Sutra Navigation: Jambudwippragnapati ( जंबुद्वीप प्रज्ञप्ति सूत्र )
Search Details
Mool File Details |
![]() |
Anuvad File Details |
![]() |
Sr No : | 1007797 | ||
Scripture Name( English ): | Jambudwippragnapati | Translated Scripture Name : | जंबुद्वीप प्रज्ञप्ति सूत्र |
Mool Language : | Ardha-Magadhi | Translated Language : | Hindi |
Chapter : |
वक्षस्कार ४ क्षुद्र हिमवंत |
Translated Chapter : |
वक्षस्कार ४ क्षुद्र हिमवंत |
Section : | Translated Section : | ||
Sutra Number : | 197 | Category : | Upang-07 |
Gatha or Sutra : | Sutra | Sutra Anuyog : | |
Author : | Deepratnasagar | Original Author : | Gandhar |
Century : | Sect : | Svetambara1 | |
Source : | |||
Mool Sutra : | [सूत्र] कहि णं भंते! मंदरे पव्वए नंदनवने नामं वने पन्नत्ते? गोयमा! भद्दसालवणस्स बहुसमरमणिज्जाओ भूमिभागाओ पंच जोयणसयाइं उड्ढं उप्पइत्ता, एत्थ णं मंदरे पव्वए नंदनवने नामं वने पन्नत्ते–पंच जोयणसयाइं चक्कवालविक्खंभेणं वट्टे वलयाकारसंठाणसंठिए, जे णं मंदरं पव्वयं सव्वओ समंता संपरिक्खित्ताणं चिट्ठइ–नव जोयणसहस्साइं नव य चउप्पन्ने जोयणसए छच्चेगारसभाए जोयणस्स बाहिं गिरिविक्खंभो, एगत्तीसं जोयणसहस्साइं चत्तारि य अउणासीए जोयणसए किंचिविसेसाहिए बाहिं गिरिपरिरएणं, अट्ठं जोयणसहस्साइं नव य चउप्पन्ने जोयणसए छच्चेगारसभाए जोयणस्स अंतो गिरिविक्खंभो, अट्ठा वीसं जोयणसहस्साइं तिन्नि य सोलसुत्तरे जोयणसए अट्ठ य इक्कारसभाए जोयणस्स अंतो गिरिपरिएणं। से णं एगाए पउमवरवेइयाए एगेण य वनसंडेणं सव्वओ समंता संपरिक्खित्ते, वण्णओ जाव देवा आसयंति। मंदरस्स णं पव्वयस्स पुरत्थिमेणं, एत्थ णं महं एगे सिद्धाययणे पन्नत्ते। एवं चउद्दिसिं चत्तारि सिद्धाययणा, विदिसासु पुक्खरिणीओ तं चेव पमाणं सिद्धायणाणं, पुक्खरिणीणं च, पासायवडेंसगा तह चेव सक्केसाणाणं तेणं चेव पमाणेणं। नंदनवने णं भंते! वने कइ कूडा पन्नत्ता? गोयमा! नव कूडा पन्नत्ता, तं जहा–नंदनवनकूडे मंदरकूडे निसहकूडे हिमवयकूडे रययकूडे रुयगकूडे सागरचित्तकूडे वइरकूडे बलकूडे। कहि णं भंते! नंदनवने नंदनवणकूडे नामं कूडे पन्नत्ते? गोयमा! मंदरस्स पव्वयस्स पुरत्थिमिल्लसिद्धाययनस्स उत्तरेणं, उत्तरपुरत्थिमिल्लस्स पासायवडेंसयस्स दक्खिणेणं, एत्थ णं नंदनवने नामं कूडे पन्नत्ते। पंच सइया कूडा पुव्ववण्णिया भाणियव्वा देवी मेहंकरा, रायहानी विदिसाए। एयाहिं चेव पुव्वाभिलावेणं नेयव्वा इमे कूडा इमाहिं दिसाहिं–पुरत्थिमिल्लस्स भवनस्स दाहिणेणं, दाहिणपुरत्थिमिल्लस्स पासायवडेंसगस्स उत्तरेणं मंदरे कूडे, मेहवई देवी, रायहानी पुव्वेणं। दक्खिणिल्लस्स भवनस्स पुरत्थिमेणं, दाहिणपुरत्थिमिल्लस्स पासायवडेंसगस्स पच्चत्थि-मेणं निसहे कूडे सुमेहा देवी, रायहानी दक्खिणेणं। दक्खिणिल्लस्स भवनस्स पच्चत्थिमेणं, दक्खिणपच्चत्थिमिल्लस्स पासायवडेंसगस्स पुरत्थिमेणं हेमवए कूडे मेघमालिनी देवी, रायहानी दक्खिणेणं। पच्चत्थिमिल्लस्स भवनस्स दक्खिणेणं, दाहिणपच्चत्थिमिल्लस्स पासायवडेंसगस्स उत्तरेणं रयए कूडे सुवच्छा देवी, रायहानी पच्चत्थिमेणं। पच्चत्थिमिल्लस्स भवनस्स उत्तरेणं, उत्तरपच्चत्थिमिल्लस्स पासायवडेंसगस्स दक्खिणेणं रुयगे कूडे, वच्छमित्ता देवी, रायहानी पच्चत्थिमेणं। उत्तरिल्लस्स भवनस्स पच्चत्थिमेणं, उत्तरपच्चत्थिमिल्लस्स पासायवडेंसगस्स पुरत्थिमेणं सागरचित्ते कूडे, वइरसेणा देवी, रायहानी उत्तरेणं। उत्तरिल्लस्स भवनस्स पुरत्थिमेणं, उत्तर-पुरत्थिमिल्लस्स पासायवडेंसगस्स पच्चत्थिमेणं वइरे कूडे, बलाहया देवी, रायहानी उत्तरेणं। कहि णं भंते! नंदनवने बलकूडे नामं कूडे पन्नत्ते? गोयमा! मंदरस्स पव्वयस्स उत्तरपुरत्थिमेणं, एत्थ णं नंदनवने बलकूडे नामं कूडे पन्नत्ते। एवं जं चेव हरिस्सहकूडस्स पमाणं रायहानी य, तं चेव बलकूडस्सवि, नवरं–बलो देवो, रायहानी उत्तरपुरत्थिमेणं। | ||
