Sutra Navigation: Pragnapana ( પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1106496
Scripture Name( English ): Pragnapana Translated Scripture Name : પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

पद-२ स्थान

 Translated Chapter :

પદ-૨ સ્થાન
Section : Translated Section :
Sutra Number : 196 Category : Upang-04
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] कहि णं भंते! रयणप्पभापुढविनेरइयाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? कहि णं भंते! रयणप्पभापुढविनेरइया परिवसंति? गोयमा! इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए असीउत्तरजोयणसत-सहस्सबाहल्लाए उवरिं एगं जोयणसहस्सं ओगाहित्ता हेट्ठा वेगं जोयणसहस्सं वज्जेत्ता मज्झे अट्ठहत्तरे जोयणसतसहस्से, एत्थ णं रयणप्पभापुढविनेरइयाणं तीसं निरयावाससतसहस्सा भवंतीति मक्खातं। ते णं नरगा अंतो वट्टा बाहिं चउरंसा अहे खुरप्पसंठाणसंठिता निच्चंधयारतमसा ववगयगह-चंद-सूर-नक्खत्त-जोइसप्पभा मेद-वसापूय-रुहिर-मंसचिक्खिल्ललित्ताणुलेवणतला असुई वीसा परमदुब्भिगंधा काऊअगनिवण्णाभा कक्खडफासा दुरहियासा असुभा नरगा असुभा नरगेसु वेयणाओ, एत्थ णं रयणप्पभापुढविनेरइयाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता। उववाएणं लोयस्स असंखेज्जइभागे, समुग्घातेणं लोयस्स असंखेज्जइभागे, सट्ठाणेणं लोयस्स असंखेज्जइभागे। तत्थ णं बहवे रयणप्पभापुढविनेरइया परिवसंति काला कालोभासा गंभीरलोमहरिसा भीमा उत्तासणगा परमकिण्हा वण्णेणं पन्नत्ता समणाउसो! ते णं निच्चं भीता निच्चं तत्था निच्चं तसिया निच्चं उव्विग्गा निच्चं परममसुहं संबद्धं नरगभयं पच्चणुभवमाणा विहरंति। कहि णं भंते! सक्करप्पभापुढविनेरइयाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? कहि णं भंते! सक्करप्पभापुढविनेरइया परिवसंति? गोयमा! सक्करप्पभाए पुढवीए बत्तीसुत्तरजोयणसतसहस्स-बाहल्लाए उवरिं एगं जोयणसहस्सं ओगाहित्ता हेट्ठा वेगं जोयणसहस्सं वज्जित्ता मज्झे तीसुत्तरे जोयणसतसहस्से, एत्थ णं सक्करप्पभापुढविनेरइयाणं पणवीसं निरयावाससतसहस्सा हवंतीति मक्खातं। ते णं नरगा अंतो वट्टा बाहिं चउरंसा अहे खुरप्पसंठाणसंठिता निच्चंधयारतमसा ववगयगह-चंद-सूर-नक्खत्त-जोइसप्पहा मेद-वसा-पूय-रुहिर-मंसचिक्खिल्ललित्तानुलेवणतला असुई वीसा परमदुब्भिगंधा काऊअगनिवण्णाभा कक्खडफासा दुरहियासा असुभा नरगा असुभा नरगेसु वेयणाओ, एत्थ णं सक्करप्पभापुढविनेरइयाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता। उववाएणं लोयस्स असंखेज्जइभागे, समुग्घातेणं लोयस्स असंखेज्जइभागे, सट्ठाणेणं लोयस्स असंखेज्जइभागे। तत्थ णं बहवे सक्करप्पभापुढविनेरइया परिवसंति काला कालोभासा गंभीरलोमहरिसा भीमा उत्तासणगा परमकिण्हा वण्णेणं पन्नत्ता समणाउसो! ते णं निच्चं भीता निच्चं तत्था निच्चं तसिया निच्चं उव्विग्गा निच्चं परममसुहं संबद्धं नरगभयं पच्चणुभवमाणा विहरंति। कहि णं भंते! वालुयप्पभापुढविनेरइयाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? गोयमा! वालुयप्पभाए पुढवीए अट्ठावीसुत्तरजोयणसतसहस्सबाहल्लाए उवरिं एगं जोयणसहस्सं ओगाहेत्ता हेट्ठा वेगं जोयणसहस्सं वज्जेत्ता मज्झे छव्वीसुत्तरे जोयणसतसहस्से, एत्थ णं वालुयप्पभा-पुढविनेरइयाणं पन्नरस निरयावाससतसहस्सा भवंतीति मक्खातं। ते णं नरगा अंतो वट्टा बाहिं चउरंसा अहे खुरप्पसंठाणसंठिता निच्चंधयारतमसा ववगयगह-चंद-सूर-नक्खत्तजोइसप्पहा मेद-वसा-पूय-रुहिर-मंसचिक्खिल्ललित्तानुलेवणतला असुई वीसा परमदुब्भिगंधा काऊअगनिवण्णाभा कक्खडफासा दुरहियासा असुभा नरगा असुभा नरएसु वेदनाओ, एत्थ णं वालुयप्पभापुढविनेरइयाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता। उववाएणं लोयस्स असंखेज्जइभागे, समुग्घाएणं लोयस्स असंखेज्जइभागे, सट्ठाणेणं लोगस्स असंखेज्जइभागे। तत्थ णं बहवे वालुयप्पभापुढवीनेरइया परिवसंति काला कालोभासा गंभीर-लोमहरिसा भीमा उत्तासणगा परमकिण्हा वण्णेणं पन्नत्ता समणाउसो! ते णं निच्चं भीता निच्चं तत्था निच्चं तसिता निच्चं उव्विग्गा निच्चं परममसुहं संबद्धं नरगभयं पच्चणुभवमाणा विहरंति। कहि णं भंते! पंकप्पभापुढविनेरइयाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? गोयमा! पंकप्पभाए पुढवीए वीसुत्तरजोयणसतसहस्सबाहल्लाए उवरिं एगं जोयणसहस्सं ओगाहित्ता हिट्ठा वेगं जोयणसहस्सं