Sutra Navigation: Bhagavati ( ભગવતી સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1104346
Scripture Name( English ): Bhagavati Translated Scripture Name : ભગવતી સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

शतक-२४

 Translated Chapter :

શતક-૨૪
Section : उद्देशक-१२ थी १६ पृथ्व्यादि Translated Section : ઉદ્દેશક-૧૨ થી ૧૬ પૃથ્વ્યાદિ
Sutra Number : 846 Category : Ang-05
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] पुढविक्काइया णं भंते! कओहिंतो उववज्जंति–किं नेरइएहिंतो उववज्जंति? तिरिक्खजोणिय-मनुस्सदेवेहिंतो उववज्जंति? गोयमा! नो नेरइएहिंतो उववज्जंति, तिरिक्खजोणिय-मनुस्स-देवेहिंतो उववज्जंति। जइ तिरिक्खजोणिएहिंतो उववज्जंति–किं एगिंदियतिरिक्खजोणिएहिंतो एवं जहा वक्कंतीए उववाओ जाव– जइ बायरपुढविक्काइयएगिंदियतिरिक्खजोणिएहिंतो उववज्जंति–किं पज्जत्ताबादर जाव उवव-ज्जंति, अपज्जत्ताबादरपुढवि? गोयमा! पज्जत्ताबादरपुढवि, अपज्जत्ताबादरपुढवि जाव उववज्जंति। पुढविक्काइए णं भंते! जे भविए पुढविक्काइएसु उववज्जित्तए, से णं भंते! केवतिकाल-ट्ठितीएसु उववज्जेज्जा? गोयमा! जहन्नेणं अंतोमुहुत्तट्ठितीएसु, उक्कोसेणं बावीसवाससहस्सट्ठितीएसु उववज्जेज्जा। ते णं भंते! जीवा एगसमएणं–पुच्छा। गोयमा! अनुसमयं अविरहिया असंखेज्जा उववज्जंति। छेवट्टसंघयणी। सरीरोगाहणा जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेज्जइभागं, उक्कोसेण वि अंगुलस्स असंखेज्जइभागं। मसूराचंदासंठिया। चत्तारि लेस्साओ। नो सम्मदिट्ठी, मिच्छादिट्ठी, नो सम्मामिच्छादिट्ठी। नो नाणी, अन्नाणी, दो अन्नाणा नियमं। नो मणजोगी, नो वइजोगी, कायजोगी। उवओगो दुविहो वि। चत्तारि सण्णाओ। चत्तारि कसाया। एगे फासिंदिए पन्नत्ते। तिन्नि समुग्घाया। वेदना दुविहा। नो इत्थिवेदगा, नो पुरिसवेदगा, नपुंसगवेदगा। ठिती जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं, उक्कोसेणं बावीसं वाससहस्साइं। अज्झवसाणा पसत्था वि, अपसत्था वि। अनुबंधो जहा ठिती। से णं भंते! पुढविक्काइए पुनरवि पुढविकाइएत्ति केवतियं कालं सेवेज्जा? केवतियं कालं गतिरागतिं करेज्जा? गोयमा! भवादेसेणं जहन्नेणं दो भवग्गहणाइं, उक्कोसेणं असंखेज्जाइं भवग्गहणाइं। कालादेसेणं जहन्नेणं दो अंतोमुहुत्तो, उक्कोसेणं असंखेज्जं कालं, एवतियं कालं सेवेज्जा, एवतियं कालं गतिरागतिं करेज्जा। सो चेव जहन्नकालट्ठितीएसु उववन्नो जहन्नेणं अंतोमुहुत्तट्ठितीएसु, उक्कोसेण वि अंतोमुहुत्त-ट्ठितीएसु, एवं चेव वत्तव्वया निरवसेसा। सो चेव उक्कोसकालट्ठितीएसु उववन्नो बावीसवाससहस्सट्ठितीएसु, उक्कोसेण वि बावीस-वाससहस्सट्ठितीएसु। सेसं तं चेव जाव अनुबंधो त्ति, नवरं–जहन्नेणं एक्को वा दो वा तिन्नि वा, उक्कोसेणं संखेज्जा वा असंखेज्जा वा उववज्जेज्जा। भवादेसेणं जहन्नेणं दो भवग्गहणाइं, उक्कोसेणं अट्ठ भवग्गहणाइं। कालादेसेणं जहन्नेणं बावीसं वाससहस्साइं अंतोमुहुत्तमब्भहियाइं, उक्कोसेणं छावत्तरं वाससयसहस्सं, एवतियं कालं सेवेज्जा, एवतियं कालं गतिरागतिं करेज्जा। सो चेव अप्पणा जहन्नकालट्ठितीओ जाओ, सो चेव पढमिल्लओ गमओ भाणियव्वो नवरं–लेस्साओ तिन्नि। ठिती जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं, उक्कोसेण वि अंतोमुहुत्तं। अप्पसत्था अज्झवसाणा। अनुबंधो जहा ठिती। सेसं तं चेव। सो चेव जहन्नकालट्ठितीएसु उववन्नो सच्चेव चउत्थगमगवत्तव्वया भाणियव्वा। सो चेव उक्कोसकालट्ठितीएसु उववन्नो, एस चेव वत्तव्वया, नवरं–जहन्नेणं एक्को वा दो वा तिन्नि वा, उक्कोसेणं संखेज्जा वा असंखेज्जा वा जाव भवादेसेणं जहन्नेणं दो भवग्गहणाइं, उक्कोसेणं अट्ठ भवग्गहणाइं। कालादेसेणं जहन्नेणं बावीसं वाससहस्साइं