Sutra Navigation: Pragnapana ( પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1106811
Scripture Name( English ): Pragnapana Translated Scripture Name : પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

पद-२१ अवगाहना संस्थान

 Translated Chapter :

પદ-૨૧ અવગાહના સંસ્થાન
Section : Translated Section :
Sutra Number : 511 Category : Upang-04
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] ओरालियसरीरे णं भंते! किंसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! नानासंठाणसंठिए पन्नत्ते। एगिंदियओरालियसरीरे णं भंते! किंसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! नानासंठाणसंठिए पन्नत्ते। पुढविक्काइयएगिंदियओरालियसरीरे णं भंते! किंसंठाणसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! मसूर-चंदसंठाणसंठिए पन्नत्ते। एवं सुहुमपुढविक्काइयाण वि। बायराण वि एवं चेव। पज्जत्तापज्जत्ताण वि एवं चेव। आउक्काइयएगिंदियओरालियसरीरे णं भंते! किंसंठाणसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! थिबुगबिंदु-संठाणसंठिए पन्नत्ते। एवं सुहुम बायर पज्जत्तापज्जत्ताण वि। तेउक्काइयएगिंदियओरालियसरीरे णं भंते! किंसंठाणसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! सूईकलाव-संठाणसंठिए पन्नत्ते। एवं सुहुम बादर पज्जत्तापज्जत्ताण वि। वाउक्काइयाणं पडागासंठाणसंठिए पन्नत्ते। एवं सुहुम बायर पज्जत्तापज्जत्ताण वि। वणप्फइकाइयाणं णाणासंठाणसंठिए पन्नत्ते। एवं सुहुम बायर पज्जत्तापज्जत्ताण वि। बेइंदियओरालियसरीरे णं भंते! किंसंठाणसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! हुंडसंठाणसंठिए पन्नत्ते। एवं पज्जत्तापज्जत्ताण वि। एवं तेइंदिय चउरिंदियाण वि। तिरिक्खजोणियपंचेंदियओरालियसरीरे णं भंते! किंसंठाणसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! छव्विहसंठाणसंठिए पन्नत्ते, तं जहा–समचउरंससंठाणसंठिए जाव हुंडसंठाणसंठिए। एवं पज्जत्तापज्जत्ताण वि। सम्मुच्छिमतिरिक्खजोणियपंचेंदियओरालियसरीरे णं भंते! किंसंठाणसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! हुंडसंठाणसंठिए पन्नत्ते। एवं पज्जत्तापज्जत्ताण वि। गब्भवक्कंतियतिरिक्खजोणियपंचेंदियओरालियसरीरे णं भंते! किंसंठाणसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! छव्विहसंठाणसंठिए पन्नत्ते, तं जहा–समचउरंसे जाव हुंडसंठाणसंठिए। एवं पज्जत्ता-पज्जत्ताण वि। एवमेते तिरिक्खजोणियाणं ओहियाणं नव आलावगा। जलयरतिरिक्खजोणियपंचेंदियओरालियसरीरे णं भंते! किंसंठाणसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! छव्विहसंठाणसंठिए पन्नत्ते, तं जहा–समचउरंसे जाव हुंडे। एवं पज्जत्तापज्जत्ताण वि। सम्मुच्छिमजलयरा हुंडसंठाणसंठिया। एतेसिं चेव पज्जत्तापज्जत्तगा वि एवं चेव। गब्भवक्कंतियजलयरा छव्विहसंठाणसंठिया। एवं पज्जत्तापज्जत्तगा वि। एवं थलयराण वि णव सुत्ताणि। एवं चउप्पयथलयराण वि उरपरिसप्पथलयराण वि भुयपरिसप्पथलयराण वि। एवं खहयराण वि नव सुत्ताणि, नवरं–सव्वत्थ सम्मुच्छिमा हुंडसंठाण-संठिया भाणियव्वा, इयरे छसु वि। मनूसपंचेंदियओरालियसरीरे णं भंते! किंसंठाणसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! छव्विहसंठाणसंठिए पन्नत्ते, तं जहा–समचउरंसे जाव हुंडे। पज्जत्तापज्जत्ताण वि एवं चेव। गब्भवक्कंतियाण वि एवं चेव। पज्जत्तापज्जत्तगाण वि एवं चेव। सम्मुच्छिमाणं पुच्छा। गोयमा! हुंडसंठाणसंठिया पन्नत्ता।