वज्जेत्ता मज्झे अट्ठारसुत्तरे जोयणसतसहस्से एत्थ णं पंकप्पभापुढविनेरइयाणं दस निरयावाससतसहस्सा भवंतीति मक्खातं। ते णं नरया अंतो वट्टा बाहिं चउरंसा अहे खुरप्प-संठाणसंठिता निच्चंधयारतमसा ववगयगह-चंद-सूर-नक्खत्त-जोइसपहा मेद-वसा-पूय-रुहिर-मंसचिक्खिल्ललित्ताणुलेवणतला असुई वीसा परमदुब्भिगंधा काऊअगनिवण्णाभा कक्खडफासा दुरहियासा असुभा नरगा असुभा नरगेसु वेयणाओ, एत्थ णं पंकप्पभापुढविनेरइयाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता। उववाएणं लोयस्स असंखेज्जइभागे, समुग्घाएणं लोयस्स असंखेज्जइभागे, सट्ठाणेणं लोयस्स असंखेज्जइभागे। तत्थ णं बहवे पंकप्पभापुढविनेरइया परिवसंति काला कालोभासा गंभीरलोमहरिसा भीमा उत्तासणगा परमकिण्हा वण्णेणं पन्नत्ता समणाउसो! ते णं निच्चं भीता निच्चं तत्था निच्चं तसिया निच्चं उव्विग्गा निच्चं परममसुहं संबद्धं नरगभयं पच्चणुभवमाणा विहरंति। कहि णं भंते! धूमप्पभापुढविनेरइयाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? गोयमा! धूमप्पभाए पुढवीए अट्ठारसुत्तरजोयणसयसहस्सबाहिल्लाए उवरिं एगं जोयणसहस्सं ओगाहित्ता हिट्ठा वेगं जोयणसहस्सं वज्जेत्ता मज्झे सोलसुत्तरे जोयणसतसहस्से, एत्थ णं धूमप्पभापुढवि-नेरइयाणं तिन्नि निरयावाससतसहस्सा भवंतीति मक्खातं। ते णं नरगा अंतो वट्टा बाहिं चउरंसा अहे खुरप्पसंठाणसंठिता निच्चंधयारतमसा ववगयगह-चंद-सूर-नक्खत्त-जोइसपहा मेद-वसा-पूय-रुहिर-मंसचिक्खिल्ललित्ताणुलेवणलता असुई वीसा परमदुब्भिगंधा काऊअगनिवण्णाभा कक्खडफासा दुरहियासा असुभा नरगा असुभा नरगेसु वेयणाओ, एत्थ णं धूमप्पभापुढविनेरइयाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता। उववाएणं लोयस्स असंखेज्जइभागे, समुग्घाएणं लोयस्स असंखेज्जइभागे सट्ठाणेणं लोयस्स असंखेज्जइभागे। तत्थ णं बहवे धूमप्पभापुढविनेरइया परिवसंति काला कालोभासा गंभीरलोमहरिसा भीमा उत्ता सणगा परमकिण्हा वण्णेणं पन्नत्ता समणाउसो! ते णं निच्चं भीता निच्चं तत्था निच्चं तसिता निच्चं उव्विग्गा निच्चं परममसुहं संबद्धं नरगभयं पच्चणुभवमाणा विहरंति। कहि णं भंते! तमप्पभापुढविनेरइयाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? गोयमा! तमप्पभाए पुढवीए सोलसुत्तरजोयणसतसहस्सबाहल्लाए उवरिं एगं जोयणसहस्सं ओगाहित्ता हिट्ठा वेगं जोयणसहस्सं वज्जेत्ता मज्झे चोद्दसुत्तरे जोयणसतसहस्से एत्थ णं तमप्पभापुढविनेरइयाणं एगे पंचूणे नरगावाससतसहस्से हवंतीति मक्खातं। ते णं नरगा अंतो वट्टा बाहि चउरंसा अहे खुरप्पसंठाणसंठिता निच्चंधयारतमसा ववगयगह-चंद-सूर-नक्खत्तजोइसप्पहा मेद-वसा-पूय-रुहिर-मंसचिक्खिल्ललित्ताणुलेवणवता असुई वीसा परमदुब्भिगंधा कक्खडफासा दुरहियासा असुभा नरगा असुभा नरगेसु वेदनाओ, एत्थ णं तमप्पभापुढविनेरइयाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता। उववाएणं लोयस्स असंखेज्जइभागे, समुग्घाएणं लोयस्स असंखेज्जइभागे, सट्ठाणेणं लोयस्स असंखेज्जइभागे। तत्थ णं बहवे तमप्पभापुढविनेरइया परिवसंति काला कालोभासा गंभीरलोमहरिसा भीमा उत्तासणगा परमकिण्हा वण्णेणं पन्नत्ता समणाउसो! ते णं निच्चं भीता निच्चं तत्था निच्चं तसिया निच्चं उव्विग्गा निच्चं परममसुहं नरयभयं पच्चणुभवमाणा विहरंति। कहि णं भंते! तमतमापुढविनेरइयाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? गोयमा! तमतमाए पुढवीए अट्ठोत्तरजोयणसयसहस्सबाहल्लाए उवरिं अद्धतेवण्णं जोयणसहस्साइं ओगाहित्ता हिट्ठा वि अद्धतेवण्णं जोयणसहस्साइं वज्जेत्ता मज्झे तिसु जोयणसहस्सेसु, एत्थ णं तमतमापुढविनेरइयाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं पंचविधि पंच अनुत्तरा महइमहालया महाणिरया पन्नत्ता, तं जहा–कासे महाकासे रोरुए महारोरुए अयइट्ठाणे। ते णं नरया अंतो वट्टा बाहिं चउरंसा अहे खुरप्पसंठाणसंठिता निच्चंधयारतमसा ववगयगह-चंद-सूर-नक्खत्तजोइसपहा मेद-वसा-पूय-रुहिर-मंसचिक्खिल्ललित्ताणुलेवणतला असुई वीसा परमदुब्भिगंधा कक्खड-फासा दुरहियासा असुभा नरगा असुभो नरगेसु वेयणाओ, एत्थ णं तमतमापुढविनेरइयाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता। उववाएणं लोयस्स असंखेज्जइभागे, समुग्घाएणं लोयस्स असंखेज्जइभागे, सट्ठाणेणं लोयस्स असंखेज्जइभागे। तत्थ णं बहवे तमतमापुढविनेरइया परिवसंति काला कालोभासा गंभीरलोमहरिसा भीमा उत्तासणया परमकिण्हा वण्णेणं पन्नत्ता समणाउसो! ते णं निच्चं भीत्ता निच्चं तत्था निच्चं तसिया निच्चं उव्विग्गा निच्चं परममसुहं संबद्धं नरगभयं पच्चणुभवमाणा विहरंति।
