Sutra Navigation: Jambudwippragnapati ( જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર )
Search Details
| Mool File Details |
|
Anuvad File Details |
|
| Sr No : | 1107690 | ||
| Scripture Name( English ): | Jambudwippragnapati | Translated Scripture Name : | જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર |
| Mool Language : | Ardha-Magadhi | Translated Language : | Gujarati |
| Chapter : |
वक्षस्कार ३ भरतचक्री |
Translated Chapter : |
વક્ષસ્કાર ૩ ભરતચક્રી |
| Section : | Translated Section : | ||
| Sutra Number : | 90 | Category : | Upang-07 |
| Gatha or Sutra : | Sutra | Sutra Anuyog : | |
| Author : | Deepratnasagar | Original Author : | Gandhar |
| Century : | Sect : | Svetambara1 | |
| Source : | |||
| Mool Sutra : | [सूत्र] तए णं तस्स भरहस्स रन्नो सत्तरत्तंसि परिणममाणंसि इमेयारूवे अज्झत्थिए चिंतिए पत्थिए मनोगए संकप्पे समुप्पज्जित्था–केस णं भो! अपत्थियपत्थए दुरंतपंतलक्खणे हीनपुण्णचाउद्दसे हिरिसिरि परिवज्जिए जे णं ममं इमाए एयारूवाए दिव्वाए देवड्ढीए दिव्वाए देवजुईए दिव्वेणं देवानुभावेणं लद्धाए पत्ताए अभिसमन्नागयाए उप्पिं विजयखंधावारस्स जुगमुसलमुट्ठिप्पमाणमेत्ताहिं धाराहिं ओघमेघं सत्तरत्तं वासं वासइ। तए णं तस्स भरहस्स रन्नो इमेयारूवं अज्झत्थियं चिंतियं पत्थियं मनोगयं संकप्पं समुप्पन्नं जाणित्ता सोलस देवसहस्सा सन्नज्झिउं पवत्ता यावि होत्था। तए णं ते देवा सन्नद्धबद्धवम्मियकवया उप्पीलियसरासणपट्टिया पिणद्ध गेवेज्ज बद्ध-आविद्धविमलवरचिंधपट्टा गहियाउहप्पहरणा जेणेव ते मेहमुहा नागकुमारा देवा तेणेव उवागच्छंति, उवागच्छित्ता मेहमुहे नागकुमारे देवे एवं वयासी– हं भो! मेहमुहा नागकुमारा देवा! अपत्थियपत्थगा दुरंतपंतलक्खणा हीनपुण्णचाउद्दसा हिरिसिरिपरिवज्जिया किण्णं तुब्भे ण याणह भरहं रायं चाउरंतचक्कवट्टिं महिड्ढीयं महज्जुईयं महाबलं महायसं महासोक्खं महानुभागं नो खलु एस सक्को केणइ देवेन वा दानवेण वा किन्नरेण वा किंपुरिसेण वा महोरगेण वा गंधव्वेण वा सत्थप्पओगेण वा अग्गिप्पओगेण वा मंतप्पओगेण वा उद्दवित्तए वा पडिसेहित्तए वा, तहावि णं तुब्भे भरहस्स रन्नो विजयखंधावारस्स उप्पिं जुगमुसल-मुट्ठिप्पमाणमेत्ताहिं धाराहिं ओघमेघं सत्तरत्तं वासं वासह, तं एवमवि गते, इत्तो खिप्पामेव अवक्कमह अहव णं अज्ज पासह चित्तं जीवलोगं। तए णं ते मेहमुहा नागकुमारा देवा तेहिं देवेहिं एवं वुत्ता समाणा भीया तत्था बहिया उव्विग्गा संजायभया मेहानीकं पडिसाहरंति, पडिसाहरित्ता जेणेव आवाडचिलाया तेणेव उवागच्छंति, उवागच्छित्ता आवाडचिलाए एवं वयासी– एस णं देवानुप्पिया! भरहे राया महिड्ढीए महज्जुईए महाबले महायसे महासोक्खे महानुभागे नो खलु एस सक्को केणइ देवेण वा दानवेण