Sutra Meaning : | भगवन् ! नन्दनवन कहाँ है ? गौतम ! भद्रशालवन के बहुत समतल एवं रमणीय भूमिभाग से पाँच सौ योजन ऊपर जाने पर है। चक्रवालविष्कम्भ – के सब ओर से समान, विस्तार की अपेक्षा से वह ५०० योजन है, गोल है। उसका आकार वलय – के सदृश है, सघन नहीं है, मध्य में वलय की ज्यों शुषिर है। वह मन्दर पर्वतों को चारों ओर से परिवेष्टित किये हुए है। नन्दनवन के बाहर मेरु पर्वत का विस्तार ९९५४ – ६/१९ योजन है। बाहर उसकी परिधि कुछ अधिक ३१४७९ योजन है। भीतर उसका विस्तार ८९४४ – ६/१९ योजन है। उसकी परिधि २८३१६ – ८/१९ योजन है। वह एक पद्मवरवेदिका द्वारा तथा एक वनखण्ड द्वारा चारों ओर से परिवेष्टित है। वहाँ देव – देवियाँ आश्रय लेते हैं – मन्दर पर्वत के रूप में एक विशाल सिद्धायतन है। ऐसे चारों दिशाओं में चार सिद्धायतन हैं। विदिशाओं में – पुष्करिणियाँ हैं। नन्दनवन में कितने कूट हैं ? गौतम ! नौ, नन्दनवनकूट, मन्दरकूट, निषधकूट, हिमवत्कूट, रजतकूट, रुचककूट, सागरचित्रकूट, वज्रकूट तथा बलकूट। भगवन् ! नन्दनवनकूट कहाँ है ? गौतम ! मन्दर पर्वत पर पूर्व दिशावर्ती सिद्धायतन के उत्तर में, ईशान कोणवर्ती उत्तम प्रासाद के दक्षिण में है। सभी कूट ५०० योजन ऊंचे हैं। नन्दनवनकूट पर मेघंकरा देवी निवास करती है। उसकी राजधनी – ईशानकोण में है। इन दिशाओं के अन्तर्गत पूर्व दिशावर्ती भवन के दक्षिण में, आग्नेय कोणवर्ती उत्तम प्रासाद के उत्तर में मन्दरकूट पर पूर्व में मेघवती राजधानी है। दक्षिण दिशावर्ती भवन के पूर्व में, आग्नेयकोणवर्ती उत्तम प्रासाद के पश्चिम में निषधकूट पर सुमेघा देवी है। दक्षिण में उसकी राजधानी है। दक्षिण दिशावर्ती भवन के पश्चिम में, – नैर्ऋत्यकोणवर्ती उत्तम प्रासाद के पूर्व में हैमवतकूट पर हेममालिनी देवी है। उसकी राजधानी दक्षिण में है। पश्चिम दिशावर्ती भवन के दक्षिण में, – नैर्ऋत्यकोणवर्ती उत्तम प्रासाद के उत्तर में रजतकूट पर सुवत्सा देवी है। पश्चिम में उसकी राजधानी है। पश्चिमदिग्वर्ती भवन के उत्तर में, वायव्यकोणवर्ती उत्तम प्रासाद के दक्षिण में रुचक कूट पर वत्समित्रा देवी निवास करती है। पश्चिम में उसकी राजधानी है। उत्तरदिग्वर्ती भवन के पश्चिम में, वायव्यकोणवर्ती उत्तम प्रासाद के पूर्व में सागरचित्र कूट पर वज्रसेना देवी निवास करती है। उत्तर में उसकी राजधानी है। उत्तरदिग्वर्ती भवन के पूर्व में, – ईशानकोणवर्ती उत्तम प्रासाद के पश्चिम में वज्रकूट पर बलाहका देवी निवास करती है। उसकी राजधानी उत्तर में है। बलकूट कहाँ है ? गौतम ! मन्दर पर्वत के ईशान कोण में नन्दनवन के अन्तर्गत है। उसका प्रमाण, विस्तार हरिस्सहकूट सदृश है। इतना अन्तर है – उसका अधिष्ठायक बल देव है। उसकी राजधानी – ईशान कोण में है। | ||
