Sutra Navigation: Dashashrutskandha ( દશાશ્રુતસ્કંધ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1114235
Scripture Name( English ): Dashashrutskandha Translated Scripture Name : દશાશ્રુતસ્કંધ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

दसा-६ उपाशक प्रतिमा

 Translated Chapter :

દસા-૬ ઉપાશક પ્રતિમા
Section : Translated Section :
Sutra Number : 35 Category : Chheda-04
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] सुयं मे आउसं! तेणं भगवया एवमक्खातं–इह खलु थेरेहिं भगवंतेहिं एक्कारस उवासगपडिमाओ पन्नत्ताओ। कयरा खलु ताओ थेरेहिं भगवंतेहिं एक्कारस उवासगपडिमाओ पन्नत्ताओ? इमाओ खलु ताओ थेरेहिं भगवंतेहिं एक्कारस उवासगपडिमाओ पन्नत्ताओ, तं जहा– अकिरियावादी यावि भवति–नाहियवादी नाहियपण्णे नाहियदिठ्ठी, नो सम्मावादी, नो नितियावादी, नसंति-परलोगवादी, नत्थि इहलोए नत्थि परलोए नत्थि माता नत्थि पिता नत्थि अरहंता नत्थि चक्कवट्टी नत्थि बलदेवा नत्थि वासुदेवा नत्थि सुक्कड-दुक्कडाणं फलवित्तिविसेसो, नो सुचिण्णा कम्मा सुचिण्णफला भवंति, नो दुचिण्णा कम्मा दुचिण्णफला भवंति, अफले कल्लाणपावए, नो पच्चायंति जीवा, नत्थि निरयादि ह्व नत्थि सिद्धी। से एवंवादी एवंपण्णे एवंदिट्ठी एवंछंदरागमभिनिविट्ठे यावि भवति। से य भवति महिच्छे महारंभे महापरिग्गहे अहम्मिए अहम्माणुए अहम्मसेवी अहम्मिट्ठे अधम्मक्खाई अधम्मरागी अधम्मपलोई अधम्मजीवी अधम्मपलज्जणे अधम्मसीलसमुदाचारे, अधम्मेणं चेव वित्तिं कप्पेमाणे विहरइ, हण छिंद भिंद वेकत्तए लोहियपाणी पावो चंडो रुद्दो खुद्दो साहस्सिओ उक्कंचण-वंचण-माया-निअडी-कवड-कूड-साति-संपयोगबहुले दुस्सीले दुपरिचए दुरणुणेए दुव्वए दुप्पडियानंदे निस्सीले निग्गुणे निम्मेरे निपच्चक्खाणपोसहोववासे असाहू सव्वाओ पाणाइवायाओ अप्पडिविरए जावज्जीवाए, ... ... एवं जाव सव्वाओ कोहाओ सव्वाओ मानाओ सव्वाओ मायाओ सव्वाओ लोभाओ सव्वाओ पेज्जाओ दोसाओ कलहाओ अब्भक्खाणाओ, पेसुन्न-परपरिवादाओ अरतिरति-मायामोसाओ मिच्छादंसणसल्लाओ अपडिविरए जावज्जीवाए, सव्वाओ ण्हाणुम्मद्दणा-अब्भंगण-वण्णग विलेवण-सद्द-फरिस-रस-रूव-गंध-मल्लालंकाराओ अपडिविरए जावज्जीवाए, सव्वाओ सगड-रह-जाण-जुग्ग-गिल्लि-थिल्लि-सीया-संदमाणिय-सयणासण-जाण-वाहण-भोयण-पवित्थर-विधीओ अपडिविरए जावज्जीवाए, ... ... सव्वाओ आस-हत्थि-गो-महिस-गवेलय-दासी-दास-कम्मकरपोरुसाओ अपडिविरए जावज्जीवाए, सव्वाओ कय-विक्कय-मासद्धमास-रूव-गसंववहाराओ अपडिविरए जावज्जीवाए, हिरण्ण-सुवण्ण-धन-धन्न-मणि-मोत्तिय-संख-सिलप्पवालाओ अपडिविरए जावज्जीवाए, सव्वाओ कूडतुल-कूडमाणाओ अपडिविरए जावज्जीवाए, सव्वाओ आरंभ-समारंभाओ अपडिविरए जाव-ज्जीवाए, सव्वाओ करण-कारावणाओ अपडिविरए जावज्जीवाए, सव्वाओ पयण-पयावणाओ अपडिविरए जावज्जीवाए, सव्वाओ कुट्टण-पिट्टण-तज्जण-तालण-वह-बंध-परिकिलेसाओ अप-डिविरए जावज्जीवाए, जेयावण्णे तहप्पगारा सावज्जा अबोधिआ कम्मंता परपाणपरितावणकडा कज्जंति (ततो वि अ णं अपडिविरए जावज्जीवाए,) से जहानामए केइ पुरिसे कल-मसूर-तिल-मुग्ग-मास-निप्फाव-कुलत्थ-आलिसंदग-सईणा-पलिमंथ एमादिएहिं अयते कूरे मिच्छादंडं पउंजइ, एवामेव तहप्पगारे पुरिसज्जाते तित्तिर-वट्टा-लावय-कपोत-कपिंजल-मिय-महिस-वराह-गाह-गोध-कुम्म-सिरी-सवादिएहिं अयते कूरे मिच्छादंडं पउंजइ। जावि य से बाहिरिया परिसा भवति, तं जहा–दासेति वा पेसेति वा भतएति वा भाइल्लेति वा कम्मारएति वा भोगपुरिसेति वा, तेसिंपि य णं अन्नयरगंसि अहालघुयंसि अवराधंसि सयमेव गरुयं दंडं वत्तेति, तं जहा– इमं दंडेह, इमं मुंडेह, इमं वज्झेह इमं तालेह, इमं अंदुबंधनं करेह, इमं नियलबंधनं करेह, इमं हडिबंधनं करेह, इमं चारगबंधनं करेह, इमं नियलजुयल-संकोडियमो-डितं करेह, इमं हत्थच्छिन्नं करेह, इमं पायच्छिन्नं करेह, इमं