वा किन्नरेण वा किंपुरिसेण वा महोरगेण वा गंधव्वेण वा सत्थप्पओगेण वा अग्गिप्पओगेण वा मंतप्पओगेण वा उद्दवित्तए वा पडिसेहित्तए वा, तहावि य णं अम्हेहिं देवानुप्पिया! तुब्भं पियट्ठयाए भरहस्स रन्नो उवसग्गे कए, तं गच्छह णं तुब्भे देवानुप्पिया! ण्हाया कयबलिकम्मा कयकोउय मंगल पायच्छित्ता उल्लपडसाडगा ओचूलगणियत्था अग्गाइं वराइं रयणाइं गहाय पंजलिउडा पायवडिया भरहं रायाणं सरणं उवेह, पणिवइयवच्छला खलु उत्तमपुरिसा नत्थि भे भरहस्स रन्नो अंतियाओ भयमिति-कट्टु, एवं वदित्ता जामेव दिसिं पाउब्भूया तामेव दिसिं पडिगया। तए णं ते आवाडचिलाया मेहमुहेहिं नागकुमारेहिं देवेहिं एवं वुत्ता समाणा उट्ठाए उट्ठेंति, उट्ठेत्ता ण्हाया कयबलिकम्मा कयकोउय मंगल पायच्छित्ता उल्लपडसाडगा ओचूलगणियत्था अग्गाइं वराइं रयणाइं गहाय जेणेव भरहे राया तेणेव उवागच्छंति, उवागच्छित्ता करयलपरिग्गहियं सिरसावत्तं मत्थए अंजलिं कट्टु भरहं रायं जएणं विजएणं वद्धावेंति, वद्धावेत्ता अग्गाइं वराइं रयणाइं उवनेंति उवनेत्ता एवं वयासी– | ||
| Sutra Meaning : | સૂત્ર– ૯૦. ત્યારે તે ભરતરાજાને સાત અહોરાત્ર પરિપૂર્ણ થતા આ આવા સ્વરૂપનો અભ્યર્થિત, ચિંતિત, પ્રાર્થિત મનોગત સંકલ્પ ઉત્પન્ન થયો – અરે ! આ કોણ અપ્રાર્થિત પ્રાર્થક, દુરંત – પ્રાંત લક્ષણ યાવત્ હ્રી – શ્રી પરિવર્જિત છે, જે મને આ આવા સ્વરૂપનો ઉપદ્રવ કરતા યાવત્ અભિસમન્વાગત થઈ વિજય છાવણી ઉપર યુગ મુશલમુષ્ટિપ્રમાણ યાવત્ વર્ષાને વરસાવે છે. ત્યારે તે ભરત રાજાને આ આવા સ્વરૂપનો અભ્યર્થિત, ચિંતિત, પ્રાર્થિત, મનોગત સંકલ્પ સમુત્પન્ન થયો જાણીને ૧૬,૦૦૦ દેવો યુદ્ધ કરવાને પ્રવૃત્ત થયા. ત્યારે તે દેવો સન્નદ્ધબદ્ધ વર્મિતક વચવાળા થઈ યાવત્ આયુધ – પ્રહરણ લઈને જ્યાં મેઘમુખ નાગકુમાર દેવો હતા ત્યાં આવે છે, આવીને મેઘમુખ નાગકુમાર દેવોને આ પ્રમાણે કહ્યું – ઓ મેઘમુખ નાગકુમાર દેવો ! અપ્રાર્થિત પ્રાર્થક યાવત્ હ્રી – શ્રી પરિવર્જિત શું તમે જાણતા નથી કે ચાતુરંત ચક્રવર્તી ભરત રાજા જે મહર્દ્ધિક છે, યાવત્ તેને ઉપદ્રવ કરવા કે રોકવા કોઈ સમર્થ નથી, તો પણ તમે ભરત રાજાની વિજય છાવણી ઉપર યુગ મુશલમુષ્ટિ પ્રમાણ માત્ર ધારાથી ઓઘમેઘ સાત અહોરાત્રથી વર્ષા કરી રહ્યા છો. તમે અહીંથી જલદીથી ચાલ્યા જાઓ અથવા આ જીવનથી આગળનું જીવન જોવાને તૈયાર થઈ જાઓ. ત્યારે તે મેઘમુખ નાગકુમાર દેવો તે દેવોને આમ કહેતા સાંભળી ડર્યા, ત્રાસ પામ્યા, વ્યથિત થયા, ઉદ્વિગ્ન થયા, ભયભીત થઈને મેઘસૈન્યનું પ્રતિસંહરણ કર્યું, કરીને જ્યાં આપાતકિરાત હતા ત્યાં આવે છે. આવીને આપાતકિરાતોને આમ કહે છે – દેવાનુપ્રિયો! આ ભરતરાજા મહર્દ્ધિક યાવત્ નિશ્ચે કોઈ દેવ વડે યાવત્ અગ્નિપ્રયોગથી કે યાવત્ ઉપદ્રવ કરવા કે રોકવા સમર્થ નથી, તો પણ દેવાનુપ્રિયો! અમે તમારા પ્રિયને માટે ભરતરાજાને ઉપસર્ગ કર્યો. તો તમે સ્નાન કરી, બલિકર્મ કરી, કૌતુક – મંગલ – પ્રાયશ્ચિત્ત