Mool Sutra Transliteration : | [sutra] kahi nam bhamte! Mamdare pavvae namdanavane namam vane pannatte? Goyama! Bhaddasalavanassa bahusamaramanijjao bhumibhagao pamcha joyanasayaim uddham uppaitta, ettha nam mamdare pavvae namdanavane namam vane pannatte–pamcha joyanasayaim chakkavalavikkhambhenam vatte valayakarasamthanasamthie, je nam mamdaram pavvayam savvao samamta samparikkhittanam chitthai–nava joyanasahassaim nava ya chauppanne joyanasae chhachchegarasabhae joyanassa bahim girivikkhambho, egattisam joyanasahassaim chattari ya aunasie joyanasae kimchivisesahie bahim giripariraenam, attham joyanasahassaim nava ya chauppanne joyanasae chhachchegarasabhae joyanassa amto girivikkhambho, attha visam joyanasahassaim tinni ya solasuttare joyanasae attha ya ikkarasabhae joyanassa amto giriparienam. Se nam egae paumavaraveiyae egena ya vanasamdenam savvao samamta samparikkhitte, vannao java deva asayamti. Mamdarassa nam pavvayassa puratthimenam, ettha nam maham ege siddhayayane pannatte. Evam chauddisim chattari siddhayayana, vidisasu pukkharinio tam cheva pamanam siddhayananam, pukkharininam cha, pasayavademsaga taha cheva sakkesananam tenam cheva pamanenam. Namdanavane nam bhamte! Vane kai kuda pannatta? Goyama! Nava kuda pannatta, tam jaha–namdanavanakude mamdarakude nisahakude himavayakude rayayakude ruyagakude sagarachittakude vairakude balakude. Kahi nam bhamte! Namdanavane namdanavanakude namam kude pannatte? Goyama! Mamdarassa pavvayassa puratthimillasiddhayayanassa uttarenam, uttarapuratthimillassa pasayavademsayassa dakkhinenam, ettha nam namdanavane namam kude pannatte. Pamcha saiya kuda puvvavanniya bhaniyavva devi mehamkara, rayahani vidisae. Eyahim cheva puvvabhilavenam neyavva ime kuda imahim disahim–puratthimillassa bhavanassa dahinenam, dahinapuratthimillassa pasayavademsagassa uttarenam mamdare kude, mehavai devi, rayahani puvvenam. Dakkhinillassa bhavanassa puratthimenam, dahinapuratthimillassa pasayavademsagassa pachchatthi-menam nisahe kude sumeha devi, rayahani dakkhinenam. Dakkhinillassa bhavanassa pachchatthimenam, dakkhinapachchatthimillassa pasayavademsagassa puratthimenam hemavae kude meghamalini devi, rayahani dakkhinenam. Pachchatthimillassa bhavanassa dakkhinenam, dahinapachchatthimillassa pasayavademsagassa uttarenam rayae kude suvachchha devi, rayahani pachchatthimenam. Pachchatthimillassa bhavanassa uttarenam, uttarapachchatthimillassa pasayavademsagassa dakkhinenam ruyage kude, vachchhamitta devi, rayahani pachchatthimenam. Uttarillassa bhavanassa pachchatthimenam, uttarapachchatthimillassa pasayavademsagassa puratthimenam sagarachitte kude, vairasena devi, rayahani uttarenam. Uttarillassa bhavanassa puratthimenam, uttara-puratthimillassa pasayavademsagassa pachchatthimenam vaire kude, balahaya devi, rayahani uttarenam. Kahi nam bhamte! Namdanavane balakude namam kude pannatte? Goyama! Mamdarassa pavvayassa uttarapuratthimenam, ettha nam namdanavane balakude namam kude pannatte. Evam jam cheva harissahakudassa pamanam rayahani ya, tam cheva balakudassavi, navaram–balo devo, rayahani uttarapuratthimenam. | ||