अंतोमुहुत्तमब्भहियाइं, उक्कोसेणं अट्ठासीइं वाससहस्साइं चउहिं अंतोमुहुत्तेहिं अब्भहियाइं, एवतियं कालं सेवेज्जा, एवतियं कालं गतिरागतिं करेज्जा। सो चेव अप्पणा उक्कोसकालट्ठितीओ जाओ, एवं तइयगमगसरिसो निरवसेसो भाणियव्वो, नवरं–अप्पणा से ठिई जहन्नेणं बावीसं वाससहस्साइं, उक्कोसेण वि बावीसं वाससहस्साइं। सो चेव जहन्नकालट्ठितीएसु उववन्नो जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं, उक्कोसेण वि अंतोमुहुत्तं। एवं जहा सत्तमगमगो जाव भवादेसो। कालादेसेणं जहन्नेणं बावीसं वाससहस्साइं अंतोमुहुत्तमब्भहियाइं, उक्कोसेणं अट्ठासीइं वाससहस्साइं चउहिं अंतोमुहुत्तेहिं अब्भहियाइं, एवतियं कालं सेवेज्जा, एवतियं कालं गतिरागतिं करेज्जा। सो चेव उक्कोसकालट्ठितीएसु उववन्नो जहन्नेणं बावीसवाससहस्सट्ठितीएसु, उक्कोसेण वि बावीसवाससहस्सट्ठितीएसु, एस चेव सत्तमगमगवत्तव्वया जाणियव्वा जाव भवादेसो त्ति। कालादेसेणं जहन्नेणं चोयालीसं वाससहस्साइं, उक्कोसेणं छावत्तरं वाससयसहस्सं, एवतियं कालं सेवेज्जा, एवतियं कालं गतिरागतिं करेज्जा। जइ आउक्काइयएगिंदियतिरिक्खजोणिएहिंतो उववज्जंति– किं सुहुमआउ? बादरआउ? एवं चउक्कओ भेदो भाणियव्वो जहा पुढविक्काइयाणं। आउक्काइए णं भंते! जे भविए पुढविक्काइएसु उववज्जित्तए, से णं भंते! केवइकाल-ट्ठितीएसु उववज्जेज्जा? गोयमा! जहन्नेणं अंतोमुहुत्तट्ठितीएसु उक्कोसेणं बावीसवाससहस्सट्ठितीएसु उववज्जेज्जा। एवं पुढविक्काइयगमगसरिसा नव गमगा भाणियव्वा, नवरं–थिबुगाबिदुसंठिए। ठिती जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं, उक्कोसेणं सत्त वाससहस्साइं। एवं अनुबंधो वि। एवं तिसु वि गमएसु। ठिती संवेहो तइयछट्ठसत्तमट्ठमनवमेसु गमएसु–भवादेसेणं जहन्नेणं दो भवग्गहणाइं, उक्कोसेणं अट्ठ भवग्गह-णाइं, सेसेसु चउसु गमएसु जहन्नेणं दो भवग्गहणाइं, उक्कोसेणं असंखेज्जाइं भवग्गहणाइं। ततियगमए कालादेसेणं जहन्नेणं बावीसं वाससहस्साइं अंतोमुहुत्तमब्भहियाइं, उक्कोसेणं सोलसुत्तरं वाससयसहस्सं, एवतियं कालं सेवेज्जा, एवतियं कालं गतिरागति करेज्जा। छट्ठे गमए कालादेसेणं जहन्नेणं बावीसं वाससहस्साइं अंतोमुहुत्तमब्भहियाइं, उक्कोसेणं अट्ठासीति वाससहस्साइं चउहिं अंतोमुहुत्तेहिं अब्भहियाइं, एवतियं कालं सेवेज्जा, एवतियं कालं गतिरागतिं करेज्जा। सत्तमे गमए कालादेसेणं जहन्नेणं सत्त वाससहस्साइं अंतोमुहुत्तमब्भहियाइं, उक्कोसेणं सोलसुत्तरं वाससय-सहस्सं, एवतियं कालं सेवेज्जा, एवतियं कालं गतिरागतिं करेज्जा अट्ठमे गमए कालादेसेणं जहन्नेणं सत्त वाससहस्साइं अंतोमुहुत्तमब्भहियाइं, उक्कोसेणं अट्ठावीसं वाससहस्साइं चउहिं अंतोमुहुत्तेहिं अब्भहियाइं, एवतियं कालं सेवेज्जा, एवतियं कालं गतिरागतिं करेज्जा। नवमे गमए भवादेसेणं जहन्नेणं दो भवग्गहणाइं, उक्कोसेणं अट्ठ भवग्गहणाइं, कालादेसेणं जहन्नेणं एकूणतीसं वाससहस्साइं, उक्कोसेणं सोलसुत्तरं वाससयसहस्सं, एवतियं कालं सेवेज्जा, एवतियं कालं गतिरागतिं करेज्जा। एवं नवसु वि गमएसु आउक्काइयठिई जाणियव्वा। जइ तेउक्काइएहिंतो उववज्जंति? तेउक्काइयाण वि एस चेव वत्तव्वया, नवरं–नवसु वि गमएसु तिन्नि लेस्साओ तेउक्काइया णं सुईकलावसंठिया। ठिई जाणियव्वा। तइयगमए कालादेसेणं जहन्नेणं बावीसं वाससहस्साइं अंतोमुहुत्तमब्भहियाइं, उक्कोसेणं अट्ठासीतिं वाससहस्साइं बारसहिं राइंदिएहिं अब्भहियाइं, एवतियं कालं सेवेज्जा, एवतियं कालं गतिरागतिं करेज्जा। एवं संवेहो उवजुंजिऊण भाणियव्वो। जइ वाउक्काइएहिंतो? वाउक्काइयाण वि एवं चेव नव गमगा जहेव तेउक्काइयाणं, नवरं–पडागासंठिया पन्नत्ता संवेहो वाससहस्सेहिं कायव्वो। तइयगमए कालादेसेणं जहन्नेणं बावीसं वाससहस्साइं अंतोमुहुत्तमब्भहियाइं, उक्कोसेणं एगं वास-सयसहस्सं। एवं