Sutra Navigation: Pragnapana ( પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર )
Search Details
| Mool File Details |
|
Anuvad File Details |
|
| Sr No : | 1106535 | ||
| Scripture Name( English ): | Pragnapana | Translated Scripture Name : | પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર |
| Mool Language : | Ardha-Magadhi | Translated Language : | Gujarati |
| Chapter : |
पद-२ स्थान |
Translated Chapter : |
પદ-૨ સ્થાન |
| Section : | Translated Section : | ||
| Sutra Number : | 235 | Category : | Upang-04 |
| Gatha or Sutra : | Sutra | Sutra Anuyog : | |
| Author : | Deepratnasagar | Original Author : | Gandhar |
| Century : | Sect : | Svetambara1 | |
| Source : | |||
| Mool Sutra : | [सूत्र] कहि णं भंते! सिद्धाणं ठाणा पन्नत्ता? कहि णं भंते! सिद्धा परिवसंति? गोयमा! सव्वट्ठसिद्धस्स महाविमानस्स उवरिल्लाओ थूभियग्गाओ दुवालस जोयणे उड्ढं अबाहाए, एत्थ णं ईसीपब्भारा नामं पुढवी पन्नत्ता– पणतालीसं जोयणसतसहस्साणि आयामविक्खंभेणं, एगा जोयणकोडी बायालीसं च सतसहस्साइं तीसं च सहस्साइं दोन्नि य अउणापण्णे जोयणसते किंचि विसेसाहिए परिक्खेवेणं पन्नत्ता। ईसीपब्भाराए णं पुढवीए बहुमज्झदेसभाए अट्ठजोयणिए खेत्ते अट्ठ जोयणाइं बाहल्लेणं पन्नत्ते, ततो अनंतरं च णं माताए माताए–पएसपरिहाणीए परिहायमाणी-परिहायमाणी सव्वेसु चरिमंतेसु मच्छियपत्तातो तनुयरी अंगुलस्स असंखेज्जतिभागं बाहल्लेणं पन्नत्ता। ईसीपब्भाराए णं पुढवीए दुवालस नामधिज्जा पन्नत्ता, तं जहा–ईसी ति वा ईसीपब्भारा ति वा तणु ति वा तनु-तनू ति वा सिद्धी ति वा सिद्धालए ति वा मुत्ती इ वा मुत्तालए ति वा लोयण्णे इ वा लोयग्गथूभिया ति वा लोयग्गपडिवुज्झणा इ वा सव्व-पाण-भूत-जीव-सत्तसुहावहा इ वा। ईसीपब्भारा णं पुढवी सेता संखदल-विमलसोत्थिय मुणाल दगरय तुसार गोक्खीर हारवण्णा उत्ताणयछत्तसंठाणसंठिता सव्वज्जुणसुवण्णमती अच्छा सण्हा लण्हा घट्ठा मट्ठा नीरया निम्मला निप्पंका निक्कंकडच्छाया सप्पभा सस्सिरीया सउज्जोता पासादीया दरिसणिज्जा अभिरूवा पडिरूवा। ईसीपब्भाराए णं सीताए जोयणम्मि लोगंतो। तस्स णं जोयणस्स जेसे उवरिल्ले गाउए तस्स णं गाउयस्स जेते उवरिल्ले छब्भागे, एत्थ णं सिद्धा भगवंतो सादिया अपज्जवसिता अनेगजाति जरा मरण जोणिसंसारकलंकलीभाव पुणब्भवगब्भवसहीपवंचसमतिक्कंता सासयमणागतद्धं कालं चिट्ठंति। तत्थ वि य ते अवेदा, अवेदना निम्ममा असंगा य । संसारविप्पमुक्का, पदेसनिव्वत्तसंठाणा ॥ | ||