Sutra Meaning : સૂત્ર– ૧૯૬. ભગવન્‌ ! રત્નપ્રભા પૃથ્વી નૈરયિક પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તાના સ્થાનો ક્યાં છે ? ભગવન્‌! રત્નપ્રભા પૃથ્વી નૈરયિકો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ! આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના ૧,૮૦,૦૦૦ યોજન બાહલ્યના ઉપર – નીચેના એક – એક હજાર યોજન છોડીને વચ્ચેના ૧,૭૮,૦૦૦ યોજન પ્રમાણ ભાગમાં રત્નપ્રભા પૃથ્વીના નૈરયિકોનો ૩૦ લાખ નરકાવાસો કહ્યા છે. તે નરકો અંદરથી ગોળ, બહાર ચોરસ, નીચે ક્ષુરપ્ર આકારવાળા, તમસથી નિત્ય અંધકારવાળા, ગ્રહ, ચંદ્ર, સૂર્ય, નક્ષત્રરૂપ જ્યોતિષ્ક માર્ગ રહિત, મેદ – વસા આદિથી લિપ્ત ભૂમિ છે એવા, અશુચિ – વિસ્ર, અતિ દુરભિગંધવાળા, કૃષ્ણ અગ્નિ વર્ણાભા, કર્કશ સ્પર્શવાળા, દુરધ્યાસ, અશુભ નારકો છે, નરકની વેદના અશુભ છે. અહીં રત્નપ્રભા પૃથ્વી નૈરયિક પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તાના સ્થાનો છે. ઉપપાત, સમુદ્‌ઘાત, સ્વસ્થાનથી તેઓ લોકના અસંખ્યાતમાં ભાગે છે, ત્યાં ઘણા રત્નપ્રભા પૃથ્વી નૈરયિકો વસે છે. તેઓ કાળા, કાળી વર્ણાભાવાળા, ગંભીર – રોમાંચ થાય તેવા, ભયંકર, ત્રાસ ઉત્પન્નકર્તા, વર્ણથી પરમકૃષ્ણ એવા હે આયુષ્યમાન્‌ શ્રમણ! કહેલા છે. તેઓ નિત્ય ડરેલા, નિત્ય ત્રસ્ત, નિત્ય ત્રાસિત, નિત્ય ઉદ્વિગ્ન, નિત્ય પરમ અશુભ સંબદ્ધ અને નરકના ભયને અનુભવતા વિચરે છે. ભગવન્‌ ! પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા શર્કરાપ્રભાપૃથ્વી નૈરયિકોના સ્થાનો ક્યાં છે ? ભગવન્‌ ! શર્કરાપ્રભાપૃથ્વી નૈરયિકો ક્યાં રહે છે ? ગૌતમ ! ૧,૩૨,૦૦૦ યોજન જાડાઈવાળી શર્કરાપ્રભા પૃથ્વીમાં ઉપર – નીચેથી એક – એક હજાર યોજન છોડીને વચ્ચેના ૧,૩૦,૦૦૦ યોજન ભાગમાં શર્કરાપ્રભા પૃથ્વીના ૨૫ – લાખ નરકાવાસો છે, તે નરકો અંદરથી ગોળ, બહારથી ચોરસ, નીચે ક્ષુરપ્ર આકારે છે. તમસ્‌થી નિત્ય અંધકારવાળા યાવત્‌ અશુભ નરકો છે, તે નરકોમાં અશુભ વેદનાઓ છે. અહીં શર્કરાપ્રભાના નૈરયિકોના પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તાના સ્થાનો છે. ઉપપાત, સમુદ્‌ઘાત, સ્વસ્થાનથી લોકના અસંખ્યાતમાં ભાગે છે, ત્યાં ઘણા શર્કરાપ્રભાપૃથ્વી નૈરયિકો વસે છે. તે કાળા, કૃષ્ણાભા વાળા યાવત્‌ વર્ણથી પરમકૃષ્ણ છે. તેઓ નિત્ય ડરેલા યાવત્‌ નરકના ભયને અનુભવતા રહે છે. ભગવન્‌ ! પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા વાલુકાપ્રભા પૃથ્વી નૈરયિકોના સ્થાનો ક્યાં છે? ભગવન્‌! તે વાલુકાપ્રભા પૃથ્વી નૈરયિકો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ ! વાલુકાપ્રભા પૃથ્વીની ૧,૨૮,૦૦૦ યોજન જાડાઈના ઉપર – નીચેના એક – એક હજાર યોજન છોડીને વચ્ચેના ૧,૨૬,૦૦૦ યોજન ભાગમાં વાલુકાપ્રભા પૃથ્વીના નૈરયિકોના ૧૫ – લાખ નરકવાસો કહ્યા છે. તે નરકો અંદરથી ગોળ, બહારથી ચોરસ યાવત્‌ દૂરધ્યાસ અશુભ નરકો છે. તે નરકની વેદના અશુભ છે. અહીં પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા વાલુકાપ્રભા પૃથ્વી નૈરયિકોના સ્થાનો છે. ઉપપાતાદિથી લોકના અસંખ્યાતમાં ભાગે છે. ત્યાં વાલુકાપ્રભા પૃથ્વીના નૈરયિકો વસે છે. તે કાળા, કાળી વર્ણાભાવાળા યાવત્‌ વર્ણથી પરમકૃષ્ણ છે. ત્યાં તેઓ નરક ભયને અનુભવતા રહે છે. ભગવન્‌ ! પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા પંકપ્રભા પૃથ્વીના નૈરયિકોના સ્થાનો છે? ભગવન્‌! પંકપ્રભા પૃથ્વી નૈરયિકો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ ! પંકપ્રભા પૃથ્વીની ૧,૨૦,૦૦૦ યોજન જાડાઈના ઉપર – નીચેના એક – એક હજાર યોજન છોડીને વચ્ચેના ૧,૧૮,૦૦૦ યોજનમાં પંકપ્રભા પૃથ્વીના દશ લાખ નરકાવાસો છે. તે નરકો અંદરથી ગોળ, બહારથી ચોરસ યાવત્‌ કર્કશ સ્પર્શવાળા દૂરધ્યાસ, અશુભ નરકો, અશુભ નરક વેદનાવાળા છે. અહીં પંકપ્રભા પૃથ્વી નૈરયિકોના પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તાના સ્થાનો છે. ઉપપાતાદિ ત્રણેથી લોકના અસંખ્યાત ભાગમાં છે. ત્યાં ઘણા પંકપ્રભા પૃથ્વી નૈરયિકો વસે છે. તે કાળા યાવત્‌ વર્ણથી પરમકૃષ્ણ છે. તે નિત્ય ડરેલા, નિત્ય ત્રસ્ત યાવત્‌ નરકભયને અનુભવતા રહે છે. ભગવન્‌ ! પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા ધૂમપ્રભા પૃથ્વી નૈરયિકોના સ્થાનો ક્યાં છે ? ભગવન્‌ ! ધૂમપ્રભા પૃથ્વી