Sutra Navigation: Jivajivabhigam ( જીવાભિગમ ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1105945
Scripture Name( English ): Jivajivabhigam Translated Scripture Name : જીવાભિગમ ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

चतुर्विध जीव प्रतिपत्ति

 Translated Chapter :

ચતુર્વિધ જીવ પ્રતિપત્તિ
Section : मनुष्य उद्देशक Translated Section : મનુષ્ય ઉદ્દેશક
Sutra Number : 145 Category : Upang-03
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] एगोरुयदीवस्स णं भंते! केरिसए आगार भावपडोयारे पन्नत्ते? गोयमा! बहुसमरमणिज्जे भूमिभागे पन्नत्ते। से जहानामए–आलिंगपुक्खरेति वा, एवं सवणिज्जे भाणितव्वे जाव पुढविसिलापट्टगंसि तत्थ णं बहवे एगोरुयदीवया मनुस्सा य मनुस्सीओ य आसयंति जाव विहरंति एगोरुयदीवे णं दीवे तत्थतत्थ देसे तहिं तहिं बहवे उद्दालका मोद्दालका रोद्दालका कतमाला नट्टमाला सिंगमाला संखमाला दंतमाला सेलमालगा नाम दुमगणा पन्नत्ता समणाउसो कुसविकुसविसुद्धरुक्खमूला मूलमंता कंदमंतो जाव बीयमंतो पत्तेहिं य पुप्फेहि य अच्छणपडिच्छन्ना सिरीए अतीवअतीव सोभेमाणा उवसोभेमाणा चिट्ठंति... ...एगोरुयदीवे णं दीवे तत्थ रुक्खा बहवे हेरुयालवना भेरुयालवना मेरुयालवना सेरुयाल-वना सालवना सरलवना सत्तपन्नवना पूयफलिवना खज्जूरिवना नालिएरिवना कुसविकुसवि जाव चिट्ठंति एगोरुयदीवे णं तत्थ बहवे तिलया लवया नग्गोहा जाव रायरुक्खा नंदिरुक्खा कुसविकुसवि जाव चिट्ठंति... ...एगोरुयदीवे णं तत्थ बहूओ पउमलपओ नागलयाओ जाव सामलयाओ निच्चं कुसुमियाओ एवं लयावण्णओ जहा उववाइए जाव पडिरूवाओ एगोरुयदीवे णं तत्थ बहवे सेरियागुम्मा जाव महाजातिगुम्मा ते णं गुम्मा दसद्धवण्णं कुसुमं कुसुमेंति जेणं वायविहुयग्गसाला एगोरुयदीवस्स बहुसमरमणिज्जभूमिभागं मुक्कपुप्फपुंजोवयारकलियं करेंति... ...एगोरुयदीवे णं तत्थ बहूओ वनराईओ पन्नत्ताओ ताओ णं वनराईओ किण्हाओ किण्हो-भासाओ जाव रम्माओ महामेहनिगुरुंबभूताओ जाव महंती गंधद्धुणिं मुयंताओ पासादीयाओ एगोरुयदीवे तत्थ बहवे मत्तंगा नाम दुमणगा पन्नत्ता समणाउसो जहा से चंदप्पभमणिसिलगा वरसीध पवरवारुणि सुजातफल पत्त पुप्फ चोय निज्ससार बहुदव्व जतीसंभार कालसंधियआसवा महुमेरग रिट्ठाभ दुद्धजाति पसन्न तेल्लग सताउखजूरमुद्दियासार कविसायण सुपक्कखोयरसवरसुरा वण्ण रसगंधफरिजुत्त बलवीरियपरिणामा मज्जविधी य बहुप्पगारा तहेव ते मत्तंगयावि दुमगणा अनेगबहुविविहवीससापरिणाए मज्जविहीए उववेया फलेहिं पुन्ना वि विसट्टं ति कुसविकुसविसुद्ध-रुक्खमूला जाव चिट्ठंति। एगोरुयदीवे तत्थ बहवे भिंगंगा नाम दुमगणा पन्नत्ता समणाउसो जहा से बारहघडकरग-कलसक्ककरियपंचाणिउल्लंकवद्धणिसुपइट्ठपारीचसगभिंगारकरोडिसरंगरगपत्ता घोसगाणल्लग ववलियअवपदकगवालकाविचित्तवट्टकमणिवट्टकसिप्पिरवोरपिणया कंचनमणिरयणभत्तिविचित्ता भाजनविही बहुप्पगारा तहेव ते भिंगंगयावि कुसविकुस जाव चिट्ठंति एगुरुवदीवे णं तत्थ बहवे तुडियंगा नाम दुमगणा पन्नत्ता समणाउसो जहा से आलिंग-पणपडहदद्दरकरडिडिंडिमभंभातहोरभंकणियखरमुहिमुयंगसंखियपरिल्लयपव्वगापरिवाय निवंस-वेणुवीणा सुघोसगविपंचिमहतिकच्छविरिकिसतकतलतालकंसालतालकसंपउत्ता आतोज्जविधी य निउणगंधव्वसमयकुसलेहि फंदिया तिट्ठाणकरणसुद्धा तहेव ते तुडियंगयावि दुमगणा अनेगबहु-विविधवीससापरिणयाए ततघनझुसिराए चउव्विहाए आतोज्जविहीए उववेया फलेहि पुन्ना विव विसट्टंति कुसविकुस जाव चिट्ठंति एगुरुयदीवे णं तत्थ बहवे दीवसिहा नाम दुमगणा पन्नत्ता समणाउसो जहा से संझा-विरागसमए नवनिहिपतिनेवदीवियाचक्कवालविंदे पभूयवट्टिपलित्तणेहिं वणिउज्जालियतिमिरमद्दए कनगणिगर कुसुमियपारिजायघणप्पगासे कंचनमणिरयणविमलमहरिहतवणिज्जुज्जल विचित्त-दंडाहिं दीवियाहिं सहसापज्जालिऊसवियणिद्धतेयदिप्पंतविमलगहगणसमप्पहाहिं वितिमिरकर-सूरपसरिउज्जोवचिल्लियाहिं जालाओज्जलपहसियाभिरामाहिं सोभमाणे तहेव ते दीवसिहावि दुमगणा अनेगबहुविविहवीससापरिणयाए उज्जोयविहीए उववेया फलेहिं कुसविकुस जाव चिट्ठंति। एगुरुयदीवे णं तत्थ बहवे जोइसिया नाम दुमगणा पन्नत्ता समणाउसो जहा से अचिरुग्गयसरय-सूरमंडलपडंत-उक्कासहस्सदिप्पंत-विज्जुलहुय-वहनिद्धूमजालिय-निद्दंत-धोयत तत्तवणिज्जकिंसुयासोगजवासुयणकुसुमविमउलियपुंजमनिरयणकिरणजच्चहिंगुलुयनियररूवाइरेगरूवा तहेव ते जोतिसियावि दुमगणा अनेगबहुविविहवीससापरिणयाए उज्जोवविहीए उववेया सुहलेस्सा मंदलेस्सा मंदातवलेस्सा कूडा इव ठाणठिया अन्नमन्नसमोगाढाहिं लेस्साहिं साए पभाए सपदेसे सव्वओ समंता ओभासंति उज्जवेंति पभासेंति कुसविकुसवि जाव चिट्ठंति एगुरुयदीवे णं तत्थ बहवे वित्तंगा नाम दुमगणा पन्नत्ता समणाउसो जहा से पेच्छाघरे विचित्ते रम्मे वरकुसुमदाममालुज्जललेसा भासंतमुक्कपुप्फपुंजोवयारकलिए विरल्लियविचित्तमल्लसिरि-समुदयप्पगब्भे गंथिमवेढिमपूरिमसंघाइमेणं मल्लेणं छेयासिप्पियविभागरइएण सव्वतो चेव समनु-बद्धे पविरललंबंतविप्पइट्ठेहिं पंचवण्णेहिं कुसुमदामेहिं सोभमाणे वणमालकतग्गए चेव दिप्पमाणे तहेव ते चित्तंगयावि दुमगणा अनेगबहुविहवीससापरिणया मल्लविहीए उववेया कुसविकुसिवि जाव चिट्ठंति एगोरुयदीवे तत्थ बहवे चित्तरसा नाम दुमगणा पन्नत्ता समणाउसो जहा से सुगंधवरकलम-सालितंदुलविसिट्ठणिरुवहतदुद्धरद्धे सारयघयगुडखंडमहुमेलिए अतिरसे परमन्ने होज्ज उत्तम-वण्णगंधमंते रन्नो जहा वा वि चक्कवट्टिस्स होज्ज निउणेहिं सूयपुरिसेहिं सज्जिए चउर-कप्पसेयसिते इव ओदने कलमसालिनिव्वत्तिए विपक्के सवप्फमिउविससयगलसित्थे अनेग-सालणगसंजुत्ते अहवा पडिपुन्नदव्वुवक्खडे सुसक्कए वण्णगंधरसफरिसजुत्तवलिविरयपरिणामे इंदियलवद्धणे खुप्पिवासमहणे पहाणगुलकढियखंडमच्छंडिघओवणीएव्वं मोयगे सण्हसमियगब्भे हवेज्ज परमइट्ठगसंजुत्ते तहेव ते चित्तरसावि दुमगणा अनेगबहुविविहवीससापरिणयोजमविहीए उववेया कुसविकुसवि जाव चिट्ठंति। एगोरुयदीवे तत्त बहवे मणिवंगा नाम दुमगणा पन्नत्ता समणाउसो जहा से हारद्धहार-वेट्टणगमउडकुंडलवासुत्तगहेमलालमणिजालकनगजालगसुत्तगउच्चितियकडाखड्डियएगावालिकंठ-सुत्तमगरगउरत्थगेवेज्जसेणिसत्तगचूलामणिकनगतिलगफुल्लसिद्धत्थियकण्णवालिससिसूरुसभ चक्कगतलभंगयतुडियत्थमालगवलक्खदीनारमालिया चंदसूरमालिया हरिसयकेयूरवलय पालंब-अंगुलेज्जगकंचीमेहलाकलावपयरकपायजालघंटिखिंखिनिरयणोरुजालच्छुडियवरणेउरचलणमालिया कनगनिगरमालिया कंचनमणिरयणभत्तिचित्तव्व भूसणविधि बहुप्पगारा तहेव ते मणियंगावि दुमगणा अनेगबहुविविह वीससापरिणताए भूसणविहीए उववेया कुसविकुस जाव चिट्ठंति एगोरुयदीवे तत्थ बहवे गेहागारा नाम दुमगणा पन्नत्ता समणाउसो जहा से पागारट्टालग-चरियदारगोपुरपासायाकासतलमंडवएगसालगविसालगतिसालगचउसालगगब्भघरमोहणघरवलभिधरचित्तसालगमालियभत्तियघरवट्टंतंसचउरंसणंदियावत्तंसंठियायतपंडुरतलमुंडमालहम्मियं अहव णं धवलहरअद्धमागहविब्भमसेलद्धसेलसंठियकूडागारेड्ढसुविहिकोट्ठगअनेगघरसरणलेणआवाणविडंगजालवंदणिजजूहअपवरककवोतालिचंदालियरूवविभत्तिकलिता भवनविही बहुविकप्पा तहेव ते गेहागारावि दुमगणा अनेगबहुविविधवीससापरिणया सुहारुहाण सुहोत्ताराए सुहनिक्कमणप्पवेसाए दद्दरसोपाणपंतिकलिताए पइरिक्काए सुहविहाराए मणाणुकूलाए भवनविहीए उववेया कुसविकुसावे जाव चिट्ठंति। एगोरुयदीवे तत्थ बहवे अणिगणा नामं दुमगणा पन्नत्ता समणाउसो जहा से आइगण-खोमतणुय-कंबलदुगुल्लकोसेज्जकालमिगपट्टज-चीणंसुयवतत्तावरणातवारवाणगपच्छुन्नाभरण- चित्तसहिणगकल्लाणगभिंगमहेलकज्जलबहुवण्णरत्तीपीतसुक्कलमक्खयमितलोमहप्फरल्लगअवरुतरा सिंधुउसभदामिलवंगकलिंगनलिणतंतुमयभत्तिचित्ता वत्थविहि बहुप्पकारा हवेज्ज वरपट्टणुग्गता वण्णरगकलिता तहेव ते अनिगणावि दुमगणा अनेगबहुविविहवीससापरिणताए उववेया कुसविकुस जाव चिट्ठंति एगोरुयदीवे णं भंते दीवे मनुयाणं केरिसए आगारभावपडोयारे पन्नत्ते... ...गोयमा ते णं मनुया अनुवमतरसोमचारुरूवा भोगुत्तमा भोगलक्खणधरा भोगसस्सिरिया सुजायसव्वंगसुंदरंगा सुपइट्ठियकुम्भचारुचलणा रत्तुप्पलपत्तमउयसुकुमालकोमलतला नगनगर-मगरचक्कंकहरंकलक्खणंकियचलणा अनुपुव्वसुहायंगुलिया उन्नयतणुतंबणिद्धनक्खा संठियसुस-लिट्ठगूढगुप्फा एणीकुरुविंदावत्तवट्टाणुपुव्वजंघा सामुग्गणिमग्गगूढजाणू गतससणसुजातसन्निभोरू वरवारणमत्ततुल्लविक्कमविलासितगति सुजातवरतुरगगुज्झदेसा आइण्णहतोव्व निरुवलेवा पमुइ-वरतुरगसीहइरेगवट्टियकडी सोहयसोणिंदमुसलदप्पणनिगरितवरकनगच्छरुसरिसवरवइरवलित-मज्झा उज्जुयसमसंहितसुजातजच्चतणुकिसणणिद्धआदेज्जलडहसुकुमालमउरयमणिज्जरोमराई गंगावत्तयपयाहिणावत्ततरंगभंगुर रविकिरण तरुणबोधियआकोसयंतपउमगंभीरवगडणाभा झस- विहगसुजातपीणकुच्छी झसोदरा सुइकरणा पम्हविवडणाभा सण्णयपासा संगतपासा सुंदरपासा सुजातपासा मितमाइयपीणरइयपासा अकरुंडयकनगरुयगनिम्मलसुजातनिरुवहयदेहधारी पसत्थ-बत्तीसलक्खणधरा कनगसिलातलुज्जलपसत्थ समतलउवचियविच्छिण्णपिहुलवच्छा सिरिवच्छं-कियवच्छा पुरवरफलिहवट्टियभुया भुयगीसरविपुलभोगआयाणफलिहउच्छूढदीहबाहू जुगसत्रिभ-पीणरतियपीवरपउट्ठसंठियउववियधणथिरसुबद्धसुसलिट्ठपव्वसंधी रत्ततलोवइतमउयमंसलपसत्थ- लक्खणसुजाय अच्छिद्दजालपाणी पीवरवट्टियसुजायकोमलवरंगुलीया तंबतलिणसुतिरुइरनिद्ध-नक्खा... ...चंदपाणिलेहा सूरपाणिलेहा संखपाणिलेहा चक्कपाणिलेहा दिसासोवत्थियपाणिलेहा चंदसूर-संखचक्क-दिसासोवत्थिय-पाणिलेहा अनेगवर-लक्खणुत्तम-पसत्थ-सुविरइय-पाणिलेहा वर-महिसवराहसीहसद्दूलउसभ-नागवरविउल-उन्नतमइंदखंधा चउरंगुल-सुप्पमाण-कंबुसरिसगीवा अवट्ठितसुविभत्तसुजातचित्तमंसू मंसलसंठियपसत्थसद्दूलविपुलहणुया ओतवितसिलप्पवालबिंब-फलसन्निभाहरोट्ठा पंडुरससिसगलविमलनिम्मलसंखदधिधणगोखीरफेणदगयमुणालियाधवलदंत- सेढी अखंडदंता अफुडियदंता अविरलदंता सुसिनिद्धदंता सुजातदंता एगदंतसेढिव्व अनेगदंता हुतवहनिद्धंतधोततत्ततवणिज्जरततलतालुजीहा गरुलायतउज्जुत्तुंगनासा अवदालियपोंडरीक-नयना कोकासितधवलपत्तलच्छा आणमियचारुइलकिण्हपूराइसंठियसंगत आवतसुजाततनुकसिण-निद्धभुमया अल्लीणप्पमाणजुत्तसवणा सुसवणा पीणमंसलकबोलदेसभागा अविरुग्गयबालचंद-संठियपसत्थविच्छिन्नसमणिडाला उडुवतिपडिपुन्नसोमवदणा छत्तागारुत्तमंगदेसा धननिचियसुबद्ध-लक्खणुण्णयकूडागारणिभपिंडियसिरि हुवतवहनिद्धंतधोततत्ततवणिज्जकेसंतकेसभूमी सामलि-पोंडधणणिचिछोडियामिउविसपसत्थ सुहुमलक्खणसुगंधसुंदर भुयमोयगभिंगणीलकज्जलपहट्ठ-भमरगणि निद्धनिकुरुंबनिचियकुंचियपयाहिणावत्तमुद्धसिरया लक्खणवंजणगुणोववेया सुजाय-सुविभत्तसंगतंगा पासाइया दरिसणिज्जा अभिरूवपडिरूवा। ते णं मनुया ओहस्सरा हंसस्सरा कोंचस्सरा नंदिधोसा सीहस्सरा सीहघोसा मंजुस्सरा मंजुघोसा सुस्सरा सुस्सरनिग्घोसा छायाउज्जोतियगमंगा वज्जरिसभनारायसंघयणा समचउरंस-संठाणसंठिया सिणद्धछवी निरायंका उत्तमपसत्थअइसेसनिरुवमतणू जल्लमलकलंकसेयरय-दोसवज्जियसरीरा निरुवमलेवा अनुलोमवाउवेगा कंकग्गहणी कवोतपरिणामा सउणीपोसपिट्ठंत-रोरुपरिणता विग्गहियउन्नयकुच्छी पउमुप्पलसरिसगंधनिस्साससुरभिवयणा अट्ठधनुसयऊसिया तेसिं मनुयाणं चउसट्ठी पिट्ठिकरंडगा पन्नत्ता समणाउसो... ...ते णं मनुया पगतिभद्दगा पगतिविनीया पगतिउवसंता पगतिपयणुकोहमानमायालोभा मिउमद्दवसंपन्ना अलीणा भद्दगा विनीया अप्पिच्छा असंनिहिसंचिया अचंडा विडिमंतरपरिवसणा जहिच्छियकामगामिणो य ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो तेसि णं भंते मनुयाणं केवतिकालस्स आहारट्ठे समुप्पज्जति गोयमा चउत्थभत्तस्स आहारट्ठे समुप्पज्जति एगोरुयमणुईणं भंते केरिसए आगारभावपडोयारे पन्नत्ते गोयमा ताओ णं मणुईओ सुजायसव्वंगसुंदरीओ पहाणमहिलागुणेहिं जुत्ता अच्चंतविसप्पमाणपउमसूमालकुम्मसंठितविसिट्ठचलणा उज्जुमउयपीवर निरंतरपुट्ठसुसाहत-चलणंगुलीओ अच्चुन्नयरतियतलिनितंबसुतिणिद्धनखा रोमरहियवट्टलट्ठसंठियअजहन्नपसत्थ-लक्खणअकोप्पजंधजुतला सुनिम्मियसुगूढजाणुमंसालसुबद्धसंधी कयविक्खंभातिरेगसंठिय-निव्वणसूमालउय कोमलअविरलहतसुजातवट्टपीवरनिरंतरोरू अट्ठावयवीचि पट्टसंठियपसत्थि-विच्छिन्नपिहुलसोणी वदनायामप्पमाणदुगुणितविसालमंसलसुबद्धजघण वरधारणीओ वज्जविरा-इयपसत्थलक्खनिरोदरा तिवलिवलियतणुणमियमज्झिआओ उज्जुयसमसंहित जच्चतनुकसिण-निद्धआदेज्जलडसुविभत्तसूजातसोभंतरुलरमणिज्जरोमराई गंगावत्तयपयाहिणावत्तरंगभंगुररवि-किरणतरुणबोधियआकोसाइंतपउमगंभीरविगडनाभी अनुब्भडपसत्थ पीनकुच्छी सण्णयपासा संगयपासा सुजायपासा मिवमाईयपीणरइयपासा... ...अकरुडुयकनगरुयगनिम्मलसुजायनिरुवहय- गातलट्ठी कंचनकलसामयाणसमसंहिय-सुजातलट्ठचूचुय आमोलगजमलगुजगलवट्टिय अच्चुण्णयकतियसंठियपयोधराओ भुजंगअणुपुव्व-तणुयगोपुच्छवट्टसमसहियनमियआइज्जललियवाहा तंब-नहा मंसलग्गहत्था पीवरकोमलवरंगुलीओ निद्धपाणिलेहा रविससिसंखचक्कसोत्थियविभत्त-सुविरतियपाणिलेहा पीणुण्णयकक्खवक्ख-वत्थिप्पदेसा पडिपुन्नगलकवोला चउरंगुलसुप्पमाणकंबु-वरसरिसगीवा मंसलसंठियपसत्थहणुगा दालिमपुप्फप्पगासपीवरपलंबकुंचियवराधरा सुंदरोत्तरोट्ठा दधिदगरववंदकुंदवासंतिमउलअच्छिद्द-विमलदसणा रत्तुप्पलपत्तमउयसूमालतालुजीहा कनवरमउल-अकुडिलअब्भुग्गयउज्जुतुंगनासा सारयनवकमलकुमुदकुवलयविमलउसदलणिगरसरसलक्खण-अंकियकंतणयणा पत्तलधवलायत-तंलबोयणाओ आणामितचावरुइल किण्हब्भराइसंठियसंगतआयसुजायतणुकसिणणिद्धभुमगा अल्लीणपमाणजुत्तसवणा सुसवणा पीणमट्ठरमणिज्जगंडलेहा चउरंसपसत्थसमणिडाला कोमुति-रयणिकरविमलपिपुन्नसोम्मवयणा छत्तुन्नयउत्तिमंगा कुडिलसुसिणिद्धदीहसिरया... ...छत्तज्झयजूवथूभदामिनि कमंडलुकलसवाविसोत्थियपडागजवमच्छकुम्मरहवरमगर-सुकथाल-अंकुसअट्ठावय-वीईसुपइट्ठकमऊरसिरियाभिसेयतोरण-मेइनइउदधिवरभवनगिरिवआयं-सललियगयउसभसीहचमरउत्तमपसत्थबत्तीसलक्खणधरीओ हंससरिसगईओ कोइलमुहरगिरसू-सराओ कंताओ सव्वस्स अनुमयाओ ववगयवलिपलियवंगदुव्वण्णवाहीदोभग्गसोगमुक्का उच्चत्तेण य नराणथोवूणमूसियाओ सब्भावसिंगारचारुवेसा संगतहसियभणियचेट्ठियविलास-संलावणि-उणजुत्तो वयारकुसला सुंदरथणजघनवयणकरचरणनयणलावण्णवण्णरूवजोवण-विलासकलिया नंदनवनविवरचारिणीउव्व अच्छराओ अच्छेरगपेच्छणिज्जा पासाइतातो दरिसणिज्जातो अभि-रूवाओ पडिरूवाओ। तासि णं भंते मनुईणं केवतिकालस्स आहारट्ठे समुप्पज्जति गोयमा चउत्थभत्तस्स आहारट्ठे समुप्पज्जति ते णं भंते मनुया किमाहारमाहारेंति गोयमा पुढविपुप्फफलाहारा ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो तीसे णं भंते पुढवीए केरिसए अस्साए पन्नत्ते गोयमा से जहानामए गुलेति वा खंडेति वा सक्काराति वा मच्छंडियाति वा भिसकंदेतिवा पप्पडमोततेति वा पुप्फउत्तराइ वा पउमुत्तराइ वा अकोसिताति वा विजताति वा महाविजयाइ वा पायसोवमाइ वा उवमाइ वा अणोवमाइवा चउरक्के गोखीरे चउठाणपरिणए गुडखंडमच्छंडिउवणीए मंदग्गिकढिए वण्णेणं उववेए जाव फासेणं भवेतारूवे सिता नो इणट्ठे समट्ठे तीसे णं पुढवीए एत्तो इट्ठयराए चेव जाव मनामतराए चेव आसाए णं पन्नत्ते तेसि णं भंते पुप्फफलाणं केरिसए अस्साए पन्नत्ते... ...