Sutra Meaning Transliteration : | Bhagavan ! Nandanavana kaham hai\? Gautama ! Bhadrashalavana ke bahuta samatala evam ramaniya bhumibhaga se pamcha sau yojana upara jane para hai. Chakravalavishkambha – ke saba ora se samana, vistara ki apeksha se vaha 500 yojana hai, gola hai. Usaka akara valaya – ke sadrisha hai, saghana nahim hai, madhya mem valaya ki jyom shushira hai. Vaha mandara parvatom ko charom ora se pariveshtita kiye hue hai. Nandanavana ke bahara meru parvata ka vistara 9954 – 6/19 yojana hai. Bahara usaki paridhi kuchha adhika 31479 yojana hai. Bhitara usaka vistara 8944 – 6/19 yojana hai. Usaki paridhi 28316 – 8/19 yojana hai. Vaha eka padmavaravedika dvara tatha eka vanakhanda dvara charom ora se pariveshtita hai. Vaham deva – deviyam ashraya lete haim – mandara parvata ke rupa mem eka vishala siddhayatana hai. Aise charom dishaom mem chara siddhayatana haim. Vidishaom mem – pushkariniyam haim. Nandanavana mem kitane kuta haim\? Gautama ! Nau, nandanavanakuta, mandarakuta, nishadhakuta, himavatkuta, rajatakuta, ruchakakuta, sagarachitrakuta, vajrakuta tatha balakuta. Bhagavan ! Nandanavanakuta kaham hai\? Gautama ! Mandara parvata para purva dishavarti siddhayatana ke uttara mem, ishana konavarti uttama prasada ke dakshina mem hai. Sabhi kuta 500 yojana umche haim. Nandanavanakuta para meghamkara devi nivasa karati hai. Usaki rajadhani – ishanakona mem hai. Ina dishaom ke antargata purva dishavarti bhavana ke dakshina mem, agneya konavarti uttama prasada ke uttara mem mandarakuta para purva mem meghavati rajadhani hai. Dakshina dishavarti bhavana ke purva mem, agneyakonavarti uttama prasada ke pashchima mem nishadhakuta para sumegha devi hai. Dakshina mem usaki rajadhani hai. Dakshina dishavarti bhavana ke pashchima mem, – nairrityakonavarti uttama prasada ke purva mem haimavatakuta para hemamalini devi hai. Usaki rajadhani dakshina mem hai. Pashchima dishavarti bhavana ke dakshina mem, – nairrityakonavarti uttama prasada ke uttara mem rajatakuta para suvatsa devi hai. Pashchima mem usaki rajadhani hai. Pashchimadigvarti bhavana ke uttara mem, vayavyakonavarti uttama prasada ke dakshina mem ruchaka kuta para vatsamitra devi nivasa karati hai. Pashchima mem usaki rajadhani hai. Uttaradigvarti bhavana ke pashchima mem, vayavyakonavarti uttama prasada ke purva mem sagarachitra kuta para vajrasena devi nivasa karati hai. Uttara mem usaki rajadhani hai. Uttaradigvarti bhavana ke purva mem, – ishanakonavarti uttama prasada ke pashchima mem vajrakuta para balahaka devi nivasa karati hai. Usaki rajadhani uttara mem hai. Balakuta kaham hai\? Gautama ! Mandara parvata ke ishana kona mem nandanavana ke antargata hai. Usaka pramana, vistara harissahakuta sadrisha hai. Itana antara hai – usaka adhishthayaka bala deva hai. Usaki rajadhani – ishana kona mem hai. |