| Sutra Meaning : | સૂત્ર– ૨૩૫. ભગવન્ ! સિદ્ધોના સ્થાનો ક્યાં કહ્યા છે ? ભગવન્ ! સિદ્ધો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ ! સર્વાર્થસિદ્ધ મહા – વિમાનની ઉપરની સ્તૂપિકાથી બાર યોજન ઊંચે ઇષત્ પ્રાગ્ભારા નામે પૃથ્વી છે. તે ૪૫ – લાખ યોજન લંબાઈ – પહોળાઈથી છે. તેની પરિધિ ૧,૪૨,૩૦,૨૪૯ યોજનથી કંઈક અધિક છે. ઇષત્ પ્રાગ્ભારા પૃથ્વીના બહુમધ્ય દેશભાગનું આઠ યોજન પ્રમાણ ક્ષેત્ર, આઠ યોજન જાડાઈથી છે. ત્યારપછી થોડી થોડી પ્રદેશ પરિણતિથી ઘટતા – ઘટતા બધી દિશામાં છેડામાં માખીની પાંખ કરતા પણ વધુ પાતળી છે અને જાડાઈમાં અંગુલનો અસંખ્યાત ભાગ છે. ઇષત્પ્રાગ્ભારા પૃથ્વીના બાર નામ છે – ઇષત્, ઇષત્પ્રાગ્ભારા, તન્વી, તનુતન્વી, સિદ્ધિ, સિદ્ધાલય, મુક્તિ, મુક્તાલય, લોકાગ્ર, લોકાગ્રસ્તૂપિકા, લોકાગ્રપ્રતિવાહિની, સર્વ પ્રાણ ભૂત જીવ સત્વ સુખાવહા. તે ઇષત્પ્રાગ્ભારા પૃથ્વી શ્વેત, શંખદલ જેવા વિમલ, સ્વસ્તિક – મૃણાલ – જલકણ – ઝાકળ – ગાયનું દૂધ – હાર જેવા વર્ણવાળી છે. તે ચત્તા મૂકેલા છત્રના આકારે, સર્વ શ્વેત સુવર્ણમય છે, તે સ્વચ્છ, સુકોમલ, સ્નિગ્ધ, ધૃષ્ટ, મૃષ્ટ, રજ – મલ – પંક – આવરણ રહિત, પ્રભા – શોભા – ઉદ્યોતસહિત, પ્રાસાદીયાદિ ચારે છે. તે ઇષત્પ્રાગ્ભારાથી નીસરણીની ગતિથી એક યોજન ઉપર લોકાંત છે, તે યોજનના ઉપરના એક ગાઉ, તે ગાઉના ઉપરના છઠ્ઠા ભાગમાં સિદ્ધ ભગવંતો સાદિ – અનંત, અનેક જન્મ – જરા – મરણ – યોનિના પરિભ્રમણનો કલેશ, પુનર્ભવ અને ગર્ભવાસના પ્રપંચ રહિત, શાશ્વત, અનાગતકાળ રહે છે. ત્યાં પણ વેદ – વેદના – મમત્વ રહિત, અસંગ, સંસારથી મુક્ત, પ્રદેશનિર્વૃત્તાકારે રહે છે. સૂત્ર– ૨૩૬. સિદ્ધો ક્યાં પ્રતિહત, ક્યાં પ્રતિષ્ઠિત છે ? ક્યાં શરીર છોડીને, ક્યાં જઈને સિદ્ધિ પદને પામે છે ? સૂત્ર– ૨૩૭. અલોકમાં સિદ્ધો રોકાયેલ છે, સિદ્ધો લોકાગ્રે પ્રતિષ્ઠિત છે. તેઓ અહીં શરીરનો ત્યાગ કરી ત્યાં જઈને સિદ્ધ થાય છે. સૂત્ર– ૨૩૮. લાંબું કે ટૂંકું છેલ્લા ભવે જે સંસ્થાન હોય તેનાથી ત્રીજો ભાગ હીન સિદ્ધની અવગાહના કહી છે. સૂત્ર– ૨૩૯. અહીં શરીર તજતા છેલ્લા સમયમાં આત્મ પ્રદેશમાં ધનરૂપ જે સંસ્થાન હોય તે સંસ્થાન ત્યાં સિદ્ધને હોય. સૂત્ર– ૨૪૦. ૩૩૩ – ૧/૩ ધનુષ્ સિદ્ધોની ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના છે. સૂત્ર– ૨૪૧. ચાર હાથ અને ત્રીજો ભાગ ન્યૂન એક હાથ સિદ્ધોની મધ્યમ અવગાહના છે. સૂત્ર– ૨૪૨. એક હાથ અને આઠ અંગુલ અધિક, સિદ્ધોની જઘન્ય અવગાહના છે. સૂત્ર– ૨૪૩. સિદ્ધોની અવગાહના શરીરના ત્રીજા ભાગ વડે હીન છે. તેથી જરા – મરણથી મુક્ત સિદ્ધોનું સંસ્થાન અનિયત છે. સૂત્ર– ૨૪૪. જ્યાં એક સિદ્ધ છે, ત્યાં ભવક્ષયથી મુક્ત થયેલ અનંત સિદ્ધો હોય છે. તેઓ પરસ્પર અવગાઢ રહેલા અને બધાં લોકાંતને સ્પૃષ્ટ છે. સૂત્ર– ૨૪૫. સિદ્ધો પોતાના સર્વ આત્મપ્રદેશ વડે અવશ્ય અનંત સિદ્ધોને સ્પર્શે છે, દેશ – પ્રદેશથી પણ સ્પૃષ્ટ છે, તે પણ તેથી અસંખ્યાતગણા છે. સૂત્ર– ૨૪૬. તેઓ અશરીરી, જીવઘન, દર્શન – જ્ઞાનના ઉપયોગવાળા છે, તેથી સાકાર – અનાકાર ઉપયોગ એ સિદ્ધોનું લક્ષણ છે. સૂત્ર– ૨૪૭. કેવલજ્ઞાનોપયુક્તતાથી સર્વ ગુણ – પર્યાય જાણે છે. અનંત કેવલદર્શનથી બધું જ જુએ છે. સૂત્ર– ૨૪૮. અવ્યાબાધ સ્વરૂપને પ્રાપ્ત જે સુખ સિદ્ધોને છે, તે સુખ મનુષ્યો કે સર્વ દેવોને પણ નથી. સૂત્ર– ૨૪૯. સમસ્ત દેવગણનું સુખ, સર્વકાળના સમય વડે પિંડિત કરી, તેને અનંતગુણ કરી પુનઃ તેનો અનંતવાર વર્ગ કરો તો પણ સિદ્ધિસુખ તુલ્ય ન થાય. સૂત્ર– ૨૫૦. જો સિદ્ધના સુખની રાશિ સર્વકાળને એકઠો કરેલ હોય તેને અનંત વર્ગમૂલોથી ઘટાડીએ તો પણ સર્વાકાશમાં ન સમાય. સૂત્ર– ૨૫૧. જેમ કોઈ મ્લેચ્છ બહુવિધ નગરના ગુણોને જાણતો, ઉપમા અભાવે કહી શકતો નથી. સૂત્ર– ૨૫૨. એમ સિદ્ધોનું સુખ અનુપમ છે, તેને કોઈ ઉપમા નથી, તો પણ કંઈક વિશેષતાથી તેનું સાદૃશ્યપણું કહું સૂત્ર– ૨૫૩. જેમ કોઈ પુરુષ સર્વકામગુણિત ભોજન ખાઈ તૃષા – ક્ષુધા રહિત થઈ, અમૃતથી તૃપ્ત થયો હોય તેમ રહે સૂત્ર– ૨૫૪. તેમ સર્વકાળ તૃપ્ત, અનુપમ નિર્વાણ પ્રાપ્ત સુખી સિદ્ધો અવ્યાબાધપણે શાશ્વત કાળ રહે. સૂત્ર– ૨૫૫. સિદ્ધ, બુદ્ધ, પારગત, પરંપરગત, કર્મકવચનો ત્યાગ કરેલ, જરા – મરણ – સંગરહિત, સૂત્ર– ૨૫૬. સર્વ દુઃખોથી તરી ગયેલ, જન્મ – જરા – મરણ બંધનથી મુક્ત, અવ્યાબાધ સુખને શાશ્વત કાળને માટે સિદ્ધો અનુભવે છે. સૂત્ર સંદર્ભ– ૨૩૫–૨૫૬ | ||
| Mool Sutra Transliteration : | [sutra] kahi nam bhamte! Siddhanam thana pannatta? Kahi nam bhamte! Siddha parivasamti? Goyama! Savvatthasiddhassa mahavimanassa uvarillao thubhiyaggao duvalasa joyane uddham abahae, ettha nam isipabbhara namam pudhavi pannatta– panatalisam joyanasatasahassani ayamavikkhambhenam, ega joyanakodi bayalisam cha satasahassaim tisam cha sahassaim donni ya aunapanne joyanasate kimchi visesahie parikkhevenam pannatta. Isipabbharae nam pudhavie bahumajjhadesabhae atthajoyanie khette attha joyanaim bahallenam pannatte, tato anamtaram cha nam matae matae–paesaparihanie parihayamani-parihayamani savvesu charimamtesu machchhiyapattato tanuyari amgulassa asamkhejjatibhagam bahallenam pannatta. Isipabbharae nam pudhavie duvalasa namadhijja pannatta, tam jaha–isi ti va isipabbhara ti va tanu ti va tanu-tanu ti va siddhi ti va siddhalae ti va mutti i va muttalae ti va loyanne i va loyaggathubhiya ti va loyaggapadivujjhana i va savva-pana-bhuta-jiva-sattasuhavaha i va. Isipabbhara nam pudhavi seta samkhadala-vimalasotthiya munala dagaraya tusara gokkhira haravanna uttanayachhattasamthanasamthita savvajjunasuvannamati achchha sanha lanha ghattha mattha niraya nimmala nippamka nikkamkadachchhaya sappabha sassiriya saujjota