गोयमा से जहानामए रन्नो चाउरंतचक्कवट्टिस्स कल्लाणे पवरभोयणे सतसहस्सनिप्फन्ने वण्णेणं उववेए गंधेणं उववेए रसेणं उववेए फासेणं उववेए अस्सायणिज्जे वीसायणिज्जे दीवणिज्जे दप्पणिज्जे बींहणिज्जे मयणिज्जे सव्विंदियगायपल्हायणिज्जे भवेतारूवे सिता नो तिणट्ठे समट्ठे तेसि णं पुप्फफलाणं एत्त इट्ठतराए चेव जाव अस्साए णं पन्नत्ते, ते णं भंते मनुया तमाहारेत्ता कहिं वसहिं उवेंति गोयमा रुक्खगेहालता णं ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो ते णं भंते रुक्खा किंसंठिया पन्नत्ता गोयमा कूडागारसंठिया पेच्छाघरसंठिया छत्तागारसंठिता झयसंठिया धूमसंठिया तोरणसंठिया गोपुरवेतियपालगसंठिया अट्टालगसंठिया पासायसंठिया हम्मितलसंठिया गवक्खसंठिया वालग्गपोतियसंठिया अन्ने तत्थ बहवे वरभवनसयणासणविसिट्ठसंठाणसंठिया सुभसीतल-च्छाया णं ते दुमगणा पन्नत्ता समणाउसो । अत्थि णं भंते एगोरुयदीवे दीवे गेहातिं गेहाययणातिं वा नो तिणट्ठे समट्ठे रुक्खगेहालया णं ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो अत्थि णं भंते एगोरुयदीवे गामाति वा नगराति वा जाव सन्निवेसाति वा नो तिणट्ठे समट्ठे जहच्छियकामगामिणो णं ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो अत्थि णं भंते एगूरुयदीवे असीइ वा मसीइ वा विवणीइ वा पणीइ वा वाणिज्जाइ वा नो तिणट्ठे समट्ठे ववगयअसिमसिकिसिविवणिवणिज्जा णं ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो अत्थि णं भंते एगूरुयदीवे हिरण्णेति वा सुवण्णेति वा कंसेति वा दूसेति वा मणीति वा मुत्तिएति वा विपुलधणकनगरतमणिमोत्तियसंखसिलप्पवालसंतसारसावएज्जे वा हंता अत्थि नो चेव णं तेसिं मनुयाणं तिव्वे ममत्तिभावे समुप्पज्जति अत्थि णं भंते एगोरुयदीवे रायाति वा जुवरायाति वा ईसरेति वा तलवरेइ वा मांडबिएति वा कोडुंबिएति वा इब्भेति वा सेट्ठीति वा सेनावतीति वा सत्थवाहेति वा नो तिणट्ठे समट्ठे ववगयइड्ढिसक्कारा णं ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो अत्थि णं भंते एगूरुयदीवे दासाइ वा पेसाइ वा सिस्साइ वा भयगाइ वा भाइल्लगाइ वा कम्मगराइ वा भोगपुरिसाइ वा नो इणट्ठे समट्ठे ववगयआभिओगिया णं ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो अत्थि णं भंते एगोरुयदीवे दीवे माताति वा पियाति वा भायाति वा भइणीति वा भज्जाति वा पुत्ताति वा धूयाइ वा सुण्हाति वा हंता अत्थि नो चेव णं तेसि णं मनुयाणं तिव्वे पेज्जबंधणे समुज्जति पवणुपेज्जबंधणा णं ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो अत्थि णं भंते एगोरुयदीवे अरीति वा वेरियाति वा घायगाति वा वहगाति वा पडिणीइ वा पच्चमित्ताति वा नो इणट्ठे समट्ठे ववयगयवेरानुबंधा णं ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो अत्थि णं भंते एगोरुयदीवे मित्ताति वा वतंसाति वा घडिताति वा सहीति वा सुहियाति वा महाभागाति वा संगतियाति वा नो तिणट्ठे समट्ठे ववगतपेम्मा ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो। अत्थि णं भंते एगोरुयदीवे आवाहाति वा विवाहाति वा जन्नाति वा सद्धाति वा थालियाकाति वा चोलोवणतणाति वा सीमंतोवणतणाइ वा पितिपिंडनिवेणाइ वा नो इणट्ठे समट्ठे ववगय-आवाहविवाहजन्नसद्धथालिपागचोलोवणतणसीमंतोवणतणपितिपिंडनिवेदना णं ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो अत्थि णं भंते एगोरुवदीवे इंदमहाइ वा रुद्दमहाइ वा खंदमहाइ वा सिवमहाइ वा वेसमणमहाइ वा मुगुंदमहाइ वा नागमहाइ वा जक्खमहाइ वा भूतमहाइ वा कूवमहाइ वा तलागणदिमहाइ वा दहमहाइ वा पव्वयमहाइ वा चेइयमहाइ वा रुक्कंसियणमहाइ वा थूभमहाइ वा नो इणट्ठे समट्ठे ववगयमहामहिमाणं ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो अत्थि णं भंते एगोरुयदीवे दीवे नडपिच्छाइ वा नट्टपेच्छाइ वा मल्लपेच्छाइ वा मुट्ठियपेच्छाइ वा विडंबगपेच्छाइ वा कहगपेच्छाइ वा पवगपेच्छाइ वा अक्खाइगपेच्छाइ वा लासगपेच्छाइ वा लंखपे मंखपे तूणइल्लपे तुंबवीणपेच्छाइ वा मागहपेच्छाइ वा कावपे जल्लपि कहयापेच्छाइ वा नो इणट्ठे समट्ठे ववगयकोउहल्ला णं ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो अत्थि णं भंते एगुरुयदीवे सगडाइ वा रहाइ वा जाणाइ वा जुग्गाइ वा गिल्लीइ वा पिल्लीइ वा थिल्लीइ वा पवहणाइ वा सलीवाइवा संदमाणियाइ वा नो तिणट्ठे समट्ठे पादचारविहारिणो णं ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो अत्थि णं भंते एगुरुयदीवे आसाइ वा हत्थीइ वा उट्टाइ वा गोणाइ वा महिसाइ वा खराइ वा अवीइ वा एलगाइ वा हंता अत्थि नो चेव णं तेसि मनुयाणं परिभोगत्ताए हव्वमागच्छति अत्थि णं भंते एगुरुयदीवे गोवीइ वा महिसीइ वा उट्टीइ वा अयाइ वा एलगाइ वा हंता अत्थि नो चेव णं तेसिं मनुयाणं परिभोगत्ताए हव्वमागच्छंति अत्थि णं भंते एगुरुयदीवे दीवे सीहाइ वा वग्घाइ वा दीवियाइ वा अच्छाइ वा परस्सराइ वा सियालाइ वा विडालाइ वा सुणगाइ वा कोलसुणगाइ वा कोकंतियाइ वा ससगाइ वा चित्तलाइ वा चिल्ललगाइ वा हंता अत्थि नो चेव णं ते अन्नमन्नस्स तेसिं वा मनुयाणं किंचि आबाहं वा पवाहं वा उप्पायंति छविच्छेयं वा करेंति पगइभद्दगा णं ते सावयगणा पन्नत्ता समणाउसो। अत्थि णं भंते एगोरुयदीवे दीवे सालीइ वा वीहीइ वा गोहुमाइ वा उक्खूइ वा जवाइ वा तिलाइ वा हंता अत्थि नो चेव णं तेसिं मनुयाणं परिभोगत्ताए हव्वमागच्छंति अत्थि णं भंते एगोरुयदीवे दीवे गताइ वा दरीइ वा पाइ वा घंसीइ वा भिंगूइ वा उवाएइ वा विसमेइ वा धूलीइ वा रेणूइ वा पंकेइ वा चलणीइ वा नो इणट्ठे समट्ठे एगूरुयदीवे णं दीवे बहुसमरमणिज्जे भूमिभागे पन्नत्ते समणाउसो अत्थि णं भंते एगूरुयदीवे दीवे खाणूइ वा कंटएइ वा हीरएइ वा सक्कराइ वा तणपतकयवराइ वा असुई वा पूईआति वा दुब्भिगंधाइ वा अचोक्खाइ वा नो इणट्ठे समट्ठे ववगयखाणु-कंटहीरसक्करतणकयवरअसुइपूइयदुब्भिगंधमचोक्खवज्जिए णं एगोरूवदीवे पन्नत्ते समणाउसो अत्थि णं भंते एगुरुयदीवे दीवे दंसाइ या मसगाइ वा पिसुगाइ वा जूवाइ वा लिक्खाइ वा ढिंकुणाइ वा नो तिणट्ठे समट्ठे ववगयदंसमसगपिसुतजूतलिक्खढिंकुणपरिवज्जिए णं एगुरुयदीवे पन्नत्ते समणाउसो अत्थि णं भंते एगुरुयदीवे अहीइ वा अयगराइ वा मोहरगाइ वा हंता अत्थि नो चेव णं ते अन्नमन्नस्स तेसिं वा मनुयाणं किंचि आवाहं वा पवाहं वा छविच्छेयं वा पकरेंति पगइभद्दगा णं ते वालगणा पन्नत्ता समणाउसो अत्थि णं भंते एगुरुयदीवे गहदंडाइ वा गहमुसलाइ वा गहगज्जियाइ वा गहजुद्धाइ वा गहसंघाडगाइ वा गहअवसच्चाइ वा अब्भाइ वा अब्भरुक्खाइ वा संझाइ वा गंधव्वनगराइ वा गज्जियाइ वा विज्जुयाइ वा उक्कापायाइ वा दिसादाहाइ वा निग्घाताइ वा पंसुविट्ठीति वा जूवागाइ वा जक्कालित्ताइ वा धूमियाइ वा महियाइ वा रउग्घायाइ वा चंदोवरागाइ वा सूरोवरागाइ वा चंदपरिवेसाइ वा सूरपरिवेसाइ वा पडिचंदाइ वा पडिसूराइ वा इंदधणूइ वा उदगमच्छाइ वा अमोहाइ वा कविहसियाइ वा पाईणवायाइ वा पडीणवायाइ वा जाव सुद्धवावाइवा गामदाहाइवा नगरदाहाइवा जाव सन्निवेसदाहाइ वा पाणक्खयजणक्खयकुलसक्खय-धनक्खय-वसणूतमणारियाइ वा नो इणट्ठे समट्ठे। अत्थि णं भंते एगुरुयदीवे दीवे डिंवाइ वा डमराइ वा कलहाइ वा बोलाइ वा खाराइ वा वेराइ वा विरुद्धरज्जाइ वा नो इणट्ठे समट्ठे ववगयडिंबडमरकलहबोलखारवेरविरुद्धरज्जविवज्जिया णं ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो अत्थि णं भंते एगुरुयदीवे दीवे महाजुद्धाइइ वा महासंगामाइ वा महासत्थपडणाइ वा महापुरिसपहाणाइ वा महारुधिरपडणाइ वा नागावाणाइ वा खेणवाणाइ वा तामसवाणाइ वा दुब्भूइवाइ वा कुलरोगागइ वा गामरोगाइ वा नगररोगाइ वा मंडलरोगाइ वा सीसवेयणाइ वा अच्छिवेयणाइ वा कण्णवेयणाइ वा नक्खवेयणाइ वा नक्कवेयणाइ वा दंतवेयणाइ वा कासाइ वा सासाइ वा सोसाइ वा जराइ वा दाहाइ वा कच्छूइ वा कुट्ठाइ वा दगोवराइ वा इअरिसाइ वा अजीरगाइ वा भगंदलाइ वा इंदग्गहाइ वा खंदग्गहाइ वा कुमारग्गहाइ वा नागग्गहाइ वा जक्खग्गहाइ वा भूयग्गहाइ वा उव्वेवग्गहाइ वा धनुग्गहाइ वा एगाहियाइ वा बेयाहियाइ वा तेयाहियाइ वा चाउत्थगाहियाइ वा हिययसूलाइ वा मत्थगसूलाइ वा पाससूलाइ वा तुच्छिसूलाइ वा जोणिसूलाइ वा गाममारीइ वा जाव सन्निवेसमारीइ वा पाणक्खय जाव वसणभूतमणावरिय वा नो इणट्ठे समट्ठे ववगयरोगायंका णं ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो अत्थि णं भंते एगुरुवदीवे दीवे अइवासाइ वा मंदवासाइ वा सुवुट्ठीय वा मंदवुट्ठीय वा उदवाहाइ वा पवाहाइ वा दगुब्भेयाइ वा दगुप्पीलाइ वा गामवाहाइ वा जाव सन्निवेसवाहाइ वा पाणक्खय जाव वसणभूतमणारियाइ वा नो इणट्ठे समट्ठे ववगयदगोवद्दवा णं ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो अत्थि णं भंते एगुरुयदीवे अयागराइ वा तंबागराइ वा जाव वसुहाराइ वा, हिरण्ण वासाइ वा जाव चुण्णवासाइ वा खीरवुट्ठीति वा रयणवुट्ठीति वा सुवण्णवुट्ठीति वा तहेव जाव वुण्णवुट्ठीति वा सुकालाइ वा दुक्कालाइ वा सलुभिक्खाइ वा दुभिक्खाइ वा अप्पग्घाइ वा महग्घाइ वा कयाइ वा विक्कयाइ वा अन्निहीइ वा संचायाइ वा निधीइ वा निहाणाइ वा चिरपोराणाइ वा पहीणसामियाइ वा पहीणसेउयाइ वा पहीणगोतागराइं जाइं इमाइं गामागरनगरखेडकब्बडमडंबदोणमुहपट्टणा-समसंवाहसन्निवेसेसु सिंघाड जाव वणगिहेसु सन्निक्खित्ताइं चिट्ठंति नो इणट्ठे समट्ठे एगुरुयदीवे णं भंते दीवे मनुयाणं केवतियं कालं ठिती पन्नत्ता गोयमा जहन्नेणं पलिओवमस्स असंखेज्जइभागं असंखेज्जतिभागेणं ऊनगं उक्कोसेणं पलिओवमस्स असंखेज्जतिभागं ते णं भंते मनुया कालमासे कालं किच्चा कहिं गच्छंति कहिं उववज्जंति गोयमा ते णं मनुया छम्मासावसेसाउया मिहुणयाइं पसवंति अउणासीइं राइंदियाइं मिहुणाइं सारक्खंति संगोवंति य साराक्खित्ता उस्ससित्ता निस्ससित्ता कासित्ता छीतित्ता उक्किट्ठा अव्वहिया अपरियाविया सुहंसुहेणं कालमासे कालं अन्नयरेसु देवलोएसु देवत्ताए उववत्तारो भवंति देवलोगपरिग्गहिया णं ते मनुयगणा पन्नत्ता समणाउसो। कहि णं भंते! दाहिणिल्लाणं आभासियमनुस्साणं आभासियदीवे नामं दीवे पन्नत्ते? गोयमा! जंबुद्दीवे दीवे मंदरस्स पव्वयस्स दाहिणेणं चुल्लहिमवंतस्स वासधरपव्वयस्स पुरत्थिमिल्लाओ चरिमंताओ दाहिणपुरत्थिमिल्लेणं लवणसमुद्दं तिन्नि जोयणसयाइं ओगाहित्ता, एत्थ णं दाहिणिल्लाणं आभासियमनुस्साणं आभासियदीवे नामं दीवे पन्नत्ते। सेसं जहा एगूरुयाणं। कहि णं भंते! दाहिणिल्लाणं णंगोलियमनुस्साणं नंगोलियदीवे नामं दीवे पन्नत्ते? गोयमा! जंबुद्दीवे दीवे मंदरस्स पव्वयस्स दाहिणेणं चुल्लहिमवंतस्स वासधरपव्वयस्स पच्चत्थिमिल्लाओ चरिमंताओ दाहिणपच्चत्थिमिल्लेणं लवणसमुद्दं तिन्नि जोयणसयाइं ओगाहित्ता, एत्थ णं दाहिणिल्लाणं नंगोलियमनुस्साणं णंगोलियदीवे नामं दीवे पन्नत्ते। सेसं जहा एगूरुयाणं कहि णं भंते! दाहिणिल्लाणं वेसाणियमनुस्साणं वेसाणिय दीवे नामं दीवे पन्नत्ते? गोयमा! जंबुद्दीवे दीवे मंदरस्स पव्वयस्स दाहिणेणं चुल्लहिमवंतस्स वासधरपव्वयस्स पच्चत्थिमिल्लाओ चरिमंताओ उत्तरपच्चत्थिमिल्लेणं लवणसमुद्दं तिन्नि जोयणसयाइं ओगाहित्ता, एत्थ णं दाहिणि-ल्लाणं वेसाणियमनुस्साणं वेसाणियदीवे नामं दीवे पन्नत्ते। सेसं जहा एगूरुयाणं।
Sutra Meaning : એકોરુકદ્વીપ દ્વીપનો અંદરનો ભૂમિભાગ ચર્મમઢિત મૃદંગ સમાનબહુસમ રમણીય કહેલ છે. એ રીતે શયનીય કહેવું યાવત્‌ પૃથ્વીશિલાપટ્ટકનું પણ વર્ણન કરવું જોઈએ. ત્યાં ઘણા એકોરુકદ્વીપક મનુષ્યો અને સ્ત્રીઓ બેસે છે સુવે છે, યાવત્‌ વિચરે છે. હે આયુષ્યમાન્‌ શ્રમણ ! એકોરુક દ્વીપમાં તે – તે દેશમાં, ત્યાં – ત્યાં ઘણા ઉદ્દાલક, કોદ્દાલક, કૃતમાલ, નયમાલ, નૃત્ય – માલ, શૃંગમાલ, શંખમાલ, દંતમાલ, શેલમાલક નામે દ્રુમગણ કહ્યા છે. તે કુસ – વિકુસ – વિસુદ્ધ – વૃક્ષ મૂળવાળા, મૂલમંત યાવત્‌ બીજમંત, પત્ર અને પુષ્પોથી આચ્છન્ન પ્રતિચ્છન્ન છે,શ્રી વડે અતિ – અતિ શોભાયમાન છે. તે એકોરુક દ્વીપમાં ઘણા વૃક્ષો છે – તેમાં હેરુતાલ – ભેરુતાલ – મેરુતાલ – સેરુતાલ – સાલ – સરલ – સપ્તપર્ણ – સોપારી – ખજૂર – નારિયેલના વનો છે. તે દર્ભ – ઘાસાદિ રહિત યાવત્‌ અતિ શોભાયમાન છે. તે એકોરુક દ્વીપમાં ત્યાં ત્યાં ઘણા તિલક, લવક, ન્યગ્રોધ યાવત્‌ રાજવૃક્ષ, નંદીવૃક્ષ છે. જે દર્ભ – કાંસથી રહિત છે, યાવત્‌ શોભે છે. એકોરુક દ્વીપમાં ત્યાં ઘણી પદ્મલતા યાવત્‌ શ્યામલતા છે. જે નિત્ય કુસુમિત છે ઇત્યાદિ લતા વર્ણન ઉવવાઈ સૂત્ર મુજબ યાવત્‌ પ્રતિરૂપ સુધી કહેવું. એકોરુક દ્વીપમાં ત્યાં ઘણા સેરિકાગુલ્મ યાવત્‌ મહાજાતિ ગુલ્મ છે. તે ગુલ્મો પંચવર્ણી ફૂલોથી કુસુમિત રહે છે. તેની શાખા પવનથી હલતી રહે છે, તેથી તેના ફૂલો એકોરુક દ્વીપના ભૂમિભાગને આચ્છાદિત કરતા રહે છે. એકોરુક દ્વીપમાં ત્યાં ઘણી વનરાજીઓ છે. તે વનરાજી કૃષ્ણા, કૃષ્ણાવભાસા યાવત્‌ રમ્યા, મહામેઘ નિકુરંબ રૂપ યાવત્‌ મહાન ગંધને મુકતી તથા પ્રાસાદિયાદિ છે. ૧. એકોરુક દ્વીપમાં ત્યાં ઘણા મત્તાંગ નામે વૃક્ષગણો કહ્યા છે. જેમ ચંદ્રપ્રભા, મણિશલાકા, શ્રેષ્ઠ સીધુ, પ્રવર વારુણી, જાતિવંત ફળ – પત્ર – પુષ્પ, સુગંધિત દ્રવ્યોથી કાઢેલ સારભૂત રસ અને વિવિધ દ્રવ્યોથી યુક્ત અને ઉચિત કાળે સંયોજિત કરીને બનાવેલ આસવ, મધુ, મેરક, રિષ્ટાભ, દુગ્ધતુલ્ય સ્વાદવાળી પ્રસન્ના, મેલક, શતાયુ, ખજૂર અને દ્રાક્ષનો રસ, કપિશ વર્ણનો ગોળનો રસ, સુપક્વ ક્ષોદરસ, વરસૂરાદિ વિવિધ મદ્ય પ્રકારોમાં જેવો વર્ણ – રસ – ગંધ – સ્પર્શ તથા બળવીર્ય પરિણામી છે. તે રીતે જ તે મત્તાંગ વૃક્ષ વિવિધ પ્રકારે વિવિધ સ્વાભાવિક પરિણામવાળી મદ્યવિધિથી યુક્ત, ફળોથી પરિપૂર્ણ અને વિકસિત છે. તે કુશ – કાંસરહિત યાવત્‌ અતિ શોભાયમાન છે. ૨. એકોરુક દ્વીપમાં ત્યાં ઘણા ભૃત્તાંગ નામે વૃક્ષગણ કહેલા છે. જેમ વારક, ઘટ, કરક, કળશ, કર્કરી, પાદ – કંચનિકા, ઉદંક, વદ્ધણિ, સુપ્રતિષ્ઠક, પારી, ચષક, ભૃંગારક, કરોટી, શરક, થરક, પાત્રી, થાળી, પાણી ભરવાનો ઘડો, વિચિત્ર વર્તક, મણીના વર્તક, સોના અને મણિરત્નના બનેલા શુક્તિ આદિ વાસણ કે જેના ઉપર વિવિધ ચિત્રકારી કરેલ છે, તેવા આ ભૃત્તાંગ વૃક્ષ ભાજન વિધિમાં વિવિધ પ્રકારના વિસ્રસા પરિણત ભાજનોથી યુક્ત હોય છે. ફળોથી પરિપૂર્ણ અને વિકસિત હોય છે. કુશ – કાસ રહિત યાવત્‌ અતિ શોભાયમાન છે. ૩. એકોરુક દ્વીપમાં ત્યાં ત્યાં ઘણા ત્રુટિતાંગ નામે વૃક્ષગણો કહ્યા છે. જેમ કોઈ મુરજ, મૃદંગ, પ્રણવ, પટહ, દર્દરક, કરટી, ડિંડિમ, ભંભા, હોરંભ, કવણિત, ખરમુખી, મુકુંદ, શંખિકા, પરિણી, પરિવાદિની, વંશ, વીણા, સુઘોષા, વિપંચી, મહતી, કચ્છપી, રિગસકા, તલતાલ, કાંસ્યતાલ આદિ વાજિંત્ર, જે સમ્યક્‌ પ્રકારે વગાડાય