कन्नच्छिन्नं करेह, इमं नक्कच्छिन्नं करेह, इमं ओट्ठच्छिन्नं करेह, इमं सीसच्छिन्नं करेह, इमं मुखच्छिन्नं करेह, इमं मज्झच्छिन्नं करेह, इमं वेयच्छिन्नं करेह, इमं हियउप्पाडियं करेह, एवं नयन-दसन-वसन-जिब्भुप्पाडियं करेह, इमं ओलंबितं करेह, इमं उल्लंबितं करेह, इमं घंससियं करेह, इमं घोलितयं करेह, इमं सूलाइतयं करेह, इमं सूलाभिन्नं करेह, इमं खारवत्तियं करेह, इमं दब्भवत्तियं करेह, इमं सीहपुच्छितयं करेह, इमं वसभपुच्छितयं करेह, इमं कडग्गिदड्ढयं करेह, इमं काकिणिमंसखाविततं करेह, इमं भत्तपाणनिरुद्धयं करेह, इमं जावज्जीवबंधनं करेह, इमं अन्नतरेणं असुभेणं कुमारेणं मारेह। जावि य से अब्भिंतरिया परिसा भवति, तं जहा– माताति वा पिताति वा भायाति वा भगिनिति वा भज्जाति वा धूयाति वा सुण्हाति वा, तेसिं पि य णं अन्नयरंसि अहालहुसगंसि अवराहंसि सयमेव गरुयं डंडं वत्तेति, तं जहा– सीतोदगंसि कायं ओबोलित्ता भवति, उसिणोदगवियडेण कायं ओसिंचित्ता भवति, अगनि-काएणं कायं ओडहित्ता भवति, जोत्तेण वा वेत्तेण वा नेत्तेण वा कसेण वा छिवाए वा लताए वा पासाइं उद्दालित्ता भवति, डंडेण वा अट्ठीण वा मुट्ठीण वा लेलूण वा कवालेण वा कायं आओडेत्ता भवति। तहप्पगारे पुरिसज्जाते संवसमाणे दुमणा भवंति, तहप्पगारे पुरिसज्जाते विप्पवसमाणे सुमणा भवंति, तहप्पगारे पुरिसज्जाते दंडमासी दंडगरुए दंडपुरक्खडे अहिते अस्सिं लोयंसि, अहिते परंसि लोयंसि। से दुक्खेति से सोयति एवं जूरेति तिप्पेति पिट्टेति परितप्पति। से दुक्खण-सोयण-जूरण-तिप्पण-पिट्टण-परितप्पण-वह-बंध-परिकिलेसाओ अप्पडिविरते भवति। एवामेव से इत्थिकामभोगेहिं मुच्छिते गिद्धे गढिते अज्झोववन्ने जाव वासाइं चउपंचमाइं छद्दसमाणि वा अप्पतरो वा भुज्जतरो वा कालं भुंजित्ता भोगभोगाइं, पसवित्ता वेरायतणाइं, संचिणित्ता बहूइं कूराइं कम्माइं ओसन्नं संभारकडेण कम्मुणा– से जहानामए अयगोलेति वा सेलगोलेति वा उदयंसि पक्खित्ते समाणे उदगतलमतिवतित्ता अहे धरणितलपतिट्ठाणे भवति, एवामेव तहप्पगारे पुरिसज्जाते वज्जबहुले धुतबहुले पंकबहुले वेरबहुले दंभ-नियडि-साइबहुले अयसबहुले अप्पत्तियबहुले उस्सण्णं तसपाणघाती कालमासे कालं किच्चा धरणितलमतिवतित्ता अहे णरगतलपतिट्ठाणे भवति। ते णं नरगा अंतो वट्टा बाहिं चउरसंसा अहे खुरप्पसंठाणसंठिया निच्चंधकारतमसा ववगय-गह-चंद-सूर-नक्खत्त-जोइसपहा मेद-वसा-मंस-रुहिर-पूयपडल-चिक्खिल्ललित्ताणुलेवतला असुई वीसा परमदुब्भिगंधा काउ अगणिवण्णाभा कक्खडफासा दुरहियासा असुभा नरगा। असुभा नरयस्स वेदणाओ। नो चेव णं नरएसु नेरइया निद्दायंति वा पयलायंति वा सुतिं वा रतिं वा धितिं वा मतिं वा उवलभंति। ते णं तत्थ उज्जलं विउलं पगाढं कक्कसं कडुयं चंडं रुक्खं दुग्गं तिव्वं दुरहियासं नरएसु नेरइया निरयवेयणं पच्चनुभवमाणा विहरंति। से जहानामए रुक्खे सिया पव्वतग्गे जाते मूलच्छिन्ने अग्गे गुरुए जतो निन्नं जतो दुग्गं जतो विसमं ततो पवडति, एवामेव तहप्पगारे पुरिसज्जाते गब्भातो गब्भं जम्मातो जम्मं मारातो मारं दुक्खातो दुक्खं दाहिणगामिए नेरइए किण्हपक्खिते आगमेस्साणं दुल्लभबोधिते यावि भवति। से तं अकिरियावादि।
Sutra Meaning : વર્ણન સંદર્ભ: જે આત્મા શ્રમણપણાના પાલન માટે અસમર્થ હોય તેવા આત્મા શ્રમણપણાનું લક્ષ્ય રાખી તેના ઉપાસક બને છે. તેને શ્રમણોપાસક કહે છે. ટૂંકમાં તેઓ ઉપાસક તરીકે ઓળખાય છે. આવા ઉપાસકને આત્મા સાધના માટે ૧૧ પ્રતિમા અર્થાત્‌ વિશિષ્ટ પ્રકારની ‘પ્રતિજ્ઞાનું આરાધન’ જણાવેલ છે, તેનું અહીં વર્ણન છે. અનુવાદ: હે આયુષ્યમાન્‌ ! તે નિર્વાણ પ્રાપ્ત ભગવંતના સ્વમુખેથી મેં એવું સાંભળેલ છે કે – આ જિન પ્રવચનમાં સ્થવિર ભગવંતોએ નિશ્ચયથી ૧૧ ઉપાસક પ્રતિમાઓ કહી છે. સ્થવિર ભગવંતોએ નિશ્ચયથી કઈ ૧૧ – ઉપાસક પ્રતિમાઓ કહેલી છે ? સ્થવિર ભગવંતોએ કહેલી ૧૧ – ઉપાસક પ્રતિમાઓ આ પ્રમાણે કહેલછે – ૧. દર્શન, ૨. વ્રત, ૩. સામાયિક, ૪. પૌષધ, ૫. દિવસે બ્રહ્મચર્ય, ૬.