કરી, ભીનું પટ્ટશાટક ધારણ કરી, વસ્ત્ર નીચે બટકતા કિનારા સંભાળીને, શ્રેષ્ઠ પ્રધાન રત્નો લઈ, અંજલિ જોડી, પગે પડી ભરત રાજાનું શરણુ લો. ઉત્તમ પુરુષો પ્રણિપતિત વત્સલ હોય છે. આપને ભરતરાજા તરફથી કોઈ ભય રાખવાની જરૂર નથી. એ પ્રમાણે જે દિશાથી પ્રગટ થયેલા, તે જ દિશામાં પાછા ગયા. ત્યારે તે આપાતકિરાતો મેઘમુઘ નાગકુમાર દેવો વડે એમ કહેવાતા ઉત્થાન વડે ઉઠે છે, ઉઠીને સ્નાન કરી, બલિકર્મ કરી, કૌતુક – મંગલ – પ્રાયશ્ચિત્ત કરી, ભીનું વસ્ત્ર ધારણ કરી ઇત્યાદિ વડે ભરત રાજા હતો ત્યાં આવ્યા. આવીને બે હાથ જોડી યાવત્ મસ્તકે અંજલિ કરી ભરત રાજાને જય – વિજય વડે વધાવે છે, વધાવીને શ્રેષ્ઠ પ્રધાન રત્નોનું ભેટણું કરી આમ કહ્યું – સૂત્ર– ૯૧. સંપત્તિધર ! ગુણધર ! જયધર ! હ્રી – શ્રી – ધી – કીર્તિના ધારક નરેન્દ્ર ! રાજોચિત હજાર લક્ષણોથી સંપન્ન ! આ રાજ્યને ચિરકાળ ધારણ કરો. સૂત્ર– ૯૨. અશ્વપતિ, ગજપતિ, નરપતિ, નવનિધિપતિ, ભરતક્ષેત્રના પ્રથમ અધિપતિ, ૩૨,૦૦૦ જનપદના સ્વામી! ઘણું જીવો. સૂત્ર– ૯૩. પ્રથમ નરેશ્વર, ઇશ્વર, ૬૪,૦૦૦ નારીઓના હૃદયેશ્વર, લાખો દેવોના સ્વામી, ચૌદ રત્નોના સ્વામી, યશસ્વી! – સૂત્ર– ૯૪. આપે સમુદ્ર અને ગિરિપર્યન્ત ઉત્તર – દક્ષિણ સમગ્ર ભરતક્ષેત્રને જીતી લીધું છે, અમે આપના દેશમાં વસીએ છીએ. સૂત્ર– ૯૫. અહો ! આપ દેવાનુપ્રિયની ઋદ્ધિ, દ્યુતિ, બળ, વીર્ય, પુરુષકાર પરાક્રમ છે, આપને આ દિવ્ય દેવદ્યુતિ, દિવ્ય દેવાનુભાવ, લબ્ધ – પ્રાપ્ત – અભિસમન્વાગત થયા છે. અમે આપની ઋદ્ધિ યાવત્ અભિસમન્વાગત થઈ છે, તે સાક્ષાત જોયેલ છે, હે દેવાનુપ્રિય! અમને ક્ષમા કરો. અમે આપની ક્ષમા માંગીએ છીએ. હે દેવાનુપ્રિય! આપ ક્ષમા કરવાને યોગ્ય છો. અમે ભવિષ્યમાં ફરી કદી આવું નહીં કરીએ, એમ કહી હાથ જોડી, પગે પડી ભરતરાજાનું શરણુ લીધું. ત્યારપછી તે ભરતરાજા તે આપાતકિરાતોના પ્રધાન શ્રેષ્ઠ રત્નોને સ્વીકારે છે, સ્વીકારીને આપાતકિરાતોને આ પ્રમાણે કહે છે – જાઓ, તમને મેં મારી બાહુની છાયામાં સ્વીકાર કર્યા છે. તમે નિર્ભય અને નિરુદ્વેગ થઈ સુખેસુખે રહો. હવે તમને કોઈ ભય નથી. એમ કહી સત્કાર અને સન્માન કર્યું, સત્કારી – સન્માનીને વિદાય આપી. ત્યારપછી તે ભરતરાજા સુષેણ સેનાપતિને બોલાવે છે, બોલાવીને આમ કહ્યું – ઓ દેવાનુપ્રિય ! તું જા, સિંધુ મહાનદીના બીજા પશ્ચિમી નિષ્કુટે સિંધુનદી સુધીના સાગરની મર્યાદામાં સમ – વિષમ નિષ્કુટોને સાધિત કર, સાધિત કરીને પ્રધાન – શ્રેષ્ઠ રત્નોને ગ્રહણ કર. કરીને મારી આ આજ્ઞા જલદીથી પાછી સોંપ. આ બધું દક્ષિણના વિજય વર્ણનવત્ બધું કહેવું યાવત્ ભોગોને અનુભવતો વિચરી રહ્યો છે. સૂત્ર સંદર્ભ– ૯૦–૯૫ | ||