છે. વાદ્યકળામાં નિપુણ અને ગંધર્વશાસ્ત્રમાં કુશળ વ્યક્તિ દ્વારા જે સ્પંદિત કરાય છે. જે આદિ – મધ્ય – અવસાનરૂપ ત્રણ સ્થાનોથી શુદ્ધ છે, તે રીતે આ ત્રુટિતાંગ વૃક્ષ વિવિધ પ્રકારે સ્વાભાવિક પરિણામ થકી પરિણત થઈ તત – વિતત – ધન – શુષિર રૂપ ચાર પ્રકારની વાદ્ય વિધિથી યુક્ત હોય છે. ફળોથી પરિપૂર્ણ અને વિકસિત હોય છે. કુશ – વિકુશથી રહિત યાવત્‌ અતિ શોભાયમાન છે. ૪. એકોરુક દ્વીપમાં ઘણા દીપશિખા નામના વૃક્ષગણો કહ્યા છે. જેમ સંધ્યા વિરાગ સમયે નવનિધિપતિને ત્યાં દીપિકાઓ હોય છે. જેનું પ્રકાશમંડલ ચોતરફ ફેલાયેલ હોય છે. જેમાં ઘણી બત્તી અને ભરપૂર તેલ ભરેલ હોય છે. જે પોતાના ઘન પ્રકાશથી અંધકારનું મર્દન કરે છે, જેનો પ્રકાશ કનકનિકા જેવા પ્રકાશયુક્ત કુસુમોવાળા પારિજાતના વનના પ્રકાશ જેવો હોય છે. સુવર્ણ – મણિરત્નથી બનેલ, વિમલ, બહુમૂલ્ય કે મહોત્સવોમાં સ્થાપ્ય, તપનીય અને વિચિત્ર દંડયુક્તછે, જેનું તેજ ખૂબ પ્રદીપ્ત થઈ રહેલ છે. જે નિર્મળ ગ્રહગણો માફક પ્રભાસિત તથા અંધકારને દૂર કરનાર સૂર્યની ફેલાયેલ પ્રભા જેવી ચમકે છે. પોતાની ઉજ્જવલ જ્વાલાથી જાણે હસી રહી હોય, એવી તે દીપિકાઓ શોભિત છે. એ જ રીતે દીપશિખા વૃક્ષ પણ વિવિધ વિસ્રસા પરિણામી ઉદ્યોત વિધિથી યુક્ત છે. ફળોથી પૂર્ણ અને વિકસિત છે યાવત્‌ શ્રી વડે અતિ શોભાયમાન છે. ૫. એકોરુક દ્વીપમાં ત્યાં ઘણા જ્યોતિશિખા નામે વૃક્ષગણો કહ્યા છે. જેમ તત્કાળનું ઉદિત શરત્કાલીન સૂર્યમંડલ, ખરતી એવી હજારો ઉલ્કા, ચમકતી વીજળી, જ્વાલા સહિત નિર્ધૂમ અગ્નિ, અગ્નિથી શુદ્ધ તપનીય સુવર્ણ, વિકસિત કિંશૂકના ફૂલો, અશોક અને જપા પુષ્પોનો સમૂહ, મણિરત્નોના કિરણો, શ્રેષ્ઠ હિંગલોક સમુદાય, પોત – પોતાના વર્ણ અને આભારૂપ તેજસ્વી લાગે છે. એ રીતે જ્યોતિશિખા વૃક્ષ પોતાના ઘણા પ્રકારના અનેક વિસ્રસા પરિણામથી ઉદ્યોત વિધિથી યુક્ત હોય છે. તેનો પ્રકાશ સુખકારી, મંદ, મંદ આતાપ છે. પોતાને સ્થાને સ્થિત હોય છે, એકબીજામાં મિશ્ર થઈ પોતાના પ્રકાશથી પોતાના પ્રદેશમાં રહેલ પદાર્થોને ચોતરફથી પ્રકાશિત – ઉદ્યોતિત – પ્રભાસિત કરે છે. કુશ – વિકુશ આદિથી રહિત યાવત્‌ અતિ શોભાયમાન છે. ૬. એકોરુક દ્વીપમાં ત્યાં – ત્યાં ઘણા ચિત્રાંગ નામે વૃક્ષગણો કહેલા છે. જેમ કોઈ પ્રેક્ષાગૃહ, વિવિધ પ્રકારના ચિત્રોથી ચિત્રિત, રમ્ય, શ્રેષ્ઠ ફૂલોની માળાથી ઉજ્જવલ, વિકસિત – વિખરાયેલા પુષ્પ પુંજોથી સુંદર, પૃથક્‌રૂપે સ્થાપિત અને વિવિધ પ્રકારની ગૂંથેલ માળાઓની શોભના પ્રકર્ષથી અતીવ મોહક હોય છે. ગ્રંથિમ – વેષ્ટિમ – પૂરિમ – સંઘાતિમ માળા, જે છેક શિલ્પી દ્વારા ગૂંથી છે. સારી રીતે સજાવવાથી જેનું સૌંદર્ય વધી ગયેલ છે. વિવિધ રૂપે દૂર લટકતી પંચવર્ણી ફૂલમાલા થી સજાવેલ હોય, તેનાથી દીપ્તિમાન એવા પ્રેક્ષાગૃહ સમાન, તે ચિત્રાંગ વૃક્ષ પણ વિવિધ પ્રકારના વિસ્રસા પરિણામથી માલ્યવિધિથી યુક્ત છે. તે કુશ – વિકુશ રહિત યાવત્‌ અતિ શોભાયમાન છે. ૭. એકોરુક દ્વીપમાં ત્યાં ઘણા ચિત્રરસ નામે વૃક્ષો કહેલા છે. જેમ સુગંધી શ્રેષ્ઠ કલમ જાતિના ચોખા અને વિશિષ્ટ ગાય થકી નિસૃત, દોષ રહિત શુદ્ધ દૂધથી પકાવેલ શરદઋતુના ઘી, ગોળ, ખાંડ અને મધથી મિશ્રિત અતિ સ્વાદિષ્ટ અને ઉત્તમ વર્ણ – ગંધયુક્ત પરમાન્ન નિષ્પન્ન કરાય છે અથવા જેમ ચક્રવર્તી રાજાના કુશળ સૂપકારો દ્વારા નિષ્પાદિત ચાર ઉકાળાથી શેકેલ, કલમ ઓદન – જેનો એક એક દાણો વરાળથી સીઝીને મૃદુ થઈ ગયેલ છે. જેમાં અનેક મેવાદિ નાંખેલ છે, સુગંધિત દ્રવ્યોથી સંસ્કારિત છે. જે શ્રેષ્ઠ વર્ણ – ગંધ – રસ – સ્પર્શથી યુક્ત થઈ બળ – વીર્યરૂપે પરિણત થાય છે. ઇન્દ્રિયની શક્તિને વધારનાર, ભૂખ – તરસને શાંત કરનાર, પ્રધાન ગોળ – સાકર – ખાંડ આદિથી યુક્ત, ગરમ કરેલ ઘી નાંખેલ, અંદરના ભાગે મુલાયમ અને સ્નિગ્ધ, અત્યંત પ્રિયકારી દ્રવ્યોથી યુક્ત, એવો પરમ આનંદદાયક પરમાન્ન હોય છે. એવી ભોજન વિધિ સામગ્રીથી યુક્ત ચિત્રરસ નામક વૃક્ષ હોય છે. તે વૃક્ષોમાં આ સામગ્રી વિવિધ પ્રકારના વિસ્રસા પરિણામથી થાય છે. તે વૃક્ષ કુશ – કાશાદિથી રહિત યાવત્‌ અતિ શોભાયમાન છે. ૮. એકોરુક દ્વીપમાં ઘણા મણ્યંગ નામે વૃક્ષગણો કહેલા છે. જેમ હાર, અર્ધહાર, વેષ્ટનક, મુગટ, કુંડલ, વામોત્તક, હેમજાલ, મણિજાલ, સૂત્રક, ઉચ્ચયિત કટક, મુદ્રિકા, એકાવલી, કંઠસૂત્ર, મકરાકાર આભૂષણ, ઉરઃસ્કંધ ગ્રૈવેયક, શ્રોણીસૂત્ર, ચૂડામણી, સુવર્ણતિલક, બિંદિયા, સિદ્ધાર્થક, કર્ણવાલી, ચંદ્ર – સૂર્ય – વૃષભ – ચક્રાકાર ભૂષણ, તલ ભંગક, ત્રુટિક, માળાકાર હસ્તાભૂષણ, વલક્ષ, દીનાર માલિકા, મેખલા, કલાપ, પ્રતરક, પ્રાતિહારિક, ઘુંઘરુ, કિંકિણી, રત્નમય કંદોરા, નુપૂર, ચરણમાળા, કનકનિકર માળા આદિ સોના – મણિ – રત્નાદિ રચનાથી ચિત્રિત, સુંદર આભૂષણોના પ્રકાર છે, તેની જેમ આ મણ્યંગ વૃક્ષ અનેક બહુવિધ વિસ્રસા પરિણામથી પરિણત ભૂષણવિધિથી યુક્ત છે. કુશાદિ રહિત યાવત્‌ અતિ શોભાયમાન છે. ૯. એકોરુક દ્વીપમાં ત્યાં – ત્યાં ઘણા ગેહાકાર નામક વૃક્ષો કહેલા છે. જેમાં પ્રાકાર, અટ્ટાલક, ચરિકા, દ્વાર, ગોપુર, પ્રાસાદ, આકાશતલ, મંડપ, એક – બે – ત્રણ – ચાર ખંડવાળા મકાન, ગર્ભગૃહ, મોહનગૃહ, વલભીઘર, ચિત્રશાળાથી સજ્જિત પ્રકોષ્ઠ ગૃહ, ભોજનાલય, ગોળ – ત્રિકોણ – ચોરસ – નંદાવર્તાકારના ગૃહ, પાંડુર તલમુંડમાળા, હર્મ્ય અથવા ધવલ – અર્ધ – માગધ – વિભ્રમ ગૃહ, પહાડ – પહાડનો અર્ધભાગ – પર્વત શિખરના આકારનું ગૃહ, સુવિધિ કોષ્ટક ગૃહ, અનેક ગૃહ, શરણ – લયન – આપમ – વિડંગ – જાલ – ચંદ નિર્યૂહ, અપવરક, દ્વારવાળા ગૃહ, ચાંદની આદિથી યુક્ત વિવિધ પ્રકારના ભવન હોય છે, એ જ રકારે તે ગેહાકાર વૃક્ષ પણ વિવિધ પ્રકારના, ઘણા વિસ્રસા પરિણત સુખારોહણ, સુખોત્તારક, સુખ નિષ્ક્રમણ પ્રવેશ, દર્દર – સોપાન – પંક્તિયુક્ત, સુખવિહારક, મનો અનુકૂલ ભવન વિધિથી યુક્ત, કુસાદિ રહિત યાવત્‌ અતિ શોભાયમાન છે. ૧૦. એકોરુક દ્વીપમાં ત્યાં – ત્યાં ઘણા અનગ્ન નામક વૃક્ષગણો કહેલા છે. જેમ – અનેક પ્રકારના ચર્મ વસ્ત્ર, ક્ષૌમ વસ્ત્ર, કંબલ વસ્ત્ર, દુકૂલ વસ્ત્ર, કોશેયક, કાલમૃગપટ્ટ, ચીનાંશુક, વરણાત, વરવાણિગયતુ, આભરણ ચિત્રિત, શ્લક્ષ્ણ, કલ્યાણક, ભંવરી – નીલ – કાજળ જેવા વર્ણના વસ્ત્ર, બહુવર્ણ, લાલ – પીળા – સફેદ વર્ણના વસ્ત્ર, અક્ષત મૃગરોમના વસ્ત્ર, સોના – ચાંદીના તારના વસ્ત્ર, પશ્ચિમ કે ઉત્તર દેશનું વસ્ત્ર, સિંધુ – ઋષભ – તામિલ – બંગ – કલિંગ દેશનું સૂક્ષ્મ તંતુમય બારીક વસ્ત્ર ઇત્યાદિ વસ્ત્રો, જે શ્રેષ્ઠ નગરોમાં કુશળ કારીગરો વડે બનાવાયેલ છે, સુંદર વર્ણવાળા છે, તે પ્રકારે આ અનગ્ન વૃક્ષ પણ અનેક પ્રકારે અને બહુવિધ વિસ્રસા પરિણામથી પરિણત વિવિધ વસ્ત્ર યુક્ત છે, તે કુશ – કાશથી રહિત યાવત્‌ અતિ શોભાયમાન છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં મનુષ્યોનો આકાર – પ્રાકાર આદિ સ્વરૂપ કેવા છે ? હે ગૌતમ! તે મનુષ્ય અનુપમ સૌમ્ય અને સુંદર રૂપવાળા છે. ઉત્તમ ભોગસૂચક લક્ષણવાળા, ભોગજન્ય શોભાથી યુક્ત છે. તેમના અંગો જન્મથી જ શ્રેષ્ઠ અને સર્વાંગ સુંદર છે. તેમના પગ સુપ્રતિષ્ઠિત અને કાચબા માફક સુંદર છે. તેમના પગના તળિયા લાલ અને ઉત્પલ પત્ર સમાન મૃદુ, મુલાયમ, કોમળ છે. તેમના ચરણમાં પર્વત, નગર, સમુદ્ર, મગર, ચક્ર, ચંદ્રમા આદિના ચિહ્ન છે. તેમના ચરણની આંગળી ક્રમશઃ મોટી – નાની અને મળેલી છે. તેમની આંગળીના નખ ઉન્નત, પાતળા, તામ્રવર્ણી, સ્નિગ્ધ છે. તેમના ગુલ્ફ, પિંડલિકા ક્રમશઃ સ્થૂળ, સ્થૂળતર અને ગોળ છે, તેમના ઘૂંટણ સંપુટમાં રાખેલની જેમ ગૂઢ છે. તેમની જાંઘ હાથીની સૂંઢની માફક સુંદર, ગોળ અને પુષ્ટ છે. શ્રેષ્ઠ મદોન્મત્ત હાથીની ચાલ જેવી ચાલ છે. શ્રેષ્ઠ ઘોડા માફક તેમનો ગુહ્ય દેશ સુગુપ્ત છે. તેઓ આકીર્ણક અશ્વ માફક મળમૂત્રાદિ લેપથી રહિત છે. તેમની કમર યૌવન પ્રાપ્ત શ્રેષ્ઠ ઘોડા અને સિંહની કમર જેવી પાતળી અને ગોળ છે. સંકોચેલી ત્રિપાઈ, મૂસલી દર્પણનો દંડ અને શુદ્ધ કરેલ સોનાની મૂંઠ વચ્ચેથી પાતળી હોય છે, તેવી પાતળી તેમની કમર છે. તેની રોમરાજિ સરળ – સમ – સઘન – સુંદર – શ્રેષ્ઠ – પાતળી – કાળી – સ્નિગ્ધ – આદેય – લાવણ્યમય – સુકુમાર – સુકોમળ અને રમણીય છે, તેમની નાભિ ગંગાના આવર્ત્ત સમાન દક્ષિણાવર્ત, તરંગની જેમ વક્ર અને સૂર્યના ઉગતા કિરણોથી ખીલેલા કમળની માફક ગંભીર અને વિશાળ છે. તેમની કુક્ષિ મત્સ્ય અને પક્ષી માફક સુંદર અને પુષ્ટ છે, તેમનું પેટ માછલી માફક કૃશ છે. તેમની ઇન્દ્રિયો પવિત્ર છે. તેમની નાભિ કમળ સમાન વિશાળ છે. તેમના પાર્શ્વભાગ નીચે નમેલ છે. પ્રમાણોપેત છે. સુંદર છે, પરિમિત માત્રાયુક્ત, સ્થૂળ અને આનંદદાયી છે. તેમના પીઠની હડ્ડી માંસલ હોવાથી અનુપલક્ષિત હોય છે. તેમના શરીર કંચનની કાંતિવાળા નિર્મળ, સુંદર અને નિરુપહત હોય છે. તેઓ શુભ બત્રીશ લક્ષણોથી યુક્ત હોય છે. તેમનું વક્ષઃસ્થળ કંચનના શિલાતલ જેવું ઉજ્જવલ, પ્રશસ્ત, સમતલ, પુષ્ટ, વિસ્તીર્ણ અને મોટું હોય છે. તેમની છાતી ઉપર શ્રીવત્સનું ચિહ્ન અંકિત હોય છે, તેમની ભૂજા નગરની અર્ગલા સમાન લાંબી હોય છે. તેમના બાહુ નાગના વિપુલ શરીર તથા આઠાવેલ અર્ગલા સમાન લાંબી હોય છે. તેમના હાથની કલાઈ યૂપ સમાન દૃઢ, આનંદદાયી, પુષ્ટ, સુસ્થિત, સુશ્લિષ્ટ, વિશિષ્ટ, ઘન, સ્થિર, સુબદ્ધ, નિગૂઢ પર્વ સંધિવાળી છે. તેમની હથેળી લાલ વર્ણની, પુષ્ટ, કોમળ માંસલ, પ્રશસ્ત, લક્ષણયુક્ત, સુંદર છિદ્ર જાળ રહિત આંગળીવાળી છે. તેમના હાથની આંગળી પુષ્ટ, ગોળ, સુજાત અને કોમળ છે. તેમના નખ તામ્રવર્ણીય, પાતળા, સ્વચ્છ, મનોહર અને સ્નિગ્ધ છે. તેમના હાથોમાં ચંદ્ર – સૂર્ય – શંખ – ચક્ર રેખા, દક્ષિણાવર્ત્ત સ્વસ્તિક રેખા અને ચંદ્રાદિની સંયુક્ત રેખા હોય છે. અનેક શ્રેષ્ઠ લક્ષણયુક્ત ઉત્તમ, પ્રશસ્ત, સ્વચ્છ, આનંદપ્રદ રેખાઓથી યુક્ત હાથ છે. તેમના સ્કંધ શ્રેષ્ઠ ભેંસ, વરાહ, સિંહ, શાર્દૂલ, બળદ, હાથીના સ્કંધ માફક પ્રતિપૂર્ણ વિપુલ અને ઉન્નત છે. તેમની ડોક ચાર આંગળ પ્રમાણ અને શ્રેષ્ઠ શંખ સમાન છે. તેમની દાઢી અવસ્થિત, સુવિભક્ત, વાળથી યુક્ત, માંસલ, સુંદર સંસ્થાન યુક્ત, પ્રશસ્ત અને વાઘની વિપુલ દાઢી સમાન છે. તેમના હોઠ પરિકર્મિત શિલાપ્રવાલ અને બિંબફળ સમાન લાલ છે. તેમના દાંત સફેદ ચંદ્રમાના ટૂકડા જેવા વિમલ છે અને શંખ, ગાયના દૂધના ફીણ, જલકણ, મૃણાલિકાના તંતુ સમાન સફેદ છે. તેમના દાંત અખંડિત હોય છે, અલગ – અલગ હોતા નથી, તેઓ સુંદર દાંતવાળા છે. તેમની જીભ અને તાળવું અગ્નિમાં તપાવી ધોયેલ અને તપાવેલ સ્વર્ણ સમાન લાલ છે. તેમની નાસિકા ગરુડ જેવી લાંબી, સીધી અને ઊંચી હોય છે. તેમની આંખો સૂર્યકિરણોથી વિકસિત પુંડરીક કમળ જેવી, ખીલેલા શ્વેત કમળ જેવી, ખૂણામાં લાલ, વચ્ચે કાળી અને ધવલ તથા પશ્મપુટવાળી હોય છે. તેમની ભંવર કંઈક આરોપેલ ધનુષ સમાન વક્ર, રમણીય, કૃષ્ણ મેઘરાજિ સમાન કાળી, સંગત, દીર્ઘ, સુજાત, પાતળી, સ્નિગ્ધ હોય છે. તેમના કાન મસ્તકના ભાગ સુધી કંઈક ચોંટેલા અને પ્રમાણોપેત છે. તેઓ સુંદર કાનોવાળા છે. તેમના કપોળ પીની અને માંસલ હોય છે. તેમના લલાટ નવીન ઉદિત બાલચંદ્ર જેવું પ્રશસ્ત, વિસ્તીર્ણ અને સમતલ હોય છે. તેમનું મુખ પૂર્ણિમાના ચંદ્રમાં જેવું સૌમ્ય છે, મસ્તક છત્રાકાર અને ઉત્તમ હોય છે. તેમનું સિર ધન – નિબિડ – સુબદ્ધ – પ્રશસ્ત લક્ષણવાળુ, કૂટાકાર માફક ઉન્નત અને પાષાણના પિંડ માફક ગોળ અને મજબૂત હોય છે. તેમની કેશાંતભૂમિ દાડમના પુષ્પવત્‌ લાલ, તપનીય સુવર્ણ સમાન નિર્મલ અને સુંદર હોય છે. મસ્તકના વાળ શાલ્મલિ ફળ માફક ઘન અને નિબડ હોય છે. તે બાલ મૃદુ, નિર્મળ, પ્રશસ્ત, સૂક્ષ્મ, લક્ષણયુક્ત, સુગંધિત, સુંદર, ભુજભોજક, નીલમણિ, ભ્રમરી, નીલ અને કાજળ સમાન કાળ, હર્ષિત ભ્રમર સમાન અતિ કાળા, સ્નિગ્ધ, નિચિત હોય છે. ઘુંઘરાલા અને દક્ષિણાવર્ત હોય છે. તે મનુષ્યો લક્ષણ, વ્યંજન અને ગુણયુક્ત હોય છે. તેઓ સુંદર, સુવિભક્ત સ્વરૂપવાળા હોય છે. તેઓ પ્રાસાદીય, દર્શનીય, અભિરૂપ, પ્રતિરૂપ હોય છે. આ મનુષ્યો હંસ – ક્રૌંચ – સિંહ – મંજુ – સુસ્વરવાળા, નંદિ – સિંહ – મંજુ – સુસ્વર ઘોષવાળા, અંગ – અંગમાં કાંતિવાળા, વજ્રઋષભનારાચ સંઘયણી, સમચતુરસ્ર સંસ્થાનવાળા, સ્નિગ્ધ – ત્વચાવાળા, નિરાંતક, ઉત્તમ પ્રશસ્ત અતિશય યુક્ત અને નિરુપમ શરીરવાળા, સ્વેદાદિ મેલ કલંકથી રહિત, સ્વેદ – રજાદિ દોષોથી રહિત, ઉપલેપ રહિત, અનુકૂળ વાયુવેગ વાળા, કંકપક્ષીવત્‌ નિર્લેપ ગુદાભાગ વાળા, કબૂતર માફક બધું પચાવી લેનાર, પક્ષી માફક નિર્લેપ અપાનદેશ વાળા, સુંદર પૃષ્ઠભાગ, ઉદર અને જંઘાવાળા, ઉન્નત અને મુષ્ટિગ્રાહ્ય કુક્ષિવાળા, પદ્મ – ઉત્પલ સમાન સુગંધી શ્વાસોચ્છ્‌વાસ અને મુખવાળા છે. આ મનુષ્યોની ઊંચાઈ ૮૦૦ ધનુષ હોય છે, તે મનુષ્યોને ૬૪ – પાંસળી હોય છે. તેઓ સ્વભાવથી જ ભદ્ર, વિનીત, શાંત, સ્વાભાવિક પાતળા ક્રોધ – માન – માયા – લોભયુક્ત, મૃદુ – માર્દવ સંપન્ન, અલ્લીન, ભદ્ર, વિનીત, અલ્પેચ્છા, અસંનિધિ સંચય, અચંડ, વૃક્ષોની શાખામાં રહેનાર, ઇચ્છાનુસાર વિચરણ કરનારા એવા તે મનુષ્યગણને હે આયુષ્યમાન્‌ શ્રમણો ! કહેલા છે. તે મનુષ્યોને કેટલા કાળે આહારેચ્છા થાય છે ? હે ગૌતમ ! ચતુર્થભક્તે આહારની ઇચ્છા ઉત્પન્ન થાય છે. ભગવન્‌ ! તે એકોરુક દ્વીપની સ્ત્રીઓનો આકાર – પ્રકાર – ભાવ કેવો કહ્યો છે ? તે સ્ત્રીઓ સુજાત સર્વાંગ સુંદરી છે, પ્રધાન મહીલા ગુણોથી યુક્ત, અત્યંત વિકસિત પદ્મકમળ માફક સુકોમળ અને કાચબા માફક ઉન્નત ચરણવાળા છે, તેમના પગની આંગળીઓ સીધી, કોમળ, સ્થૂળ, નિરંતર, પુષ્ટ અને મળેલી છે. તેમના નખ ઉન્નત, રતિ દેનારા, પાતળા, તામ્રવર્ણી, સ્વચ્છ અને સ્નિગ્ધ છે. તેમની પીંડીઓ રોમરહિત, ગોળ, સુંદર, સંસ્થિત, ઉત્કૃષ્ટ શુભ લક્ષવાળી અને પ્રીતિકર હોય છે. તેમના ઘૂંટણ સુગૂઢ, સુનિર્મિત, સુબદ્ધ સંધિવાળા છે. તેમની જાંઘ કેળના સ્તંભથી અધિક સુંદર, વ્રણાદિ રહિત, સુકોમલ, મૃદુ, નીકટ, સમાન પ્રમાણવાળી, મળેલી, સુજાત, ગોળ, મોટી અને નિરંતર છે. તેમનો નિતંબ ભાગ અષ્ટાપદ દ્યુતના પટ્ટ આકારે, શુભ, વિસ્તીર્ણ અને મોટો છે, તેમના મુખ પ્રમાણથી બમણુ, વિશાળ, માંસલ અને સુબદ્ધ તેમનો જઘન પ્રદેશ છે, તેમનું પેટ વજ્ર માફક સુશોભિત, શુભ લક્ષણોવાળુ અને પાતળુ છે. તેમની કમર ત્રિવલીથી યુક્ત, પાતળી, લચીલી હોય છે. તેમની રોમરાજિ સરળ, સમ, મળેલી, જન્મજાત પાતળી, કાળી, સ્નિગ્ધ, શોભતી, સુંદર, સુવ્ભિક્ત, સુજાત, કાંત, શોભાયુક્ત, રુચિર અને રમણીય છે, તેમની નાભિ ગંગાઆવર્ત માફક દક્ષિણાવર્ત, તરંગ, ભંગુર, સૂર્યવિકાસી કમળ જેવી ગંભીર છે તેમની કુક્ષિ ઉગ્રતારહિત, પ્રશસ્ત અને સ્થૂળ છે, પડખાં કંઈક ઝૂકેલ અને પ્રમાણોપેત, જન્મજાત સુંદર છે. પરિમિત માત્રાવાળા, સ્થૂળ અને આનંદદાયી છે. શરીર માંસલ હોવાથી તેમાં પીઠની હડ્ડી અને પાંસળી દેખાતી નથી. શરીર સુવર્ણ જેવી કાંતિવાળુ, નિર્મળ, જન્મજાત સુંદર, જ્વરાદિ ઉપદ્રવોથી રહિત છે. તેમના સ્તનો સુવર્ણકળશ સમાન પ્રમાણોપેત, બરાબર મળેલા, સુજાત અને સુંદર છે. સ્તનોની ડીંટડી સ્તનો ઉપર મુગટ જેવી લાગે છે, બંને સ્તનો ગોળ – ઉન્નત – રતિક સંસ્થિત છે. તેની બંને બાહુ સર્પની જેમ નીચેની તરફ અને પાતળી ગોપુચ્છવત્‌, પરસ્પર સમાન, પોતપોતાની સંધીથી જોડાયેલી, નમ્ર, અતિ આદેય તથા સુંદર હોય છે. નખો તામ્રવર્ણી, પંજા માંસલ, પુષ્ટ, આંગળીઓ કોમળ અને શ્રેષ્ઠ હોય છે. હાથની રેખાઓ સ્નિગ્ધ, હાથમાં સૂર્ય – ચંદ્ર – શંખ – ચક્ર – સ્વસ્તિકની અલગ – અલગ અને સુવિરચિત હોય છે, તેમની કાંખ અને બસ્તી ભાગ પીન, ઉન્નત છે. તેમનું કપોલ ભર્યુ – ભર્યુ હોય છે. તેમની ગરદન ચાર અંગુલ પ્રમાણ અને શ્રેષ્ઠ શંખ જેવી હોય છે. દાઢી માંસલ, સુંદર આકારની અને શુભ હોય છે. નીચેનો હોઠ દાડમના ફૂલ જેવો લાલ અને પ્રકાશમાન, પુષ્ટ અને કંઈક વળેલ હોય છે. ઉપરનો હોઠ સુંદર હોય છે. તેમના દાંત દહીં – જલકણ – ચંદ્ર – કુંદ – વાસંતીકલી સમાન સફેદ અને અક્ષત હોય છે. તેમનું તાલુ, જીભ લાલ કમળના પત્ર સમાન, મૃદુ અને કોમળ હોય છે. તેમના નાક કણેરની કળી સમાન સીધી, ઉન્નત, ઋજુ અને તીક્ષ્ણ હોય છે. તેમના નેત્ર શરદઋતુના કમળ અને ચંદ્રવિકાસી નીલકમળથી વિમુક્ત પત્ર દલ સમાન કંઈક શ્વેત, કંઈક લાલ અને કંઈક કાળા અને વચ્ચે કાળી કીકીથી અંકિત હોવાથી સુંદર લાગે છે. તેમના લોચન પક્ષ્મપુટયુક્ત, ચંચળ, કાન સુધી લાંબા અને કંઈક રક્ત હોય છે. તેમની ભ્રમર કંઈક નમેલ ધનુષવત વાંકી, સુંદર, કાળી અને મેઘરાજી સમાન પ્રમાણોપેત, લાંબી, સુજાત, કાળી, સ્નિગ્ધ હોય છે. તેમના કાન મસ્તકથી કંઈક જોડાયેલા અને પ્રમાણયુક્ત હોય છે. તેમની ગંડલેખા માંસલ, ચીકણી, રમણીય હોય છે. તેમનું લલાટ ચોરસ, પ્રશસ્ત અને સમતલ હોય છે, મુખ કાર્તિક પૂનમના ચંદ્ર માફક નિર્મળ અને પરિપૂર્ણ હોય છે. મસ્તક છત્ર સમાન ઉન્નત, વાળ ઘુંઘરાળા,સ્નિગ્ધ, લાંબા હોય છે. તે સ્ત્રીઓ આ બત્રીશ લક્ષણધારી હોય છે – છત્ર, ધ્વજ, યુગ, સ્તૂપ, દામિની, કમંડલ, કળશ, વાપી, સ્વસ્તિક, પતાકા, યવ, મત્સ્ય, કુંભ, શ્રેષ્ઠ રથ, મકર, શુકસ્થાલ, અંકુશ, અષ્ટાપદવીચિદ્યુત ફલક, સુપ્રતિષ્ઠક, મયૂર, શ્રીદામ, અભિષેક, તોરણ, મેદીનિપતિ, સમુદ્ર, ભવન, પ્રાસાદ, દર્પણ, મનોજ્ઞ હાથી, બળદ, સિંહ અને ચમર. તે એકોરુક દ્વીપની સ્ત્રીઓ હંસ સમાન ચાલવાળી, કોયલ સમાન સ્વરવાળી, કમનીય, બધાને પ્રિય છે. તેમના શરીરમાં કડચલીઓ પડતી નથી, વાળ સફેદ થતા નથી. તેઓ વ્યંગ્ય, વર્ણવિકાર, વ્યાધિ, દૌર્ભાગ્ય, શોકથી મુક્ત હોય છે. તેઓ ઊંચાઈમાં પુરુષ અપેક્ષાએ કંઈક નીચી હોય છે. તેઓ સ્વાભાવિક શૃંગાર અને શ્રેષ્ઠ વેશવાળી હોય છે. તેઓ સુંદર ચાલ, હાસ્ય, બોલ, ચેષ્ટા, વિલાસ, સંલાપમાં ચતુર, યોગ્ય ઉપચાર કુશળ હોય છે. તેમના સ્તન – જઘન – મુખ – હાથ – પગ – નેત્ર ઘણા સુંદર હોય છે. તેઓ સુંદર વર્ણવાળી, લાવણ્યવાળી, યૌવનવાળી, વિલાસયુક્ત હોય છે. નંદનવનમાં વિચરણ કરનારી અપ્સરા માફક તેઓ આશ્ચર્યથી દર્શનીય છે. તે સ્ત્રીઓ પ્રાસાદિયાદી છે. ભગવન્‌ ! તે સ્ત્રીઓને કેટલા કાળના અંતરે આહાર – અભિલાષા થાય છે ? ગૌતમ ! ચતુર્થભક્ત પછી થાય. ભગવન્‌ ! તે મનુષ્યો કેવો આહાર કરે છે ? તેઓ પૃથ્વી – પુષ્પ – ફળોનો આહાર કરે છે. ભગવન્‌ ! તે પૃથ્વીનો સ્વાદ કેવો છે ? જેમ કે – ગોળ, ખાંડ, સાકર, મિશ્રી, કમલકંદ, પર્પટમોદક, પુષ્પ વિશેષની શર્કરા, કમલ વિશેષની શર્કરા, અકોશિતા, વિજયા, મહાવિજયા, આદર્શોપમા, અનોપમાના સ્વાદ જેવો તેનો સ્વાદ હોય છે અથવા ચતુઃસ્થાન પરિણત, ગોળ – ખાંડ – મિશ્રી યુક્ત ગાયનું દૂધ, જે મંદાગ્નિ ઉપર પકવાયેલ તથા શુભ વર્ણાદિથી યુક્ત હોય, એવો ગોક્ષીર જેવો તે સ્વાદ હોય છે ? ના, આ અર્થ સંગત નથી. તે પૃથ્વીનો સ્વાદ તેનાથી ઇષ્ટતર યાવત્‌ મણામતર છે. ભગવન્‌ ! ત્યાંના પુષ્પો અને ફળોનો સ્વાદ કેવો હોય છે ? ગૌતમ ! જેમ કોઈ ચાતુરંત ચક્રવર્તીનું ભોજન, જે કલ્યાણ ભોજનના નામે પ્રસિદ્ધ છે, જે લાખ ગાયોથી નિષ્પન્ન થાય છે. જે શ્રેષ્ઠ વર્ણ – ગંધ – રસ – સ્પર્શથી યુક્ત છે, આસ્વાદનીય છે. જે દીપનીય, બૃંહણીય, દર્પણીય, મદનીય, સમસ્ત ઇન્દ્રિય અને શરીરને આનંદદાયક હોય છે. શું તે પુષ્પાદિનો આવો સ્વાદ છે ? ના, આ અર્થ સંગત નથી. તે પુષ્પ – ફળોનો સ્વાદ આનાથી અધિકતર યાવત્‌ કહેલો છે. ભગવન્‌ ! તે મનુષ્યો તે આહારનો ઉપભોગ કરીને કેવા નિવાસોમાં રહે છે ? ગૌતમ ! તે મનુષ્યો ગેહાકાર પરિણત વૃક્ષોમાં રહે છે, તે વૃક્ષોનો આકાર કેવો છે ? ગૌતમ ! તે કૂટાકાર – પ્રેક્ષાગૃહ – છત્રાકાર – ધ્વજ – સ્તૂપ – તોરણ – ગોપુરચૈત્ય – પાલક – અટ્ટાલક – પ્રાસાદ – હર્મ્યતલ – ગવાક્ષ – વાલાગ્રહપોત્તિય અને વલભી આકારે છે. બીજા પણ ત્યાં ઘણા ઉત્તમ ભવન, શયન, આસન, વિશિષ્ટ સંસ્થાન સંસ્થિત સુખશીલ છાયાવાળા વૃક્ષગણો, આયુષ્યમાન્‌ શ્રમણ! ત્યાં કહ્યા છે ભગવન્‌ ! એકોરુકદ્વીપમાં ઘર અને માર્ગ છે ? ના, તે અર્થ સંગત નથી. તે મનુષ્યો ગૃહાકાર વૃક્ષમાં રહે છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં ગામ, નગર યાવત્‌ સન્નિવેશ છે ? ના, તે અર્થ સંગત નથી. તે મનુષ્યો ઇચ્છાનુસાર ગમન કરનારા કહ્યા છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં અસિ – મસિ – કૃષિ – પણ્ય અને વાણિજ્યાદિ છે ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી. તે મનુષ્યો અસિ, મસિ, કૃષિ, પણ્ય, વાણિજ્યાદિ રહિત કહેલા છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં હિરણ્ય, સુવર્ણ, કાંસ્ય, વસ્ત્ર, મણિ, મોતી, વિપુલ ધન – કનક – રત્ન – મણિ – મોતી – શંખ – શિલ – પ્રવાલ – સંતસાર દ્રવ્ય છે ? હા, છે. પણ તે મનુષ્યોને તેમાં તીવ્ર મમત્વભાવ ઉપજતો નથી. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં યુવરાજ, ઇશ્વર, તલવર, માડંબિક, કૌટુંબિક, ઇભ્ય, શ્રેષ્ઠી, સેનાપતિ, સાર્થવાહાદિ છે? ના, તે અર્થ સંગત નથી. તે મનુષ્ય ઋદ્ધિ સત્કાર રહિત છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં દાસ, પ્રેષ્ય, શિષ્ય, ભૃતક, ભાગીયા, કર્મકર પુરુષો છે ? ના, તે અર્થ સંગત નથી. તે મનુષ્યો આભિયોગ્યાદિ વ્યવહાર રહિત કહેલા છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં માતા, પિતા, ભાઈ, બહેન, ભાર્યા, પુત્ર, પુત્રી, પુત્રવધૂ છે શું ? હા, છે. પરંતુ મનુષ્યોને તીવ્ર પ્રેમબંધન હોતું નથી. તેઓ અલ્પ પ્રેમબંધન વાળા કહ્યા છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં અરિ, વૈરી, ઘાતક, વધક, પ્રત્યનીક, પ્રત્યમિત્ર છે શું ? ના, તે અર્થ સંગત નથી. તે મનુષ્યો વૈરાનુબંધ રહિત કહેલા છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં મિત્ર, વ્યસ્ક, પ્રેમી, સખા, સુહૃદ, મહાભાગ, સંગતિક છે ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી. તે મનુષ્યગણ પ્રેમના અનુબંધથી રહિત હોય છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં આબાહ, વિવાહ, યજ્ઞ, શ્રદ્ધા, સ્થાલિપાક, ચોલોપનયન, સીમંતોન્નયન, પિતૃ પિંડદાનાદિ સંસ્કાર છે ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી. તે મનુષ્યો આબાધા, વિવાહ, યજ્ઞ, શ્રાદ્ધ, ભોજ, ચોલોપનયન, પિતૃ – પિંડદાનાદિ વ્યવહાર રહિત છે. ભગવન્‌ ! એકોરુકદ્વીપમાં ઇન્દ્ર – સ્કંદ – રુદ્ર – શિવ – વૈશ્રમણ – મુકુંદ – નાગ – યક્ષ – ભૂત – કૂપ – તળાવ – નદી – દ્રહ – પર્વત – વૃક્ષારોપણ – ચૈત્ય કે સ્તૂપ મહોત્સવ છે ? ના, તે અર્થ સંગત નથી. હે શ્રમણો ! તે મનુષ્યગણ મહોત્સવાદિ રહિત છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં નટ – નાટ્ય – મલ્લ – મૌષ્ટિક – વિડંબક – કથક – પ્લવક – અક્ષાટક – લાસક – લંખ – મંખ – તૂણઇલ્લ – તુંબવીણ – કાયણ – માગધ – જલ્લપ્રેક્ષક છે ? ના, તે અર્થ સંગત નથી. હે શ્રમણો ! તે મનુષ્યો વ્યપગત કુતૂહલવાળા છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં શકટ, રથ, યાન, યુગ્ય, ગિલ્લી, થિલ્લી, પિપિલ્લી, પ્રવહણ, શિબિકા, સ્યંદમાનિકા છે? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી. તે મનુષ્યો પગે ચાલનારા કહેલા છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં અશ્વ, હાથી, ઊંટ, બળદ, પાડા, ખર, ઘોડા, બકરા, ઘેંટા છે ? હા, છે. પણ તે મનુષ્યોના પરિભોગપણે આવતા નથી. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં સિંહ, વાઘ, વૃક, દ્વીપિકા, અચ્છ, પરચ્છ, પરાશર, તરચ્છ, બિડાલ, શુનક, કોલશુનક, કોકંતિક, શશક, ચિત્તલ, ચિલ્લલગ છે ? હા, છે. પરંતુ તે પરસ્પર કે તે મનુષ્યોને કંઈ આબાધા, પ્રબાધા ઉત્પન્ન કરતા નથી કે છવિચ્છેદ કરતા નથી. તે શ્વાપદગણ પ્રકૃતિભદ્રક છે. ભગવન્‌! એકોરુકદ્વીપમાં શાલી, વ્રીહી, ગોધૂમ, યવ, તિલ,ઇક્ષુ છે? હા, છે. તે મનુષ્યના પરિભોગમાં ન આવે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં ગર્તા, દરી, ઘંસ, ભૃગુ, ઉપાત, વિષમ, વિજ્જલ, ધૂળ, રેણુ, પંક કે ચલણી છે ? ના, તે અર્થ સંગત નથી. એકોરુક દ્વીપમાં બહુસમ રમણીય ભૂમિભાગ કહેલ છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં સ્થાણુ, કંટક, હીરક, શર્કરા, તૃણ કચરો, પત્ર કચરો, અશુચિ, પૂતિ, દુરભિગંધ, અચોક્ષ છે ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી. સ્થાણુ, કંટક, હીરકાદિથી રહિત આ દ્વીપ છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં ડાંસ, મશક, પિસુક, જૂ, લીખ, ઢંકુણ છે ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી. ડાંસ, મશકાદિ રહિત દ્વીપ છે. ભગવન્‌! એકોરુક દ્વીપમાં સર્પ, અજગર, મહોરગ છે ? હા, છે. પણ તેઓ પરસ્પર કે તે મનુષ્યોને કંઈ આબાધા, પ્રબાધા, છવિચ્છેદ કરતા નથી. તે વ્યાલ ગણ પ્રકૃતિભદ્રક કહેલ છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં ગ્રહદંડ, ગ્રહમૂસલ, ગ્રહ ગર્જિત, ગ્રહયુદ્ધ, ગ્રહસંઘાટક, ગ્રહાપસવ, અભ્ર, અભ્રવૃક્ષ, સંધ્યા, ગંધર્વનગર, ગર્જિત, વિદ્યુત, ઉલ્કાપાત, દિશાદાહ, નિર્ઘાત, પાંસુ વૃષ્ટિ, યૂપક, યક્ષાલિપ્ત, ધૂમિત, મહિત, રજોદ્‌ઘાત, ચંદ્રોપરાગ, સૂર્યોપરાગ, ચંદ્ર પરિવેશ, સૂર્ય પરિવેશ, પ્રતિચંદ્ર પ્રતિસૂર્ય, ઇન્દ્રધનુષ, ઉદક મત્સ્ય, અમોઘ, કપિહસિત, પૂર્વ વાયુ – પશ્ચિમ વાયુ યાવત્‌ શુદ્ધ વાયુ, ગામ – નગર યાવત્‌ સન્નિવેશ દાહ, પ્રાણ – જન – કુળ કે ધનક્ષય, વસનભૂત અનાર્યાદિ ત્યાં છે ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં ડિંબ, ડમર, કલહ, બોલ, ખાર, વૈર, વિરુદ્ધ રાજ્યાદિ છે શું ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી. તે મનુષ્યગણ ડિંબ, ડમરાદિથી રહિત છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં મહાયુદ્ધ, મહાસંગ્રામ, મહા શસ્ત્રનિપાત, મહાપુરુષોના બાણ, મહારુધિર બાણ, નાગ બાણ, આકાશ બાણ, તામસ બાણ, દુભૂર્તિક, કુળ રોગ, ગ્રામ – નગર – મંડલ રોગ, શિર – અચ્છિ – કર્ણ – નાક – દાંત – નાંખની વેદના, કાશ – શ્વાસ, જરા – દાહ – કચ્છુ – દાદર – કોઢ – ડમરુવાત – જલોદર – અર્શ – અજીર્ણ – ભગંદર કે ઇન્દ્ર – સ્કંદ – કુમાર – નાગ – યક્ષ – ભૂત – ઉદ્વેગ – ધનુષ – ગ્રહ હોય કે એક – બે – ત્રણ – ચાર અંતરીયો તાવ, હૃદય – મસ્તક – પાર્શ્વ – કુક્ષિ – યોનિશૂળ કે ગામ મારી યાવત્‌ સન્નિવેશ મારી, કે પ્રાણક્ષય યાવત્‌ વસનભૂત અનાર્યતા છે ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી. તે મનુષ્યગણ રોગાંતકાદિથી રહિત છે. ભગવન્‌ ! એકોરુક દ્વીપમાં અતિ વર્ષા, મંદ વર્ષા, સુવૃષ્ટિ, મંદવૃષ્ટિ, ઉદ્‌વાહ, પ્રવાહ, ઉદકભેદ, ઉદકપીડા, ગામવાહ યાવત્‌ સંનિવેશવાહ, પ્રાણક્ષય યાવત્‌ દુઃખરૂપાદિ ઉપદ્રવ છે શું ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી. તે મનુષ્યગણ ઉદક ઉપદ્રવાદિ રહિત કહેલા છે. ભગવન્‌! એકોરુક દ્વીપમાં લોઢા – તાંબા – શીશા – સુવર્ણ – રત્ન – વજ્રની ખાણો કે વસુધારા કે હિરણ્ય – સુવર્ણ – રત્ન – વજ્ર – આભરણ – પત્ર – પુષ્પ – ફળ – બીજ – માલ્ય – ગંધ – વર્ણ – ચૂર્ણની વર્ષા કે ક્ષીર – રત્ન – હિરણ્ય – સુવર્ણાદિ યાવત્‌ ચૂર્ણ વૃષ્ટિ, સુકાળ – દુષ્કાળ, સુભિક્ષ – દુર્ભિક્ષ, અલ્પાર્ધ – મહાર્ધ, ક્રય – વિક્રય, સંનિધિ – સંચય, નિધિ – નિધાન, ઘણી જૂની, પ્રહીણ સ્વામી, પ્રહીણ સેચનક, પ્રહીણ ગોત્રાગાર એવા જે આ ગામ, આકર, નગર, ખેડ, કર્બટ, મડંબ, દ્રોણમુખ, પાટણ, આશ્રમ, સંબાહ, સંનિવેશમાં શૃંગાટક, ત્રિક, ચતુષ્ક, ચત્વર, ચતુર્મુખ, મહાપથ, પથોમાં તથા નગર – નિદ્ધમણ, સ્મશાન, ગિરિકંદર, સંતિશૈલ, ઉપસ્થાન, ભવનગૃહોમાં રાખેલ ધન હોય છે શું ? ના, ગૌતમ ! તે અર્થ સંગત નથી. ભગવન્‌ ! એકોરુકદ્વીપમાં મનુષ્યોની કેટલી કાળ – સ્થિતિ કહી છે? ગૌતમ ! જઘન્ય પલ્યોપમનો અસંખ્યાત ભાગ અને અસંખ્યાતભાગ ન્યૂન. ઉત્કૃષ્ટથી પલ્યોપમનો અસંખ્યાત ભાગ. ભગવન્‌ ! તે મનુષ્યો કાળ માસે કાળ કરીને ક્યાં જાય છે ? ક્યાં ઉપજે છે ? ગૌતમ ! તે મનુષ્યો છ માસ આયુ શેષ રહેતા એક મિથુનને જન્મ આપે છે, ૭૯ રાતદિવસ તેમનું સંરક્ષણ, સંગોપન કરે છે, પછી ઉચ્છ્‌વાસ કે નિઃશ્વાસ લેતા અથવા ખાંસીને, છીંકીને, કોઈ કષ્ટ – દુઃખ – પરિતાપ વિના સુખપૂર્વક, મૃત્યુના અવસરે મરીને કોઈ પણ દેવલોકમાં દેવરૂપે ઉત્પન્ન થાય છે. હે આયુષ્યમાન્‌ શ્રમણ ! તે મનુષ્યગણ દેવલકોમાં જનારા જ છે. ભગવન્‌ ! દક્ષિણદિશાના આભાષિક મનુષ્યોનો આભાષિકદ્વીપ ક્યાં છે? ગૌતમ! જંબૂદ્વીપના લઘુહિમવંતના વર્ષધરપર્વતના અગ્નિકોણ ચરમાંતથી લવણસમુદ્રમાં ત્રણ યોજન. શેષ કથન બધું એકોરુક દ્વીપ મુજબ કરવું. ભગવન્‌ ! દાક્ષિણાત્ય લાંગૂલિક મનુષ્યોનો દ્વીપ ક્યાં છે ? ગૌતમ ! જંબૂદ્વીપના મેરુ પર્વતના દક્ષિણમાં લઘુ હિમવંત વર્ષધર પર્વતના ઇશાન ચરમાંતથી લવણ સમુદ્રમાં ૩૦૦ યોજન ગયા પછી લાંગૂલિક દ્વીપ છે. શેષ કથન એકોરુક દ્વીપવત્‌ છે. ભગવન્‌ ! દાક્ષિણાત્ય વૈષાણિક મનુષ્યોની પૃચ્છા. ગૌતમ ! જંબૂદ્વીપના મેરુ પર્વતની દક્ષિણે લઘુ હિમવંત વર્ષધર પર્વતના નૈઋત્ય ખૂણાના ચરમાંતથી લવણ સમુદ્રમાં ૩૦૦ યોજન૦ શેષ કથન એકોરુક દ્વીપ મુજબ કરવું.