દિવસ – રાત્રિ બ્રહ્મચર્ય, ૭. સૂચિત પરિત્યાગ, ૮. આરંભ પરિત્યાગ, ૯. પ્રેષ્ય પરિત્યાગ, ૧૦.. ઉદિષ્ટભક્ત પરિત્યાગ અને ૧૧. શ્રમણ ભૂત. પ્રતિમા એટલે વિશિષ્ટ પ્રતિજ્ઞા. જે અક્રિયાવાદી છે અને જીવાદિ પદાર્થોના અસ્તિત્વનો અપલાપ કરે છે, તે નાસ્તિકવાદી છે. નાસ્તિકબુદ્ધિ છે, નાસ્તિક દૃષ્ટિ છે, જે સમ્યકવાદી નથી, નિત્યવાદી નથી – ક્ષણિકવાદી છે. જે પરલોકવાદી નથી. જે કહે છે કે – આલોક નથી, પરલોક નથી, માતા નથી, પિતા નથી, અરિહંત નથી, ચક્રવર્તી નથી, બલદેવ નથી, વાસુદેવ નથી, નરક નથી, નારકી નથી, સુકૃત અને દુષ્કૃત કર્મોના ફળવૃત્તિ વિશેષ નથી, સમ્યક્‌ રીતે આચરેલ શુભકર્મ ફળ દેતા નથી, કુત્સિત રીતે આચરેલા કર્મ અશુભ ફળ દેતા નથી. કલ્યાણ કર્મ અને પાપકર્મ ફળ રહિત છે. જીવ પરલોકમાં જઈને ઉત્પન્ન થતો નથી. નરક આદિ ચાર ગતિવાળો નથી. સિદ્ધિ નથી. જે આ પ્રમાણે કહે છે, આવી બુદ્ધિવાળો છે, આવી દ્રષ્ટિવાળો છે, આવી ઇચ્છા અને રાગ કે કદાગ્રહથી યુક્ત છે, તે મિથ્યાદૃષ્ટિ જીવ છે. આવો મિથ્યાદૃષ્ટિ જીવ મહાઇચ્છાવાળો, મહારંભી, મહા પરિગ્રહી છે. ધાર્મિક, અધર્માનુગામી, અધર્મસેવી, અધર્મ ખ્યાતિવાળો, અધર્માનુરાગી, અધર્મદૃષ્ટા, અધર્મજીવી, અધર્માનુરક્ત, અધાર્મિક શીલવાળો, અધાર્મિક આચરણવાળો, અધર્મથી જ આજીવિકા કરતા વિચરે છે. તે મિથ્યાદૃષ્ટિ નાસ્તિક આજીવિકા માટે બીજાને કહે છે – જીવોને મારો, તેના અંગોને છેદો, માથું – પેટ વગેરે ભેદો, કાપો, તેના પોતાના હાથ લોહીથી ખરડાયેલા છે. તે ચંડ, રૌદ્ર અને ક્ષુદ્ર હોય છે. વિના વિચાર્યે કાર્ય કરે છે, સાહસિક હોય છે, લોકોની રિશ્વત લે છે. છેતરપીંડી, માયા, છળ, કૂડ, કપટ અને માયાજાળ રચવામાં કુશળ હોય છે તે દુઃશીલ, દુષ્ટજનોનો પરિચિત, દુશ્ચરિત્ર, દારુણસ્વભાવી, દુષ્ટવ્રતી, દુષ્ટકૃત કરવામાં આનંદિત હોય છે. શીલરહિત, ગુણરહિત, પ્રત્યાખ્યાન પૌષધોપવાસ ન કરનારો અને અસાધુ હોય છે. તે યાવજ્જીવને માટે સર્વ પ્રકારના પ્રાણાતિપાતથી અપ્રતિવિરત રહે છે. અર્થાત્‌ હિંસક રહે છે. એ જ પ્રમાણે સર્વ પ્રકારે મૃષાવાદ, અદત્તાદાન, મૈથુન, પરિગ્રહનો પણ ત્યાગ કરતો નથી. સર્વ પ્રકારે ક્રોધ, માન, માયા, લોભ, રાગ, દ્વેષ, કલહ, આળ, ચુગલી, નિંદા, રતિ – અરતિ, માયામૃષાવાદ અને મિથ્યાદર્શન શલ્યથી યાવજ્જીવન અવિરત રહે છે. અર્થાત્‌ આ અઢારે પાપસ્થાનનું સેવન કરતો રહે છે. તે મિથ્યાદૃષ્ટિ સર્વ પ્રકારે સ્નાન, મર્દન, વિલેપન, શબ્દ – સ્પર્શ – રસ – રૂપ – ગંધ, માળા, અલંકારોથી યાવજ્જીવન અપ્રતિવિરત રહે છે. શકટ, રથ, યાન, યુગ્ય, ગિલ્લિ, થિલ્લિ, શિબિકા, સ્યંદમાનિકા, શયન, આસન, યાન, વાહન, ભોજન, ગૃહસંબંધી વસ્ત્ર પાત્ર આદિથી યાવજ્જીવન અપ્રતિવિરત રહે છે. સર્વ અશ્વ, હાથી, ગાય, ભેંસ, બકરા, ભેડ, દાસ – દાસી, નોકર પુરુષથી યાવજ્જીવન જોડાયેલો રહે છે. સર્વ પ્રકારે ચાંદી, સોનું, ધન, ધાન્ય, મણિ, મોતી, શંખ, મૂગાથી યાવજ્જીવન અપ્રતિવિરત રહે છે. યાવજ્જીવને માટે હિનાધિક તોલમાપ, સર્વ આરંભ – સમારંભ, સર્વ કાર્યો કરવા – કરાવવા, પચન – પાચન, કૂટવું – પીસવું, તર્જન – તાડન, વધ – બંધ, પરિક્લેશ યાવત્‌ તેવા પ્રકારના સાવદ્ય અને મિથ્યાત્વ વર્ધક બીજા જીવોને પ્રાણોનો પરિતાપ પહોંચાડનાર કર્મ કહે છે. આ સર્વે પાપ કાર્યોથી અપ્રતિવિરત અર્થાત્‌ જોડાયેલો રહે છે. જેમ કોઈ પુરુષ કલમ, મસુર, તલ, મગ, અડદ, વાલ, કળથી, ચોળા, તુવેર, કાળા ચણા, જુવાર અને તે પ્રકારના બીજા ધાન્યોને જીવનરક્ષાના ભાવ સિવાય ક્રૂરતાપૂર્વક ઉપમર્દન કરતો મિથ્યાદંડ પ્રયોગ કરે છે. તે જ રીતે કોઈ પુરુષ વિશેષ તીતર, વટેરા, લાવા, કબૂતર, કપિંજલ, મૃગ, ભેંસ, સુવર, મગર, ગોધા, કાચબો અને સર્પ વગેરે નિરપરાધ જીવોને ક્રૂરતાપૂર્વક મિથ્યાદંડનો પ્રયોગ કરે છે. એટલે કે નિર્દયતાપૂર્વક ઘાત કરે છે. વળી જે તેની બાહ્ય પર્ષદા છે. જેમ કે – દાસ, કડી, વેતન થકી કામ કરનાર, ભાગીદાર, કર્મકર, ભોગપુરુષ આદિ દ્વારા થયેલા નાના અપરાધનો પણ પોતે જ મોટો દંડ કરે છે. આને દંડો, આને મુંડો, આની તર્જના કરો – તાડન કરો, આને હાથમાં, પગમાં, ગળામાં બધે બેડી નાખો. એના બંને પગમાં સાંકળ બાંધી અને પગ વાળી દો, ના હાથ કાપો, પગ કાપો, નખ છેદો, હાથ છેદો, માથું ઉડાવી દો, મોઢું ભાંગી નાંખો, પુરુષ ચિહ્ન કાપી દો, હૃદય ચીરી નાંખો. એ જ પ્રમાણે આંખ – દાંત – મોઢું જીભ ઉખાડી દો, આને દોરડાથી બાંધીને ઝાડ ઉપર લટકાવો, બાંધીને જમીન ઉપર ઘસેડો, દહીંની જેમ મંથન કરો, શૂળીએ ચડાવો, ત્રિશૂલથી ભેદો, શસ્ત્રોથી છિન્ન – ભિન્ન કરો, ભેદાયેલા શરીર ઉપર ક્ષાર નાખો. તેના ઘામાં ઘાસ ખોસો. તેને સિંહ, વૃષભ, સાંઢની પૂંછડીએ બાંધો, દાવાગ્નિમાં બાળી દો, ટૂકડા કરીને કાગડાને પધરાવી દો, ખાવા – પીવાનું બંધ કરી દો. જાવજ્જીવ બંધનમાં રાખો, અન્ય કોઈપણ પ્રકારના કમોતથી મારો. તે મિથ્યાદૃષ્ટિની જે અભ્યંતર પર્ષદા છે, જેમ કે માતા, પિતા, ભાઈ, બહેન, ભાર્યા, પુત્રી, પુત્રવધૂ વગેરે તેમાંના કોઈ થોડો પણ અપરાધ કરે તો પોતે જ ભારે દંડ આપે છે – જેમ કે ઠંડા પાણીમાં ડૂબાડે, ગરમ પાણી શરીર ઉપર રેડે, આગથી તેઓના શરીરને બાળે, જોતાવેંત નેત્ર આદિના દોરડાથી ચાબૂકથી છીવાડાથી, જાડી વેલથી મારી મારીને બંને પડખાના ચામડા ઉખેડી નાંખે, દંડ, મૂંડી, પથ્થર, ખપ્પરથી તેમના શરીરને કૂટે – પીસે. આવા પ્રકારના પુરુષવર્ગ સાથે રહેવાવાળા મનુષ્ય દુઃખી રહે છે. દૂર રહે તો પ્રસન્ન રહે છે. આ પ્રકારનો પુરુષ વર્ગ હંમેશા ડંડો રાખે છે અને કોઈનો થોડો પણ અપરાધ થાય તો અધિકાધિક દંડ દેવાનો વિચાર કરે છે. દંડને આગળ રાખીને જ વાત કરે છે. આવો પુરુષ આલોક અને પરલોક બંનેમાં પોતાનું અહિત કરે છે. આવા લોકો બીજાને દુઃખી કરે છે. શોક સંતપ્ત કરે છે, ઝુરાવે છે, સતાવે છે, પીડા આપે છે, પીટે છે, પરિતાપ પહોંચાડે છે. આ રીતે વધ, બંધ, ક્લેશાદિ પહોંચાડવામાં જોડાયેલા રહે છે. આ જ પ્રકારે તે સ્ત્રી સંબંધી કામભોગોમાં મૂર્ચ્છિત, ગૃદ્ધ, આસક્ત અને પંચેન્દ્રિયોના વિષયમાં ડૂબેલો રહે છે. એ રીતે ચાર, પાંચ, છ યાવત્‌ દશ વર્ષ કે તેથી ઓછો વધારે કાળ કામભોગ ભોગવીને વૈર ભાવોના બધા સ્થાનો સેવી ઘણા અશુભ કર્મો એકઠા કરીને, જેવી રીતે લોઢા કે પથ્થરનો ગોળો પાણીમાં ફેંકતા જળતલનું અતિક્રમણ કરીને નીચે તળિયે પહોંચી જાય તે રીતે આ પ્રકારનો પુરુષવર્ગ વજ્ર જેવા ઘણા પાપક્લેશ, કાદવ, વૈર, દંભ, માયા પ્રપંચ, આશાતના, અયશ, અપ્રીતિવાળો થઈને પ્રાયઃ ત્રસપ્રાણીનો ઘાત કરતો મૃત્યુ પામી ભૂમિતળનું અતિક્રમણ કરી નીચે નરકભૂમિમાં સ્થાન પામે છે. તે નરક અંદરથી ગોળ અને બહારથી ચોરસ છે. નીચે છરા – અસ્તરાના આકારવાળી છે. નિત્ય ઘોર અંધકારથી વ્યાપી છે. ચંદ્ર – સૂર્ય – ગ્રહ – નક્ષત્રાદિ જ્યોતિષ્કની પ્રભાથી રહિત છે. તે નરકોની ભૂમિ ચરબી, માંસ, લોહી, પરુના સમૂહ જેવા કીચડથી લેપાયેલી છે. મળમૂત્રાદિ અશુદ્ધિ પદાર્થોથી ભરેલી છે અને પરમ દુર્ગંધમય છે. કાળી કે કપોત વર્ણવાળી, અગ્નિના વર્ણની આભાવાળી છે, કર્કશ સ્પર્શવાળી હોવાથી અસહ્ય છે. અશુભ હોવાથી ત્યાં અશુભ વેદના હોય છે. નિદ્રા લઈ શકતા નથી. તે નારકી જીવો, તે નરકમાં અશુભ વેદનાનો પ્રતિસમય અનુભવ કરતા વિચરે છે. જેવી રીતે પર્વતના અગ્રભાગે ઉત્પન્ન થયેલ વૃક્ષ, મૂળ ભાગ કપાવથી ઉપરનો ભાગ ભારે થતા જ્યાં નીચું સ્થાન છે, જ્યાં દુર્ગમ પ્રવેશ છે કે વિષમ સ્થળ છે, ત્યાં જ પડે છે. તે જ રીતે ઉપર કહ્યા મુજબના મિથ્યાત્વી, ઘોર પાપી પુરુષ વર્ગ એક ગર્ભમાંથી બીજા ગર્ભમાં, એક જન્મમાંથી બીજા જન્મમાં, એક મરણમાંથી બીજા મરણમાં, એક દુઃખમાંથી બીજા દુઃખમાં પડે છે. તે દક્ષિણ દિશાવર્તી ઘોર નરકમાં જાય છે. તે કૃષ્ણપાક્ષિક નારકી ભાવિમાં દુર્બલ બોધિ થાય છે. આ પ્રકારનો જીવ અક્રિયાવાદી છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] suyam