Sutra Navigation: Bhagavati ( ભગવતી સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1104261
Scripture Name( English ): Bhagavati Translated Scripture Name : ભગવતી સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

शतक-१९

 Translated Chapter :

શતક-૧૯
Section : उद्देशक-३ पृथ्वी Translated Section : ઉદ્દેશક-૩ પૃથ્વી
Sutra Number : 761 Category : Ang-05
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] रायगिहे जाव एवं वयासी–सिय भंते! जाव चत्तारि पंच पुढविक्काइया एगयओ साधारणसरीरं बंधंति, बंधित्ता तओ पच्छा आहारेंति वा परिणामेंति वा सरीरं वा बंधंति? नो इणट्ठे समट्ठे। पुढविक्काइयाणं पत्तेयाहारा पत्तेयपरिणामा पत्तेयं सरीरं बंधंति, बंधित्ता तओ पच्छा आहारेंति वा परिणामेंति वा सरीरं वा बंधंति। तेसि णं भंते! जीवाणं कति लेस्साओ पन्नत्ताओ? गोयमा! चत्तारि लेस्साओ पन्नत्ताओ, तं जहा–कण्हलेस्सा, नीललेस्सा, काउलेस्सा, तेउलेस्सा। ते णं भंते! जीवा किं सम्मदिट्ठी? मिच्छदिट्ठी? सम्मामिच्छदिट्ठी? गोयमा! नो सम्मदिट्ठी, मिच्छदिट्ठी, नो सम्मामिच्छदिट्ठी। ते णं भंते! जीवा किं नाणी? अन्नाणी? गोयमा! नो नाणी, अन्नाणी, नियमा दुअन्नाणी, तं जहा– मतिअन्नाणी य, सुयअन्नाणी य। ते णं भंते! जीवा किं मणजोगी? वइजोगी? कायजोगी? गोयमा! नो मणजोगी, नो वइजोगी, कायजोगी। ते णं भंते! जीवा किं सागारोवउत्ता? अनागारोवउत्ता? गोयमा! सागारोवउत्ता वि, अनागारोवउत्ता वि। ते णं भंते! जीवा किमाहारमाहारेंति? गोयमा! दव्वओ णं अनंतपदेसियाइं दव्वाइं–एवं जहा पन्नवणाए पढमे आहारुद्देसए जाव सव्वप्पणयाए आहारमाहारेंति। ते णं भंते! जीवा जमाहारेंति तं चिज्जति, जं नो आहारेंति तं नो चिज्जति, चिण्णे वा से ओद्दाइ पलिसप्पति वा? हंता गोयमा! ते णं जीवा जमाहारेंति तं चिज्जति, जं नो आहारेंति जाव पलिसप्पति वा। तेसि णं भंते! जीवाणं एवं सण्णाति वा पण्णाति वा मणोति वा वईति वा अम्हे णं आहारमाहारेमो? नो इणट्ठे समट्ठे, आहारेंति पुण ते। तेसि णं भंते! जीवाणं एवं सण्णाति वा पण्णाति वा मणोति वा वईति वा अम्हे णं इट्ठानिट्ठे फासे पडिसंवेदेमो? नो इणट्ठे समट्ठे, पडिसंवेदेंति पुण ते। ते णं भंते! जीवा किं पाणाइवाए उवक्खाइज्जंति, मुसावाए, अदिन्नादाने जाव मिच्छादंसणसल्ले उवक्खाइज्जंति? गोयमा! पाणाइवाए वि उवक्खाइज्जंति जाव मिच्छादंसणसल्ले वि उवक्खाइज्जंति। जेसिं पि णं जीवाणं ते जीवा एवमाहिज्जंति तेसिं पि णं जीवाणं नो विण्णाए नाणत्ते। ते णं भंते! जीवा कओहिंतो उववज्जंति– किं नेरइएहिंतो उववज्जंति? एवं जहा