Sutra Navigation: Chandrapragnapati ( ચંદ્રપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર )
Search Details
| Mool File Details |
|
Anuvad File Details |
|
| Sr No : | 1107326 | ||
| Scripture Name( English ): | Chandrapragnapati | Translated Scripture Name : | ચંદ્રપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર |
| Mool Language : | Ardha-Magadhi | Translated Language : | Gujarati |
| Chapter : |
प्राभृत-१ |
Translated Chapter : |
પ્રાભૃત-૧ |
| Section : | प्राभृत-प्राभृत-१ | Translated Section : | પ્રાભૃત-પ્રાભૃત-૧ |
| Sutra Number : | 26 | Category : | Upang-06 |
| Gatha or Sutra : | Sutra | Sutra Anuyog : | |
| Author : | Deepratnasagar | Original Author : | Gandhar |
| Century : | Sect : | Svetambara1 | |
| Source : | |||
| Mool Sutra : | [सूत्र] ता कहं ते अद्धमंडलसंठिती आहितेति वएज्जा? तत्थ खलु इमे दुवे अद्धमंडलसंठिती पन्नत्ता, तं जहा–दाहिणा चेव अद्धमंडलसंठिती उत्तरा चेव अद्धमंडलसंठिती। ता कहं ते दाहिणा अद्धमंडलसंठिती आहितेति वएज्जा? ता अयन्नं जंबुद्दीवे दीवे सव्व-दीवसमुद्दाणं सव्वब्भंतराए जाव परिक्खेवेणं, ता जया णं सूरिए सव्वब्भंतरं दाहिणं अद्धमंडल-संठितिं उवसंकमित्ता चारं चरइ तया णं उत्तमकट्ठपत्ते उक्कोसए अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे भवइ, जहन्निया दुवालसमुहुत्ता राती भवति। से निक्खममाणे सूरिए नवं संवच्छरं आयमाणे पढमंसि अहोरत्तंसि दाहिणाए अंतराए भागाए तस्सादिपदेसाए अब्भिंतरानंतरं उत्तरं अद्धमंडलसंठितिं उवसंकमित्ता चारं चरइ, जया णं सूरिए अब्भिंतरानंतरं उत्तरं अद्धमंडलसंठितिं उवसंकमित्ता चारं चरइ तया णं अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे भवइ दोहिं एगट्ठिभागमुहुत्तेहिं ऊणे, दुवालसमुहुत्ता राती भवति दोहिं एगट्ठिभागमुहुत्तेहिं अहिया। से निक्खममाणे सूरिए दोच्चंसि अहोरत्तंसि उत्तराए अंतराए भागाए तस्सादिपदेसाए अब्भिंतरं तच्चं दाहिणं अद्धमंडलसंठितिं उवसंकमित्ता चारं चरइ, ता जया णं सूरिए अब्भिंतरं तच्चं दाहिणं अद्धमंडलसंठितिं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे भवइ चउहिं एगट्ठिभागमुहुत्तेहिं ऊणे, दुवालसमुहुत्ता राती भवति चउहिं एगट्ठिभागमुहुत्तेहिं अहिया। एवं खलु एएणं उवाएणं निक्खममाणे सूरिए तयानंतराओ तयानंतरं तंसि-तंसि देसंसि तं-तं अद्धमंडलसंठितिं संकममाणे-संकममाणे दाहिणाए अंतराए भागाए तस्सादिपदेसाए सव्वबाहिरं उत्तरं अद्धमंडलसंठितिं उवसंकमित्ता चारं चरइ, ता जया णं सूरिए सव्वबाहिरं उत्तरं अद्धमंड-लसंठितिं उवसंकमित्ता चारं चरइ तया णं उत्तमकट्ठपत्ता उक्कोसिया अट्ठारसमुहुत्ता राती भवति, जहन्नए दुवालसमुहुत्ते दिवसे भवइ। एस णं पढमे छम्मासे, एस णं पढमस्स छम्मासस्स पज्जवसाणे। से पविसमाणे सूरिए दोच्चं छम्मासं अयमाणे पढमंसि अहोरत्तंसि उत्तराए अंतराए भागाए तस्सादिपदेसाए बाहिरानंतरं दाहिणं अद्धमंडलसंठितिं उवसंकमित्ता चारं चरइ, ता जया णं सूरिए