संवेहो उवजुंजिऊण भाणियव्वो। जइ वणस्सइकाइएहिंतो उववज्जंति? वणस्सइकाइयाणं आउकाइयगमगसरिसा नव गमगा भाणियव्वा, नवरं नाणासंठिया। सरीरोगाहणा पढमएसु पच्छिल्लएसु य तिसु गमएसु जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेज्जइभागं, उक्कोसेणं सातिरेगं जोयणसहस्सं, मज्झिल्लएसु तिसु तहेव जहा पुढविकाइयाणं। संवेहो ठिती य जाणियव्वा। तइयगमे कालादेसेणं जहन्नेणं बावीसं वाससहस्साइं अंतोमुहुत्तमब्भहियाइं, उक्कोसेणं अट्ठावीसुत्तरं वाससयसहस्सं, एवतियं कालं सेवेज्जा, एवतियं कालं गतिरागतिं करेज्जा। एवं संवेहो उवजुंजिऊण भाणियव्वो।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! પૃથ્વીકાયિક ક્યાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? શું નૈરયિકથી, તિર્યંચથી, મનુષ્યથી કે દેવથી આવીને ? ગૌતમ! તે નૈરયિકથી નહીં, પણ તિર્યંચ – મનુષ્ય – દેવથી આવીને ઉપજે છે. જો તે તિર્યંચથી આવીને ઉપજે તો શું એકેન્દ્રિય તિર્યંચથી૦ ઇત્યાદિ. જેમ વ્યુત્ક્રાંતિ પદમાં ઉત્પાદ કહ્યો, તેમ યાવત્‌ જો બાદર પૃથ્વીકાયિક એકેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકથી આવીને ઉપજે તો શું પર્યાપ્તબાદર૦ યાવત્‌ ઉપજે કે અપર્યાપ્ત બાદર૦થી ? ગૌતમ! બંને પ્રકારે યાવત્‌ ઉપજે. ભગવન્‌ ! તે જીવો એક સમયમાં૦ પ્રશ્ન? ગૌતમ! પ્રતિસમય અવિરહિત અસંખ્ય ઉપજે. તે સેવાર્ત્ત સંઘયણી, શરીરાવગાહના જઘન્યા અંગુલનો અસંખ્યાત ભાગ, ઉત્કૃષ્ટ પણ તેમજ, મસુર ચંદ્ર સંસ્થિત, ચાર લેશ્યા, માત્ર મિથ્યા – દૃષ્ટિ, અજ્ઞાની – બે અજ્ઞાન નિયમા, માત્ર કાયયોગી, બંને ઉપયોગવાળા, ચાર સંજ્ઞા, ચાર કષાય, એક સ્પર્શનેન્દ્રિય, ત્રણ સમુદ્‌ઘાત, બે વેદના, માત્ર નપુંસક વેદક, સ્થિતિ – જઘન્યા અંતર્મુહૂર્ત્ત, ઉત્કૃષ્ટી ૨૨,૦૦૦ વર્ષ, પ્રશસ્ત – અપ્રશસ્ત અધ્યવસાય, સ્થિતિ માફક અનુબંધ છે. ભગવન્‌ ! તે પૃથ્વીકાય ફરી પૃથ્વીકાયિકરૂપે ઉત્પન્ન થાય તો કેટલો કાળ રહે, કેટલો કાળ ગતિ – આગતિ કરે? ગૌતમ! ભવાદેશથી જઘન્ય બે ભવ, ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્ય ભવગ્રહણ, કાલાદેશથી જઘન્ય બે અંતર્મુહૂર્ત્ત, ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્ય કાળ, એટલો કાળ યાવત્‌ કરે. તે જ જઘન્યકાળ સ્થિતિમાં ઉત્પન્ન થાય તો જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ અંતર્મુહૂર્ત્ત સ્થિતિમાં, એ પ્રમાણે પૂર્વવત્‌ બધું કહેવું. તે જ ઉત્કૃષ્ટકાળ સ્થિતિમાં ઉત્પન્ન થાય તો જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ બંને ૨૨,૦૦૦ વર્ષ સ્થિતિમાં, બાકી પૂર્વવત્‌ યાવત્‌ અનુબંધ. માત્ર જઘન્યથી એક, બે કે ત્રણ અને ઉત્કૃષ્ટથી સંખ્યાત કે અસંખ્યાત ઉત્પન્ન થાય છે. ભવાદેશથી જઘન્ય બે ભવ, ઉત્કૃષ્ટ આઠ ભવ ગ્રહણ કરે. કાલાદેશથી જઘન્ય ૨૨,૦૦૦ વર્ષ અંતર્મુહૂર્ત્ત અધિક અને ઉત્કૃષ્ટથી ૧,૭૬,૦૦૦ વર્ષ. આટલો કાળ યાવત્‌ ગમનાગમન કરે. તે જ સ્વયં જઘન્યકાલ સ્થિતિક ઉપજે, તો પહેલા ગમક સમાન કહેવું. માત્ર લેશ્યા ત્રણ, સ્થિતિ જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટથી અંતર્મુહૂર્ત્ત, અપ્રશસ્ત અધ્યવસાન અનુબંધ સ્થિતિ મુજબ, બાકી પૂર્વવત્‌. તે જો જઘન્યકાળ સ્થિતિકમાં ઉપજે, તો ચોથા ગમનું કથન. તે જો ઉત્કૃષ્ટકાળ સ્થિતિમાં ઉપજે, તો આ જ વક્તવ્યતા, માત્ર જઘન્યથી એક, બે કે ત્રણ અને ઉત્કૃષ્ટથી સંખ્યાત કે અસંખ્યાત યાવત્‌ ભવાદેશથી જઘન્ય બે ભવ, ઉત્કૃષ્ટ આઠ ભવગ્રહણ, કાલાદેશથી જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત્ત અધિક ૨૨,૦૦૦ વર્ષ, ઉત્કૃષ્ટથી ૮૮,૦૦૦ વર્ષ અને ચાર અંતર્મુહૂર્ત્ત અધિક, આટલો કાળ રહે. તે જો સ્વયં ઉત્કૃષ્ટ કાળ સ્થિતિક ઉપજે, તો ત્રીજા ગમ સમાન સંપૂર્ણ કહેવું. માત્ર સ્વયં તે સ્થિતિ જઘન્યથી અને ઉત્કૃષ્ટથી ૨૨,૦૦૦ વર્ષ. તે જ જઘન્યકાળ સ્થિતિકમાં ઉપજે તો જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ બંને અંતર્મુહૂર્ત્ત. એ રીતે સાતમા ગમ માફક યાવત્‌ ભવાદેશ, કાલાદેશથી જઘન્યા અંતર્મુહૂર્ત્ત અધિક ૨૨,૦૦૦ વર્ષ, ઉત્કૃષ્ટી ચાર અંતર્મુહૂર્ત્ત અધિક ૮૮,૦૦૦ વર્ષ. તે જ ઉત્કૃષ્ટ કાળ સ્થિતિકમાં ઉપજે તો જઘન્યથી અને ઉત્કૃષ્ટથી પણ ૨૨,૦૦૦ વર્ષ સ્થિતિકમાં ઉપજે. અહીં સાતમા ગમની વક્તવ્યતા જાણવી યાવત્‌ ભવાદેશ, કાલાદેશથી જઘન્યા ૪૪,૦૦૦ વર્ષ, ઉત્કૃષ્ટથી ૧,૭૬,૦૦૦ વર્ષ. જો અપ્‌કાયિક એકેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકમાંથી ઉપજે તો શું સૂક્ષ્મ અપ્‌૦, બાદર અપ્‌૦ એ પ્રમાણે આ ચાર ભેદો કહેવા યાવત્‌ પૃથ્વીકાયિક. ભગવન્‌ ! અપ્‌કાયિક, જે પૃથ્વીકાયિકમાં ઉત્પન્ન થવા યોગ્ય હોય, તો કેટલા કાળ સ્થિતિમાં ઉપજે? ગૌતમ! જઘન્ય અંતર્મુહૂર્ત્ત સ્થિતિ, ઉત્કૃષ્ટી ૨૨,૦૦૦ વર્ષમાં ઉપજે. એ રીતે પૃથ્વીકાયિક ગમક સમાન નવ ગમકો કહેવા. વિશેષ આ – સ્તિબુક બિંદુ આકારે છે, સ્થિતિ જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત્ત – ઉત્કૃષ્ટથી ૭૦૦૦ વર્ષ, એ રીતે અનુબંધ પણ છે. એ રીતે ત્રણે ગમકમાં સ્થિતિ, સંવેધ પણ છે. ત્રીજા, છઠ્ઠા, સાતમા, આઠમા, નવમાં ગમમાં સંવેધ ભવાદેશથી જઘન્ય બે ભવ, ઉત્કૃષ્ટ આઠ ભવગ્રહણ. બાકીના ચાર ગમકમાં જઘન્ય બે ભવ, ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાત ભવગ્રહણ. ત્રીજા ગમમાં કાલાદેશથી જઘન્ય અંતર્મુહૂર્ત્ત અધિક ૨૨,૦૦૦ વર્ષ. ઉત્કૃષ્ટથી ૧,૧૬,૦૦૦ વર્ષ કાળ રહે. છઠ્ઠા ગમકમાં કાલાદેશથી જઘન્ય અંતર્મુહૂર્ત્ત અધિક ૨૨,૦૦૦ વર્ષ, ઉત્કૃષ્ટથી ૮૮,૦૦૦ વર્ષ અને ચાર અંતર્મુહૂર્ત્ત અધિક સાતમાં ગમકમાં કાલાદેશથી જઘન્ય અંતર્મુહૂર્ત્ત અધિક ૭૦૦૦ વર્ષ, ઉત્કૃષ્ટે ૧,૧૬,૦૦૦ વર્ષ રહે. આઠમાં ગમકમાં કાલાદેશથી જઘન્ય અંતર્મુહૂર્ત્ત અધિક ૭૦૦૦ વર્ષ, ઉત્કૃષ્ટે ૨૮,૦૦૦ વર્ષ અને ચાર અંતર્મુહૂર્ત્ત અધિક કાળ રહે. નવમાં ગમકમાં ભવાદેશથી જઘન્ય બે ભવ – ઉત્કૃષ્ટે આઠ ભવગ્રહણ. કાલાદેશથી જઘન્ય ૨૯,૦૦૦ વર્ષ, ઉત્કૃષ્ટે ૧,૧૬,૦૦૦ વર્ષ કાળ રહે. આ રીતે નવ ગમકમાં અપ્‌કાય સ્થિતિ છે. જો તેઉકાયથી આવીને ઉપજે તો આ જ વક્તવ્યતા. વિશેષ એ કે નવે ગમકમાં ત્રણ લેશ્યાઓ, તેજસ્કાયિકનું શુચિકલાપ સંસ્થાન, સ્થિતિ જાણવી. ત્રીજા ગમકમાં કાલાદેશથી જઘન્યા અંતર્મુહૂર્ત્ત અધિક ૨૨,૦૦૦ વર્ષ સ્થિતિ – ઉત્કૃષ્ટ થી ૧૨ – રાત્રિદિવસ અધિક ૮૮,૦૦૦ વર્ષ રહે. એ પ્રમાણે સંવેધ ઉપયોગ કરવો કહેવો. જો વાયુકાયિકથી આવીને ઉપજે તો, વાયુકાયિકના પણ એ પ્રમાણે નવ ગમકો તેઉકાયિક માફક કહેવા. વિશેષ એ – પતાકા સંસ્થાન, સંવેધ હજારો વર્ષોથી કહેવો. ત્રીજા ગમકમાં કાલાદેશથી જઘન્ય અંતર્મુહૂર્ત્ત અધિક ૨૨,૦૦૦ વર્ષ – ઉત્કૃષ્ટથી એક લાખ વર્ષ, સંવેધ ઉપયોગપૂર્વક કહેવો. જો વનસ્પતિકાયિકથી આવીને ઉપજે તો, વનસ્પતિકાયિકના અપ્‌કાયિકના ગમ સમાન નવ ગમક કહેવા. વિશેષ એ – વિવિધ પ્રકારે રહેલ છે, શરીરાવગાહના પહેલા અને છેલ્લા ત્રણ ગમકોમાં જઘન્ય અંગુલનો અસંખ્યાતમો ભાગ, ઉત્કૃષ્ટથી સાતિરેક ૧૦૦૦ યોજન, મધ્યના ત્રણ ગમકમાં પૃથ્વીકાયિક માફક છે. સંવેધ અને સ્થિતિ જાણવા. ત્રીજા ગમકમાં કાલાદેશથી જઘન્ય ૨૨,૦૦૦ વર્ષ અને અંતર્મુહૂર્ત્ત અધિક, ઉત્કૃષ્ટથી ૧,૨૮,૦૦૦ કાળ કહેવો. સંવેધ ઉપયોગ પૂર્વક કહેવો.