pasadiya darisanijja abhiruva padiruva. Isipabbharae nam sitae joyanammi logamto. Tassa nam joyanassa jese uvarille gaue tassa nam gauyassa jete uvarille chhabbhage, ettha nam siddha bhagavamto sadiya apajjavasita anegajati jara marana jonisamsarakalamkalibhava punabbhavagabbhavasahipavamchasamatikkamta sasayamanagataddham kalam chitthamti. Tattha vi ya te aveda, avedana nimmama asamga ya. Samsaravippamukka, padesanivvattasamthana. | ||
| Sutra Meaning Transliteration : | Sutra– 235. Bhagavan ! Siddhona sthano kyam kahya chhe\? Bhagavan ! Siddho kyam vase chhe\? Gautama ! Sarvarthasiddha maha – vimanani uparani stupikathi bara yojana umche ishat pragbhara name prithvi chhe. Te 45 – lakha yojana lambai – paholaithi chhe. Teni paridhi 1,42,30,249 yojanathi kamika adhika chhe. Ishat pragbhara prithvina bahumadhya deshabhaganum atha yojana pramana kshetra, atha yojana jadaithi chhe. Tyarapachhi thodi thodi pradesha parinatithi ghatata – ghatata badhi dishamam chhedamam makhini pamkha karata pana vadhu patali chhe ane jadaimam amgulano asamkhyata bhaga chhe. Ishatpragbhara prithvina bara nama chhe – ishat, ishatpragbhara, tanvi, tanutanvi, siddhi, siddhalaya, mukti, muktalaya, lokagra, lokagrastupika, lokagraprativahini, sarva prana bhuta jiva satva sukhavaha. Te ishatpragbhara prithvi shveta, shamkhadala jeva vimala, svastika – mrinala – jalakana – jhakala – gayanum dudha – hara jeva varnavali chhe. Te chatta mukela chhatrana akare, sarva shveta suvarnamaya chhe, te svachchha, sukomala, snigdha, dhrishta, mrishta, raja – mala – pamka – avarana rahita, prabha – shobha – udyotasahita, prasadiyadi chare chhe. Te ishatpragbharathi nisaranini gatithi eka yojana upara lokamta chhe, te yojanana uparana eka gau, te gauna uparana chhaththa bhagamam siddha bhagavamto sadi – anamta, aneka janma – jara – marana – yonina paribhramanano kalesha, punarbhava ane garbhavasana prapamcha rahita, shashvata, anagatakala rahe chhe. Tyam pana veda – vedana – mamatva rahita, asamga, samsarathi mukta, pradeshanirvrittakare rahe chhe. Sutra– 236. Siddho kyam pratihata, kyam pratishthita chhe\? Kyam sharira chhodine, kyam jaine siddhi padane pame chhe\? Sutra– 237. Alokamam siddho rokayela chhe, siddho lokagre pratishthita chhe. Teo ahim sharirano tyaga kari tyam jaine siddha thaya chhe. Sutra– 238. Lambum ke tumkum chhella bhave je samsthana hoya tenathi trijo bhaga hina siddhani avagahana kahi chhe. Sutra– 239. Ahim sharira tajata chhella samayamam atma pradeshamam dhanarupa je samsthana hoya te samsthana tyam siddhane hoya. Sutra– 240. 