Sutra Navigation: Pragnapana ( પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1106912
Scripture Name( English ): Pragnapana Translated Scripture Name : પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

पद-३६ समुद्घात

 Translated Chapter :

પદ-૩૬ સમુદ્ઘાત
Section : Translated Section :
Sutra Number : 612 Category : Upang-04
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] जीवे णं भंते! वेदनासमुग्घाए समोहए समोहणित्ता जे पोग्गले णिच्छुभति तेहि णं भंते! पोग्गलेहिं केवतिए खेत्ते अफुण्णे? केवतिए खेत्ते फुडे? गोयमा! सरीरपमाणमेत्ते विक्खंभ-बाहल्लेणं नियमा छद्दिसिं एवइए खेत्ते अफुण्णे एवइए खेत्ते फुडे। से णं भंते! खेत्ते केवइकालस्स अफुण्णे? केवइकालस्स फुडे? गोयमा! एगसमइएण वा दुसमइएण वा तिसमइएण वा विग्गहेण वा एवइकालस्स अफुण्णे एवइकालस्स फुडे। ते णं भंते! पोग्गला केवइकालस्स णिच्छुभति? गोयमा! जहन्नेणं अंतोमुहुत्तस्स, उक्कोसेण वि अंतोमुहुत्तस्स। ते णं भंते! पोग्गला निच्छूढा समाणा जाइं तत्थ पाणाइं भूयानं जीवाइं सत्ताइं अभिहणंति वत्तेंति लेसेंति संघा-एंति संघट्टेंति परियावेंति किलावेंति उद्दवेंति तेहिंतो णं भंते! से जीवे कतिकिरिए? गोयमा! सिय तिकिरिए सिय चउकिरिए सिय पंचकिरिए। ते णं भंते! जीवा ताओ जीवाओ कतिकिरिया? गोयमा! सिय तिकिरिया सिय चउकिरिया सिय पंचकिरिया। से णं भंते! जीवे ते य जीवा अन्नेसिं जीवाणं परंपराघाएणं कतिकिरिया? गोयमा! तिकिरिया वि चउकिरिया वि पंचकिरिया वि। नेरइए णं भंते! वेदनासमुग्घाएणं समोहए, एवं जहेव जीवे, नवरं–नेरइयाभिलावो। एवं निरवसेसं जाव वेमाणिए। एवं कसायसमुग्घातो वि भाणियव्वो। जीवे णं भंते! मारणंतियसमुग्घाएणं समोहए समोहणित्ता जे पोग्गले णिच्छुभति तेहि णं भंते! पोग्गलेहिं केवतिए खेत्ते अफुण्णे? केवतिए खेत्ते फुडे? गोयमा! सरीरपमाणमेत्ते विक्खंभ-बाहल्लेणं आयामेणं जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेज्ज-तिभागं, उक्कोसेणं असंखेज्जाइं जोयणाइं एगदिसिं एवइए खेत्ते अफुण्णे एवतिए खेत्ते फुडे। से णं भंते! खेत्ते केवतिकालस्स अफुण्णे? केवतिकालस्स फुडे? गोयमा! एगसमइएण वा दुसमइएण वा तिसमइएण वा चउसमइएण वा विग्गहेणं एवतिकालस्स अफुण्णे एवतिकालस्स फुडे। सेसं तं चेव जाव पंचकिरिया। एवं नेरइए वि, नवरं–आयामेणं जहन्नेणं सातिरेगं जोयणसहस्सं, उक्कोसेणं असंखेज्जाइं जोयणाइं एगदिसिं एवतिए खेत्ते अफुण्णे एवतिए खेत्ते फुडे; विग्गहेणं एगसमइएण वा दुसमइएण वा तिसमइएण वा, नवरं–चउसमइएण न भण्णति। सेसं तं चेव जाव पंचकिरिया वि। असुरकुमारस्स जहा जीवपए, नवरं–विग्गहो तिसमइओ जहा नेरइयस्स सेसं तं चेव। जहा असुरकुमारे एवं जाव वेमाणिए, नवरं–एगिंदिए जहा जीवे णिरवसेसं।