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] pudhavikkaiya nam bhamte! Kaohimto uvavajjamti–kim neraiehimto uvavajjamti? Tirikkhajoniya-manussadevehimto uvavajjamti? Goyama! No neraiehimto uvavajjamti, tirikkhajoniya-manussa-devehimto uvavajjamti. Jai tirikkhajoniehimto uvavajjamti–kim egimdiyatirikkhajoniehimto evam jaha vakkamtie uvavao java– Jai bayarapudhavikkaiyaegimdiyatirikkhajoniehimto uvavajjamti–kim pajjattabadara java uvava-jjamti, apajjattabadarapudhavi? Goyama! Pajjattabadarapudhavi, apajjattabadarapudhavi java uvavajjamti. Pudhavikkaie nam bhamte! Je bhavie pudhavikkaiesu uvavajjittae, se nam bhamte! Kevatikala-tthitiesu uvavajjejja? Goyama! Jahannenam amtomuhuttatthitiesu, ukkosenam bavisavasasahassatthitiesu uvavajjejja. Te nam bhamte! Jiva egasamaenam–puchchha. Goyama! Anusamayam avirahiya asamkhejja uvavajjamti. Chhevattasamghayani. Sarirogahana jahannenam amgulassa asamkhejjaibhagam, ukkosena vi amgulassa asamkhejjaibhagam. Masurachamdasamthiya. Chattari lessao. No sammaditthi, michchhaditthi, no sammamichchhaditthi. No nani, annani, do annana niyamam. No manajogi, no vaijogi, kayajogi. Uvaogo duviho vi. Chattari sannao. Chattari kasaya. Ege phasimdie pannatte. Tinni samugghaya. Vedana duviha. No itthivedaga, no purisavedaga, napumsagavedaga. Thiti jahannenam amtomuhuttam, ukkosenam bavisam vasasahassaim. Ajjhavasana pasattha vi, apasattha vi. Anubamdho jaha thiti. Se nam bhamte! Pudhavikkaie punaravi pudhavikaietti kevatiyam kalam sevejja? Kevatiyam kalam gatiragatim karejja? Goyama! Bhavadesenam jahannenam do bhavaggahanaim, ukkosenam asamkhejjaim bhavaggahanaim. Kaladesenam jahannenam do amtomuhutto, ukkosenam asamkhejjam kalam, evatiyam kalam sevejja, evatiyam kalam gatiragatim karejja. So cheva jahannakalatthitiesu uvavanno jahannenam amtomuhuttatthitiesu, ukkosena vi amtomuhutta-tthitiesu, evam cheva vattavvaya niravasesa. So cheva ukkosakalatthitiesu uvavanno bavisavasasahassatthitiesu, ukkosena vi bavisa-vasasahassatthitiesu. Sesam tam cheva java anubamdho tti, navaram–jahannenam ekko va do va tinni va, ukkosenam samkhejja va asamkhejja va uvavajjejja. Bhavadesenam jahannenam do bhavaggahanaim, ukkosenam attha bhavaggahanaim. Kaladesenam jahannenam bavisam vasasahassaim amtomuhuttamabbhahiyaim, ukkosenam chhavattaram vasasayasahassam, evatiyam kalam sevejja, evatiyam kalam gatiragatim karejja. So cheva appana jahannakalatthitio jao, so cheva padhamillao gamao bhaniyavvo navaram–lessao tinni. Thiti jahannenam amtomuhuttam, ukkosena vi amtomuhuttam. Appasattha ajjhavasana. Anubamdho jaha thiti. Sesam tam cheva. So cheva jahannakalatthitiesu uvavanno sachcheva chautthagamagavattavvaya bhaniyavva. So cheva ukkosakalatthitiesu uvavanno, esa cheva vattavvaya, navaram–jahannenam ekko va do va tinni va, ukkosenam samkhejja va asamkhejja va java bhavadesenam jahannenam do bhavaggahanaim, ukkosenam attha bhavaggahanaim. Kaladesenam jahannenam bavisam vasasahassaim amtomuhuttamabbhahiyaim, ukkosenam atthasiim vasasahassaim chauhim amtomuhuttehim abbhahiyaim, evatiyam kalam sevejja, evatiyam kalam gatiragatim karejja. So cheva appana ukkosakalatthitio jao, evam taiyagamagasariso niravaseso bhaniyavvo, navaram–appana se thii jahannenam bavisam vasasahassaim, ukkosena vi bavisam vasasahassaim. So cheva jahannakalatthitiesu uvavanno jahannenam amtomuhuttam, ukkosena vi amtomuhuttam. Evam jaha sattamagamago java bhavadeso. Kaladesenam jahannenam bavisam vasasahassaim