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] egoruyadivassa nam bhamte! Kerisae agara bhavapadoyare pannatte? Goyama! Bahusamaramanijje bhumibhage pannatte. Se jahanamae–alimgapukkhareti va, evam savanijje bhanitavve java pudhavisilapattagamsi tattha nam bahave egoruyadivaya manussa ya manussio ya asayamti java viharamti egoruyadive nam dive tatthatattha dese tahim tahim bahave uddalaka moddalaka roddalaka katamala nattamala simgamala samkhamala damtamala selamalaga nama dumagana pannatta samanauso kusavikusavisuddharukkhamula mulamamta kamdamamto java biyamamto pattehim ya pupphehi ya achchhanapadichchhanna sirie ativaativa sobhemana uvasobhemana chitthamti.. ..Egoruyadive nam dive tattha rukkha bahave heruyalavana bheruyalavana meruyalavana seruyala-vana salavana saralavana sattapannavana puyaphalivana khajjurivana nalierivana kusavikusavi java chitthamti egoruyadive nam tattha bahave tilaya lavaya naggoha java rayarukkha namdirukkha kusavikusavi java chitthamti.. ..Egoruyadive nam tattha bahuo paumalapao nagalayao java samalayao nichcham kusumiyao evam layavannao jaha uvavaie java padiruvao egoruyadive nam tattha bahave seriyagumma java mahajatigumma te nam gumma dasaddhavannam kusumam kusumemti jenam vayavihuyaggasala egoruyadivassa bahusamaramanijjabhumibhagam mukkapupphapumjovayarakaliyam karemti.. ..Egoruyadive nam tattha bahuo vanaraio pannattao tao nam vanaraio kinhao kinho-bhasao java rammao mahamehanigurumbabhutao java mahamti gamdhaddhunim muyamtao pasadiyao Egoruyadive tattha bahave mattamga nama dumanaga pannatta samanauso jaha se chamdappabhamanisilaga varasidha pavaravaruni sujataphala patta puppha choya nijsasara bahudavva jatisambhara kalasamdhiyaasava mahumeraga ritthabha duddhajati pasanna tellaga sataukhajuramuddiyasara kavisayana supakkakhoyarasavarasura vanna rasagamdhapharijutta balaviriyaparinama majjavidhi ya bahuppagara taheva te mattamgayavi dumagana anegabahuvivihavisasaparinae majjavihie uvaveya phalehim punna vi visattam ti kusavikusavisuddha-rukkhamula java chitthamti. Egoruyadive tattha bahave bhimgamga nama dumagana pannatta samanauso jaha se barahaghadakaraga-kalasakkakariyapamchaniullamkavaddhanisupaitthaparichasagabhimgarakarodisaramgaragapatta ghosaganallaga vavaliyaavapadakagavalakavichittavattakamanivattakasippiravorapinaya kamchanamanirayanabhattivichitta bhajanavihi bahuppagara taheva te bhimgamgayavi kusavikusa java chitthamti Eguruvadive nam tattha bahave tudiyamga nama dumagana pannatta samanauso jaha se alimga-panapadahadaddarakaradidimdimabhambhatahorabhamkaniyakharamuhimuyamgasamkhiyaparillayapavvagaparivaya nivamsa-venuvina sughosagavipamchimahatikachchhavirikisatakatalatalakamsalatalakasampautta atojjavidhi ya niunagamdhavvasamayakusalehi phamdiya titthanakaranasuddha taheva te tudiyamgayavi dumagana anegabahu-vividhavisasaparinayae tataghanajhusirae chauvvihae atojjavihie uvaveya phalehi punna viva visattamti kusavikusa java chitthamti Eguruyadive nam tattha bahave divasiha nama dumagana pannatta samanauso jaha se samjha-viragasamae navanihipatinevadiviyachakkavalavimde pabhuyavattipalittanehim vaniujjaliyatimiramaddae kanaganigara kusumiyaparijayaghanappagase kamchanamanirayanavimalamaharihatavanijjujjala vichitta-damdahim diviyahim sahasapajjaliusaviyaniddhateyadippamtavimalagahaganasamappahahim vitimirakara-surapasariujjovachilliyahim jalaojjalapahasiyabhiramahim sobhamane taheva te divasihavi dumagana anegabahuvivihavisasaparinayae ujjoyavihie uvaveya phalehim kusavikusa java chitthamti. Eguruyadive nam tattha bahave joisiya nama dumagana pannatta samanauso jaha se achiruggayasaraya-suramamdalapadamta-ukkasahassadippamta-vijjulahuya-vahaniddhumajaliya-niddamta-dhoyata tattavanijjakimsuyasogajavasuyanakusumavimauliyapumjamanirayanakiranajachchahimguluyaniyararuvairegaruva taheva te jotisiyavi dumagana anegabahuvivihavisasaparinayae ujjovavihie uvaveya suhalessa mamdalessa mamdatavalessa kuda iva thanathiya annamannasamogadhahim lessahim sae pabhae sapadese savvao samamta obhasamti ujjavemti pabhasemti kusavikusavi java chitthamti Eguruyadive nam tattha bahave vittamga nama dumagana pannatta samanauso jaha se pechchhaghare vichitte ramme varakusumadamamalujjalalesa bhasamtamukkapupphapumjovayarakalie viralliyavichittamallasiri-samudayappagabbhe gamthimavedhimapurimasamghaimenam mallenam chheyasippiyavibhagaraiena savvato cheva samanu-baddhe paviralalambamtavippaitthehim pamchavannehim kusumadamehim sobhamane vanamalakataggae cheva dippamane taheva te chittamgayavi dumagana anegabahuvihavisasaparinaya mallavihie uvaveya kusavikusivi java chitthamti Egoruyadive tattha bahave chittarasa nama dumagana pannatta samanauso jaha se sugamdhavarakalama-salitamdulavisitthaniruvahataduddharaddhe sarayaghayagudakhamdamahumelie atirase paramanne hojja uttama-vannagamdhamamte ranno jaha va vi chakkavattissa hojja niunehim suyapurisehim sajjie chaura-kappaseyasite iva odane kalamasalinivvattie vipakke savapphamiuvisasayagalasitthe anega-salanagasamjutte ahava padipunnadavvuvakkhade susakkae vannagamdharasapharisajuttavalivirayapariname imdiyalavaddhane khuppivasamahane pahanagulakadhiyakhamdamachchhamdighaovanievvam moyage sanhasamiyagabbhe havejja paramaitthagasamjutte taheva te chittarasavi dumagana anegabahuvivihavisasaparinayojamavihie uvaveya kusavikusavi java chitthamti. Egoruyadive tatta bahave manivamga nama dumagana pannatta samanauso jaha se haraddhahara-vettanagamaudakumdalavasuttagahemalalamanijalakanagajalagasuttagauchchitiyakadakhaddiyaegavalikamtha-suttamagaragauratthagevejjasenisattagachulamanikanagatilagaphullasiddhatthiyakannavalisasisurusabha chakkagatalabhamgayatudiyatthamalagavalakkhadinaramaliya chamdasuramaliya harisayakeyuravalaya palamba-amgulejjagakamchimehalakalavapayarakapayajalaghamtikhimkhinirayanorujalachchhudiyavaraneurachalanamaliya kanaganigaramaliya kamchanamanirayanabhattichittavva bhusanavidhi bahuppagara taheva te maniyamgavi dumagana anegabahuviviha visasaparinatae bhusanavihie uvaveya kusavikusa java chitthamti egoruyadive tattha bahave gehagara nama dumagana pannatta samanauso jaha se pagarattalaga-chariyadaragopurapasayakasatalamamdavaegasalagavisalagatisalagachausalagagabbhagharamohanagharavalabhidharachittasalagamaliyabhattiyagharavattamtamsachauramsanamdiyavattamsamthiyayatapamduratalamumdamalahammiyam ahava nam dhavalaharaaddhamagahavibbhamaseladdhaselasamthiyakudagareddhasuvihikotthagaanegagharasaranalenaavanavidamgajalavamdanijajuhaapavarakakavotalichamdaliyaruvavibhattikalita bhavanavihi bahuvikappa taheva te gehagaravi dumagana anegabahuvividhavisasaparinaya suharuhana suhottarae suhanikkamanappavesae daddarasopanapamtikalitae pairikkae suhaviharae mananukulae bhavanavihie uvaveya kusavikusave java chitthamti. Egoruyadive tattha bahave anigana namam dumagana pannatta samanauso jaha se aigana-khomatanuya-kambaladugullakosejjakalamigapattaja-chinamsuyavatattavaranatavaravanagapachchhunnabharana- chittasahinagakallanagabhimgamahelakajjalabahuvannarattipitasukkalamakkhayamitalomahappharallagaavarutara simdhuusabhadamilavamgakalimganalinatamtumayabhattichitta vatthavihi bahuppakara havejja varapattanuggata vannaragakalita taheva te aniganavi dumagana anegabahuvivihavisasaparinatae uvaveya kusavikusa java chitthamti egoruyadive nam bhamte dive manuyanam kerisae agarabhavapadoyare pannatte.. ..Goyama te nam manuya anuvamatarasomacharuruva bhoguttama bhogalakkhanadhara bhogasassiriya sujayasavvamgasumdaramga supaitthiyakumbhacharuchalana rattuppalapattamauyasukumalakomalatala naganagara-magarachakkamkaharamkalakkhanamkiyachalana anupuvvasuhayamguliya unnayatanutambaniddhanakkha samthiyasusa-litthagudhaguppha enikuruvimdavattavattanupuvvajamgha samugganimaggagudhajanu gatasasanasujatasannibhoru varavaranamattatullavikkamavilasitagati sujatavaraturagagujjhadesa ainnahatovva niruvaleva pamui-varaturagasihairegavattiyakadi sohayasonimdamusaladappananigaritavarakanagachchharusarisavaravairavalita-majjha ujjuyasamasamhitasujatajachchatanukisananiddhaadejjaladahasukumalamaurayamanijjaromarai gamgavattayapayahinavattataramgabhamgura ravikirana tarunabodhiyaakosayamtapaumagambhiravagadanabha jhasa- vihagasujatapinakuchchhi jhasodara suikarana pamhavivadanabha sannayapasa samgatapasa sumdarapasa sujatapasa mitamaiyapinaraiyapasa akarumdayakanagaruyaganimmalasujataniruvahayadehadhari pasattha-battisalakkhanadhara kanagasilatalujjalapasattha samatalauvachiyavichchhinnapihulavachchha sirivachchham-kiyavachchha puravaraphalihavattiyabhuya bhuyagisaravipulabhogaayanaphalihauchchhudhadihabahu jugasatribha-pinaratiyapivarapautthasamthiyauvaviyadhanathirasubaddhasusalitthapavvasamdhi rattatalovaitamauyamamsalapasattha- lakkhanasujaya achchhiddajalapani pivaravattiyasujayakomalavaramguliya tambatalinasutiruiraniddha-nakkha.. ..Chamdapanileha surapanileha samkhapanileha chakkapanileha disasovatthiyapanileha chamdasura-samkhachakka-disasovatthiya-panileha anegavara-lakkhanuttama-pasattha-suviraiya-panileha vara-mahisavarahasihasaddulausabha-nagavaraviula-unnatamaimdakhamdha chauramgula-suppamana-kambusarisagiva avatthitasuvibhattasujatachittamamsu mamsalasamthiyapasatthasaddulavipulahanuya otavitasilappavalabimba-phalasannibhaharottha pamdurasasisagalavimalanimmalasamkhadadhidhanagokhiraphenadagayamunaliyadhavaladamta- sedhi akhamdadamta aphudiyadamta aviraladamta susiniddhadamta sujatadamta egadamtasedhivva anegadamta hutavahaniddhamtadhotatattatavanijjaratatalatalujiha garulayataujjuttumganasa avadaliyapomdarika-nayana kokasitadhavalapattalachchha anamiyacharuilakinhapuraisamthiyasamgata avatasujatatanukasina-niddhabhumaya allinappamanajuttasavana susavana pinamamsalakaboladesabhaga aviruggayabalachamda-samthiyapasatthavichchhinnasamanidala uduvatipadipunnasomavadana chhattagaruttamamgadesa dhananichiyasubaddha-lakkhanunnayakudagaranibhapimdiyasiri huvatavahaniddhamtadhotatattatavanijjakesamtakesabhumi samali-pomdadhananichichhodiyamiuvisapasattha suhumalakkhanasugamdhasumdara bhuyamoyagabhimganilakajjalapahattha-bhamaragani niddhanikurumbanichiyakumchiyapayahinavattamuddhasiraya lakkhanavamjanagunovaveya sujaya-suvibhattasamgatamga pasaiya darisanijja abhiruvapadiruva. Te nam manuya ohassara hamsassara komchassara namdidhosa sihassara sihaghosa mamjussara mamjughosa sussara sussaranigghosa chhayaujjotiyagamamga vajjarisabhanarayasamghayana samachauramsa-samthanasamthiya sinaddhachhavi nirayamka uttamapasatthaaisesaniruvamatanu jallamalakalamkaseyaraya-dosavajjiyasarira niruvamaleva anulomavauvega kamkaggahani kavotaparinama sauniposapitthamta-roruparinata viggahiyaunnayakuchchhi paumuppalasarisagamdhanissasasurabhivayana atthadhanusayausiya tesim manuyanam chausatthi pitthikaramdaga pannatta samanauso.. ..Te nam manuya pagatibhaddaga pagativiniya pagatiuvasamta pagatipayanukohamanamayalobha miumaddavasampanna alina bhaddaga viniya appichchha asamnihisamchiya achamda vidimamtaraparivasana jahichchhiyakamagamino ya te manuyagana pannatta samanauso tesi nam bhamte manuyanam kevatikalassa aharatthe samuppajjati goyama chautthabhattassa aharatthe samuppajjati egoruyamanuinam bhamte kerisae agarabhavapadoyare pannatte goyama tao nam manuio sujayasavvamgasumdario pahanamahilagunehim jutta achchamtavisappamanapaumasumalakummasamthitavisitthachalana ujjumauyapivara niramtaraputthasusahata-chalanamgulio achchunnayaratiyatalinitambasutiniddhanakha romarahiyavattalatthasamthiyaajahannapasattha-lakkhanaakoppajamdhajutala sunimmiyasugudhajanumamsalasubaddhasamdhi kayavikkhambhatiregasamthiya-nivvanasumalauya komalaaviralahatasujatavattapivaraniramtaroru atthavayavichi pattasamthiyapasatthi-vichchhinnapihulasoni vadanayamappamanadugunitavisalamamsalasubaddhajaghana varadharanio vajjavira-iyapasatthalakkhanirodara tivalivaliyatanunamiyamajjhiao ujjuyasamasamhita jachchatanukasina-niddhaadejjaladasuvibhattasujatasobhamtarularamanijjaromarai gamgavattayapayahinavattaramgabhamguraravi-kiranatarunabodhiyaakosaimtapaumagambhiravigadanabhi anubbhadapasattha pinakuchchhi sannayapasa samgayapasa sujayapasa mivamaiyapinaraiyapasa.. ..Akaruduyakanagaruyaganimmalasujayaniruvahaya- gatalatthi kamchanakalasamayanasamasamhiya-sujatalatthachuchuya amolagajamalagujagalavattiya achchunnayakatiyasamthiyapayodharao bhujamgaanupuvva-tanuyagopuchchhavattasamasahiyanamiyaaijjalaliyavaha tamba-naha mamsalaggahattha pivarakomalavaramgulio niddhapanileha ravisasisamkhachakkasotthiyavibhatta-suviratiyapanileha pinunnayakakkhavakkha-vatthippadesa padipunnagalakavola chauramgulasuppamanakambu-varasarisagiva mamsalasamthiyapasatthahanuga dalimapupphappagasapivarapalambakumchiyavaradhara sumdarottarottha dadhidagaravavamdakumdavasamtimaulaachchhidda-vimaladasana rattuppalapattamauyasumalatalujiha