me ausam! Tenam bhagavaya evamakkhatam–iha khalu therehim bhagavamtehim ekkarasa uvasagapadimao pannattao. Kayara khalu tao therehim bhagavamtehim ekkarasa uvasagapadimao pannattao? Imao khalu tao therehim bhagavamtehim ekkarasa uvasagapadimao pannattao, tam jaha– Akiriyavadi yavi bhavati–nahiyavadi nahiyapanne nahiyadiththi, no sammavadi, no nitiyavadi, nasamti-paralogavadi, natthi ihaloe natthi paraloe natthi mata natthi pita natthi arahamta natthi chakkavatti natthi baladeva natthi vasudeva natthi sukkada-dukkadanam phalavittiviseso, no suchinna kamma suchinnaphala bhavamti, no duchinna kamma duchinnaphala bhavamti, aphale kallanapavae, no pachchayamti jiva, natthi nirayadi hva natthi siddhi. Se evamvadi evampanne evamditthi evamchhamdaragamabhinivitthe yavi bhavati. Se ya bhavati mahichchhe maharambhe mahapariggahe ahammie ahammanue ahammasevi ahammitthe adhammakkhai adhammaragi adhammapaloi adhammajivi adhammapalajjane adhammasilasamudachare, adhammenam cheva vittim kappemane viharai, hana chhimda bhimda vekattae lohiyapani pavo chamdo ruddo khuddo sahassio ukkamchana-vamchana-maya-niadi-kavada-kuda-sati-sampayogabahule dussile duparichae duranunee duvvae duppadiyanamde nissile niggune nimmere nipachchakkhanaposahovavase asahu savvao panaivayao appadivirae javajjivae,.. .. Evam java savvao kohao savvao manao savvao mayao savvao lobhao savvao pejjao dosao kalahao abbhakkhanao, pesunna-paraparivadao aratirati-mayamosao michchhadamsanasallao apadivirae javajjivae, savvao nhanummaddana-abbhamgana-vannaga vilevana-sadda-pharisa-rasa-ruva-gamdha-mallalamkarao apadivirae javajjivae, savvao sagada-raha-jana-jugga-gilli-thilli-siya-samdamaniya-sayanasana-jana-vahana-bhoyana-pavitthara-vidhio apadivirae javajjivae,.. .. Savvao asa-hatthi-go-mahisa-gavelaya-dasi-dasa-kammakaraporusao apadivirae javajjivae, savvao kaya-vikkaya-masaddhamasa-ruva-gasamvavaharao apadivirae javajjivae, hiranna-suvanna-dhana-dhanna-mani-mottiya-samkha-silappavalao apadivirae javajjivae, savvao kudatula-kudamanao apadivirae javajjivae, savvao arambha-samarambhao apadivirae java-jjivae, savvao karana-karavanao apadivirae javajjivae, savvao payana-payavanao apadivirae javajjivae, savvao kuttana-pittana-tajjana-talana-vaha-bamdha-parikilesao apa-divirae javajjivae, jeyavanne tahappagara savajja abodhia kammamta parapanaparitavanakada kajjamti (tato vi a nam apadivirae javajjivae,) Se jahanamae kei purise kala-masura-tila-mugga-masa-nipphava-kulattha-alisamdaga-saina-palimamtha emadiehim ayate kure michchhadamdam paumjai, evameva tahappagare purisajjate tittira-vatta-lavaya-kapota-kapimjala-miya-mahisa-varaha-gaha-godha-kumma-siri-savadiehim ayate kure michchhadamdam paumjai. Javi ya se bahiriya parisa bhavati, tam jaha–daseti va peseti va bhataeti va bhailleti va kammaraeti va bhogapuriseti va, tesimpi ya nam annayaragamsi ahalaghuyamsi avaradhamsi sayameva garuyam damdam vatteti, tam jaha– Imam damdeha, imam mumdeha, imam vajjheha imam taleha, imam amdubamdhanam kareha, imam niyalabamdhanam kareha, imam hadibamdhanam kareha, imam charagabamdhanam kareha, imam niyalajuyala-samkodiyamo-ditam kareha, imam hatthachchhinnam