amtomuhuttamabbhahiyaim, ukkosenam atthasiim vasasahassaim chauhim amtomuhuttehim abbhahiyaim, evatiyam kalam sevejja, evatiyam kalam gatiragatim karejja. So cheva ukkosakalatthitiesu uvavanno jahannenam bavisavasasahassatthitiesu, ukkosena vi bavisavasasahassatthitiesu, esa cheva sattamagamagavattavvaya janiyavva java bhavadeso tti. Kaladesenam jahannenam choyalisam vasasahassaim, ukkosenam chhavattaram vasasayasahassam, evatiyam kalam sevejja, evatiyam kalam gatiragatim karejja. Jai aukkaiyaegimdiyatirikkhajoniehimto uvavajjamti– kim suhumaau? Badaraau? Evam chaukkao bhedo bhaniyavvo jaha pudhavikkaiyanam. Aukkaie nam bhamte! Je bhavie pudhavikkaiesu uvavajjittae, se nam bhamte! Kevaikala-tthitiesu uvavajjejja? Goyama! Jahannenam amtomuhuttatthitiesu ukkosenam bavisavasasahassatthitiesu uvavajjejja. Evam pudhavikkaiyagamagasarisa nava gamaga bhaniyavva, navaram–thibugabidusamthie. Thiti jahannenam amtomuhuttam, ukkosenam satta vasasahassaim. Evam anubamdho vi. Evam tisu vi gamaesu. Thiti samveho taiyachhatthasattamatthamanavamesu gamaesu–bhavadesenam jahannenam do bhavaggahanaim, ukkosenam attha bhavaggaha-naim, sesesu chausu gamaesu jahannenam do bhavaggahanaim, ukkosenam asamkhejjaim bhavaggahanaim. Tatiyagamae kaladesenam jahannenam bavisam vasasahassaim amtomuhuttamabbhahiyaim, ukkosenam solasuttaram vasasayasahassam, evatiyam kalam sevejja, evatiyam kalam gatiragati karejja. Chhatthe gamae kaladesenam jahannenam bavisam vasasahassaim amtomuhuttamabbhahiyaim, ukkosenam atthasiti vasasahassaim chauhim amtomuhuttehim abbhahiyaim, evatiyam kalam sevejja, evatiyam kalam gatiragatim karejja. Sattame gamae kaladesenam jahannenam satta vasasahassaim amtomuhuttamabbhahiyaim, ukkosenam solasuttaram vasasaya-sahassam, evatiyam kalam sevejja, evatiyam kalam gatiragatim karejja atthame gamae kaladesenam jahannenam satta vasasahassaim amtomuhuttamabbhahiyaim, ukkosenam atthavisam vasasahassaim chauhim amtomuhuttehim abbhahiyaim, evatiyam kalam sevejja, evatiyam kalam gatiragatim karejja. Navame gamae bhavadesenam jahannenam do bhavaggahanaim, ukkosenam attha bhavaggahanaim, kaladesenam jahannenam ekunatisam vasasahassaim, ukkosenam solasuttaram vasasayasahassam, evatiyam kalam sevejja, evatiyam kalam gatiragatim karejja. Evam navasu vi gamaesu aukkaiyathii janiyavva. Jai teukkaiehimto uvavajjamti? Teukkaiyana vi esa cheva vattavvaya, navaram–navasu vi gamaesu tinni lessao teukkaiya nam suikalavasamthiya. Thii janiyavva. Taiyagamae kaladesenam jahannenam bavisam vasasahassaim amtomuhuttamabbhahiyaim, ukkosenam atthasitim vasasahassaim barasahim raimdiehim abbhahiyaim, evatiyam kalam sevejja, evatiyam kalam gatiragatim karejja. Evam samveho uvajumjiuna bhaniyavvo. Jai vaukkaiehimto? Vaukkaiyana vi evam cheva nava gamaga jaheva teukkaiyanam, navaram–padagasamthiya pannatta samveho vasasahassehim kayavvo. Taiyagamae kaladesenam jahannenam bavisam vasasahassaim amtomuhuttamabbhahiyaim, ukkosenam egam vasa-sayasahassam. Evam samveho uvajumjiuna bhaniyavvo. Jai vanassaikaiehimto uvavajjamti? Vanassaikaiyanam aukaiyagamagasarisa nava gamaga bhaniyavva, navaram nanasamthiya. Sarirogahana padhamaesu pachchhillaesu ya tisu gamaesu jahannenam amgulassa asamkhejjaibhagam, ukkosenam satiregam joyanasahassam, majjhillaesu tisu taheva jaha pudhavikaiyanam. Samveho thiti ya janiyavva. Taiyagame kaladesenam jahannenam bavisam vasasahassaim amtomuhuttamabbhahiyaim, ukkosenam atthavisuttaram vasasayasahassam, evatiyam kalam sevejja, evatiyam kalam gatiragatim karejja. Evam samveho uvajumjiuna bhaniyavvo.