वक्कंतीए पुढविक्काइयाणं उववाओ तहा भाणियव्वो। तेसि णं भंते! जीवाणं केवतियं कालं ठिती पन्नत्ता? गोयमा! जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं, उक्कोसेणं बावीसं वाससहस्साइं। तेसि णं भंते! जीवाणं कति समुग्घाया पन्नत्ता? गोयमा! तओ समुग्घाया पन्नत्ता, तं० वेयणासमुग्घाए, कसायसमुग्घाए, मारणंतियसमुग्घाए। ते णं भंते! जीवा मारणंतियसमुग्घाएणं किं समोहया मरंति? असमोहया मरंति? गोयमा! समोहया वि मरंति, असमोहया वि मरंति। ते णं भंते! जीवा अनंतरं उव्वट्टित्ता कहिं गच्छंति? कहिं उववज्जंति? एवं उव्वट्टणा जहा वक्कंतीए। सिय भंते! जाव चत्तारि पंच आउक्काइया एगयओ साहारणसरीरं बंधंति, बंधित्ता तओ पच्छा आहारेंति? एवं जो पुढविक्काइयाणं गमो सो चेव भाणियव्वो जाव उव्वट्टंति, नवरं–ठिती सत्त वाससहस्साइं उक्कोसेणं, सेसं तं चेव। सिय भंते! जाव चत्तारि पंच तेउक्काइया? एवं चेव, नवरं–उववाओ ठिती उव्वट्टणा य जहा पन्नवणाए सेसं तं चेव। वाउकाइयाणं एवं चेव, नाणत्तं नवरं–चत्तारि समुग्घाया। सिय भंते! जाव चत्तारि पंच वणस्सइकाइया–पुच्छा। गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। अनंता वणस्सइकाइया एगयओ साहारणसरीरं बंधंति, बंधित्ता तओ पच्छा आहारेंति वा परिणामेंति वा सरीरं वा बंधंति। सेसं जहा तेउकाइयाणं जाव उव्वट्टंति, नवरं–आहारो नियमं छद्दिसिं, ठिती जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं, उक्कोसेण वि अंतोमुहुत्तं, सेसं तं चेव।
Sutra Meaning : રાજગૃહમાં યાવત્‌ આમ કહ્યું – ભગવન્‌ ! શું કદાચિત યાવત્‌ ચાર, પાંચ પૃથ્વીકાયિક મળીને સાધારણ શરીર બાંધે છે ? બાંધીને પછી આહાર કરે છે. પરિણમાવે છે, શરીરનો બંધ કરે છે ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી. કેમ કે પૃથ્વી – કાયિક જીવ પ્રત્યેક આહારી, પ્રત્યેક પરિણામી છે, પ્રત્યેક શરીર બાંધે છે. ત્યારપછી તેઓ આહાર કરે છે, પરિણમાવે છે અને શરીરને પુષ્ટ કરતા રહે છે. ભગવન્‌ ! તે જીવોને કેટલી લેશ્યાઓ છે ? ગૌતમ ! ચાર. તે આ – કૃષ્ણ૦, નીલ૦, કાપોત૦, અને તેજોલેશ્યા. ભગવન્‌ ! તે જીવો શું સમ્યક્‌દૃષ્ટિ, મિથ્યાદૃષ્ટિ કે સમ્યક્‌મિથ્યાદૃષ્ટિ છે ? ગૌતમ ! તેઓ સમ્યક્‌દૃષ્ટિ કે સમ્યક્‌ – મિથ્યાદૃષ્ટિ નથી, મિથ્યાદૃષ્ટિ છે. ભગવન્‌ ! તે જીવો જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ ! જ્ઞાની નથી, અજ્ઞાની છે. તે – મતિ અજ્ઞાની, શ્રુત અજ્ઞાની ભગવન્‌ ! તે જીવો શું મનોયોગી, વચનયોગી કે કાયયોગી છે ? ગૌતમ ! તેઓ મનોયોગી કે વચનયોગી નથી, કાયયોગી છે. ભગવન્‌ ! તે જીવો શું સાકારોપયુક્ત કે અનાકારોપયુક્ત