kanavaramaula-akudilaabbhuggayaujjutumganasa sarayanavakamalakumudakuvalayavimalausadalanigarasarasalakkhana-amkiyakamtanayana pattaladhavalayata-tamlaboyanao anamitachavaruila kinhabbharaisamthiyasamgataayasujayatanukasinaniddhabhumaga allinapamanajuttasavana susavana pinamattharamanijjagamdaleha chauramsapasatthasamanidala komuti-rayanikaravimalapipunnasommavayana chhattunnayauttimamga kudilasusiniddhadihasiraya.. ..Chhattajjhayajuvathubhadamini kamamdalukalasavavisotthiyapadagajavamachchhakummarahavaramagara-sukathala-amkusaatthavaya-viisupaitthakamaurasiriyabhiseyatorana-meinaiudadhivarabhavanagirivaayam-salaliyagayausabhasihachamarauttamapasatthabattisalakkhanadhario hamsasarisagaio koilamuharagirasu-sarao kamtao savvassa anumayao vavagayavalipaliyavamgaduvvannavahidobhaggasogamukka uchchattena ya naranathovunamusiyao sabbhavasimgaracharuvesa samgatahasiyabhaniyachetthiyavilasa-samlavani-unajutto vayarakusala sumdarathanajaghanavayanakaracharananayanalavannavannaruvajovana-vilasakaliya namdanavanavivarachariniuvva achchharao achchheragapechchhanijja pasaitato darisanijjato abhi-ruvao padiruvao. Tasi nam bhamte manuinam kevatikalassa aharatthe samuppajjati goyama chautthabhattassa aharatthe samuppajjati te nam bhamte manuya kimaharamaharemti goyama pudhavipupphaphalahara te manuyagana pannatta samanauso tise nam bhamte pudhavie kerisae assae pannatte goyama se jahanamae guleti va khamdeti va sakkarati va machchhamdiyati va bhisakamdetiva pappadamotateti va pupphauttarai va paumuttarai va akositati va vijatati va mahavijayai va payasovamai va uvamai va anovamaiva chaurakke gokhire chauthanaparinae gudakhamdamachchhamdiuvanie mamdaggikadhie vannenam uvavee java phasenam bhavetaruve sita no inatthe samatthe tise nam pudhavie etto itthayarae cheva java manamatarae cheva asae nam pannatte tesi nam bhamte pupphaphalanam kerisae assae pannatte.. ..Goyama se jahanamae ranno chauramtachakkavattissa kallane pavarabhoyane satasahassanipphanne vannenam uvavee gamdhenam uvavee rasenam uvavee phasenam uvavee assayanijje visayanijje divanijje dappanijje bimhanijje mayanijje savvimdiyagayapalhayanijje bhavetaruve sita no tinatthe samatthe tesi nam pupphaphalanam etta itthatarae cheva java assae nam pannatte, Te nam bhamte manuya tamaharetta kahim vasahim uvemti goyama rukkhagehalata nam te manuyagana pannatta samanauso te nam bhamte rukkha kimsamthiya pannatta goyama kudagarasamthiya pechchhagharasamthiya chhattagarasamthita jhayasamthiya dhumasamthiya toranasamthiya gopuravetiyapalagasamthiya attalagasamthiya pasayasamthiya hammitalasamthiya gavakkhasamthiya valaggapotiyasamthiya anne tattha bahave varabhavanasayanasanavisitthasamthanasamthiya subhasitala-chchhaya nam te dumagana pannatta samanauso. Atthi nam bhamte egoruyadive dive gehatim gehayayanatim va no tinatthe samatthe rukkhagehalaya nam te manuyagana pannatta samanauso atthi nam bhamte egoruyadive gamati va nagarati va java sannivesati va no tinatthe samatthe jahachchhiyakamagamino nam te manuyagana pannatta samanauso atthi nam bhamte eguruyadive asii va masii va vivanii va panii va vanijjai va no tinatthe samatthe vavagayaasimasikisivivanivanijja nam te manuyagana pannatta samanauso Atthi nam bhamte eguruyadive hiranneti va suvanneti va kamseti va duseti va maniti va muttieti va vipuladhanakanagaratamanimottiyasamkhasilappavalasamtasarasavaejje va hamta atthi no cheva nam tesim manuyanam tivve mamattibhave samuppajjati Atthi nam bhamte egoruyadive rayati va juvarayati va isareti va talavarei va mamdabieti va kodumbieti va ibbheti va setthiti va senavatiti va satthavaheti va no tinatthe samatthe vavagayaiddhisakkara nam te manuyagana pannatta samanauso Atthi nam bhamte eguruyadive dasai va pesai va sissai va bhayagai va bhaillagai va kammagarai va bhogapurisai va no inatthe samatthe vavagayaabhiogiya nam te manuyagana pannatta samanauso Atthi nam bhamte egoruyadive dive matati va piyati va bhayati va bhainiti va bhajjati va puttati va dhuyai va sunhati va hamta atthi no cheva nam tesi nam manuyanam tivve pejjabamdhane samujjati pavanupejjabamdhana nam te manuyagana pannatta samanauso Atthi nam bhamte egoruyadive ariti va veriyati va ghayagati va vahagati va padinii va pachchamittati va no inatthe samatthe vavayagayaveranubamdha nam te manuyagana pannatta samanauso Atthi nam bhamte egoruyadive mittati va vatamsati va ghaditati va sahiti va suhiyati va mahabhagati va samgatiyati va no tinatthe samatthe vavagatapemma te manuyagana pannatta samanauso. Atthi nam bhamte egoruyadive avahati va vivahati va jannati va saddhati va thaliyakati va cholovanatanati va simamtovanatanai va pitipimdanivenai va no inatthe samatthe vavagaya-avahavivahajannasaddhathalipagacholovanatanasimamtovanatanapitipimdanivedana nam te manuyagana pannatta samanauso Atthi nam bhamte egoruvadive imdamahai va ruddamahai va khamdamahai va sivamahai va vesamanamahai va mugumdamahai va nagamahai va jakkhamahai va bhutamahai va kuvamahai va talaganadimahai va dahamahai va pavvayamahai va cheiyamahai va rukkamsiyanamahai va thubhamahai va no inatthe samatthe vavagayamahamahimanam te manuyagana pannatta samanauso Atthi nam bhamte egoruyadive dive nadapichchhai va nattapechchhai va mallapechchhai va mutthiyapechchhai va vidambagapechchhai va kahagapechchhai va pavagapechchhai va akkhaigapechchhai va lasagapechchhai va lamkhape mamkhape tunaillape tumbavinapechchhai va magahapechchhai va kavape jallapi kahayapechchhai va no inatthe samatthe vavagayakouhalla nam te manuyagana pannatta samanauso Atthi nam bhamte eguruyadive sagadai va rahai va janai va juggai va gillii va pillii va thillii va pavahanai va salivaiva samdamaniyai va no tinatthe samatthe padacharaviharino nam te manuyagana pannatta samanauso Atthi nam bhamte eguruyadive asai va hatthii va uttai va gonai va mahisai va kharai va avii va elagai va hamta atthi no cheva nam tesi manuyanam paribhogattae havvamagachchhati atthi nam bhamte eguruyadive govii va mahisii va uttii va ayai va elagai va hamta atthi no cheva nam tesim manuyanam paribhogattae havvamagachchhamti Atthi nam bhamte eguruyadive dive sihai va vagghai va diviyai va achchhai va parassarai va siyalai va vidalai va sunagai va kolasunagai va kokamtiyai va sasagai va chittalai va chillalagai va hamta atthi no cheva nam te annamannassa tesim va manuyanam kimchi abaham va pavaham va uppayamti chhavichchheyam va karemti pagaibhaddaga nam te savayagana pannatta samanauso. Atthi nam bhamte egoruyadive dive salii va vihii va gohumai va ukkhui va javai va tilai va hamta atthi no cheva nam tesim manuyanam paribhogattae havvamagachchhamti atthi nam bhamte egoruyadive dive gatai va darii va pai va ghamsii va bhimgui va uvaei va visamei va dhulii va renui va pamkei va chalanii va no inatthe samatthe eguruyadive nam dive bahusamaramanijje bhumibhage pannatte samanauso Atthi nam bhamte eguruyadive dive khanui va kamtaei va hiraei va sakkarai va tanapatakayavarai va asui va puiati va dubbhigamdhai va achokkhai va no inatthe samatthe vavagayakhanu-kamtahirasakkaratanakayavaraasuipuiyadubbhigamdhamachokkhavajjie nam egoruvadive pannatte samanauso Atthi nam bhamte eguruyadive dive damsai ya masagai va pisugai va juvai va likkhai va dhimkunai va no tinatthe samatthe vavagayadamsamasagapisutajutalikkhadhimkunaparivajjie nam eguruyadive pannatte samanauso Atthi nam bhamte eguruyadive ahii va ayagarai va moharagai va hamta atthi no cheva nam te annamannassa tesim va manuyanam kimchi avaham va pavaham va chhavichchheyam va pakaremti pagaibhaddaga nam te valagana pannatta samanauso atthi nam bhamte eguruyadive gahadamdai va gahamusalai va gahagajjiyai va gahajuddhai va gahasamghadagai va gahaavasachchai va abbhai va abbharukkhai va samjhai va gamdhavvanagarai va gajjiyai va vijjuyai va ukkapayai va disadahai va nigghatai va pamsuvitthiti va juvagai va jakkalittai va dhumiyai va mahiyai va raugghayai va chamdovaragai va surovaragai va chamdaparivesai va suraparivesai va padichamdai va padisurai va imdadhanui va udagamachchhai va amohai va kavihasiyai va painavayai va padinavayai va java suddhavavaiva gamadahaiva nagaradahaiva java sannivesadahai va panakkhayajanakkhayakulasakkhaya-dhanakkhaya-vasanutamanariyai va no inatthe samatthe. Atthi nam bhamte eguruyadive dive dimvai va damarai va kalahai va bolai va kharai va verai va viruddharajjai va no inatthe samatthe vavagayadimbadamarakalahabolakharaveraviruddharajjavivajjiya nam te manuyagana pannatta samanauso Atthi nam bhamte eguruyadive dive mahajuddhaii va mahasamgamai va mahasatthapadanai va mahapurisapahanai va maharudhirapadanai va nagavanai va khenavanai va tamasavanai va dubbhuivai va kularogagai va gamarogai va nagararogai va mamdalarogai va sisaveyanai va achchhiveyanai va kannaveyanai va nakkhaveyanai va nakkaveyanai va damtaveyanai va kasai va sasai va sosai va jarai va dahai va kachchhui va kutthai va dagovarai va iarisai va ajiragai va bhagamdalai va imdaggahai va khamdaggahai va kumaraggahai va nagaggahai va jakkhaggahai va bhuyaggahai va uvvevaggahai va dhanuggahai va egahiyai va beyahiyai va teyahiyai va chautthagahiyai va hiyayasulai va matthagasulai va pasasulai va tuchchhisulai va jonisulai va gamamarii va java sannivesamarii va panakkhaya java vasanabhutamanavariya va no inatthe samatthe vavagayarogayamka nam te manuyagana pannatta samanauso Atthi nam bhamte eguruvadive dive aivasai va mamdavasai va suvutthiya va mamdavutthiya va udavahai va pavahai va dagubbheyai va daguppilai va gamavahai va java sannivesavahai va panakkhaya java vasanabhutamanariyai va no inatthe samatthe vavagayadagovaddava nam te manuyagana pannatta samanauso Atthi nam bhamte eguruyadive ayagarai va tambagarai va java vasuharai va, hiranna vasai va java chunnavasai va khiravutthiti va rayanavutthiti va suvannavutthiti va taheva java vunnavutthiti va sukalai va dukkalai va salubhikkhai va dubhikkhai va appagghai va mahagghai va kayai va vikkayai va annihii va samchayai va nidhii va nihanai va chiraporanai va pahinasamiyai va pahinaseuyai va pahinagotagaraim jaim imaim gamagaranagarakhedakabbadamadambadonamuhapattana-samasamvahasannivesesu simghada java vanagihesu sannikkhittaim chitthamti no inatthe samatthe Eguruyadive nam bhamte dive manuyanam kevatiyam kalam thiti pannatta goyama jahannenam paliovamassa asamkhejjaibhagam asamkhejjatibhagenam unagam ukkosenam paliovamassa asamkhejjatibhagam te nam bhamte manuya kalamase kalam kichcha kahim gachchhamti kahim uvavajjamti goyama te nam manuya chhammasavasesauya mihunayaim pasavamti aunasiim raimdiyaim mihunaim sarakkhamti samgovamti ya sarakkhitta ussasitta nissasitta kasitta chhititta ukkittha avvahiya apariyaviya suhamsuhenam kalamase kalam annayaresu devaloesu devattae uvavattaro bhavamti devalogapariggahiya nam te manuyagana pannatta samanauso. Kahi nam bhamte! Dahinillanam abhasiyamanussanam abhasiyadive namam dive pannatte? Goyama! Jambuddive dive mamdarassa pavvayassa dahinenam chullahimavamtassa vasadharapavvayassa puratthimillao charimamtao dahinapuratthimillenam lavanasamuddam tinni joyanasayaim ogahitta, ettha nam dahinillanam abhasiyamanussanam abhasiyadive namam dive pannatte. Sesam jaha eguruyanam. Kahi nam bhamte! Dahinillanam namgoliyamanussanam namgoliyadive namam dive pannatte? Goyama! Jambuddive dive mamdarassa pavvayassa dahinenam chullahimavamtassa vasadharapavvayassa pachchatthimillao charimamtao dahinapachchatthimillenam lavanasamuddam tinni joyanasayaim ogahitta, ettha nam dahinillanam namgoliyamanussanam namgoliyadive namam dive pannatte. Sesam jaha eguruyanam Kahi nam bhamte! Dahinillanam vesaniyamanussanam vesaniya dive namam dive pannatte? Goyama! Jambuddive dive mamdarassa pavvayassa dahinenam chullahimavamtassa vasadharapavvayassa pachchatthimillao charimamtao uttarapachchatthimillenam lavanasamuddam tinni joyanasayaim ogahitta, ettha nam dahini-llanam vesaniyamanussanam vesaniyadive namam dive pannatte. Sesam jaha eguruyanam.