નૈરયિકો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ! ધૂમપ્રભા પૃથ્વીની ૧,૧૮,૦૦૦ યોજન જાડાઈના ઉપર – નીચેના એક – એક હજાર યોજન છોડીને વચ્ચેના ૧,૧૬,૦૦૦ યોજનમાં ધૂમપ્રભા પૃથ્વીના ત્રણ લાખ નરકાવાસો કહ્યા છે. તે નરકોની અંદર ગોળ, બહારથી ચોરસ ઇત્યાદિ બધું પૂર્વવત્‌ કહેવું. અહીં નરકની અશુભ વેદના છે. અહીં પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા ધૂમપ્રભા પૃથ્વી નૈરયિકોના સ્થાનો છે. ઉપપાતાદિ ત્રણેથી લોકના અસંખ્યાત ભાગમાં છે. ત્યાં ઘણા ધૂમપ્રભા પૃથ્વી નૈરયિકો વસે છે. તેઓ કાળા યાવત્‌ પરમકૃષ્ણ છે. તેઓ નિત્ય ડરેલા યાવત્‌ નરકભયને અનુભવતા રહે છે. ભગવન્‌ ! પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા તમઃપ્રભા પૃથ્વી નૈરયિકોના સ્થાનો ક્યાં છે ? ભગવન્‌ ! તમઃપ્રભા પૃથ્વીને નૈરયિકો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ ! ૧,૧૬,૦૦૦ યોજન જાડાઈવાળી તમઃપ્રભા પૃથ્વીની ઉપર – નીચેના એક – એક હજાર યોજન છોડીને વચ્ચેના ૧,૧૪,૦૦૦ યોજન ભાગમાં તમઃપ્રભા પૃથ્વીના નૈરયિકોના પાંચ ન્યૂન એક લાખ નરકાવાસો છે. તે નરકો અંદરથી ગોળ, બહારથી ચોરસ ઇત્યાદિ છે. તે નરકો અશુભ છે, ત્યાંની વેદના અશુભ છે. અહીં પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા તમઃપૃથ્વી નૈરયિકોના સ્થાનો છે. તે ઉપપાતાદિ ત્રણેથી લોકના અસંખ્યાતમાં ભાગમાં છે. ત્યાં ઘણા તમસ્પ્રભા પૃથ્વી નૈરયિકો વસે છે. તેઓ કાળા યાવત્‌ પરમકૃષ્ણ છે. તેઓ નિત્ય ડરેલા યાવત્‌ નરકભયને અનુભવતા રહે છે. ભગવન્‌ ! તમસ્તમા પૃથ્વી નૈરયિકોના પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તાના સ્થાનો ક્યાં છે ? ભગવન્‌ ! તમસ્તમા પૃથ્વી નૈરયિકો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ! તમસ્તમા પૃથ્વીની ૧,૦૮,૦૦૦ યોજન જાડાઈના ઉપર – નીચેના સાડી બાવન હજાર યોજન છોડીને વચ્ચેના ૩૦૦૦ યોજનોમાં આ તમસ્તમા પૃથ્વીના પર્યાપ્ત – અપર્યાપ્તા નૈરયિકોના પાંચ દિશામાં પાંચ અનુત્તર એવા મહા – મોટા નરકાવાસો કહેલા છે. તે આ રીતે – કાળ, મહાકાળ, રૌરવ, મહારૌરવ, અપ્રતિષ્ઠાન. તે નરકો અંદરથી ગોળ, બહારથી ચોરસ, નીચે ક્ષુરપ્ર સંસ્થાન સંસ્થિત છે. તમસ્‌થી નિત્ય અંધકારવાળા, ગ્રહ – ચંદ્ર – સૂર્ય – નક્ષત્ર જ્યોતિષ માર્ગ રહિત, મેદ – ચરબી – પૂતસમૂહ – લોહી – માંસ – ચિક્‌ખલાદિથી લિપ્ત થયેલ ભૂમિતલવાળા, અશુચિ – વિસ્રથી પરમ દુર્ગંધી, કર્કશ સ્પર્શવાળા, દુરધ્યાસ અશુભ નરકો છે. નરકની વેદના અશુભ છે. અહીં તમસ્તમા પૃથ્વી નૈરયિકોના સ્થાનો છે. ઉપપાત, સમુદ્‌ઘાત અને સ્વસ્થાનથી લોકના અસંખ્યાતમાં ભાગે છે. ત્યાં ઘણા તમસ્તમા પૃથ્વી નૈરયિકો વસે છે. તે કાળા, કાળી આભાવાળા, ગંભીર – રોમાંચ થાય તેવા, ભયંકર, ત્રાસોત્પાદક, પરમકૃષ્ણ વર્ણવાળા છે. હે આયુષ્યમાન્‌ શ્રમણ ! તેઓ નિત્ય ડરેલા, નિત્ય ત્રસ્ત, નિત્ય ત્રાસિત, નિત્ય ઉદ્વિગ્ન, નિત્ય પરમ અશુભ સંબદ્ધ, નરકભયને અનુભવતા રહે છે. સૂત્ર– ૧૯૭. એક લાખ ઉપર એંશી, બત્રીશ, અઠ્ઠાવીશ, વીશ, અઢાર, સોળ, આઠ હજાર યોજન બધાની નીચેની સાતમી પૃથ્વીની જાડાઈ છે. સૂત્ર– ૧૯૮. એક લાખ ઉપર અઠ્ઠોતેર, ત્રીશ, છવ્વીશ, અઢાર, સોળ હજાર, છઠ્ઠી પૃથ્વીના સૂત્ર– ૧૯૯. છઠ્ઠી પૃથ્વીમાં ૧,૧૪,૦૦૦ યોજનમાં તથા તમસ્તમા પૃથ્વીના ઉપરના અને નીચેના સાડી બાવન – સાડી બાવન હજાર છોડીને વચ્ચેના ત્રણ હજાર યોજનમાં નરકાવાસો છે. સૂત્ર– ૨૦૦. જે ત્રીશ લાખ, પચીશ લાખ, પંદર લાખ, દશ લાખ, ત્રણ લાખ, પાંચ ન્યૂન એક લાખ અને સાતમી પૃથ્વીમાં કેવળ પાંચ અનુત્તર નારાકાવાસો છે. સૂત્ર સંદર્ભ– ૧૯૬–૨૦૦
Mool Sutra Transliteration : [sutra] kahi nam bhamte! Rayanappabhapudhavineraiyanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Kahi nam bhamte! Rayanappabhapudhavineraiya parivasamti? Goyama! Imise rayanappabhae pudhavie asiuttarajoyanasata-sahassabahallae uvarim egam joyanasahassam ogahitta hettha vegam joyanasahassam vajjetta majjhe atthahattare joyanasatasahasse, ettha nam rayanappabhapudhavineraiyanam tisam nirayavasasatasahassa bhavamtiti makkhatam. Te nam naraga amto vatta bahim chauramsa ahe khurappasamthanasamthita nichchamdhayaratamasa vavagayagaha-chamda-sura-nakkhatta-joisappabha meda-vasapuya-ruhira-mamsachikkhillalittanulevanatala asui visa paramadubbhigamdha kauaganivannabha kakkhadaphasa