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Prithvikayika kyamthi avine utpanna thaya chhe? Shum nairayikathi, tiryamchathi, manushyathi ke devathi avine\? Gautama! Te nairayikathi nahim, pana tiryamcha – manushya – devathi avine upaje chhe. Jo te tiryamchathi avine upaje to shum ekendriya tiryamchathi0 ityadi. Jema vyutkramti padamam utpada kahyo, tema yavat jo badara prithvikayika ekendriya tiryamchayonikathi avine upaje to shum paryaptabadara0 yavat upaje ke aparyapta badara0thi\? Gautama! Bamne prakare yavat upaje. Bhagavan ! Te jivo eka samayamam0 prashna? Gautama! Pratisamaya avirahita asamkhya upaje. Te sevartta samghayani, shariravagahana jaghanya amgulano asamkhyata bhaga, utkrishta pana temaja, masura chamdra samsthita, chara leshya, matra mithya – drishti, ajnyani – be ajnyana niyama, matra kayayogi, bamne upayogavala, chara samjnya, chara kashaya, eka sparshanendriya, trana samudghata, be vedana, matra napumsaka vedaka, sthiti – jaghanya amtarmuhurtta, utkrishti 22,000 varsha, prashasta – aprashasta adhyavasaya, sthiti maphaka anubamdha chhe. Bhagavan ! Te prithvikaya phari prithvikayikarupe utpanna thaya to ketalo kala rahe, ketalo kala gati – agati kare? Gautama! Bhavadeshathi jaghanya be bhava, utkrishta asamkhya bhavagrahana, kaladeshathi jaghanya be amtarmuhurtta, utkrishta asamkhya kala, etalo kala yavat kare. Te ja jaghanyakala sthitimam utpanna thaya to jaghanya ane utkrishta amtarmuhurtta sthitimam, e pramane purvavat badhum kahevum. Te ja utkrishtakala sthitimam utpanna thaya to jaghanya ane utkrishta bamne 22,000 varsha sthitimam, baki purvavat yavat anubamdha. Matra jaghanyathi eka, be ke trana ane utkrishtathi samkhyata ke asamkhyata utpanna thaya chhe. Bhavadeshathi jaghanya be bhava, utkrishta atha bhava grahana kare. Kaladeshathi jaghanya 22,000 varsha amtarmuhurtta adhika ane utkrishtathi 1,76,000 varsha. Atalo kala yavat gamanagamana kare. Te ja svayam jaghanyakala sthitika upaje, to pahela gamaka samana kahevum. Matra leshya trana, sthiti jaghanya ane utkrishtathi amtarmuhurtta, aprashasta adhyavasana anubamdha sthiti mujaba, baki purvavat. Te jo jaghanyakala sthitikamam upaje, to chotha gamanum kathana. Te jo utkrishtakala sthitimam upaje, to a ja vaktavyata, matra jaghanyathi eka, be ke trana ane utkrishtathi samkhyata ke asamkhyata yavat bhavadeshathi jaghanya be bhava, utkrishta atha bhavagrahana, kaladeshathi jaghanyathi amtarmuhurtta adhika 22,000 varsha, utkrishtathi 88,000 varsha ane chara amtarmuhurtta adhika, atalo kala rahe. Te jo svayam utkrishta kala sthitika upaje, to trija gama samana sampurna kahevum. Matra svayam