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! ઔદારિક શરીર કેવા આકારે છે ? ગૌતમ ! વિવિધ સંસ્થાનવાળું છે. એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીર કયા આકારે છે ? વિવિધ આકારવાળુ છે. પૃથ્વીકાયિક એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીર મસૂર ચંદ્રાકારના અર્ધભાગના જેવા સંસ્થાને છે. એ પ્રમાણે સૂક્ષ્મ અને બાદર પૃથ્વીકાયિકનું સંસ્થાન જાણવું. એમ પર્યાપ્ત – અપર્યાપ્તા પણ સમજવા. ભગવન્‌ ! અપ્‌કાયિક એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીર કેવા આકારે છે ? પરપોટાના જેવા આકારવાળું છે. એમ સૂક્ષ્મ, બાદર, પર્યાપ્તા, અપર્યાપ્તાને જાણવા. ભગવન્‌ ! તેઉકાયિક એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીર કેવા આકારે છે ? સોયના સમૂહના આકારે છે. એ પ્રમાણે સૂક્ષ્માદિ ચાર જાણવા. વાયુકાયિકોનું શરીર પતાકા સંસ્થાનવાળું છે. એ પ્રમાણે સૂક્ષ્માદિ ભેદે ચારે શરીર જાણવા. વનસ્પતિકાયિકોના શરીર અનેક પ્રકારના સંસ્થાનવાળા છે, એમ સૂક્ષ્મ, બાદર, પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તાનું શરીર જાણવું. બેઇન્દ્રિય ઔદારિક શરીર કેવા આકારે છે? તે હુંડ સંસ્થાનવાળું છે. એ રીતે પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તાનું પણ જાણવું. એ પ્રમાણે તેઇન્દ્રિય, ચઉરિન્દ્રિયના શરીર પણ જાણવા. ભગવન્‌ ! પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ ઔદારિક શરીર કયા સંસ્થાને છે ? ગૌતમ ! છ પ્રકારે છે, તે આ – સમચતુરસ્ર, ન્યગ્રોધ પરિમંડળ, સાદિ સંસ્થાન, કુબ્જ સંસ્થાન, વામન સંસ્થાન, હુંડ સંસ્થાન. એ પ્રમાણે પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ પણ જાણવા. ભગવન્‌ ! સંમૂર્ચ્છિમ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ ઔદારિક શરીરનું કેવું સંસ્થાન છે? હુંડ સંસ્થાન. એ પ્રમાણે પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તાનું સંસ્થાન પણ જાણવું. ભગવન્‌! ગર્ભજ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ ઔદારિક શરીરનું સંસ્થાન કેવું છે? તે છ પ્રકારના સંસ્થાનવાળું છે – સમચતુરસ્ર યાવત્‌ હુંડ. એમ પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તાના શરીર જાણવા. એ પ્રમાણે ઔઘિક તિર્યંચના નવ આલાવા કહ્યા. જલચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ ઔદારિક કયા સંસ્થાને છે ? છ સંસ્થાન, સમચતુરસ્ર યાવત્‌ હુંડ. એ પ્રમાણે પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા પણ છે. સંમૂર્ચ્છિમ જલચર હુંડ સંસ્થાને છે, તેના પણ પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા એમ જ છે. ગર્ભજ જલચર છ એ સંસ્થાને છે. એમ પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા પણ છે. એમ સ્થલચરના પણ નવ સૂત્રો જાણવા. ચતુષ્પદ અને ઉરપરિસર્પ, ભૂજ – પરિસર્પ સ્થલચરના પણ નવ – નવ સૂત્રો. એમ ખેચરના પણ નવ સૂત્રો છે, વિશેષ એ કે – બધે જ સંમૂર્ચ્છિમ હુંડ સંસ્થાને રહેલ છે. ગર્ભજ પણ છએમાં હોય છે. મનુષ્ય પંચેન્દ્રિય ઔદારિક શરીર કેવા સંસ્થાનવાળું છે ? છ પ્રકારના સંસ્થાનવાળું – સમચતુરસ્ર યાવત્‌ હુંડ સંસ્થાન વાળું પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તાના શરીર એમ જ જાણવા. ગર્ભજ તથા ગર્ભજ પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તાના એમ જ જાણવા. સંમૂર્ચ્છિમ વિશે પૃચ્છા – ગૌતમ! તેઓ હુંડ સંસ્થાનવાળા છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] oraliyasarire nam bhamte! Kimsamthie pannatte? Goyama! Nanasamthanasamthie pannatte. Egimdiyaoraliyasarire nam bhamte! Kimsamthie pannatte? Goyama! Nanasamthanasamthie pannatte. Pudhavikkaiyaegimdiyaoraliyasarire nam bhamte! Kimsamthanasamthie pannatte? Goyama! Masura-chamdasamthanasamthie pannatte. Evam suhumapudhavikkaiyana vi. Bayarana vi evam cheva. Pajjattapajjattana vi evam cheva. Aukkaiyaegimdiyaoraliyasarire nam bhamte! Kimsamthanasamthie pannatte? Goyama! Thibugabimdu-samthanasamthie pannatte. Evam suhuma bayara pajjattapajjattana vi. Teukkaiyaegimdiyaoraliyasarire nam bhamte! Kimsamthanasamthie pannatte? Goyama! Suikalava-samthanasamthie pannatte. Evam suhuma badara pajjattapajjattana vi. Vaukkaiyanam padagasamthanasamthie pannatte. Evam suhuma bayara pajjattapajjattana vi. Vanapphaikaiyanam nanasamthanasamthie pannatte. Evam suhuma bayara pajjattapajjattana vi. Beimdiyaoraliyasarire nam bhamte! Kimsamthanasamthie pannatte? Goyama! Humdasamthanasamthie pannatte. Evam pajjattapajjattana vi. Evam teimdiya chaurimdiyana vi. Tirikkhajoniyapamchemdiyaoraliyasarire nam bhamte! Kimsamthanasamthie pannatte? Goyama! Chhavvihasamthanasamthie pannatte, tam jaha–samachauramsasamthanasamthie java humdasamthanasamthie. Evam pajjattapajjattana vi. Sammuchchhimatirikkhajoniyapamchemdiyaoraliyasarire nam bhamte! Kimsamthanasamthie pannatte? Goyama! Humdasamthanasamthie pannatte. Evam pajjattapajjattana vi. Gabbhavakkamtiyatirikkhajoniyapamchemdiyaoraliyasarire nam bhamte! Kimsamthanasamthie pannatte? Goyama! Chhavvihasamthanasamthie pannatte, tam jaha–samachauramse java humdasamthanasamthie. Evam pajjatta-pajjattana vi. Evamete tirikkhajoniyanam ohiyanam nava alavaga. Jalayaratirikkhajoniyapamchemdiyaoraliyasarire nam bhamte! Kimsamthanasamthie pannatte? Goyama! Chhavvihasamthanasamthie pannatte, tam jaha–samachauramse java humde. Evam pajjattapajjattana vi. Sammuchchhimajalayara humdasamthanasamthiya. Etesim cheva pajjattapajjattaga vi evam cheva. Gabbhavakkamtiyajalayara chhavvihasamthanasamthiya. Evam pajjattapajjattaga vi. Evam thalayarana vi nava suttani. Evam chauppayathalayarana vi uraparisappathalayarana vi bhuyaparisappathalayarana vi. Evam khahayarana vi nava suttani, navaram–savvattha sammuchchhima humdasamthana-samthiya bhaniyavva, iyare chhasu vi. Manusapamchemdiyaoraliyasarire nam bhamte! Kimsamthanasamthie pannatte? Goyama! Chhavvihasamthanasamthie pannatte, tam jaha–samachauramse java humde. Pajjattapajjattana vi evam cheva. Gabbhavakkamtiyana vi evam cheva. Pajjattapajjattagana vi evam cheva. Sammuchchhimanam puchchha. Goyama! Humdasamthanasamthiya pannatta.