Sutra Meaning Transliteration : Ekorukadvipa dvipano amdarano bhumibhaga charmamadhita mridamga samanabahusama ramaniya kahela chhe. E rite shayaniya kahevum yavat prithvishilapattakanum pana varnana karavum joie. Tyam ghana ekorukadvipaka manushyo ane strio bese chhe suve chhe, yavat vichare chhe. He ayushyaman shramana ! Ekoruka dvipamam te – te deshamam, tyam – tyam ghana uddalaka, koddalaka, kritamala, nayamala, nritya – mala, shrimgamala, shamkhamala, damtamala, shelamalaka name drumagana kahya chhe. Te kusa – vikusa – visuddha – vriksha mulavala, mulamamta yavat bijamamta, patra ane pushpothi achchhanna pratichchhanna chhe,shri vade ati – ati shobhayamana chhe. Te ekoruka dvipamam ghana vriksho chhe – temam herutala – bherutala – merutala – serutala – sala – sarala – saptaparna – sopari – khajura – nariyelana vano chhe. Te darbha – ghasadi rahita yavat ati shobhayamana chhe. Te ekoruka dvipamam tyam tyam ghana tilaka, lavaka, nyagrodha yavat rajavriksha, namdivriksha chhe. Je darbha – kamsathi rahita chhe, yavat shobhe chhe. Ekoruka dvipamam tyam ghani padmalata yavat shyamalata chhe. Je nitya kusumita chhe ityadi lata varnana uvavai sutra mujaba yavat pratirupa sudhi kahevum. Ekoruka dvipamam tyam ghana serikagulma yavat mahajati gulma chhe. Te gulmo pamchavarni phulothi kusumita rahe chhe. Teni shakha pavanathi halati rahe chhe, tethi tena phulo ekoruka dvipana bhumibhagane achchhadita karata rahe chhe. Ekoruka dvipamam tyam ghani vanarajio chhe. Te vanaraji krishna, krishnavabhasa yavat ramya, mahamegha nikuramba rupa yavat mahana gamdhane mukati tatha prasadiyadi chhe. 1. Ekoruka dvipamam tyam ghana mattamga name vrikshagano kahya chhe. Jema chamdraprabha, manishalaka, shreshtha sidhu, pravara varuni, jativamta phala – patra – pushpa, sugamdhita dravyothi kadhela sarabhuta rasa ane vividha dravyothi yukta ane uchita kale samyojita karine banavela asava, madhu, meraka, rishtabha, dugdhatulya svadavali prasanna, melaka, shatayu, khajura ane drakshano rasa, kapisha varnano golano rasa, supakva kshodarasa, varasuradi vividha madya prakaromam jevo varna – rasa – gamdha – sparsha tatha balavirya parinami chhe. Te rite ja te mattamga vriksha vividha prakare vividha svabhavika parinamavali madyavidhithi yukta, phalothi paripurna ane vikasita chhe. Te kusha – kamsarahita yavat ati shobhayamana chhe. 2. Ekoruka dvipamam tyam ghana bhrittamga name vrikshagana kahela chhe. Jema varaka, ghata, karaka, kalasha, karkari, pada – kamchanika, udamka, vaddhani, supratishthaka, pari, chashaka, bhrimgaraka, karoti, sharaka, tharaka, patri, thali, pani bharavano ghado, vichitra vartaka, manina vartaka, sona ane maniratnana banela shukti adi vasana ke jena upara vividha chitrakari karela chhe, teva a bhrittamga vriksha bhajana vidhimam vividha prakarana visrasa parinata bhajanothi yukta hoya chhe. Phalothi paripurna ane vikasita hoya chhe. Kusha – kasa rahita yavat ati shobhayamana chhe. 3. Ekoruka dvipamam tyam tyam ghana trutitamga name vrikshagano kahya chhe. Jema koi muraja, mridamga, pranava, pataha, dardaraka, karati, dimdima, bhambha, horambha, kavanita, kharamukhi, mukumda, shamkhika, parini, parivadini, vamsha, vina, sughosha, vipamchi, mahati, kachchhapi, rigasaka, talatala, kamsyatala adi vajimtra, je samyak prakare vagadaya chhe. Vadyakalamam nipuna ane gamdharvashastramam kushala vyakti dvara je spamdita karaya chhe. Je adi – madhya – avasanarupa trana sthanothi shuddha chhe, te rite a trutitamga vriksha vividha prakare svabhavika parinama thaki parinata thai tata – vitata – dhana – shushira rupa chara prakarani vadya vidhithi yukta hoya chhe. Phalothi paripurna ane vikasita hoya chhe. Kusha – vikushathi rahita yavat ati shobhayamana chhe. 4. Ekoruka dvipamam ghana dipashikha namana vrikshagano kahya chhe. Jema samdhya viraga samaye navanidhipatine tyam dipikao hoya chhe. Jenum prakashamamdala chotarapha phelayela hoya chhe. Jemam ghani batti ane bharapura tela bharela hoya chhe. Je potana ghana prakashathi amdhakaranum mardana kare chhe, jeno prakasha kanakanika jeva prakashayukta kusumovala parijatana vanana prakasha jevo hoya chhe. Suvarna – maniratnathi banela, vimala, bahumulya ke mahotsavomam sthapya, tapaniya ane vichitra damdayuktachhe, jenum teja khuba pradipta thai rahela chhe. Je nirmala grahagano maphaka prabhasita tatha amdhakarane dura karanara suryani phelayela prabha jevi chamake chhe. Potani ujjavala jvalathi jane hasi rahi hoya, evi te dipikao shobhita chhe. E ja rite dipashikha vriksha pana vividha visrasa parinami udyota vidhithi yukta chhe. Phalothi purna ane vikasita chhe yavat shri vade ati shobhayamana chhe. 5. Ekoruka dvipamam tyam ghana jyotishikha name vrikshagano kahya chhe. Jema tatkalanum udita sharatkalina suryamamdala, kharati evi hajaro ulka, chamakati vijali, jvala sahita nirdhuma agni, agnithi shuddha tapaniya suvarna, vikasita kimshukana phulo, ashoka ane japa pushpono samuha, maniratnona kirano, shreshtha himgaloka samudaya, pota – potana varna ane abharupa tejasvi lage chhe. E rite jyotishikha vriksha potana ghana prakarana aneka visrasa parinamathi udyota vidhithi yukta hoya chhe. Teno prakasha sukhakari, mamda, mamda atapa chhe. Potane sthane sthita hoya chhe, ekabijamam mishra thai potana prakashathi potana pradeshamam rahela padarthone chotaraphathi prakashita – udyotita – prabhasita kare chhe. Kusha – vikusha adithi rahita yavat ati shobhayamana chhe. 6. Ekoruka dvipamam tyam – tyam ghana chitramga name vrikshagano kahela chhe. Jema koi prekshagriha, vividha prakarana chitrothi chitrita, ramya, shreshtha phuloni malathi ujjavala, vikasita – vikharayela pushpa pumjothi sumdara, prithakrupe sthapita ane vividha prakarani gumthela malaoni shobhana prakarshathi ativa mohaka hoya chhe. Gramthima – veshtima – purima – samghatima mala, je chheka shilpi dvara gumthi chhe. Sari rite sajavavathi jenum saumdarya vadhi gayela chhe. Vividha rupe dura latakati pamchavarni phulamala thi sajavela hoya, tenathi diptimana eva prekshagriha samana, te chitramga vriksha pana vividha prakarana visrasa parinamathi malyavidhithi yukta chhe. Te kusha – vikusha rahita yavat ati shobhayamana chhe. 7. Ekoruka dvipamam tyam ghana chitrarasa name vriksho kahela chhe. Jema sugamdhi shreshtha kalama jatina chokha ane vishishta gaya thaki nisrita, dosha rahita shuddha dudhathi pakavela sharadarituna ghi, gola, khamda ane madhathi mishrita ati svadishta ane uttama varna – gamdhayukta paramanna nishpanna karaya chhe athava jema chakravarti rajana kushala supakaro dvara nishpadita chara ukalathi shekela, kalama odana – jeno eka eka dano varalathi sijhine mridu thai gayela chhe. Jemam aneka mevadi namkhela chhe, sugamdhita dravyothi samskarita chhe. Je shreshtha varna – gamdha – rasa – sparshathi yukta thai bala – viryarupe parinata thaya chhe. Indriyani shaktine vadharanara, bhukha – tarasane shamta karanara, pradhana gola – sakara – khamda adithi yukta, garama karela ghi namkhela, amdarana bhage mulayama ane snigdha, atyamta priyakari dravyothi yukta, evo parama anamdadayaka paramanna hoya chhe. Evi bhojana vidhi samagrithi yukta chitrarasa namaka vriksha hoya chhe. Te vrikshomam a samagri vividha prakarana visrasa parinamathi thaya chhe. Te vriksha kusha – kashadithi rahita yavat ati shobhayamana chhe. 8. Ekoruka dvipamam ghana manyamga name vrikshagano kahela chhe. Jema hara, ardhahara, veshtanaka, mugata, kumdala, vamottaka, hemajala, manijala, sutraka, uchchayita kataka, mudrika, ekavali, kamthasutra, makarakara abhushana, urahskamdha graiveyaka, shronisutra, chudamani, suvarnatilaka, bimdiya, siddharthaka, karnavali, chamdra – surya – vrishabha – chakrakara bhushana, tala bhamgaka, trutika, malakara hastabhushana, valaksha, dinara malika, mekhala, kalapa, prataraka, pratiharika, ghumgharu, kimkini, ratnamaya kamdora, nupura, charanamala, kanakanikara mala adi sona – mani – ratnadi rachanathi chitrita, sumdara abhushanona prakara chhe, teni jema a manyamga vriksha aneka bahuvidha visrasa parinamathi parinata bhushanavidhithi yukta chhe. Kushadi rahita yavat ati shobhayamana chhe. 9. Ekoruka dvipamam tyam – tyam ghana gehakara namaka vriksho kahela chhe. Jemam prakara, attalaka, charika, dvara, gopura, prasada, akashatala, mamdapa, eka – be – trana – chara khamdavala makana, garbhagriha, mohanagriha, valabhighara, chitrashalathi sajjita prakoshtha griha, bhojanalaya, gola – trikona – chorasa – namdavartakarana griha, pamdura talamumdamala, harmya athava dhavala – ardha – magadha – vibhrama griha, pahada – pahadano ardhabhaga – parvata shikharana akaranum griha, suvidhi koshtaka griha, aneka griha, sharana – layana – apama – vidamga – jala – chamda niryuha, apavaraka, dvaravala griha, chamdani adithi yukta vividha prakarana bhavana hoya chhe, e ja rakare te gehakara vriksha pana vividha prakarana, ghana visrasa parinata sukharohana, sukhottaraka, sukha nishkramana pravesha, dardara – sopana – pamktiyukta, sukhaviharaka, mano anukula bhavana vidhithi yukta, kusadi rahita yavat ati shobhayamana chhe. 10. Ekoruka dvipamam tyam – tyam ghana anagna namaka vrikshagano kahela chhe. Jema – aneka prakarana charma vastra, kshauma vastra, kambala vastra, dukula vastra, kosheyaka, kalamrigapatta, chinamshuka, varanata, varavanigayatu, abharana chitrita, shlakshna, kalyanaka, bhamvari – nila – kajala jeva varnana vastra, bahuvarna, lala – pila – sapheda varnana vastra, akshata mrigaromana vastra, sona – chamdina tarana vastra, pashchima ke uttara deshanum vastra, simdhu – rishabha – tamila – bamga – kalimga deshanum sukshma tamtumaya barika vastra ityadi vastro, je shreshtha nagaromam kushala karigaro vade banavayela chhe, sumdara varnavala chhe, te prakare a anagna vriksha pana aneka prakare ane bahuvidha visrasa parinamathi parinata vividha vastra yukta chhe, te kusha – kashathi rahita yavat ati shobhayamana chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam manushyono akara – prakara adi svarupa keva chhe\? He gautama! Te manushya anupama saumya ane sumdara rupavala chhe. Uttama bhogasuchaka lakshanavala, bhogajanya shobhathi yukta chhe. Temana amgo janmathi ja shreshtha ane sarvamga sumdara chhe. Temana paga supratishthita ane kachaba maphaka sumdara chhe. Temana pagana taliya lala ane utpala patra samana mridu, mulayama, komala chhe. Temana charanamam parvata, nagara, samudra, magara, chakra, chamdrama adina chihna chhe. Temana charanani amgali kramashah moti – nani ane maleli chhe. Temani amgalina nakha unnata, patala, tamravarni, snigdha chhe. Temana gulpha, pimdalika kramashah sthula, sthulatara ane gola chhe, temana ghumtana samputamam rakhelani jema gudha chhe. Temani jamgha hathini sumdhani maphaka sumdara, gola ane pushta chhe. Shreshtha madonmatta hathini chala jevi chala chhe. Shreshtha ghoda maphaka temano guhya desha sugupta chhe. Teo akirnaka ashva maphaka malamutradi lepathi rahita chhe. Temani kamara yauvana prapta shreshtha ghoda ane simhani kamara jevi patali ane gola chhe. Samkocheli tripai, musali darpanano damda ane shuddha karela sonani mumtha vachchethi patali hoya chhe, tevi patali temani kamara chhe. Teni romaraji sarala – sama – saghana – sumdara – shreshtha – patali – kali – snigdha – adeya – lavanyamaya – sukumara – sukomala ane ramaniya chhe, temani nabhi gamgana avartta samana dakshinavarta, taramgani jema vakra ane suryana ugata kiranothi khilela kamalani maphaka gambhira ane vishala chhe. Temani kukshi matsya ane pakshi maphaka sumdara ane pushta chhe, temanum peta machhali maphaka krisha chhe. Temani indriyo pavitra chhe. Temani nabhi kamala samana vishala chhe. Temana parshvabhaga niche namela chhe. Pramanopeta chhe. Sumdara chhe, parimita matrayukta, sthula ane anamdadayi chhe. Temana pithani haddi mamsala hovathi anupalakshita hoya chhe. Temana sharira kamchanani kamtivala nirmala, sumdara ane nirupahata hoya chhe. Teo shubha batrisha lakshanothi yukta hoya chhe. Temanum vakshahsthala kamchanana shilatala jevum ujjavala, prashasta, samatala, pushta, vistirna ane motum hoya chhe. Temani chhati upara shrivatsanum chihna amkita hoya chhe, temani bhuja nagarani argala samana lambi hoya chhe. Temana bahu nagana vipula sharira tatha athavela argala samana lambi hoya chhe. Temana hathani kalai yupa samana dridha, anamdadayi, pushta, susthita, sushlishta, vishishta, ghana, sthira, subaddha, nigudha parva samdhivali chhe. Temani hatheli lala varnani, pushta, komala mamsala, prashasta, lakshanayukta, sumdara chhidra jala rahita amgalivali chhe. Temana hathani amgali pushta, gola, sujata ane komala chhe. Temana nakha tamravarniya, patala, svachchha, manohara ane snigdha chhe. Temana hathomam chamdra – surya – shamkha – chakra rekha, dakshinavartta svastika rekha ane chamdradini samyukta rekha hoya chhe. Aneka shreshtha lakshanayukta uttama, prashasta, svachchha, anamdaprada rekhaothi yukta hatha chhe. Temana skamdha shreshtha bhemsa, varaha, simha, shardula, balada, hathina skamdha maphaka pratipurna vipula ane unnata chhe. Temani doka chara amgala pramana ane shreshtha shamkha samana chhe. Temani dadhi avasthita, suvibhakta, valathi yukta, mamsala, sumdara samsthana yukta, prashasta ane vaghani vipula dadhi samana chhe. Temana hotha parikarmita shilapravala ane bimbaphala samana lala chhe. Temana damta sapheda chamdramana tukada jeva vimala chhe ane shamkha, gayana dudhana phina, jalakana, mrinalikana tamtu samana sapheda chhe. Temana damta akhamdita hoya chhe, alaga – alaga hota nathi, teo sumdara damtavala chhe. Temani jibha ane talavum agnimam tapavi dhoyela ane tapavela svarna samana lala chhe. Temani nasika garuda jevi lambi, sidhi ane umchi hoya chhe. Temani amkho suryakiranothi vikasita pumdarika kamala jevi, khilela shveta kamala jevi, khunamam lala, vachche kali ane dhavala tatha pashmaputavali hoya chhe. Temani bhamvara kamika aropela dhanusha samana vakra, ramaniya, krishna megharaji samana kali, samgata, dirgha, sujata, patali, snigdha hoya chhe. Temana kana mastakana bhaga sudhi kamika chomtela ane pramanopeta chhe. Teo sumdara kanovala chhe. Temana kapola pini ane mamsala hoya chhe. Temana lalata navina udita balachamdra jevum prashasta, vistirna ane samatala hoya chhe. Temanum mukha purnimana chamdramam jevum saumya chhe, mastaka chhatrakara ane uttama hoya chhe. Temanum sira dhana – nibida – subaddha – prashasta lakshanavalu, kutakara maphaka unnata ane pashanana pimda maphaka gola ane majabuta hoya chhe. Temani keshamtabhumi dadamana pushpavat lala, tapaniya suvarna samana nirmala ane sumdara hoya chhe. Mastakana vala shalmali phala maphaka ghana ane nibada hoya chhe. Te bala mridu, nirmala, prashasta, sukshma, lakshanayukta, sugamdhita, sumdara, bhujabhojaka, nilamani, bhramari, nila ane kajala samana kala, harshita bhramara samana ati kala, snigdha, nichita hoya chhe. Ghumgharala ane dakshinavarta hoya chhe. Te manushyo lakshana, vyamjana ane gunayukta hoya chhe. Teo sumdara, suvibhakta svarupavala hoya chhe. Teo prasadiya, darshaniya, abhirupa, pratirupa hoya chhe. A manushyo hamsa – kraumcha – simha – mamju – susvaravala, namdi – simha – mamju – susvara ghoshavala, amga – amgamam kamtivala, vajrarishabhanaracha samghayani, samachaturasra samsthanavala, snigdha – tvachavala, niramtaka, uttama prashasta atishaya yukta ane nirupama shariravala, svedadi mela kalamkathi rahita, sveda – rajadi doshothi rahita, upalepa rahita, anukula vayuvega vala, kamkapakshivat nirlepa gudabhaga vala, kabutara maphaka badhum pachavi lenara, pakshi maphaka nirlepa apanadesha vala, sumdara prishthabhaga, udara ane