| Mool Sutra Transliteration : | [sutra] tae nam tassa bharahassa ranno sattarattamsi parinamamanamsi imeyaruve ajjhatthie chimtie patthie manogae samkappe samuppajjittha–kesa nam bho! Apatthiyapatthae duramtapamtalakkhane hinapunnachauddase hirisiri parivajjie je nam mamam imae eyaruvae divvae devaddhie divvae devajuie divvenam devanubhavenam laddhae pattae abhisamannagayae uppim vijayakhamdhavarassa jugamusalamutthippamanamettahim dharahim oghamegham sattarattam vasam vasai. Tae nam tassa bharahassa ranno imeyaruvam ajjhatthiyam chimtiyam patthiyam manogayam samkappam samuppannam janitta solasa devasahassa sannajjhium pavatta yavi hottha. Tae nam te deva sannaddhabaddhavammiyakavaya uppiliyasarasanapattiya pinaddha gevejja baddha-aviddhavimalavarachimdhapatta gahiyauhappaharana jeneva te mehamuha nagakumara deva teneva uvagachchhamti, uvagachchhitta mehamuhe nagakumare deve evam vayasi– Ham bho! Mehamuha nagakumara deva! Apatthiyapatthaga duramtapamtalakkhana hinapunnachauddasa hirisiriparivajjiya kinnam tubbhe na yanaha bharaham rayam chauramtachakkavattim mahiddhiyam mahajjuiyam mahabalam mahayasam mahasokkham mahanubhagam no khalu esa sakko kenai devena va danavena va kinnarena va kimpurisena va mahoragena va gamdhavvena va satthappaogena va aggippaogena va mamtappaogena va uddavittae va padisehittae va, tahavi nam tubbhe bharahassa ranno vijayakhamdhavarassa uppim jugamusala-mutthippamanamettahim dharahim oghamegham sattarattam vasam vasaha, tam evamavi gate, itto khippameva avakkamaha ahava nam ajja pasaha chittam jivalogam. Tae nam te mehamuha nagakumara deva tehim devehim evam vutta samana bhiya tattha bahiya uvvigga samjayabhaya mehanikam padisaharamti, padisaharitta jeneva avadachilaya teneva uvagachchhamti, uvagachchhitta avadachilae evam vayasi– Esa nam devanuppiya! Bharahe raya mahiddhie mahajjuie mahabale mahayase mahasokkhe mahanubhage no khalu esa sakko kenai devena va danavena va kinnarena va kimpurisena va mahoragena va gamdhavvena va satthappaogena va aggippaogena va mamtappaogena va uddavittae va padisehittae va, tahavi ya nam amhehim devanuppiya! Tubbham piyatthayae bharahassa ranno uvasagge kae, tam gachchhaha nam tubbhe devanuppiya! Nhaya kayabalikamma kayakouya mamgala payachchhitta ullapadasadaga ochulaganiyattha aggaim varaim rayanaim gahaya pamjaliuda payavadiya bharaham rayanam saranam uveha, panivaiyavachchhala khalu uttamapurisa natthi bhe bharahassa ranno amtiyao bhayamiti-kattu, evam vaditta jameva disim paubbhuya tameva disim padigaya. Tae nam te avadachilaya mehamuhehim nagakumarehim