Sutra Navigation: Pragnapana ( પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1106913
Scripture Name( English ): Pragnapana Translated Scripture Name : પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

पद-३६ समुद्घात

 Translated Chapter :

પદ-૩૬ સમુદ્ઘાત
Section : Translated Section :
Sutra Number : 613 Category : Upang-04
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] जीवे णं भंते! वेउव्वियसमुग्घाएणं समोहए समोहणित्ता जे पोग्गले णिच्छुभति तेहि णं भंते! पोग्गलेहिं केवतिए खेत्ते अफुण्णे? केवतिए खेत्ते फुडे? गोयमा! सरीरप्पमाणमेत्ते विक्खंभ-बाहल्लेणं, आयामेणं जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेज्जतिभागं, उक्कोसेणं संखेज्जाइं जोयणाइं एगदिसिं विदिसिं वा एवतिए खेत्ते अफुण्णे एवतिए खेत्ते फुडे। से णं भंते! खेत्ते केवतिकालस्स अफुण्णे? केवतिकालस्स फुडे? गोयमा! एगसमइएण वा दुसमइएण वा तिसमइएण वा विग्गहेण एवतिकालस्स अफुण्णे एवतिकालस्स फुडे। सेसं तं चेव जाव पंचकिरिया वि। एवं नेरइए वि, नवरं–आयामेणं जहन्नेणं अंगुलस्स संखेज्जइभागं, उक्कोसेणं संखेज्जाइं जोयणाइं एगदिसिं एवतिए खेत्ते। केवतिकालस्स तं चेव जहा जीवपए। एवं जहा नेरइयस्स तहा असुरकुमारस्स, नवरं–एगदिसिं विदिसिं वा। एवं जाव थणियकुमारस्स। वाउक्काइयस्स जहा जीवपदे, नवरं–एगदिसिं। पंचेंदियतिरिक्खजोणियस्स णिरवसेसं जहा नेरइयस्स मनूस-वाण-मंतर-जोतिसिय-वेमानियस्स णिरवसेसं जहा असुरकुमारस्स। जीवे णं भंते! तेयगसमुग्घाएणं समोहए समोहणित्ता जे पोग्गले णिच्छुभइ तेहि णं भंते! पोग्गलेहिं केवतिए खेत्ते अफुण्णे? एवं जहेव वेउव्वियसमुग्घाएण तहेव, नवरं–आयामेणं जहन्नेणं अंगुलस्स संखेज्जतिभागं, सेसं तं चेव। एवं जाव वेमानियस्स, नवरं–पंचेंदियतिरिक्खजोणियस्स एगदिसिं एवतिए खेत्ते अफुण्णे। जीवे णं भंते! आहारसमुग्घाएणं समोहए समोहणित्ता जे पोग्गले णिच्छुभइ तेहि णं भंते! पोग्गलेहिं केवतिए खेत्ते अफुण्णे? केवतिए खेत्ते फुडे? गोयमा! सरीरपमाणमेत्ते विक्खंभ-बाहल्लेणं, आयामेणं जहन्नेणं अंगुलस्स संखेज्जतिभागं, उक्कोसेणं संखेज्जाइं जोयणाइं एगदिसिं एवइए खेत्ते अफुण्णे एवइए खेत्ते फुडे। से णं भंते! केवइकालस्स अफुण्णे? केवइकालस्स फुडे? गोयमा! एगसमइएण वा दुसमइएण वा तिसमइएण वा विग्गहेणं एवतिकालस्स अफुण्णे एवतिकालस्स फुडे। ते णं भंते! पोग्गला केवतिकालस्स निच्छुभति? गोयमा! जहन्नेण वि उक्कोसेण वि अंतो-मुहुत्तस्स। ते णं भंते! पोग्गला निच्छूढा समाणा जाइं तत्थ पाणाइं भूयाइं जीवाइं सत्ताइं अभिहणंति जाव उद्दवेंति तओ णं भंते! जीवे कतिकिरिए? गोयमा! सिय तिकिरिए सिय चउकिरिए सिय पंचकिरिए। ते णं भंते! जीवा ताओ जीवाओ कतिकिरिया? गोयमा! एवं चेव। से णं भंते! जीवे ते य जीवा अन्नेसिं जीवाणं परंपराघाएणं कतिकिरिया? गोयमा! तिकिरिया वि चउकिरिया वि पंचकिरिया वि। एवं मनूसे वि।