बाहिरानंतरं दाहिणं अद्धमंडलसंठितिं उवसंकमित्ता चारं चरइ तया णं अट्ठारसमुहुत्ता राती भवति दोहिं एगट्ठिभागमुहुत्तेहिं ऊणा, दुवालसमुहुत्ते दिवसे भवइ दोहिं एगट्ठिभागमुहुत्तेहिं अहिए। से पविसमाणे सूरिए दोच्चंसि अहोरत्तंसि दाहिणाए अंतराए भागाए तस्सादिपदेसाए बाहिरंतरं तच्चं उत्तरं अद्धमंडलसंठितिं उवसंकमित्ता चारं चरइ, ता जया णं सूरिए बाहिरं तच्चं उत्तरं अद्धमंडल-संठितिं उवसंकमित्ता चारं चरइ तया णं अट्ठारसमुहुत्ता राती भवति चउहिं एगट्ठिभागमुहुत्तेहिं ऊणा, दुवालसमुहुत्ते दिवसे भवइ चउहिं एगट्ठिभागमुहुत्तेहिं अहिए। एवं खलु एएणं उवाएणं पविस-माणे सूरिए तयानंतराओ तयानंतरं तंसि-तंसि देसंसि तं-तं अद्धमंडलसंठितिं संकममाणे-संकममाणे उत्तराए अंतराए भागाए तस्सा दिपदेसाए सव्वब्भंतरं दाहिणं अद्धमंडलसंठितिं उवसंकमित्ता चारं चरइ, ता जया णं सूरिए सव्वब्भंतरं दाहिणं अद्धमंडल-संठितिं उवसंकमित्ता चारं चरइ तया णं उत्तमकट्ठपत्ते उक्कोसए अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे भवइ, जहन्निया दुवालसमुहुत्ता राती भवति। एस णं दोच्चे छम्मासे, एस णं दोच्चस्स छम्मासस्स पज्जवसाणे। एस णं आदिच्चे संवच्छरे, एस णं आदिच्चस्स संवच्छरस्स पज्जवसाणे। | ||
| Sutra Meaning : | સૂત્ર– ૨૬. તે અર્ધમંડલ સંસ્થિતિ કઈ રીતે કહેલ છે ? તેમાં નિશ્ચે આ બે અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિ કહી છે – દક્ષિણ તરફની અર્ધ મંડલ સંસ્થિતિ અને ઉત્તર તરફની અર્ધમંડલ સંસ્થિતિ. તે દક્ષિણ અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિ કઈ રીતે કહેલી છે ? આ જંબૂદ્વીપ દ્વીપ સર્વે દ્વીપ સમુદ્રોની મધ્યે યાવત્ પરિક્ષેપથી છે. તો જ્યારે સૂર્ય સર્વાભ્યંતર દક્ષિણ અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિને સંક્રમીને ચાર ચરે છે, ત્યારે ઉત્તમ કાષ્ઠાપ્રાપ્ત ઉત્કૃષ્ટ ૧૮ મુહૂર્ત્તનો દિવસ થાય છે અને જઘન્યા બાર મુહૂર્ત્તની રાત્રિ થાય છે. તે નિષ્ક્રમણ કરતો સૂર્ય નવા સંવત્સરનો આરંભ કરતા પહેલા અહોરાત્રમાં દક્ષિણના અંતર્ભાગથી તેના આદિ પ્રદેશમાં અભ્યંતર પછીના ઉત્તર અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિ સંક્રમીને ચાર ચરે છે. જ્યારે સૂર્ય અભ્યંતર પછીના ઉત્તર અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિમાં સંક્રમીને ચાર ચરે છે ત્યારે ૨/૬૧ ભાગ ન્યૂન અઢાર મુહૂર્ત્તનો દિવસ અને ૨/૬૧ ભાગ અધિક બાર મુહૂર્ત્તની રાત્રિ થાય છે. તે નિષ્ક્રમણ કરતો સૂર્ય બીજા અહોરાત્રમાં ઉત્તરમાં અંતરના ભાગમાં તેના આદિ પ્રદેશમાં અભ્યંતર ત્રીજા દક્ષિણ અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિમાં સંક્રમીને ચાર ચરે છે. જ્યારે તે સૂર્ય અભ્યંતર ત્રીજા દક્ષિણ અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિને સંક્રમીને ચાર ચરે છે. ત્યારે ૪/૬૧. ન્યૂન અઢાર મુહૂર્ત્ત દિવસ થાય છે. ૪/૬૧ ભાગઅધિક બાર મુહૂર્ત્તા રાત્રિ થાય. નિશ્ચે આ પ્રમાણેના ઉપાયથી નિષ્ક્રમણ કરતો સૂર્ય તેના પછી – પછીના તે – તે દેશમાં તે – તે અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિમાં સંક્રમણ કરતા કરતા દક્ષિણ તરફના અંદર – અંદર ભાગમાં તેના આદિ પ્રદેશથી સર્વ બાહ્ય ઉત્તર અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિમાં સંક્રમીને ચાર ચરે છે. તો જ્યારે સૂર્ય સર્વ બાહ્ય ઉત્તર અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિમાં સંક્રમીને ચાર ચરે છે, ત્યારે ઉત્તમ કાષ્ઠપ્રાપ્તા ઉત્કૃષ્ટ અઢાર મુહૂર્ત્તની રાત્રિ થાય છે, જઘન્યા બાર મુહૂર્ત્તા રાત્રિ થાય છે. આ પહેલા છ માસ અને આ પહેલા છ માસનું પર્યવસાન છે. તે પ્રવેશ કરતો સૂર્ય બીજા છ માસનો આરંભ કરતો પહેલા અહોરાત્રમાં ઉત્તરના અંદરના ભાગથી તેના આદિ પ્રદેશથી બાહ્ય અનંતર દક્ષિણ અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિમાં સંક્રમીને ચાર ચરે છે. તો જ્યારે સૂર્ય બાહ્ય અનંતર દક્ષિણ અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિમાં સંક્રમીને ચાર ચરે છે, ત્યારે ૨/૬૧ ભાગ ન્યૂન અઢાર મુહૂર્ત્તા રાત્રિ થાય છે અને ૨/૬૧ મુહૂર્ત્ત અધિક બાર મુહૂર્ત્ત દિવસ થાય છે. તે પ્રવેશ કરતો સૂર્ય બીજા અહોરાત્રમાં દક્ષિણના અંદરના ભાગથી તેના આદિ પ્રદેશમાં બાહ્ય અંતરના ત્રીજા ઉત્તરની અર્દ્ધ મંડલ સંસ્થિતિને સંક્રમીને ચાર ચરે છે. તો જ્યારે સૂર્ય બાહ્ય ત્રીજા ઉત્તર અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિમાં સંક્રમીને ચાર ચરે છે, ત્યારે અઢાર મુહૂર્ત્ત રાત્રિમાં ૪/૬૧ મુહૂર્ત્ત અધિક થાય છે. નિશ્ચે આ ઉપાય વડે પ્રવેશ કરતો સૂર્ય ત્યારપછી પછીના તે – તે દેશમાં તે – તે અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિમાં સંક્રમણ કરતો – કરતો ઉત્તરના અંતર ભાગથી, તેના આદિ પ્રદેશમાં સર્વ અભ્યંતર દક્ષિણ અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિમાં સંક્રમીને ચાર ચરે છે. તો જ્યારે સૂર્ય સર્વાભ્યંતર દક્ષિણ અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિમાં સંક્રમીને ચાર ચરે છે, ત્યારે ઉત્તમ કાષ્ઠા પ્રાપ્ત અઢાર મુહૂર્ત્તનો દિવસ અને જઘન્ય બાર મુહૂર્ત્તની રાત્રિ થાય છે. આ બીજા છ માસ છે, આ બીજા છ માસનું પર્યવસાન છે. આ આદિત્ય સંવત્સર છે, આ આદિત્ય સંવત્સરનું પર્યવસાન છે. સૂત્ર– ૨૭. તે ઉત્તર અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિ કેવી કહી છે તે જણાવો. આ જંબૂદ્વીપ દ્વીપ બધા દ્વીપોની મધ્યે યાવત્ પરિધિથી છે. જ્યારે તે સૂર્ય સર્વાભ્યંતર ઉત્તર અર્દ્ધમંડલ સંસ્થિતિમાં સંક્રમીને ચાર ચરે છે, ત્યારે ઉત્તમકાષ્ઠા પ્રાપ્ત ઉત્કૃષ્ટ અઢાર મુહૂર્ત્તનો દિવસ થાય છે, જઘન્યા બાર મુહૂર્ત્ત રાત્રિ થાય છે. જેમ દક્ષિણ અર્ધ – મંડલમાં કહ્યું તેમ જાણવું. વિશેષ એ કે ઉત્તર સ્થિત અભ્યંતર અનંતર દક્ષિણમાં સંક્રમણ કરે છે. દક્ષિણથી અભ્યંતર ત્રીજા ઉત્તરમાં સંક્રમણ કરે છે. એ પ્રમાણે એ ઉપાયથી યાવત્ સર્વ બાહ્ય દક્ષિણમાં સંક્રમણ કરે છે. સર્વ બાહ્ય દક્ષિણમાં સંક્રમણ કરીને દક્ષિણથી બાહ્ય અનંતર ઉત્તરમાં સંક્રમે છે. ઉત્તરથી બાહ્ય ત્રીજા દક્ષિણમાં, દક્ષિણના ત્રીજાથી સંક્રમણ કરતો યાવત્ સર્વાભ્યંતરમાં પૂર્વવત્ સંક્રમણ કરે છે. આ બીજા છ માસ અને છ માસનો અંત છે. આ આદિત્ય સંવત્સર છે, આ આદિત્ય સંવત્સરનું પર્યવસાન છે. ગાથાઓ જાણવી. સૂત્ર સંદર્ભ– ૨૬, ૨૭ | ||