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Audarika sharira keva akare chhe\? Gautama ! Vividha samsthanavalum chhe. Ekendriya audarika sharira kaya akare chhe\? Vividha akaravalu chhe. Prithvikayika ekendriya audarika sharira masura chamdrakarana ardhabhagana jeva samsthane chhe. E pramane sukshma ane badara prithvikayikanum samsthana janavum. Ema paryapta – aparyapta pana samajava. Bhagavan ! Apkayika ekendriya audarika sharira keva akare chhe\? Parapotana jeva akaravalum chhe. Ema sukshma, badara, paryapta, aparyaptane janava. Bhagavan ! Teukayika ekendriya audarika sharira keva akare chhe\? Soyana samuhana akare chhe. E pramane sukshmadi chara janava. Vayukayikonum sharira pataka samsthanavalum chhe. E pramane sukshmadi bhede chare sharira janava. Vanaspatikayikona sharira aneka prakarana samsthanavala chhe, ema sukshma, badara, paryapta ane aparyaptanum sharira janavum. Beindriya audarika sharira keva akare chhe? Te humda samsthanavalum chhe. E rite paryapta – aparyaptanum pana janavum. E pramane teindriya, chaurindriyana sharira pana janava. Bhagavan ! Pamchendriya tiryamcha audarika sharira kaya samsthane chhe\? Gautama ! Chha prakare chhe, te a – samachaturasra, nyagrodha parimamdala, sadi samsthana, kubja samsthana, vamana samsthana, humda samsthana. E pramane paryapta – aparyapta pamchendriya tiryamcha pana janava. Bhagavan ! Sammurchchhima pamchendriya tiryamcha audarika shariranum kevum samsthana chhe? Humda samsthana. E pramane paryapta – aparyaptanum samsthana pana janavum. Bhagavan! Garbhaja pamchendriya tiryamcha audarika shariranum samsthana kevum chhe? Te chha prakarana samsthanavalum chhe – samachaturasra yavat humda. Ema paryapta – aparyaptana sharira janava. E pramane aughika tiryamchana nava alava kahya. Jalachara pamchendriya tiryamcha audarika kaya samsthane chhe\? Chha samsthana, samachaturasra yavat humda. E pramane paryapta – aparyapta pana chhe. Sammurchchhima jalachara humda samsthane chhe, tena pana paryapta – aparyapta ema ja chhe. Garbhaja jalachara chha e samsthane chhe. Ema paryapta – aparyapta pana chhe. Ema sthalacharana pana nava sutro janava. Chatushpada ane uraparisarpa, bhuja – parisarpa sthalacharana pana nava – nava sutro. Ema khecharana pana nava sutro chhe, vishesha e ke – badhe ja sammurchchhima humda samsthane rahela chhe. Garbhaja pana chhaemam hoya chhe. Manushya pamchendriya audarika sharira keva samsthanavalum chhe\? Chha prakarana samsthanavalum – samachaturasra yavat humda samsthana valum paryapta ane aparyaptana sharira ema ja janava. Garbhaja tatha garbhaja paryapta ane aparyaptana ema ja janava. Sammurchchhima vishe prichchha – gautama! Teo humda samsthanavala chhe.