Sutra Meaning : વૈક્રિય સમુદ્‌ઘાત વડે સમુદ્‌ઘાતવાળો જીવ વૈક્રિય સમુદ્‌ઘાત કરીને જે પુદ્‌ગલો બહાર કાઢી તે પુદ્‌ગલો વડે હે ભગવન્‌ ! કેટલું ક્ષેત્ર વ્યાપ્ત છે ? કેટલું ક્ષેત્ર સ્પૃષ્ટ છે ? ગૌતમ ! વિસ્તાર અને જાડાઈમાં શરીર પ્રમાણ અને લંબાઈમાં જઘન્ય અંગુલનો અસંખ્યાત ભાગ અને ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યાતા યોજન પ્રમાણ એક દિશામાં કે વિદિશામાં એટલું ક્ષેત્ર વ્યાપ્ત હોય અથવા એટલું ક્ષેત્ર સ્પર્શેલું હોય. ભગવન્‌ ! તે ક્ષેત્ર કેટલા કાળે વ્યાપ્ત હોય ? કેટલા કાળે સ્પર્શેલું હોય ? ગૌતમ ! એક, બે કે ત્રણ સમયની વિગ્રહ ગતિ વડે, એટલા કાળે વ્યાપ્ત હોય, એટલા કાળે સ્પૃષ્ટ હોય. બાકી બધું ‘‘યાવત્‌ પાંચ ક્રિયાવાળા પણ હોય’’ ત્યાં સુધી તેમજ જાણવું. એ પ્રમાણે નૈરયિક સંબંધે કહેવું. પરંતુ લંબાઈમાં જઘન્યથી અંગુલનો અસંખ્યાતમો ભાગ અને ઉત્કૃષ્ટથી સંખ્યાતા યોજનો એક દિશામાં હોય છે, એટલું ક્ષેત્ર કેટલા કાળે વ્યાપ્ત થાય – ઈત્યાદિ જીવપદમાં કહ્યું છે, તેમજ કહેવું. એ પ્રમાણે નૈરયિકને કહ્યું તેમ અસુરકુમારને કહેવું. પરંતુ એક દિશામાં કે વિદિશામાં જાણવું. એ રીતે યાવત્‌ સ્તનિતકુમારને કહેવું. વાયુકાયિકને જેમ જીવપદમાં કહ્યું છે, તેમ કહેવું. પરંતુ ક્ષેત્ર એક દિશામાં કહેવું. પંચેન્દ્રિય તિર્યંચને નૈરયિકની જેમ કહેવું. મનુષ્ય, વ્યંતર, જ્યોતિષ્ક અને વૈમાનિકોને બધું અસુરકુમારની માફક જાણવું. ભગવન્‌ ! તૈજસ સમુદ્‌ઘાત વડે સમવહત જીવ અને તૈજસ સમુદ્‌ઘાત કરીને જે પુદ્‌ગલોને બહાર કાઢી તે પુદ્‌ગલો વડે હે ભગવન્‌ ! કેટલું ક્ષેત્ર વ્યાપ્ત હોય, કેટલું ક્ષેત્ર સ્પૃષ્ટ હોય ? ઇત્યાદિ જેમ વૈક્રિય સમુદ્‌ઘાત કહ્યો, તેમજ કહેવું. પરંતુ લંબાઈમાં જઘન્યથી અંગુલના અસંખ્યાતમાં ભાગ પ્રમાણ જાણવું. બાકી બધું પૂર્વવત્‌. એ પ્રમાણે વૈમાનિક સુધી કહેવું. પરંતુ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચને એક દિશામાં એટલું ક્ષેત્ર વ્યાપ્ત હોય અને એટલું ક્ષેત્ર સ્પર્શેલું હોય. ભગવન્‌ ! આહારક સમુદ્‌ઘાતવાળો જીવ સમવહત થઈને જે પુદ્‌ગલો બહાર કાઢે, તે પુદ્‌ગલો વડે કેટલું ક્ષેત્ર વ્યાપ્ત હોય ? કેટલું ક્ષેત્ર સ્પૃષ્ટ હોય? ગૌતમ! વિસ્તાર અને જાડાઈમાં શરીર પ્રમાણ માત્ર, લંબાઈમાં જઘન્યથી અંગુલનો અસંખ્યાતભાગ જેટલું અને ઉત્કૃષ્ટથી સંખ્યાતા યોજન એક દિશામાં, એટલું ક્ષેત્ર એક સમય, બે સમય કે ત્રણ સમયની વિગ્રહગતિ વડે એટલા કાળે વ્યાપ્ત હોય, એટલા કાળે સ્પર્શેલું હોય. ભગવન્‌ ! તે પુદ્‌ગલો કેટલા કાળે બહાર કાઢે ? ગૌતમ ! જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત્ત, ઉત્કૃષ્ટથી પણ અંતર્મુહૂર્ત્તમાં કાઢે. ભગવન્‌! બહાર કાઢેલા તે પુદ્‌ગલો ત્યાં રહેલા જે પ્રાણો, ભૂતો, જીવો, સત્ત્વોને હણે છે. યાવત્‌ તેના જીવિતનો નાશ કરે છે. તેને આશ્રીને જીવ કેટલી ક્રિયાવાળો હોય ? ગૌતમ ! કદાચ ત્રણ કે ચાર કે પાંચ ક્રિયાવાળો હોય. ભગવન્‌ ! તે જીવો તે સમુદ્‌ઘાતવાળા જીવને આશ્રીને કેટલી ક્રિયાવાળા હોય? ગૌતમ! એમ જ જાણવું. ભગવન્‌! તે જીવ અને તે જીવોના પરંપરાએ આઘાત વડે કેટલી ક્રિયાવાળા હોય ? ગૌતમ ! ત્રણ, ચાર કે પાંચ ક્રિયાવાળા પણ હોય, એ પ્રમાણેમ મનુષ્ય સંબંધે પણ જાણવું.