durahiyasa asubha naraga asubha naragesu veyanao, ettha nam rayanappabhapudhavineraiyanam pajjattapajjattanam thana pannatta. Uvavaenam loyassa asamkhejjaibhage, samugghatenam loyassa asamkhejjaibhage, satthanenam loyassa asamkhejjaibhage. Tattha nam bahave rayanappabhapudhavineraiya parivasamti kala kalobhasa gambhiralomaharisa bhima uttasanaga paramakinha vannenam pannatta samanauso! Te nam nichcham bhita nichcham tattha nichcham tasiya nichcham uvvigga nichcham paramamasuham sambaddham naragabhayam pachchanubhavamana viharamti. Kahi nam bhamte! Sakkarappabhapudhavineraiyanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Kahi nam bhamte! Sakkarappabhapudhavineraiya parivasamti? Goyama! Sakkarappabhae pudhavie battisuttarajoyanasatasahassa-bahallae uvarim egam joyanasahassam ogahitta hettha vegam joyanasahassam vajjitta majjhe tisuttare joyanasatasahasse, ettha nam sakkarappabhapudhavineraiyanam panavisam nirayavasasatasahassa havamtiti makkhatam. Te nam naraga amto vatta bahim chauramsa ahe khurappasamthanasamthita nichchamdhayaratamasa vavagayagaha-chamda-sura-nakkhatta-joisappaha meda-vasa-puya-ruhira-mamsachikkhillalittanulevanatala asui visa paramadubbhigamdha kauaganivannabha kakkhadaphasa durahiyasa asubha naraga asubha naragesu veyanao, ettha nam sakkarappabhapudhavineraiyanam pajjattapajjattanam thana pannatta. Uvavaenam loyassa asamkhejjaibhage, samugghatenam loyassa asamkhejjaibhage, satthanenam loyassa asamkhejjaibhage. Tattha nam bahave sakkarappabhapudhavineraiya parivasamti kala kalobhasa gambhiralomaharisa bhima uttasanaga paramakinha vannenam pannatta samanauso! Te nam nichcham bhita nichcham tattha nichcham tasiya nichcham uvvigga nichcham paramamasuham sambaddham naragabhayam pachchanubhavamana viharamti. Kahi nam bhamte! Valuyappabhapudhavineraiyanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Goyama! Valuyappabhae pudhavie atthavisuttarajoyanasatasahassabahallae uvarim egam joyanasahassam ogahetta hettha vegam joyanasahassam vajjetta majjhe chhavvisuttare joyanasatasahasse, ettha nam valuyappabha-pudhavineraiyanam pannarasa nirayavasasatasahassa bhavamtiti makkhatam. Te nam naraga amto vatta bahim chauramsa ahe khurappasamthanasamthita nichchamdhayaratamasa vavagayagaha-chamda-sura-nakkhattajoisappaha meda-vasa-puya-ruhira-mamsachikkhillalittanulevanatala asui visa paramadubbhigamdha kauaganivannabha kakkhadaphasa durahiyasa asubha naraga asubha naraesu vedanao, ettha nam valuyappabhapudhavineraiyanam pajjattapajjattanam thana pannatta. Uvavaenam loyassa asamkhejjaibhage, samugghaenam loyassa asamkhejjaibhage, satthanenam logassa asamkhejjaibhage. Tattha nam bahave valuyappabhapudhavineraiya parivasamti kala kalobhasa gambhira-lomaharisa bhima uttasanaga paramakinha vannenam pannatta samanauso! Te nam nichcham bhita nichcham tattha nichcham tasita nichcham uvvigga nichcham paramamasuham sambaddham naragabhayam pachchanubhavamana viharamti. Kahi nam bhamte! Pamkappabhapudhavineraiyanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Goyama! Pamkappabhae pudhavie visuttarajoyanasatasahassabahallae uvarim egam joyanasahassam ogahitta hittha vegam joyanasahassam vajjetta majjhe attharasuttare joyanasatasahasse ettha nam pamkappabhapudhavineraiyanam dasa nirayavasasatasahassa bhavamtiti makkhatam. Te nam naraya amto vatta bahim chauramsa ahe khurappa-samthanasamthita nichchamdhayaratamasa vavagayagaha-chamda-sura-nakkhatta-joisapaha meda-vasa-puya-ruhira-mamsachikkhillalittanulevanatala asui visa paramadubbhigamdha kauaganivannabha kakkhadaphasa durahiyasa asubha naraga asubha naragesu veyanao, ettha nam pamkappabhapudhavineraiyanam