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! વેદના સમુદ્‌ઘાત વડે સમવહત જીવ વેદના સમુદ્‌ઘાત કરીને જે પુદ્‌ગલો બહાર કાઢે છે, તે પુદ્‌ગલો વડે કેટલું ક્ષેત્ર વ્યાપ્ત હોય ? કેટલું ક્ષેત્ર સ્પૃષ્ટ હોય? ગૌતમ ! અવશ્ય છ દિશામાં વિસ્તાર અને જાડાઈમાં શરીર પ્રમાણ માત્ર ક્ષેત્ર છે, એટલું ક્ષેત્ર વ્યાપ્ત હોય, એટલું ક્ષેત્ર સ્પૃષ્ટ હોય. તે ક્ષેત્ર કેટલા કાળે વ્યાપ્ત હોય ? કેટલા કાળે સ્પર્શેલુ હોય ? એક – બે કે ત્રણ સમયની વિગ્રહગતિ વડે જેટલું ક્ષેત્ર વ્યાપ્ત હોય તેટલું ક્ષેત્ર એટલા કાળે વ્યાપ્ત અને સ્પૃષ્ટ હોય. તે પુદ્‌ગલો કેટલા કાળે બહાર કાઢે ? જઘન્ય અંતર્મુહૂર્ત્ત, ઉત્કૃષ્ટ પણ અંતર્મુહૂર્ત્તે કાઢે. બહાર કાઢેલા તે પુદ્‌ગલો હોય તે ત્યાં રહેલા જે પ્રાણો, ભૂતો, જીવો, સત્ત્વોને હણે, ફેરવે, કંઈક સ્પર્શ કરે, એકઠા કરે, વિશેષ એકઠા કરે, પીડા કરે, ક્લાન્ત કરે, જીવિતથી રહિત કરે, તે જીવોને આશ્રીને તે પુદ્‌ગલોથી વેદના સમુદ્‌ઘાત તે જીવ કેટલી ક્રિયાવાળો હોય ? કદાચ ત્રણ કે ચારે કે પાંચ ક્રિયાવાળો હોય. તે જીવો વેદના સમુદ્‌ઘાત વાળા તે જીવને આશ્રીને કેટલી ક્રિયાવાળા હોય ? ગૌતમ ! કદાચ ત્રણ કે ચાર કે પાંચ. તે જીવ અને તે જીવો અન્ય જીવોના પરંપરાએ આઘાત વડે કેટલી ક્રિયાવાળા હોય ? ત્રણ કે ચાર કે પાંચ ક્રિયાવાળા પણ હોય. વેદના સમુદ્‌ઘાત વડે સમવહત નૈરયિક આદિ જેમ જીવમાં કહ્યું, તેમ કહેવું. એમ વૈમાનિક સુધી કહેવું. એમ કષાય સમુદ્ઘાત કહેવો. જીવ મારણાંતિક સમુદ્‌ઘાત કરે છે, કરીને જે પુદ્‌ગલોને બહાર કાઢે છે, તે પુદ્‌ગલો વડે કેટલું ક્ષેત્ર વ્યાપ્ત કરે ? કેટલું સ્પૃષ્ટ હોય ? ગૌતમ ! વિસ્તાર અને જાડાઈમાં શરીર પ્રમાણ તથા લંબાઈમાં જઘન્યથી અંગુલના અસંખ્યાતમાં ભાગ પ્રમાણ અને ઉત્કૃષ્ટથી એક દિશામાં અસંખ્યાતા યોજન જેટલું ક્ષેત્ર વ્યાપ્ત અને સ્પૃષ્ટ હોય. તે ક્ષેત્ર કેટલા કાળે વ્યાપ્ત અને કેટલા કાળે સ્પૃષ્ટ હોય? ગૌતમ! એક, બે, ત્રણ કે ચાર સમયની વિગ્રહગતિ વડે જેટલું ક્ષેત્ર વ્યાપ્ત થાય તેટલું એટલા કાળે વ્યાપ્ત હોય, એટલા કાળે સ્પૃષ્ટ હોય. બાકી બધું યાવત્‌ ‘‘પાંચ ક્રિયાવાળો હોય’’ ત્યાં સુધી પૂર્વવત્‌. એ પ્રમાણે નૈરયિક પણ જાણવો. પણ લંબાઈમાં જઘન્ય કંઈક અધિક હજાર યોજન અને ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાતા યોજન સુધી એક દિશામાં એટલું ક્ષેત્ર વ્યાપ્ત હોય, એટલું ક્ષેત્ર સ્પૃષ્ટ હોય અને તે એક, બે, ત્રણ સમયની વિગ્રહગતિ વડે કહેવું. પણ ચાર સમયની વિગ્રહ ગતિ વડે ન કહેવું. બાકી બધું ‘‘યાવત્‌ પાંચ ક્રિયાવાળા હોય’’ ત્યાં સુધી જાણવું. અસુર – કુમારને જીવપદ મુજબ કહેવું. પરંતુ નૈરયિકની માફક વિગ્રહગતિ ત્રણ સમયની જાણવી. બાકી બધું જેમ અસુરકુમાર વિશે કહ્યું, તેમ કહેવું. એમ વૈમાનિક સુધી જાણવું પરંતુ એકેન્દ્રિયને જીવની માફક બધું કહેવું.