kareha, imam payachchhinnam kareha, imam kannachchhinnam kareha, imam nakkachchhinnam kareha, imam otthachchhinnam kareha, imam sisachchhinnam kareha, imam mukhachchhinnam kareha, imam majjhachchhinnam kareha, imam veyachchhinnam kareha, imam hiyauppadiyam kareha, evam nayana-dasana-vasana-jibbhuppadiyam kareha, imam olambitam kareha, imam ullambitam kareha, imam ghamsasiyam kareha, imam gholitayam kareha, imam sulaitayam kareha, imam sulabhinnam kareha, imam kharavattiyam kareha, imam dabbhavattiyam kareha, imam sihapuchchhitayam kareha, imam vasabhapuchchhitayam kareha, imam kadaggidaddhayam kareha, imam kakinimamsakhavitatam kareha, imam bhattapananiruddhayam kareha, imam javajjivabamdhanam kareha, imam annatarenam asubhenam kumarenam mareha. Javi ya se abbhimtariya parisa bhavati, tam jaha– matati va pitati va bhayati va bhaginiti va bhajjati va dhuyati va sunhati va, tesim pi ya nam annayaramsi ahalahusagamsi avarahamsi sayameva garuyam damdam vatteti, tam jaha– Sitodagamsi kayam obolitta bhavati, usinodagaviyadena kayam osimchitta bhavati, agani-kaenam kayam odahitta bhavati, jottena va vettena va nettena va kasena va chhivae va latae va pasaim uddalitta bhavati, damdena va atthina va mutthina va leluna va kavalena va kayam aodetta bhavati. Tahappagare purisajjate samvasamane dumana bhavamti, tahappagare purisajjate vippavasamane sumana bhavamti, tahappagare purisajjate damdamasi damdagarue damdapurakkhade ahite assim loyamsi, ahite paramsi loyamsi. Se dukkheti se soyati evam jureti tippeti pitteti paritappati. Se dukkhana-soyana-jurana-tippana-pittana-paritappana-vaha-bamdha-parikilesao appadivirate bhavati. Evameva se itthikamabhogehim muchchhite giddhe gadhite ajjhovavanne java vasaim chaupamchamaim chhaddasamani va appataro va bhujjataro va kalam bhumjitta bhogabhogaim, pasavitta verayatanaim, samchinitta bahuim kuraim kammaim osannam sambharakadena kammuna– Se jahanamae ayagoleti va selagoleti va udayamsi pakkhitte samane udagatalamativatitta ahe dharanitalapatitthane bhavati, evameva tahappagare purisajjate vajjabahule dhutabahule pamkabahule verabahule dambha-niyadi-saibahule ayasabahule appattiyabahule ussannam tasapanaghati kalamase kalam kichcha dharanitalamativatitta ahe naragatalapatitthane bhavati. Te nam naraga amto vatta bahim chaurasamsa ahe khurappasamthanasamthiya nichchamdhakaratamasa vavagaya-gaha-chamda-sura-nakkhatta-joisapaha meda-vasa-mamsa-ruhira-puyapadala-chikkhillalittanulevatala asui visa paramadubbhigamdha kau aganivannabha kakkhadaphasa durahiyasa asubha naraga. Asubha narayassa vedanao. No cheva nam naraesu neraiya niddayamti va payalayamti va sutim va ratim va dhitim va matim va uvalabhamti. Te nam tattha ujjalam viulam pagadham kakkasam kaduyam chamdam rukkham duggam tivvam durahiyasam naraesu neraiya nirayaveyanam pachchanubhavamana viharamti. Se jahanamae rukkhe siya pavvatagge jate mulachchhinne agge gurue jato ninnam jato duggam jato visamam tato pavadati, evameva tahappagare purisajjate gabbhato gabbham jammato jammam marato maram dukkhato dukkham dahinagamie neraie kinhapakkhite agamessanam dullabhabodhite yavi bhavati. Se tam akiriyavadi.
