjamana tinni paramanupoggala bhavamti. Evam chattari. Pamcha paramanupoggala egayao sahannamti. Egayao sahanitta khamdhattae kajjamti. Khamdhe vi ya nam se asasae saya samitam uva chijjai ya, avachijjai ya. Puvvim bhasa abhasa, bhasijjamani bhasa bhasa, bhasasamayavitikkamtam cha nam bhasiya bhasa abhasa. Ja sa puvvim bhasa abhasa. Bhasijjamani bhasa bhasa, bhasasamayavitikkamtam cha nam bhasiya bhasa abhasa. Sa kim bhasao bhasa? Abhasao bhasa? Bhasao nam bhasa, no khalu sa abhasao bhasa. Puvvim kiriya adukkha. Kajjamani kiriya dukkha. Kiriyasamayavitikkamtam cha nam kajjamani kiriya adukkha. Ja sa puvvim kiriya adukkha. Kajjamani kiriya dukkha. Kiriyasamayavitikkamtam cha nam kajjamani kiriya adukkha. Sa kim karanao dukkha? Akaranao dukkha? Karanao nam sa dukkha. No khalu sa akaranao dukkha–sevam vattavvam siya. Kichcham dukkham, phusam dukkham, kajjamanakadam dukkham, kattu-kattu pana-bhuya-jiva-satta vedanam vedemti–iti vattavvam siya.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Anyatirthiko a pramane kahe chhe yavat prarupe chhe ke, 1. Chalatum e chalyu yavat nirjaratu e nirjarayu na kahevaya. 2. Te anyatirthiko kahe chhe – be paramanu pudgalo ekamekane chomtata nathi kema chomtata nathi\? Tenum karana e chhe ke – be paramanu pudgalomam chikasha nathi, mate ekamekane chomtata nathi tethi be paramanuno skamdha thato nathi. 3. Trana paramanu pudgala paraspara chomte chhe. Arthata eka skamdharupe parinata thaya chhe, kyam karanathi trana paramanu chomte chhe\? Trana paramanu pudgalomam chikasha hoya chhe, mate paraspara chomti jaya chhe. Vali jo tena bhaga karavamam ave to tena be bhaga ke trana bhaga pana thai shake chhe. Jo tena be bhaga karavamam ave to eka tarapha dodha paramanu pudgala ane biji tarapha dodha paramanu pudgala ave chhe. Jo tena trana bhaga karavamam ave to trane paramanu pudgala juda juda thai jaya chhe. E pramane chara paramanu pudgalomam janavum. Pamcha paramanu pudgalo paraspara chomti jaya chhe arthata eka skamdharupe parinata thaya chhe. Chomtine karmapane thaya chhe. A karma shashvata chhe, hammesha sari rite upachaya ane apachayane pame chhe. 4. Bolavana samayani purve je bhasha, te bhasha chhe. Bolata samayani bhasha, te abhasha chhe. Bolaya pachhini bhasha te bhasha chhe. Have jo purvani bhasha bhasha chhe, bolati bhasha abhasha chhe, bolayeli bhasha bhasha chhe, to shum te bolanarani bhasha chhe ke na bolanarani bhasha chhe\? Na bolanarani te bhasha chhe pana bolanarani bhasha nathi. 5. Purvani kriya duhkhahetu chhe, karati kriya duhkhahetu nathi. Karaya pachhini kriya te duhkhahetu chhe. Have jo purvani kriya duhkhahetu chhe, karati kriya duhkhahetu nathi ane karavana samaya pachhini kriya duhkhahetu chhe, to shum te karanathi duhkhahetu chhe ke akaranathi duhkhahetu chhe\? Te akaranathi duhkhahetu chhe, pana karanathi duhkhahetu nathi. 6. Akritya duhkha chhe, asprishya duhkha chhe, akriyamanakrita duhkha chhe, tene na karine prana – bhuta – jiva – satvo vedana vedana bhogave chhe e pramane kahevum joie.. Bhagavan ! Shum avum te anyatirthikonum mamtavya satya chhe\? Gautama ! Je te anyatirthiko ama kahe chhe yavat vedana vede chhe evum vaktavya chhe, te kathana mithya chhe. Gautama ! Hum ema kahum chhum ke – chalatum chalyu yavat nirjaratu nirjarayu kahevaya. Be paramanu pudgalo paraspara chomte chhe. Kema ke bamne paramanu pudgalomam chikasha(snigdhata) chhe. Tethi be paramanu eka skamdha rupe pariname chhe, teno bheda karavathi paramanu pudgalanam be bhaga thaya chhe. Te bhaga karata eka tarapha eka ane biji tarapha eka paramanu pudgala ave chhe. Trana paramanu pudgalo paraspara chomte chhe. Kema ke trana paramanu pudgalamam chikasha chhe. Teno bheda karata be athava trana bhaga thai shake chhe. Jo be bhaga karaya to eka tarapha eka paramanu pudgala ave chhe, biji tarapha dvipradeshika skamdha ave chhe. Jo trana bhaga karaya to trana paramanu pudgala thaya chhe. E rite chara paramanu pana janava. Pamcha paramanu pudgalo paraspara chomte chhe, chomtine eka skamdharupa thaya chhe. Te skamdha ashashvata chhe, hammesha upachaya ane apachayane pame chhe arthata te vadhe chhe ke ghate chhe. Purvani bhasha abhasha chhe, bolati bhasha bhasha chhe, bolya pachhini bhasha abhasha chhe. Je te purvani bhasha abhasha chhe, bolati bhasha bhasha chhe, bolya pachhini bhasha abhasha chhe, to shum te bolata purushani bhasha chhe, na bolata purushani bhasha chhe\? Te bolanara purushani ja bhasha chhe, nahi bolanara purushani bhasha nathi ja. Purvani kriya duhkha hetu nathi ityadi bhasha pethe janavi. Yavat karanathi te duhkhahetu chhe, akaranathi duhkhahetu nathi ema kahevum. Kritya duhkha chhe, sprishya duhkha chhe, kriyamana krita duhkha chhe, tene karine prana – bhuta – jiva – sattva vedana vede chhe, e pramane kahevum joie.