te sthiti jaghanyathi ane utkrishtathi 22,000 varsha. Te ja jaghanyakala sthitikamam upaje to jaghanya ane utkrishta bamne amtarmuhurtta. E rite satama gama maphaka yavat bhavadesha, kaladeshathi jaghanya amtarmuhurtta adhika 22,000 varsha, utkrishti chara amtarmuhurtta adhika 88,000 varsha. Te ja utkrishta kala sthitikamam upaje to jaghanyathi ane utkrishtathi pana 22,000 varsha sthitikamam upaje. Ahim satama gamani vaktavyata janavi yavat bhavadesha, kaladeshathi jaghanya 44,000 varsha, utkrishtathi 1,76,000 varsha. Jo apkayika ekendriya tiryamchayonikamamthi upaje to shum sukshma ap0, badara ap0 e pramane a chara bhedo kaheva yavat prithvikayika. Bhagavan ! Apkayika, je prithvikayikamam utpanna thava yogya hoya, to ketala kala sthitimam upaje? Gautama! Jaghanya amtarmuhurtta sthiti, utkrishti 22,000 varshamam upaje. E rite prithvikayika gamaka samana nava gamako kaheva. Vishesha a – stibuka bimdu akare chhe, sthiti jaghanyathi amtarmuhurtta – utkrishtathi 7000 varsha, e rite anubamdha pana chhe. E rite trane gamakamam sthiti, samvedha pana chhe. Trija, chhaththa, satama, athama, navamam gamamam samvedha bhavadeshathi jaghanya be bhava, utkrishta atha bhavagrahana. Bakina chara gamakamam jaghanya be bhava, utkrishta asamkhyata bhavagrahana. Trija gamamam kaladeshathi jaghanya amtarmuhurtta adhika 22,000 varsha. Utkrishtathi 1,16,000 varsha kala rahe. Chhaththa gamakamam kaladeshathi jaghanya amtarmuhurtta adhika 22,000 varsha, utkrishtathi 88,000 varsha ane chara amtarmuhurtta adhika satamam gamakamam kaladeshathi jaghanya amtarmuhurtta adhika 7000 varsha, utkrishte 1,16,000 varsha rahe. Athamam gamakamam kaladeshathi jaghanya amtarmuhurtta adhika 7000 varsha, utkrishte 28,000 varsha ane chara amtarmuhurtta adhika kala rahe. Navamam gamakamam bhavadeshathi jaghanya be bhava – utkrishte atha bhavagrahana. Kaladeshathi jaghanya 29,000 varsha, utkrishte 1,16,000 varsha kala rahe. A rite nava gamakamam apkaya sthiti chhe. Jo teukayathi avine upaje to a ja vaktavyata. Vishesha e ke nave gamakamam trana leshyao, tejaskayikanum shuchikalapa samsthana, sthiti janavi. Trija gamakamam kaladeshathi jaghanya amtarmuhurtta adhika 22,000 varsha sthiti – utkrishta thi 12 – ratridivasa adhika 88,000 varsha rahe. E pramane samvedha upayoga karavo kahevo. Jo vayukayikathi avine upaje to, vayukayikana pana e pramane nava gamako teukayika maphaka kaheva. Vishesha e – pataka samsthana, samvedha hajaro varshothi kahevo. Trija gamakamam kaladeshathi jaghanya amtarmuhurtta adhika 22,000 varsha – utkrishtathi eka lakha varsha, samvedha upayogapurvaka kahevo. Jo vanaspatikayikathi avine upaje to, vanaspatikayikana apkayikana gama samana nava gamaka kaheva. Vishesha e – vividha prakare rahela chhe, shariravagahana pahela ane chhella trana gamakomam jaghanya amgulano asamkhyatamo bhaga, utkrishtathi satireka 1000 yojana, madhyana trana gamakamam prithvikayika maphaka chhe. Samvedha ane sthiti janava. Trija gamakamam kaladeshathi jaghanya 22,000 varsha ane amtarmuhurtta adhika, utkrishtathi 1,28,000 kala kahevo. Samvedha upayoga purvaka kahevo.