Sutra Meaning Transliteration : Varnana samdarbha: Je atma shramanapanana palana mate asamartha hoya teva atma shramanapananum lakshya rakhi tena upasaka bane chhe. Tene shramanopasaka kahe chhe. Tumkamam teo upasaka tarike olakhaya chhe. Ava upasakane atma sadhana mate 11 pratima arthat vishishta prakarani ‘pratijnyanum aradhana’ janavela chhe, tenum ahim varnana chhe. Anuvada: He ayushyaman ! Te nirvana prapta bhagavamtana svamukhethi mem evum sambhalela chhe ke – a jina pravachanamam sthavira bhagavamtoe nishchayathi 11 upasaka pratimao kahi chhe. Sthavira bhagavamtoe nishchayathi kai 11 – upasaka pratimao kaheli chhe\? Sthavira bhagavamtoe kaheli 11 – upasaka pratimao a pramane kahelachhe – 1. Darshana, 2. Vrata, 3. Samayika, 4. Paushadha, 5. Divase brahmacharya, 6.Divasa – ratri brahmacharya, 7. Suchita parityaga, 8. Arambha parityaga, 9. Preshya parityaga, 10.. Udishtabhakta parityaga ane 11. Shramana bhuta. Pratima etale vishishta pratijnya. Je akriyavadi chhe ane jivadi padarthona astitvano apalapa kare chhe, te nastikavadi chhe. Nastikabuddhi chhe, nastika drishti chhe, je samyakavadi nathi, nityavadi nathi – kshanikavadi chhe. Je paralokavadi nathi. Je kahe chhe ke – aloka nathi, paraloka nathi, mata nathi, pita nathi, arihamta nathi, chakravarti nathi, baladeva nathi, vasudeva nathi, naraka nathi, naraki nathi, sukrita ane dushkrita karmona phalavritti vishesha nathi, samyak rite acharela shubhakarma phala deta nathi, kutsita rite acharela karma ashubha phala deta nathi. Kalyana karma ane papakarma phala rahita chhe. Jiva paralokamam jaine utpanna thato nathi. Naraka adi chara gativalo nathi. Siddhi nathi. Je a pramane kahe chhe, avi buddhivalo chhe, avi drashtivalo chhe, avi ichchha ane raga ke kadagrahathi yukta chhe, te mithyadrishti jiva chhe. Avo mithyadrishti jiva mahaichchhavalo, maharambhi, maha parigrahi chhe. Dharmika, adharmanugami, adharmasevi, adharma khyativalo, adharmanuragi, adharmadrishta, adharmajivi, adharmanurakta, adharmika shilavalo, adharmika acharanavalo, adharmathi ja ajivika karata vichare chhe. Te mithyadrishti nastika ajivika mate bijane kahe chhe – Jivone maro, tena amgone chhedo, mathum – peta vagere bhedo, kapo, tena potana hatha lohithi kharadayela chhe. Te chamda, raudra ane kshudra hoya chhe. Vina vicharye karya kare chhe, sahasika hoya chhe, lokoni rishvata le chhe. Chhetarapimdi, maya, chhala, kuda, kapata ane mayajala rachavamam kushala hoya chhe Te duhshila, dushtajanono parichita, dushcharitra, darunasvabhavi, dushtavrati, dushtakrita karavamam anamdita hoya chhe. Shilarahita, gunarahita, pratyakhyana paushadhopavasa na karanaro ane asadhu hoya chhe. Te yavajjivane mate sarva prakarana pranatipatathi aprativirata rahe chhe. Arthat himsaka rahe chhe. E ja pramane sarva prakare mrishavada, adattadana, maithuna, parigrahano pana tyaga karato nathi. Sarva prakare krodha, mana, maya, lobha, raga, dvesha, kalaha, ala, chugali, nimda, rati – arati, mayamrishavada ane mithyadarshana shalyathi yavajjivana avirata rahe chhe. Arthat a adhare papasthananum sevana karato rahe chhe. Te mithyadrishti sarva prakare snana, mardana, vilepana, shabda – sparsha – rasa – rupa – gamdha, mala, alamkarothi yavajjivana aprativirata rahe chhe. Shakata, ratha, yana, yugya, gilli, thilli, shibika, syamdamanika, shayana, asana, yana, vahana, bhojana, grihasambamdhi vastra patra adithi yavajjivana aprativirata rahe chhe. Sarva ashva, hathi, gaya, bhemsa, bakara, bheda, dasa – dasi, nokara purushathi yavajjivana jodayelo rahe chhe. Sarva prakare chamdi, sonum, dhana, dhanya, mani, moti, shamkha, mugathi yavajjivana aprativirata rahe chhe. Yavajjivane mate hinadhika tolamapa, sarva arambha – samarambha, sarva karyo karava – karavava, pachana – pachana, kutavum – pisavum, tarjana – tadana, vadha – bamdha, pariklesha yavat teva prakarana savadya ane mithyatva vardhaka bija jivone pranono paritapa pahomchadanara karma kahe chhe. A sarve papa karyothi aprativirata arthat jodayelo rahe chhe. Jema koi purusha kalama, masura, tala, maga, adada, vala, kalathi, chola, tuvera, kala chana, juvara ane te prakarana bija dhanyone jivanarakshana bhava