333 – 1/3 dhanush siddhoni utkrishta avagahana chhe. Sutra– 241. Chara hatha ane trijo bhaga nyuna eka hatha siddhoni madhyama avagahana chhe. Sutra– 242. Eka hatha ane atha amgula adhika, siddhoni jaghanya avagahana chhe. Sutra– 243. Siddhoni avagahana sharirana trija bhaga vade hina chhe. Tethi jara – maranathi mukta siddhonum samsthana aniyata chhe. Sutra– 244. Jyam eka siddha chhe, tyam bhavakshayathi mukta thayela anamta siddho hoya chhe. Teo paraspara avagadha rahela ane badham lokamtane sprishta chhe. Sutra– 245. Siddho potana sarva atmapradesha vade avashya anamta siddhone sparshe chhe, desha – pradeshathi pana sprishta chhe, te pana tethi asamkhyatagana chhe. Sutra– 246. Teo ashariri, jivaghana, darshana – jnyanana upayogavala chhe, tethi sakara – anakara upayoga e siddhonum lakshana chhe. Sutra– 247. Kevalajnyanopayuktatathi sarva guna – paryaya jane chhe. Anamta kevaladarshanathi badhum ja jue chhe. Sutra– 248. Avyabadha svarupane prapta je sukha siddhone chhe, te sukha manushyo ke sarva devone pana nathi. Sutra– 249. Samasta devagananum sukha, sarvakalana samaya vade pimdita kari, tene anamtaguna kari punah teno anamtavara varga karo to pana siddhisukha tulya na thaya. Sutra– 250. Jo siddhana sukhani rashi sarvakalane ekatho karela hoya tene anamta vargamulothi ghatadie to pana sarvakashamam na samaya. Sutra– 251. Jema koi mlechchha bahuvidha nagarana gunone janato, upama abhave kahi shakato nathi. Sutra– 252. Ema siddhonum sukha anupama chhe, tene koi upama nathi, to pana kamika visheshatathi tenum sadrishyapanum kahum Sutra– 253. Jema koi purusha sarvakamagunita bhojana khai trisha – kshudha rahita thai, amritathi tripta thayo hoya tema rahe Sutra– 254. Tema sarvakala tripta, anupama nirvana prapta sukhi siddho avyabadhapane shashvata kala rahe. Sutra– 255. Siddha, buddha, paragata, paramparagata, karmakavachano tyaga karela, jara – marana – samgarahita, Sutra– 256. Sarva duhkhothi tari gayela, janma – jara – marana bamdhanathi mukta, avyabadha sukhane shashvata kalane mate siddho anubhave chhe. Sutra samdarbha– 235–256 | ||