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] jive nam bhamte! Veuvviyasamugghaenam samohae samohanitta je poggale nichchhubhati tehi nam bhamte! Poggalehim kevatie khette aphunne? Kevatie khette phude? Goyama! Sarirappamanamette vikkhambha-bahallenam, ayamenam jahannenam amgulassa asamkhejjatibhagam, ukkosenam samkhejjaim joyanaim egadisim vidisim va evatie khette aphunne evatie khette phude. Se nam bhamte! Khette kevatikalassa aphunne? Kevatikalassa phude? Goyama! Egasamaiena va dusamaiena va tisamaiena va viggahena evatikalassa aphunne evatikalassa phude. Sesam tam cheva java pamchakiriya vi. Evam neraie vi, navaram–ayamenam jahannenam amgulassa samkhejjaibhagam, ukkosenam samkhejjaim joyanaim egadisim evatie khette. Kevatikalassa tam cheva jaha jivapae. Evam jaha neraiyassa taha asurakumarassa, navaram–egadisim vidisim va. Evam java thaniyakumarassa. Vaukkaiyassa jaha jivapade, navaram–egadisim. Pamchemdiyatirikkhajoniyassa niravasesam jaha neraiyassa manusa-vana-mamtara-jotisiya-vemaniyassa niravasesam jaha asurakumarassa. Jive nam bhamte! Teyagasamugghaenam samohae samohanitta je poggale nichchhubhai tehi nam bhamte! Poggalehim kevatie khette aphunne? Evam jaheva veuvviyasamugghaena taheva, navaram–ayamenam jahannenam amgulassa samkhejjatibhagam, sesam tam cheva. Evam java vemaniyassa, navaram–pamchemdiyatirikkhajoniyassa egadisim evatie khette aphunne. Jive nam bhamte! Aharasamugghaenam samohae samohanitta je poggale nichchhubhai tehi nam bhamte! Poggalehim kevatie khette aphunne? Kevatie khette phude? Goyama! Sarirapamanamette vikkhambha-bahallenam, ayamenam jahannenam amgulassa samkhejjatibhagam, ukkosenam samkhejjaim joyanaim egadisim evaie khette aphunne evaie khette phude. Se nam bhamte! Kevaikalassa aphunne? Kevaikalassa phude? Goyama! Egasamaiena va dusamaiena va tisamaiena va viggahenam evatikalassa aphunne evatikalassa phude. Te nam bhamte! Poggala kevatikalassa nichchhubhati? Goyama! Jahannena vi ukkosena vi amto-muhuttassa. Te nam bhamte! Poggala nichchhudha samana jaim tattha panaim bhuyaim jivaim sattaim abhihanamti java uddavemti tao nam bhamte! Jive katikirie? Goyama! Siya tikirie siya chaukirie siya pamchakirie. Te nam bhamte! Jiva tao jivao katikiriya? Goyama! Evam cheva. Se nam bhamte! Jive te ya jiva annesim jivanam paramparaghaenam katikiriya? Goyama! Tikiriya vi chaukiriya vi pamchakiriya vi. Evam manuse vi.