devehim evam vutta samana utthae utthemti, utthetta nhaya kayabalikamma kayakouya mamgala payachchhitta ullapadasadaga ochulaganiyattha aggaim varaim rayanaim gahaya jeneva bharahe raya teneva uvagachchhamti, uvagachchhitta karayalapariggahiyam sirasavattam matthae amjalim kattu bharaham rayam jaenam vijaenam vaddhavemti, vaddhavetta aggaim varaim rayanaim uvanemti uvanetta evam vayasi– | ||
| Sutra Meaning Transliteration : | Sutra– 90. Tyare te bharatarajane sata ahoratra paripurna thata a ava svarupano abhyarthita, chimtita, prarthita manogata samkalpa utpanna thayo – are ! A kona aprarthita prarthaka, duramta – pramta lakshana yavat hri – shri parivarjita chhe, je mane a ava svarupano upadrava karata yavat abhisamanvagata thai vijaya chhavani upara yuga mushalamushtipramana yavat varshane varasave chhe. Tyare te bharata rajane a ava svarupano abhyarthita, chimtita, prarthita, manogata samkalpa samutpanna thayo janine 16,000 devo yuddha karavane pravritta thaya. Tyare te devo sannaddhabaddha varmitaka vachavala thai yavat ayudha – praharana laine jyam meghamukha nagakumara devo hata tyam ave chhe, avine meghamukha nagakumara devone a pramane kahyum – O meghamukha nagakumara devo ! Aprarthita prarthaka yavat hri – shri parivarjita shum tame janata nathi ke chaturamta chakravarti bharata raja je maharddhika chhe, yavat tene upadrava karava ke rokava koi samartha nathi, to pana tame bharata rajani vijaya chhavani upara yuga mushalamushti pramana matra dharathi oghamegha sata ahoratrathi varsha kari rahya chho. Tame ahimthi jaladithi chalya jao athava a jivanathi agalanum jivana jovane taiyara thai jao. Tyare te meghamukha nagakumara devo te devone ama kaheta sambhali darya, trasa pamya, vyathita thaya, udvigna thaya, bhayabhita thaine meghasainyanum pratisamharana karyum, karine jyam apatakirata hata tyam ave chhe. Avine apatakiratone ama kahe chhe – Devanupriyo! A bharataraja maharddhika yavat nishche koi deva vade yavat agniprayogathi ke yavat upadrava karava ke rokava samartha nathi, to pana devanupriyo! Ame tamara priyane mate bharatarajane upasarga karyo. To tame snana kari, balikarma kari, kautuka – mamgala – prayashchitta kari, bhinum pattashataka dharana kari, vastra niche batakata kinara sambhaline, shreshtha pradhana ratno lai, amjali jodi, page padi bharata rajanum sharanu lo. Uttama purusho pranipatita vatsala