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] jive nam bhamte! Vedanasamugghae samohae samohanitta je poggale nichchhubhati tehi nam bhamte! Poggalehim kevatie khette aphunne? Kevatie khette phude? Goyama! Sarirapamanamette vikkhambha-bahallenam niyama chhaddisim evaie khette aphunne evaie khette phude. Se nam bhamte! Khette kevaikalassa aphunne? Kevaikalassa phude? Goyama! Egasamaiena va dusamaiena va tisamaiena va viggahena va evaikalassa aphunne evaikalassa phude. Te nam bhamte! Poggala kevaikalassa nichchhubhati? Goyama! Jahannenam amtomuhuttassa, ukkosena vi amtomuhuttassa. Te nam bhamte! Poggala nichchhudha samana jaim tattha panaim bhuyanam jivaim sattaim abhihanamti vattemti lesemti samgha-emti samghattemti pariyavemti kilavemti uddavemti tehimto nam bhamte! Se jive katikirie? Goyama! Siya tikirie siya chaukirie siya pamchakirie. Te nam bhamte! Jiva tao jivao katikiriya? Goyama! Siya tikiriya siya chaukiriya siya pamchakiriya. Se nam bhamte! Jive te ya jiva annesim jivanam paramparaghaenam katikiriya? Goyama! Tikiriya vi chaukiriya vi pamchakiriya vi. Neraie nam bhamte! Vedanasamugghaenam samohae, evam jaheva jive, navaram–neraiyabhilavo. Evam niravasesam java vemanie. Evam kasayasamugghato vi bhaniyavvo. Jive nam bhamte! Maranamtiyasamugghaenam samohae samohanitta je poggale nichchhubhati tehi nam bhamte! Poggalehim kevatie khette aphunne? Kevatie khette phude? Goyama! Sarirapamanamette vikkhambha-bahallenam ayamenam jahannenam amgulassa asamkhejja-tibhagam, ukkosenam asamkhejjaim joyanaim egadisim evaie khette aphunne evatie khette phude. Se nam bhamte! Khette kevatikalassa aphunne? Kevatikalassa phude? Goyama! Egasamaiena va dusamaiena va tisamaiena va chausamaiena va viggahenam evatikalassa aphunne evatikalassa phude. Sesam tam cheva java pamchakiriya. Evam neraie vi, navaram–ayamenam jahannenam satiregam joyanasahassam, ukkosenam asamkhejjaim joyanaim egadisim evatie khette aphunne evatie khette phude; viggahenam egasamaiena va dusamaiena va tisamaiena va, navaram–chausamaiena na bhannati. Sesam tam cheva java pamchakiriya vi. Asurakumarassa jaha jivapae, navaram–viggaho tisamaio jaha neraiyassa sesam tam cheva. Jaha asurakumare evam java vemanie, navaram–egimdie jaha jive niravasesam.