Sutra Meaning Transliteration : Vaikriya samudghata vade samudghatavalo jiva vaikriya samudghata karine je pudgalo bahara kadhi te pudgalo vade he bhagavan ! Ketalum kshetra vyapta chhe\? Ketalum kshetra sprishta chhe\? Gautama ! Vistara ane jadaimam sharira pramana ane lambaimam jaghanya amgulano asamkhyata bhaga ane utkrishta samkhyata yojana pramana eka dishamam ke vidishamam etalum kshetra vyapta hoya athava etalum kshetra sparshelum hoya. Bhagavan ! Te kshetra ketala kale vyapta hoya\? Ketala kale sparshelum hoya\? Gautama ! Eka, be ke trana samayani vigraha gati vade, etala kale vyapta hoya, etala kale sprishta hoya. Baki badhum ‘‘yavat pamcha kriyavala pana hoya’’ tyam sudhi temaja janavum. E pramane nairayika sambamdhe kahevum. Paramtu lambaimam jaghanyathi amgulano asamkhyatamo bhaga ane utkrishtathi samkhyata yojano eka dishamam hoya chhe, etalum kshetra ketala kale vyapta thaya – ityadi jivapadamam kahyum chhe, temaja kahevum. E pramane nairayikane kahyum tema asurakumarane kahevum. Paramtu eka dishamam ke vidishamam janavum. E rite yavat stanitakumarane kahevum. Vayukayikane jema jivapadamam kahyum chhe, tema kahevum. Paramtu kshetra eka dishamam kahevum. Pamchendriya tiryamchane nairayikani jema kahevum. Manushya, vyamtara, jyotishka ane vaimanikone badhum asurakumarani maphaka janavum. Bhagavan ! Taijasa samudghata vade samavahata jiva ane taijasa samudghata karine je pudgalone bahara kadhi te pudgalo vade he bhagavan ! Ketalum kshetra vyapta hoya, ketalum kshetra sprishta hoya\? Ityadi jema vaikriya samudghata kahyo, temaja kahevum. Paramtu lambaimam jaghanyathi amgulana asamkhyatamam bhaga pramana janavum. Baki badhum purvavat. E pramane vaimanika sudhi kahevum. Paramtu pamchendriya tiryamchane eka dishamam etalum kshetra vyapta hoya ane etalum kshetra sparshelum hoya. Bhagavan ! Aharaka samudghatavalo jiva samavahata thaine je pudgalo bahara kadhe, te pudgalo vade ketalum kshetra vyapta hoya\? Ketalum kshetra sprishta hoya? Gautama! Vistara ane jadaimam sharira pramana matra, lambaimam jaghanyathi amgulano asamkhyatabhaga jetalum ane utkrishtathi samkhyata yojana eka dishamam, etalum kshetra eka samaya, be samaya ke trana samayani vigrahagati vade etala kale vyapta hoya, etala kale sparshelum hoya. Bhagavan ! Te pudgalo ketala kale bahara kadhe\? Gautama ! Jaghanyathi amtarmuhurtta, utkrishtathi pana amtarmuhurttamam kadhe. Bhagavan! Bahara kadhela te pudgalo tyam rahela je prano, bhuto, jivo, sattvone hane chhe. Yavat tena jivitano nasha kare chhe. Tene ashrine jiva ketali kriyavalo hoya\? Gautama ! Kadacha trana ke chara ke pamcha kriyavalo hoya. Bhagavan ! Te jivo te samudghatavala jivane ashrine ketali kriyavala hoya? Gautama! Ema ja janavum. Bhagavan! Te jiva ane te jivona paramparae aghata vade ketali kriyavala hoya\? Gautama ! Trana, chara ke pamcha kriyavala pana hoya, e pramanema manushya sambamdhe pana janavum.