sivaya kruratapurvaka upamardana karato mithyadamda prayoga kare chhe. Te ja rite koi purusha vishesha titara, vatera, lava, kabutara, kapimjala, mriga, bhemsa, suvara, magara, godha, kachabo ane sarpa vagere niraparadha jivone kruratapurvaka mithyadamdano prayoga kare chhe. Etale ke nirdayatapurvaka ghata kare chhe. Vali je teni bahya parshada chhe. Jema ke – dasa, kadi, vetana thaki kama karanara, bhagidara, karmakara, bhogapurusha adi dvara thayela nana aparadhano pana pote ja moto damda kare chhe. Ane damdo, ane mumdo, ani tarjana karo – tadana karo, ane hathamam, pagamam, galamam badhe bedi nakho. Ena bamne pagamam samkala bamdhi ane paga vali do, na hatha kapo, paga kapo, nakha chhedo, hatha chhedo, mathum udavi do, modhum bhamgi namkho, purusha chihna kapi do, hridaya chiri namkho. E ja pramane amkha – damta – modhum jibha ukhadi do, ane doradathi bamdhine jhada upara latakavo, bamdhine jamina upara ghasedo, dahimni jema mamthana karo, shulie chadavo, trishulathi bhedo, shastrothi chhinna – bhinna karo, Bhedayela sharira upara kshara nakho. Tena ghamam ghasa khoso. Tene simha, vrishabha, samdhani pumchhadie bamdho, davagnimam bali do, tukada karine kagadane padharavi do, khava – pivanum bamdha kari do. Javajjiva bamdhanamam rakho, anya koipana prakarana kamotathi maro. Te mithyadrishtini je abhyamtara parshada chhe, jema ke mata, pita, bhai, bahena, bharya, putri, putravadhu vagere temamna koi thodo pana aparadha kare to pote ja bhare damda ape chhe – Jema ke thamda panimam dubade, garama pani sharira upara rede, agathi teona sharirane bale, jotavemta netra adina doradathi chabukathi chhivadathi, jadi velathi mari marine bamne padakhana chamada ukhedi namkhe, damda, mumdi, paththara, khapparathi temana sharirane kute – pise. Ava prakarana purushavarga sathe rahevavala manushya duhkhi rahe chhe. Dura rahe to prasanna rahe chhe. A prakarano purusha varga hammesha damdo rakhe chhe ane koino thodo pana aparadha thaya to adhikadhika damda devano vichara kare chhe. Damdane agala rakhine ja vata kare chhe. Avo purusha aloka ane paraloka bamnemam potanum ahita kare chhe. Ava loko bijane duhkhi kare chhe. Shoka samtapta kare chhe, jhurave chhe, satave chhe, pida ape chhe, pite chhe, paritapa pahomchade chhe. A rite vadha, bamdha, kleshadi pahomchadavamam jodayela rahe chhe. A ja prakare te stri sambamdhi kamabhogomam murchchhita, griddha, asakta ane pamchendriyona vishayamam dubelo rahe chhe. E rite chara, pamcha, chha yavat dasha varsha ke tethi ochho vadhare kala kamabhoga bhogavine vaira bhavona badha sthano sevi ghana ashubha karmo ekatha karine, jevi rite lodha ke paththarano golo panimam phemkata jalatalanum atikramana karine niche taliye pahomchi jaya te rite a prakarano purushavarga vajra jeva ghana papaklesha, kadava, vaira, dambha, maya prapamcha, ashatana, ayasha, apritivalo thaine prayah trasapranino ghata karato mrityu pami bhumitalanum atikramana kari niche narakabhumimam sthana pame chhe. Te naraka amdarathi gola ane baharathi chorasa chhe. Niche chhara – astarana akaravali chhe. Nitya ghora amdhakarathi vyapi chhe. Chamdra – surya – graha – nakshatradi jyotishkani prabhathi rahita chhe. Te narakoni bhumi charabi, mamsa, lohi, paruna samuha jeva kichadathi lepayeli chhe. Malamutradi ashuddhi padarthothi bhareli chhe ane parama durgamdhamaya chhe. Kali ke kapota varnavali, agnina varnani abhavali chhe, karkasha sparshavali hovathi asahya chhe. Ashubha hovathi tyam ashubha vedana hoya chhe. Nidra lai shakata nathi. Te naraki jivo, te narakamam ashubha vedanano pratisamaya anubhava karata vichare chhe. Jevi rite parvatana agrabhage utpanna thayela vriksha, mula bhaga kapavathi uparano bhaga bhare thata jyam nichum sthana chhe, jyam durgama pravesha chhe ke vishama sthala chhe, tyam ja pade chhe. Te ja rite upara kahya mujabana mithyatvi, ghora papi purusha varga eka garbhamamthi bija garbhamam, eka janmamamthi bija janmamam, eka maranamamthi bija maranamam, eka duhkhamamthi bija duhkhamam pade chhe. Te dakshina dishavarti ghora narakamam jaya chhe. Te krishnapakshika naraki bhavimam durbala bodhi thaya chhe. A prakarano jiva akriyavadi chhe.