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Vedana samudghata vade samavahata jiva vedana samudghata karine je pudgalo bahara kadhe chhe, te pudgalo vade ketalum kshetra vyapta hoya\? Ketalum kshetra sprishta hoya? Gautama ! Avashya chha dishamam vistara ane jadaimam sharira pramana matra kshetra chhe, etalum kshetra vyapta hoya, etalum kshetra sprishta hoya. Te kshetra ketala kale vyapta hoya\? Ketala kale sparshelu hoya\? Eka – be ke trana samayani vigrahagati vade jetalum kshetra vyapta hoya tetalum kshetra etala kale vyapta ane sprishta hoya. Te pudgalo ketala kale bahara kadhe\? Jaghanya amtarmuhurtta, utkrishta pana amtarmuhurtte kadhe. Bahara kadhela te pudgalo hoya te tyam rahela je prano, bhuto, jivo, sattvone hane, pherave, kamika sparsha kare, ekatha kare, vishesha ekatha kare, pida kare, klanta kare, jivitathi rahita kare, te jivone ashrine te pudgalothi vedana samudghata te jiva ketali kriyavalo hoya\? Kadacha trana ke chare ke pamcha kriyavalo hoya. Te jivo vedana samudghata vala te jivane ashrine ketali kriyavala hoya\? Gautama ! Kadacha trana ke chara ke pamcha. Te jiva ane te jivo anya jivona paramparae aghata vade ketali kriyavala hoya\? Trana ke chara ke pamcha kriyavala pana hoya. Vedana samudghata vade samavahata nairayika adi jema jivamam kahyum, tema kahevum. Ema vaimanika sudhi kahevum. Ema kashaya samudghata kahevo. Jiva maranamtika samudghata kare chhe, karine je pudgalone bahara kadhe chhe, te pudgalo vade ketalum kshetra vyapta kare\? Ketalum sprishta hoya\? Gautama ! Vistara ane jadaimam sharira pramana tatha lambaimam jaghanyathi amgulana asamkhyatamam bhaga pramana ane utkrishtathi eka dishamam asamkhyata yojana jetalum kshetra vyapta ane sprishta hoya. Te kshetra ketala kale vyapta ane ketala kale sprishta hoya? Gautama! Eka, be, trana ke chara samayani vigrahagati vade jetalum kshetra vyapta thaya tetalum etala kale vyapta hoya, etala kale sprishta hoya. Baki badhum yavat ‘‘pamcha kriyavalo hoya’’ tyam sudhi purvavat. E pramane nairayika pana janavo. Pana lambaimam jaghanya kamika adhika hajara yojana ane utkrishta asamkhyata yojana sudhi eka dishamam etalum kshetra vyapta hoya, etalum kshetra sprishta hoya ane te eka, be, trana samayani vigrahagati vade kahevum. Pana chara samayani vigraha gati vade na kahevum. Baki badhum ‘‘yavat pamcha kriyavala hoya’’ tyam sudhi janavum. Asura – kumarane jivapada mujaba kahevum. Paramtu nairayikani maphaka vigrahagati trana samayani janavi. Baki badhum jema asurakumara vishe kahyum, tema kahevum. Ema vaimanika sudhi janavum paramtu ekendriyane jivani maphaka badhum kahevum.