hoya chhe. Apane bharataraja taraphathi koi bhaya rakhavani jarura nathi. E pramane je dishathi pragata thayela, te ja dishamam pachha gaya. Tyare te apatakirato meghamugha nagakumara devo vade ema kahevata utthana vade uthe chhe, uthine snana kari, balikarma kari, kautuka – mamgala – prayashchitta kari, bhinum vastra dharana kari ityadi vade bharata raja hato tyam avya. Avine be hatha jodi yavat mastake amjali kari bharata rajane jaya – vijaya vade vadhave chhe, vadhavine shreshtha pradhana ratnonum bhetanum kari ama kahyum – Sutra– 91. Sampattidhara ! Gunadhara ! Jayadhara ! Hri – shri – dhi – kirtina dharaka narendra ! Rajochita hajara lakshanothi sampanna ! A rajyane chirakala dharana karo. Sutra– 92. Ashvapati, gajapati, narapati, navanidhipati, bharatakshetrana prathama adhipati, 32,000 janapadana svami! Ghanum jivo. Sutra– 93. Prathama nareshvara, ishvara, 64,000 nariona hridayeshvara, lakho devona svami, chauda ratnona svami, yashasvi! – Sutra– 94. Ape samudra ane giriparyanta uttara – dakshina samagra bharatakshetrane jiti lidhum chhe, ame apana deshamam vasie chhie. Sutra– 95. Aho ! Apa devanupriyani riddhi, dyuti, bala, virya, purushakara parakrama chhe, apane a divya devadyuti, divya devanubhava, labdha – prapta – abhisamanvagata thaya chhe. Ame apani riddhi yavat abhisamanvagata thai chhe, te sakshata joyela chhe, he devanupriya! Amane kshama karo. Ame apani kshama mamgie chhie. He devanupriya! Apa kshama karavane yogya chho. Ame bhavishyamam phari kadi avum nahim karie, ema kahi hatha jodi, page padi bharatarajanum sharanu lidhum. Tyarapachhi te bharataraja te apatakiratona pradhana shreshtha ratnone svikare chhe, svikarine apatakiratone a pramane kahe chhe – jao, tamane mem mari bahuni chhayamam svikara karya chhe. Tame nirbhaya ane nirudvega thai sukhesukhe raho. Have tamane koi bhaya nathi. Ema kahi satkara ane sanmana karyum, satkari – sanmanine vidaya api. Tyarapachhi te bharataraja sushena senapatine bolave chhe, bolavine ama kahyum – o devanupriya ! Tum ja, simdhu mahanadina bija pashchimi nishkute simdhunadi sudhina sagarani maryadamam sama – vishama nishkutone sadhita kara, sadhita karine pradhana – shreshtha ratnone grahana kara. Karine mari a ajnya jaladithi pachhi sompa. A badhum dakshinana vijaya varnanavat badhum kahevum yavat bhogone anubhavato vichari rahyo chhe. Sutra samdarbha– 90–95 | ||