| Mool Sutra Transliteration : | [sutra] ta kaham te addhamamdalasamthiti ahiteti vaejja? Tattha khalu ime duve addhamamdalasamthiti pannatta, tam jaha–dahina cheva addhamamdalasamthiti uttara cheva addhamamdalasamthiti. Ta kaham te dahina addhamamdalasamthiti ahiteti vaejja? Ta ayannam jambuddive dive savva-divasamuddanam savvabbhamtarae java parikkhevenam, ta jaya nam surie savvabbhamtaram dahinam addhamamdala-samthitim uvasamkamitta charam charai taya nam uttamakatthapatte ukkosae attharasamuhutte divase bhavai, jahanniya duvalasamuhutta rati bhavati. Se nikkhamamane surie navam samvachchharam ayamane padhamamsi ahorattamsi dahinae amtarae bhagae tassadipadesae abbhimtaranamtaram uttaram addhamamdalasamthitim uvasamkamitta charam charai, jaya nam surie abbhimtaranamtaram uttaram addhamamdalasamthitim uvasamkamitta charam charai taya nam attharasamuhutte divase bhavai dohim egatthibhagamuhuttehim une, duvalasamuhutta rati bhavati dohim egatthibhagamuhuttehim ahiya. Se nikkhamamane surie dochchamsi ahorattamsi uttarae amtarae bhagae tassadipadesae abbhimtaram tachcham dahinam addhamamdalasamthitim uvasamkamitta charam charai, ta jaya nam surie abbhimtaram tachcham dahinam addhamamdalasamthitim uvasamkamitta charam charai, taya nam attharasamuhutte divase bhavai chauhim egatthibhagamuhuttehim une, duvalasamuhutta rati bhavati chauhim egatthibhagamuhuttehim ahiya. Evam khalu eenam uvaenam nikkhamamane surie tayanamtarao tayanamtaram tamsi-tamsi desamsi tam-tam addhamamdalasamthitim samkamamane-samkamamane dahinae amtarae bhagae tassadipadesae savvabahiram uttaram addhamamdalasamthitim uvasamkamitta charam charai, ta jaya nam surie savvabahiram uttaram addhamamda-lasamthitim uvasamkamitta charam charai taya nam uttamakatthapatta ukkosiya attharasamuhutta rati bhavati, jahannae duvalasamuhutte divase bhavai. Esa nam padhame chhammase, esa nam padhamassa chhammasassa pajjavasane. Se pavisamane surie dochcham chhammasam ayamane padhamamsi ahorattamsi uttarae amtarae bhagae tassadipadesae bahiranamtaram dahinam addhamamdalasamthitim uvasamkamitta charam charai, ta jaya nam surie bahiranamtaram dahinam addhamamdalasamthitim uvasamkamitta charam charai taya nam attharasamuhutta rati bhavati dohim egatthibhagamuhuttehim una, duvalasamuhutte divase bhavai dohim egatthibhagamuhuttehim ahie. Se pavisamane surie dochchamsi ahorattamsi dahinae amtarae bhagae tassadipadesae bahiramtaram tachcham uttaram addhamamdalasamthitim