છે ? ગૌતમ ! તેઓ સાકારોપયુક્ત પણ છે, અનાકારોપયુક્ત પણ છે. ભગવન્‌ ! તે જીવો શું આહાર કરે છે ? ગૌતમ ! દ્રવ્યથી અનંત પ્રદેશિક દ્રવ્યો૦ એ રીતે જેમ પન્નવણાના પદ – ૨૮ન પહેલા આહારોદ્દેશકમાં કહ્યું છે, તેમ યાવત્‌ સર્વ આત્મપ્રદેશથી આહાર કરે છે – ત્યાં સુધી કહેવું. ભગવન્‌ ! તે જીવો જે આહાર કરે છે, તેનો ચય થાય છે અને જે આહાર નથી કરતા, તેનો ચય નથી થતો ? ચીર્ણ આહાર બહાર નીકળે છે અથવા શરીરાદિરૂપે પરિણમે છે ? હા, ગૌતમ ! યાવત્‌ તેમજ છે. ભગવન્‌ ! તે જીવોને એ પ્રમાણે સંજ્ઞા, પ્રજ્ઞા, મન અને વચન હોય છે કે – અમે આહાર કરીએ છીએ ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી. તો પણ તેઓ આહાર તો કરે જ છે. ભગવન્‌ ! તે જીવોને એ પ્રમાણે સંજ્ઞા યાવત્‌ વચન હોય છે કે – તેઓ ઇષ્ટ – અનિષ્ટ સ્પર્શને વેદે કે પ્રતિસંવેદે છે ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી, તો પણ તેઓ વેદન – પ્રતિસંવેદન કરે છે. ભગવન્‌ ! તે જીવો શું પ્રાણાતિપાત, મૃષાવાદ, અદત્તાદાન યાવત્‌ મિથ્યાદર્શનશલ્ય રહેલા છે ? ગૌતમ ! પ્રાણાતિપાત યાવત્‌ મિથ્યાદર્શનશલ્યમાં રહેલા હોય છે. તે જીવો બીજા જીવોની હિંસાદિ કરે છે, પણ તેઓને આ જીવ અમારી હિંસાદિ કરનાર છે, તેવું ભેદ જ્ઞાન હોતું નથી. ભગવન્‌ ! તે જીવો ક્યાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? શું તેઓ નૈરયિકોથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? એ પ્રમાણે જેમ પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર, પદ – ૬ ના વ્યુત્ક્રાંતિ પદમાં પૃથ્વીકાયિકનો ઉત્પાદ કહ્યો, તેમ અહીં કહેવો. ભગવન્‌ ! તે જીવોની કેટલી કાળસ્થિતિ છે ? ગૌતમ ! જઘન્યા અંતર્મુહૂર્ત્ત અને ઉત્કૃષ્ટી બાવીશ હજાર વર્ષ. ભગવન્‌ ! તે જીવોને કેટલા સમુદ્‌ઘાતો છે ? ગૌતમ ! ત્રણ, તે આ છે – વેદના, કષાય, મારણાંતિક સમુદ્‌ઘાત. ભગવન્‌ ! તે જીવો મારણાંતિક સમુદ્‌ઘાતથી સમવહત થઈ મરે કે અસમવહત થઈને મરે ? ગૌતમ ! સમવહત થઈને પણ મરે, અસમવહત થઈને પણ મરે. ભગવન્‌ ! તે જીવો અનંતર ઉદ્વર્તીને ક્યાં જાય છે ? ક્યાં ઉત્પન્ન થાય છે ? પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર, પદ – ૬ ના વ્યુત્ક્રાંતિપદ મુજબ ઉદ્વર્તના કહેવી. ભગવન્‌ ! શું યાવત્‌ ચાર – પાંચ અપ્‌કાયિક ભેગા થઈને એક સાધારણ શરીર બાંધે છે ? બાંધીને પછી આહાર કરે છે ? જે પૃથ્વીકાયિકના આલાવા છે, તે જ અહીં કહેવા યાવત્‌ ઉદ્વર્તે છે. વિશેષ એ કે – સ્થિતિ ઉત્કૃષ્ટથી ૭૦૦૦ વર્ષ કહેવી. બાકી બધું પૂર્વવત્‌. ભગવન્‌ ! શું યાવત્‌ ચાર – પાંચ તેઉકાયિક૦ ? પૂર્વવત્‌. વિશેષ એ કે – ઉત્પાદ, સ્થિતિ, ઉદ્વર્તના