pajjattapajjattanam thana pannatta. Uvavaenam loyassa asamkhejjaibhage, samugghaenam loyassa asamkhejjaibhage, satthanenam loyassa asamkhejjaibhage. Tattha nam bahave pamkappabhapudhavineraiya parivasamti kala kalobhasa gambhiralomaharisa bhima uttasanaga paramakinha vannenam pannatta samanauso! Te nam nichcham bhita nichcham tattha nichcham tasiya nichcham uvvigga nichcham paramamasuham sambaddham naragabhayam pachchanubhavamana viharamti. Kahi nam bhamte! Dhumappabhapudhavineraiyanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Goyama! Dhumappabhae pudhavie attharasuttarajoyanasayasahassabahillae uvarim egam joyanasahassam ogahitta hittha vegam joyanasahassam vajjetta majjhe solasuttare joyanasatasahasse, ettha nam dhumappabhapudhavi-neraiyanam tinni nirayavasasatasahassa bhavamtiti makkhatam. Te nam naraga amto vatta bahim chauramsa ahe khurappasamthanasamthita nichchamdhayaratamasa vavagayagaha-chamda-sura-nakkhatta-joisapaha meda-vasa-puya-ruhira-mamsachikkhillalittanulevanalata asui visa paramadubbhigamdha kauaganivannabha kakkhadaphasa durahiyasa asubha naraga asubha naragesu veyanao, ettha nam dhumappabhapudhavineraiyanam pajjattapajjattanam thana pannatta. Uvavaenam loyassa asamkhejjaibhage, samugghaenam loyassa asamkhejjaibhage satthanenam loyassa asamkhejjaibhage. Tattha nam bahave dhumappabhapudhavineraiya parivasamti kala kalobhasa gambhiralomaharisa bhima utta sanaga paramakinha vannenam pannatta samanauso! Te nam nichcham bhita nichcham tattha nichcham tasita nichcham uvvigga nichcham paramamasuham sambaddham naragabhayam pachchanubhavamana viharamti. Kahi nam bhamte! Tamappabhapudhavineraiyanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Goyama! Tamappabhae pudhavie solasuttarajoyanasatasahassabahallae uvarim egam joyanasahassam ogahitta hittha vegam joyanasahassam vajjetta majjhe choddasuttare joyanasatasahasse ettha nam tamappabhapudhavineraiyanam ege pamchune naragavasasatasahasse havamtiti makkhatam. Te nam naraga amto vatta bahi chauramsa ahe khurappasamthanasamthita nichchamdhayaratamasa vavagayagaha-chamda-sura-nakkhattajoisappaha meda-vasa-puya-ruhira-mamsachikkhillalittanulevanavata asui visa paramadubbhigamdha kakkhadaphasa durahiyasa asubha naraga asubha naragesu vedanao, Ettha nam tamappabhapudhavineraiyanam pajjattapajjattanam thana pannatta. Uvavaenam loyassa asamkhejjaibhage, samugghaenam loyassa asamkhejjaibhage, satthanenam loyassa asamkhejjaibhage. Tattha nam bahave tamappabhapudhavineraiya parivasamti kala kalobhasa gambhiralomaharisa bhima uttasanaga paramakinha vannenam pannatta samanauso! Te nam nichcham bhita nichcham tattha nichcham tasiya nichcham uvvigga nichcham paramamasuham narayabhayam pachchanubhavamana viharamti. Kahi nam bhamte! Tamatamapudhavineraiyanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Goyama! Tamatamae pudhavie atthottarajoyanasayasahassabahallae uvarim addhatevannam joyanasahassaim ogahitta hittha vi addhatevannam joyanasahassaim vajjetta majjhe tisu joyanasahassesu, Ettha nam tamatamapudhavineraiyanam pajjattapajjattanam pamchavidhi pamcha anuttara mahaimahalaya mahaniraya pannatta, tam jaha–kase mahakase rorue maharorue ayaitthane. Te nam naraya amto vatta bahim chauramsa ahe khurappasamthanasamthita nichchamdhayaratamasa vavagayagaha-chamda-sura-nakkhattajoisapaha meda-vasa-puya-ruhira-mamsachikkhillalittanulevanatala asui visa paramadubbhigamdha kakkhada-phasa durahiyasa asubha naraga asubho naragesu veyanao, Ettha nam tamatamapudhavineraiyanam pajjattapajjattanam thana pannatta. Uvavaenam loyassa asamkhejjaibhage, samugghaenam loyassa asamkhejjaibhage, satthanenam loyassa asamkhejjaibhage. Tattha nam bahave tamatamapudhavineraiya parivasamti kala kalobhasa gambhiralomaharisa bhima uttasanaya paramakinha vannenam pannatta samanauso! Te nam nichcham bhitta nichcham tattha nichcham tasiya nichcham uvvigga nichcham paramamasuham sambaddham naragabhayam pachchanubhavamana viharamti.