uvasamkamitta charam charai, ta jaya nam surie bahiram tachcham uttaram addhamamdala-samthitim uvasamkamitta charam charai taya nam attharasamuhutta rati bhavati chauhim egatthibhagamuhuttehim una, duvalasamuhutte divase bhavai chauhim egatthibhagamuhuttehim ahie. Evam khalu eenam uvaenam pavisa-mane surie tayanamtarao tayanamtaram tamsi-tamsi desamsi tam-tam addhamamdalasamthitim samkamamane-samkamamane uttarae amtarae bhagae tassa dipadesae savvabbhamtaram dahinam addhamamdalasamthitim uvasamkamitta charam charai, ta jaya nam surie savvabbhamtaram dahinam addhamamdala-samthitim uvasamkamitta charam charai taya nam uttamakatthapatte ukkosae attharasamuhutte divase bhavai, jahanniya duvalasamuhutta rati bhavati. Esa nam dochche chhammase, esa nam dochchassa chhammasassa pajjavasane. Esa nam adichche samvachchhare, esa nam adichchassa samvachchharassa pajjavasane. | ||
| Sutra Meaning Transliteration : | Sutra– 26. Te ardhamamdala samsthiti kai rite kahela chhe\? Temam nishche a be arddhamamdala samsthiti kahi chhe – dakshina taraphani ardha mamdala samsthiti ane uttara taraphani ardhamamdala samsthiti. Te dakshina arddhamamdala samsthiti kai rite kaheli chhe\? A jambudvipa dvipa sarve dvipa samudroni madhye yavat parikshepathi chhe. To jyare surya sarvabhyamtara dakshina arddhamamdala samsthitine samkramine chara chare chhe, tyare uttama kashthaprapta utkrishta 18 muhurttano divasa thaya chhe ane jaghanya bara muhurttani ratri thaya chhe. Te nishkramana karato surya nava samvatsarano arambha karata pahela ahoratramam dakshinana amtarbhagathi tena adi pradeshamam abhyamtara pachhina uttara arddhamamdala samsthiti samkramine chara chare chhe. Jyare surya abhyamtara pachhina uttara arddhamamdala samsthitimam samkramine chara chare chhe tyare 2/61 bhaga nyuna adhara muhurttano divasa ane 2/61 bhaga adhika bara muhurttani ratri thaya chhe. Te nishkramana karato surya bija ahoratramam uttaramam amtarana bhagamam tena adi pradeshamam abhyamtara trija dakshina arddhamamdala samsthitimam samkramine chara chare chhe. Jyare te surya abhyamtara trija dakshina arddhamamdala samsthitine samkramine chara chare chhe. Tyare 4/61. Nyuna adhara muhurtta divasa thaya chhe. 4/61 bhagaadhika bara muhurtta ratri thaya. Nishche a pramanena upayathi nishkramana karato surya tena pachhi – pachhina te – te deshamam te – te arddhamamdala samsthitimam samkramana karata karata dakshina taraphana amdara – amdara bhagamam tena adi pradeshathi sarva bahya uttara arddhamamdala samsthitimam samkramine chara chare chhe. To jyare surya sarva bahya uttara