jamghavala, unnata ane mushtigrahya kukshivala, padma – utpala samana sugamdhi shvasochchhvasa ane mukhavala chhe. A manushyoni umchai 800 dhanusha hoya chhe, te manushyone 64 – pamsali hoya chhe. Teo svabhavathi ja bhadra, vinita, shamta, svabhavika patala krodha – mana – maya – lobhayukta, mridu – mardava sampanna, allina, bhadra, vinita, alpechchha, asamnidhi samchaya, achamda, vrikshoni shakhamam rahenara, ichchhanusara vicharana karanara eva te manushyaganane he ayushyaman shramano ! Kahela chhe. Te manushyone ketala kale aharechchha thaya chhe\? He gautama ! Chaturthabhakte aharani ichchha utpanna thaya chhe. Bhagavan ! Te ekoruka dvipani striono akara – prakara – bhava kevo kahyo chhe\? Te strio sujata sarvamga sumdari chhe, pradhana mahila gunothi yukta, atyamta vikasita padmakamala maphaka sukomala ane kachaba maphaka unnata charanavala chhe, temana pagani amgalio sidhi, komala, sthula, niramtara, pushta ane maleli chhe. Temana nakha unnata, rati denara, patala, tamravarni, svachchha ane snigdha chhe. Temani pimdio romarahita, gola, sumdara, samsthita, utkrishta shubha lakshavali ane pritikara hoya chhe. Temana ghumtana sugudha, sunirmita, subaddha samdhivala chhe. Temani jamgha kelana stambhathi adhika sumdara, vranadi rahita, sukomala, mridu, nikata, samana pramanavali, maleli, sujata, gola, moti ane niramtara chhe. Temano nitamba bhaga ashtapada dyutana patta akare, shubha, vistirna ane moto chhe, Temana mukha pramanathi bamanu, vishala, mamsala ane subaddha temano jaghana pradesha chhe, temanum peta vajra maphaka sushobhita, shubha lakshanovalu ane patalu chhe. Temani kamara trivalithi yukta, patali, lachili hoya chhe. Temani romaraji sarala, sama, maleli, janmajata patali, kali, snigdha, shobhati, sumdara, suvbhikta, sujata, kamta, shobhayukta, ruchira ane ramaniya chhe, temani nabhi gamgaavarta maphaka dakshinavarta, taramga, bhamgura, suryavikasi kamala jevi gambhira chhe Temani kukshi ugratarahita, prashasta ane sthula chhe, padakham kamika jhukela ane pramanopeta, janmajata sumdara chhe. Parimita matravala, sthula ane anamdadayi chhe. Sharira mamsala hovathi temam pithani haddi ane pamsali dekhati nathi. Sharira suvarna jevi kamtivalu, nirmala, janmajata sumdara, jvaradi upadravothi rahita chhe. Temana stano suvarnakalasha samana pramanopeta, barabara malela, sujata ane sumdara chhe. Stanoni dimtadi stano upara mugata jevi lage chhe, bamne stano gola – unnata – ratika samsthita chhe. Teni bamne bahu sarpani jema nicheni tarapha ane patali gopuchchhavat, paraspara samana, potapotani samdhithi jodayeli, namra, ati adeya tatha sumdara hoya chhe. Nakho tamravarni, pamja mamsala, pushta, amgalio komala ane shreshtha hoya chhe. Hathani rekhao snigdha, hathamam surya – chamdra – shamkha – chakra – svastikani alaga – alaga ane suvirachita hoya chhe, temani kamkha ane basti bhaga pina, unnata chhe. Temanum kapola bharyu – bharyu hoya chhe. Temani garadana chara amgula pramana ane shreshtha shamkha jevi hoya chhe. Dadhi mamsala, sumdara akarani ane shubha hoya chhe. Nicheno hotha dadamana phula jevo lala ane prakashamana, pushta ane kamika valela hoya chhe. Uparano hotha sumdara hoya chhe. Temana damta dahim – jalakana – chamdra – kumda – vasamtikali samana sapheda ane akshata hoya chhe. Temanum talu, jibha lala kamalana patra samana, mridu ane komala hoya chhe. Temana naka kanerani kali samana sidhi, unnata, riju ane tikshna hoya chhe. Temana netra sharadarituna kamala ane chamdravikasi nilakamalathi vimukta patra dala samana kamika shveta, kamika lala ane kamika kala ane vachche kali kikithi amkita hovathi sumdara lage chhe. Temana lochana pakshmaputayukta, chamchala, kana sudhi lamba ane kamika rakta hoya chhe. Temani bhramara kamika namela dhanushavata vamki, sumdara, kali ane megharaji samana pramanopeta, lambi, sujata, kali, snigdha hoya chhe. Temana kana mastakathi kamika jodayela ane pramanayukta hoya chhe. Temani gamdalekha mamsala, chikani, ramaniya hoya chhe. Temanum lalata chorasa, prashasta ane samatala hoya chhe, mukha kartika punamana chamdra maphaka nirmala ane paripurna hoya chhe. Mastaka chhatra samana unnata, vala ghumgharala,snigdha, lamba hoya chhe. Te strio a batrisha lakshanadhari hoya chhe – chhatra, dhvaja, yuga, stupa, damini, kamamdala, kalasha, vapi, svastika, pataka, yava, matsya, kumbha, shreshtha ratha, makara, shukasthala, amkusha, ashtapadavichidyuta phalaka, supratishthaka, mayura, shridama, abhisheka, torana, medinipati, samudra, bhavana, prasada, darpana, manojnya hathi, balada, simha ane chamara. Te ekoruka dvipani strio hamsa samana chalavali, koyala samana svaravali, kamaniya, badhane priya chhe. Temana shariramam kadachalio padati nathi, vala sapheda thata nathi. Teo vyamgya, varnavikara, vyadhi, daurbhagya, shokathi mukta hoya chhe. Teo umchaimam purusha apekshae kamika nichi hoya chhe. Teo svabhavika shrimgara ane shreshtha veshavali hoya chhe. Teo sumdara chala, hasya, bola, cheshta, vilasa, samlapamam chatura, yogya upachara kushala hoya chhe. Temana stana – jaghana – mukha – hatha – paga – netra ghana sumdara hoya chhe. Teo sumdara varnavali, lavanyavali, yauvanavali, vilasayukta hoya chhe. Namdanavanamam vicharana karanari apsara maphaka teo ashcharyathi darshaniya chhe. Te strio prasadiyadi chhe. Bhagavan ! Te strione ketala kalana amtare ahara – abhilasha thaya chhe\? Gautama ! Chaturthabhakta pachhi thaya. Bhagavan ! Te manushyo kevo ahara kare chhe\? Teo prithvi – pushpa – phalono ahara kare chhe. Bhagavan ! Te prithvino svada kevo chhe\? Jema ke – gola, khamda, sakara, mishri, kamalakamda, parpatamodaka, pushpa visheshani sharkara, kamala visheshani sharkara, akoshita, vijaya, mahavijaya, adarshopama, anopamana svada jevo teno svada hoya chhe athava chatuhsthana parinata, gola – khamda – mishri yukta gayanum dudha, je mamdagni upara pakavayela tatha shubha varnadithi yukta hoya, evo gokshira jevo te svada hoya chhe\? Na, a artha samgata nathi. Te prithvino svada tenathi ishtatara yavat manamatara chhe. Bhagavan ! Tyamna pushpo ane phalono svada kevo hoya chhe\? Gautama ! Jema koi chaturamta chakravartinum bhojana, je kalyana bhojanana name prasiddha chhe, je lakha gayothi nishpanna thaya chhe. Je shreshtha varna – gamdha – rasa – sparshathi yukta chhe, asvadaniya chhe. Je dipaniya, brimhaniya, darpaniya, madaniya, samasta indriya ane sharirane anamdadayaka hoya chhe. Shum te pushpadino avo svada chhe\? Na, a artha samgata nathi. Te pushpa – phalono svada anathi adhikatara yavat kahelo chhe. Bhagavan ! Te manushyo te aharano upabhoga karine keva nivasomam rahe chhe\? Gautama ! Te manushyo gehakara parinata vrikshomam rahe chhe, Te vrikshono akara kevo chhe\? Gautama ! Te kutakara – prekshagriha – chhatrakara – dhvaja – stupa – torana – gopurachaitya – palaka – attalaka – prasada – harmyatala – gavaksha – valagrahapottiya ane valabhi akare chhe. Bija pana tyam ghana uttama bhavana, shayana, asana, vishishta samsthana samsthita sukhashila chhayavala vrikshagano, ayushyaman shramana! Tyam kahya chhe Bhagavan ! Ekorukadvipamam ghara ane marga chhe\? Na, te artha samgata nathi. Te manushyo grihakara vrikshamam rahe chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam gama, nagara yavat sannivesha chhe\? Na, te artha samgata nathi. Te manushyo ichchhanusara gamana karanara kahya chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam asi – masi – krishi – panya ane vanijyadi chhe\? Na, te artha samartha nathi. Te manushyo asi, masi, krishi, panya, vanijyadi rahita kahela chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam hiranya, suvarna, kamsya, vastra, mani, moti, vipula dhana – kanaka – ratna – mani – moti – shamkha – shila – pravala – samtasara dravya chhe\? Ha, chhe. Pana te manushyone temam tivra mamatvabhava upajato nathi. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam yuvaraja, ishvara, talavara, madambika, kautumbika, ibhya, shreshthi, senapati, sarthavahadi chhe? Na, te artha samgata nathi. Te manushya riddhi satkara rahita chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam dasa, preshya, shishya, bhritaka, bhagiya, karmakara purusho chhe\? Na, te artha samgata nathi. Te manushyo abhiyogyadi vyavahara rahita kahela chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam mata, pita, bhai, bahena, bharya, putra, putri, putravadhu chhe shum\? Ha, chhe. Paramtu manushyone tivra premabamdhana hotum nathi. Teo alpa premabamdhana vala kahya chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam ari, vairi, ghataka, vadhaka, pratyanika, pratyamitra chhe shum\? Na, te artha samgata nathi. Te manushyo vairanubamdha rahita kahela chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam mitra, vyaska, premi, sakha, suhrida, mahabhaga, samgatika chhe\? Na, te artha samartha nathi. Te manushyagana premana anubamdhathi rahita hoya chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam abaha, vivaha, yajnya, shraddha, sthalipaka, cholopanayana, simamtonnayana, pitri pimdadanadi samskara chhe\? Na, te artha samartha nathi. Te manushyo abadha, vivaha, yajnya, shraddha, bhoja, cholopanayana, pitri – pimdadanadi vyavahara rahita chhe. Bhagavan ! Ekorukadvipamam indra – skamda – rudra – shiva – vaishramana – mukumda – naga – yaksha – bhuta – kupa – talava – nadi – draha – parvata – vriksharopana – chaitya ke stupa mahotsava chhe\? Na, te artha samgata nathi. He shramano ! Te manushyagana mahotsavadi rahita chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam nata – natya – malla – maushtika – vidambaka – kathaka – plavaka – akshataka – lasaka – lamkha – mamkha – tunailla – tumbavina – kayana – magadha – jallaprekshaka chhe\? Na, te artha samgata nathi. He shramano ! Te manushyo vyapagata kutuhalavala chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam shakata, ratha, yana, yugya, gilli, thilli, pipilli, pravahana, shibika, syamdamanika chhe? Na, te artha samartha nathi. Te manushyo page chalanara kahela chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam ashva, hathi, umta, balada, pada, khara, ghoda, bakara, ghemta chhe\? Ha, chhe. Pana te manushyona paribhogapane avata nathi. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam simha, vagha, vrika, dvipika, achchha, parachchha, parashara, tarachchha, bidala, shunaka, kolashunaka, kokamtika, shashaka, chittala, chillalaga chhe\? Ha, chhe. Paramtu te paraspara ke te manushyone kami abadha, prabadha utpanna karata nathi ke chhavichchheda karata nathi. Te shvapadagana prakritibhadraka chhe. Bhagavan! Ekorukadvipamam shali, vrihi, godhuma, yava, tila,ikshu chhe? Ha, chhe. Te manushyana paribhogamam na ave. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam garta, dari, ghamsa, bhrigu, upata, vishama, vijjala, dhula, renu, pamka ke chalani chhe\? Na, te artha samgata nathi. Ekoruka dvipamam bahusama ramaniya bhumibhaga kahela chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam sthanu, kamtaka, hiraka, sharkara, trina kacharo, patra kacharo, ashuchi, puti, durabhigamdha, achoksha chhe\? Na, te artha samartha nathi. Sthanu, kamtaka, hirakadithi rahita a dvipa chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam damsa, mashaka, pisuka, ju, likha, dhamkuna chhe\? Na, te artha samartha nathi. Damsa, mashakadi rahita dvipa chhe. Bhagavan! Ekoruka dvipamam sarpa, ajagara, mahoraga chhe\? Ha, chhe. Pana teo paraspara ke te manushyone kami abadha, prabadha, chhavichchheda karata nathi. Te vyala gana prakritibhadraka kahela chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam grahadamda, grahamusala, graha garjita, grahayuddha, grahasamghataka, grahapasava, abhra, abhravriksha, samdhya, gamdharvanagara, garjita, vidyuta, ulkapata, dishadaha, nirghata, pamsu vrishti, yupaka, yakshalipta, dhumita, mahita, rajodghata, chamdroparaga, suryoparaga, chamdra parivesha, surya parivesha, pratichamdra pratisurya, indradhanusha, udaka matsya, amogha, kapihasita, purva vayu – pashchima vayu yavat shuddha vayu, gama – nagara yavat sannivesha daha, prana – jana – kula ke dhanakshaya, vasanabhuta anaryadi tyam chhe\? Na, te artha samartha nathi. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam dimba, damara, kalaha, bola, khara, vaira, viruddha rajyadi chhe shum\? Na, te artha samartha nathi. Te manushyagana dimba, damaradithi rahita chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam mahayuddha, mahasamgrama, maha shastranipata, mahapurushona bana, maharudhira bana, naga bana, akasha bana, tamasa bana, dubhurtika, kula roga, grama – nagara – mamdala roga, shira – achchhi – karna – naka – damta – namkhani vedana, kasha – shvasa, jara – daha – kachchhu – dadara – kodha – damaruvata – jalodara – arsha – ajirna – bhagamdara ke indra – skamda – kumara – naga – yaksha – bhuta – udvega – dhanusha – graha hoya ke eka – be – trana – chara amtariyo tava, hridaya – mastaka – parshva – kukshi – yonishula ke gama mari yavat sannivesha mari, ke pranakshaya yavat vasanabhuta anaryata chhe\? Na, te artha samartha nathi. Te manushyagana rogamtakadithi rahita chhe. Bhagavan ! Ekoruka dvipamam ati varsha, mamda varsha, suvrishti, mamdavrishti, udvaha, pravaha, udakabheda, udakapida, gamavaha yavat samniveshavaha, pranakshaya yavat duhkharupadi upadrava chhe shum\? Na, te artha samartha nathi. Te manushyagana udaka upadravadi rahita kahela chhe. Bhagavan! Ekoruka dvipamam lodha – tamba – shisha – suvarna – ratna – vajrani khano ke vasudhara ke hiranya – suvarna – ratna – vajra – abharana – patra – pushpa – phala – bija – malya – gamdha – varna – churnani varsha ke kshira – ratna – hiranya – suvarnadi yavat churna vrishti, sukala – dushkala, subhiksha – durbhiksha, alpardha – mahardha, kraya – vikraya, samnidhi – samchaya, nidhi – nidhana, ghani juni, prahina svami, prahina sechanaka, prahina gotragara eva je a gama, akara, nagara, kheda, karbata, madamba, dronamukha, patana, ashrama, sambaha, samniveshamam shrimgataka, trika, chatushka, chatvara, chaturmukha, mahapatha, pathomam tatha nagara – niddhamana, smashana, girikamdara, samtishaila, upasthana, bhavanagrihomam rakhela dhana hoya chhe shum\? Na, gautama ! Te artha samgata nathi. Bhagavan ! Ekorukadvipamam manushyoni ketali kala – sthiti kahi chhe? Gautama ! Jaghanya palyopamano asamkhyata bhaga ane asamkhyatabhaga nyuna. Utkrishtathi palyopamano asamkhyata bhaga. Bhagavan ! Te manushyo kala mase kala karine kyam jaya chhe\? Kyam upaje chhe\? Gautama ! Te manushyo chha masa ayu shesha raheta eka mithunane janma ape chhe, 79 ratadivasa temanum samrakshana, samgopana kare chhe, pachhi uchchhvasa ke nihshvasa leta athava khamsine, chhimkine, koi kashta – duhkha – paritapa vina sukhapurvaka, mrityuna avasare marine koi pana devalokamam devarupe utpanna thaya chhe. He ayushyaman shramana ! Te manushyagana devalakomam janara ja chhe. Bhagavan ! Dakshinadishana abhashika manushyono abhashikadvipa kyam chhe? Gautama! Jambudvipana laghuhimavamtana varshadharaparvatana agnikona charamamtathi lavanasamudramam trana yojana. Shesha kathana badhum ekoruka dvipa mujaba karavum. Bhagavan ! Dakshinatya lamgulika manushyono dvipa kyam chhe\? Gautama ! Jambudvipana meru parvatana dakshinamam laghu himavamta varshadhara parvatana ishana charamamtathi lavana samudramam 300 yojana gaya pachhi lamgulika dvipa chhe. Shesha kathana ekoruka dvipavat chhe. Bhagavan ! Dakshinatya vaishanika manushyoni prichchha. Gautama ! Jambudvipana meru parvatani dakshine laghu himavamta varshadhara parvatana nairitya khunana charamamtathi lavana samudramam 300 yojana0 shesha kathana ekoruka dvipa mujaba karavum.