Sutra Meaning Transliteration : Sutra– 196. Bhagavan ! Ratnaprabha prithvi nairayika paryapta – aparyaptana sthano kyam chhe\? Bhagavan! Ratnaprabha prithvi nairayiko kyam vase chhe\? Gautama! A ratnaprabha prithvina 1,80,000 yojana bahalyana upara – nichena eka – eka hajara yojana chhodine vachchena 1,78,000 yojana pramana bhagamam ratnaprabha prithvina nairayikono 30 lakha narakavaso kahya chhe. Te narako amdarathi gola, bahara chorasa, niche kshurapra akaravala, tamasathi nitya amdhakaravala, graha, chamdra, surya, nakshatrarupa jyotishka marga rahita, meda – vasa adithi lipta bhumi chhe eva, ashuchi – visra, ati durabhigamdhavala, krishna agni varnabha, karkasha sparshavala, duradhyasa, ashubha narako chhe, narakani vedana ashubha chhe. Ahim ratnaprabha prithvi nairayika paryapta – aparyaptana sthano chhe. Upapata, samudghata, svasthanathi teo lokana asamkhyatamam bhage chhe, tyam ghana ratnaprabha prithvi nairayiko vase chhe. Teo kala, kali varnabhavala, gambhira – romamcha thaya teva, bhayamkara, trasa utpannakarta, varnathi paramakrishna eva he ayushyaman shramana! Kahela chhe. Teo nitya darela, nitya trasta, nitya trasita, nitya udvigna, nitya parama ashubha sambaddha ane narakana bhayane anubhavata vichare chhe. Bhagavan ! Paryapta – aparyapta sharkaraprabhaprithvi nairayikona sthano kyam chhe\? Bhagavan ! Sharkaraprabhaprithvi nairayiko kyam rahe chhe\? Gautama ! 1,32,000 yojana jadaivali sharkaraprabha prithvimam upara – nichethi eka – eka hajara yojana chhodine vachchena 1,30,000 yojana bhagamam sharkaraprabha prithvina 25 – lakha narakavaso chhe, te narako amdarathi gola, baharathi chorasa, niche kshurapra akare chhe. Tamasthi nitya amdhakaravala yavat ashubha narako chhe, te narakomam ashubha vedanao chhe. Ahim sharkaraprabhana nairayikona paryapta – aparyaptana sthano chhe. Upapata, samudghata, svasthanathi lokana asamkhyatamam bhage chhe, tyam ghana sharkaraprabhaprithvi nairayiko vase chhe. Te kala, krishnabha vala yavat varnathi paramakrishna chhe. Teo nitya darela yavat narakana bhayane anubhavata rahe chhe. Bhagavan ! Paryapta – aparyapta valukaprabha prithvi nairayikona sthano kyam chhe? Bhagavan! Te valukaprabha prithvi nairayiko kyam vase chhe\? Gautama ! Valukaprabha prithvini 1,28,000 yojana jadaina upara – nichena eka – eka hajara yojana chhodine vachchena 1,26,000 yojana bhagamam valukaprabha prithvina nairayikona 15 – lakha narakavaso kahya chhe. Te narako amdarathi gola, baharathi chorasa yavat duradhyasa ashubha narako chhe. Te narakani vedana ashubha chhe. Ahim paryapta – aparyapta valukaprabha prithvi nairayikona sthano chhe. Upapatadithi lokana asamkhyatamam bhage chhe. Tyam valukaprabha prithvina nairayiko vase chhe. Te kala, kali varnabhavala yavat varnathi paramakrishna chhe. Tyam teo naraka bhayane anubhavata rahe chhe. Bhagavan ! Paryapta – aparyapta pamkaprabha prithvina nairayikona sthano chhe? Bhagavan! Pamkaprabha prithvi nairayiko kyam vase chhe\? Gautama ! Pamkaprabha prithvini 1,20,000 yojana jadaina upara – nichena eka – eka hajara yojana chhodine vachchena 1,18,000 yojanamam pamkaprabha prithvina dasha lakha narakavaso chhe. Te narako amdarathi gola, baharathi chorasa yavat karkasha sparshavala duradhyasa, ashubha narako, ashubha naraka vedanavala chhe. Ahim pamkaprabha prithvi