arddhamamdala samsthitimam samkramine chara chare chhe, tyare uttama kashthaprapta utkrishta adhara muhurttani ratri thaya chhe, jaghanya bara muhurtta ratri thaya chhe. A pahela chha masa ane a pahela chha masanum paryavasana chhe. Te pravesha karato surya bija chha masano arambha karato pahela ahoratramam uttarana amdarana bhagathi tena adi pradeshathi bahya anamtara dakshina arddhamamdala samsthitimam samkramine chara chare chhe. To jyare surya bahya anamtara dakshina arddhamamdala samsthitimam samkramine chara chare chhe, tyare 2/61 bhaga nyuna adhara muhurtta ratri thaya chhe ane 2/61 muhurtta adhika bara muhurtta divasa thaya chhe. Te pravesha karato surya bija ahoratramam dakshinana amdarana bhagathi tena adi pradeshamam bahya amtarana trija uttarani arddha mamdala samsthitine samkramine chara chare chhe. To jyare surya bahya trija uttara arddhamamdala samsthitimam samkramine chara chare chhe, tyare adhara muhurtta ratrimam 4/61 muhurtta adhika thaya chhe. Nishche a upaya vade pravesha karato surya tyarapachhi pachhina te – te deshamam te – te arddhamamdala samsthitimam samkramana karato – karato uttarana amtara bhagathi, tena adi pradeshamam sarva abhyamtara dakshina arddhamamdala samsthitimam samkramine chara chare chhe. To jyare surya sarvabhyamtara dakshina arddhamamdala samsthitimam samkramine chara chare chhe, tyare uttama kashtha prapta adhara muhurttano divasa ane jaghanya bara muhurttani ratri thaya chhe. A bija chha masa chhe, A bija chha masanum paryavasana chhe. A aditya samvatsara chhe, a aditya samvatsaranum paryavasana chhe. Sutra– 27. Te uttara arddhamamdala samsthiti kevi kahi chhe te janavo. A jambudvipa dvipa badha dviponi madhye yavat paridhithi chhe. Jyare te surya sarvabhyamtara uttara arddhamamdala samsthitimam samkramine chara chare chhe, tyare uttamakashtha prapta utkrishta adhara muhurttano divasa thaya chhe, jaghanya bara muhurtta ratri thaya chhe. Jema dakshina ardha – mamdalamam kahyum tema janavum. Vishesha e ke uttara sthita abhyamtara anamtara dakshinamam samkramana kare chhe. Dakshinathi abhyamtara trija uttaramam samkramana kare chhe. E pramane e upayathi yavat sarva bahya dakshinamam samkramana kare chhe. Sarva bahya dakshinamam samkramana karine dakshinathi bahya anamtara uttaramam samkrame chhe. Uttarathi bahya trija dakshinamam, dakshinana trijathi samkramana karato yavat sarvabhyamtaramam purvavat samkramana kare chhe. A bija chha masa ane chha masano amta chhe. A aditya samvatsara chhe, a aditya samvatsaranum paryavasana chhe. Gathao janavi. Sutra samdarbha– 26, 27 | ||