nairayikona paryapta – aparyaptana sthano chhe. Upapatadi tranethi lokana asamkhyata bhagamam chhe. Tyam ghana pamkaprabha prithvi nairayiko vase chhe. Te kala yavat varnathi paramakrishna chhe. Te nitya darela, nitya trasta yavat narakabhayane anubhavata rahe chhe. Bhagavan ! Paryapta – aparyapta dhumaprabha prithvi nairayikona sthano kyam chhe\? Bhagavan ! Dhumaprabha prithvi nairayiko kyam vase chhe\? Gautama! Dhumaprabha prithvini 1,18,000 yojana jadaina upara – nichena eka – eka hajara yojana chhodine vachchena 1,16,000 yojanamam dhumaprabha prithvina trana lakha narakavaso kahya chhe. Te narakoni amdara gola, baharathi chorasa ityadi badhum purvavat kahevum. Ahim narakani ashubha vedana chhe. Ahim paryapta – aparyapta dhumaprabha prithvi nairayikona sthano chhe. Upapatadi tranethi lokana asamkhyata bhagamam chhe. Tyam ghana dhumaprabha prithvi nairayiko vase chhe. Teo kala yavat paramakrishna chhe. Teo nitya darela yavat narakabhayane anubhavata rahe chhe. Bhagavan ! Paryapta – aparyapta tamahprabha prithvi nairayikona sthano kyam chhe\? Bhagavan ! Tamahprabha prithvine nairayiko kyam vase chhe\? Gautama ! 1,16,000 yojana jadaivali tamahprabha prithvini upara – nichena eka – eka hajara yojana chhodine vachchena 1,14,000 yojana bhagamam tamahprabha prithvina nairayikona pamcha nyuna eka lakha narakavaso chhe. Te narako amdarathi gola, baharathi chorasa ityadi chhe. Te narako ashubha chhe, tyamni vedana ashubha chhe. Ahim paryapta – aparyapta tamahprithvi nairayikona sthano chhe. Te upapatadi tranethi lokana asamkhyatamam bhagamam chhe. Tyam ghana tamasprabha prithvi nairayiko vase chhe. Teo kala yavat paramakrishna chhe. Teo nitya darela yavat narakabhayane anubhavata rahe chhe. Bhagavan ! Tamastama prithvi nairayikona paryapta – aparyaptana sthano kyam chhe\? Bhagavan ! Tamastama prithvi nairayiko kyam vase chhe\? Gautama! Tamastama prithvini 1,08,000 yojana jadaina upara – nichena sadi bavana hajara yojana chhodine vachchena 3000 yojanomam a tamastama prithvina paryapta – aparyapta nairayikona pamcha dishamam pamcha anuttara eva maha – mota narakavaso kahela chhe. Te a rite – kala, mahakala, raurava, maharaurava, apratishthana. Te narako amdarathi gola, baharathi chorasa, niche kshurapra samsthana samsthita chhe. Tamasthi nitya amdhakaravala, graha – chamdra – surya – nakshatra jyotisha marga rahita, meda – charabi – putasamuha – lohi – mamsa – chikkhaladithi lipta thayela bhumitalavala, ashuchi – visrathi parama durgamdhi, karkasha sparshavala, duradhyasa ashubha narako chhe. Narakani vedana ashubha chhe. Ahim tamastama prithvi nairayikona sthano chhe. Upapata, samudghata ane svasthanathi lokana asamkhyatamam bhage chhe. Tyam ghana tamastama prithvi nairayiko vase chhe. Te kala, kali abhavala, gambhira – romamcha thaya teva, bhayamkara, trasotpadaka, paramakrishna varnavala chhe. He ayushyaman shramana ! Teo nitya darela, nitya trasta, nitya trasita, nitya udvigna, nitya parama ashubha sambaddha, narakabhayane anubhavata rahe chhe. Sutra– 197. Eka lakha upara emshi, batrisha, aththavisha, visha, adhara, sola, atha hajara yojana badhani nicheni satami prithvini jadai chhe. Sutra– 198. Eka lakha upara aththotera, trisha, chhavvisha, adhara, sola hajara, chhaththi prithvina Sutra– 199. Chhaththi prithvimam 1,14,000 yojanamam tatha tamastama prithvina uparana ane nichena sadi bavana – sadi bavana hajara chhodine vachchena trana hajara yojanamam narakavaso chhe. Sutra– 200. Je trisha lakha, pachisha lakha, pamdara lakha, dasha lakha, trana lakha, pamcha nyuna eka lakha ane satami prithvimam kevala pamcha anuttara narakavaso chhe. Sutra samdarbha– 196–200