પન્નવણા સૂત્ર મુજબ, બાકી પૂર્વવત્‌ કહેવું. વાયુકાયિકને એ પ્રમાણે જ જાણવા. સમુદ્‌ઘાત ચાર કહેવા. ભગવન્‌ ! કદાચ યાવત્‌ ચાર – પાંચ વનસ્પતિકાયિક૦ પૃચ્છા, ગૌતમ ! તે અર્થ સમર્થ નથી. અનંતા વનસ્પતિકાયિક એકઠા થઈ સાધારણ શરીર બાંધે છે. બાંધીને ત્યારપછી આહાર કરે છે, પરિણમાવે છે. બાકી બધું તેઉકાયિકવત્‌ કહેવું યાવત્‌ ઉદ્વર્તે છે. વિશેષ એ કે – આહાર નિયમા છ દિશાથી, સ્થિતિ જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત્ત, ઉત્કૃષ્ટથી પણ અંતર્મુહૂર્ત્ત. બાકી પૂર્વવત્‌.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] rayagihe java evam vayasi–siya bhamte! Java chattari pamcha pudhavikkaiya egayao sadharanasariram bamdhamti, bamdhitta tao pachchha aharemti va parinamemti va sariram va bamdhamti? No inatthe samatthe. Pudhavikkaiyanam patteyahara patteyaparinama patteyam sariram bamdhamti, bamdhitta tao pachchha aharemti va parinamemti va sariram va bamdhamti. Tesi nam bhamte! Jivanam kati lessao pannattao? Goyama! Chattari lessao pannattao, tam jaha–kanhalessa, nilalessa, kaulessa, teulessa. Te nam bhamte! Jiva kim sammaditthi? Michchhaditthi? Sammamichchhaditthi? Goyama! No sammaditthi, michchhaditthi, no sammamichchhaditthi. Te nam bhamte! Jiva kim nani? Annani? Goyama! No nani, annani, niyama duannani, tam jaha– matiannani ya, suyaannani ya. Te nam bhamte! Jiva kim manajogi? Vaijogi? Kayajogi? Goyama! No manajogi, no vaijogi, kayajogi. Te nam bhamte! Jiva kim sagarovautta? Anagarovautta? Goyama! Sagarovautta vi, anagarovautta vi. Te nam bhamte! Jiva kimaharamaharemti? Goyama! Davvao nam anamtapadesiyaim davvaim–evam jaha pannavanae padhame aharuddesae java savvappanayae aharamaharemti. Te nam bhamte! Jiva jamaharemti tam chijjati, jam no aharemti tam no chijjati, chinne va se oddai palisappati va? Hamta goyama! Te nam jiva jamaharemti tam chijjati, jam no aharemti java palisappati va. Tesi nam bhamte! Jivanam evam sannati va pannati va manoti va vaiti va amhe nam aharamaharemo? No inatthe samatthe, aharemti puna te. Tesi nam bhamte! Jivanam evam sannati va pannati va manoti va vaiti va amhe nam itthanitthe phase padisamvedemo? No inatthe samatthe, padisamvedemti puna te. Te nam bhamte! Jiva kim panaivae uvakkhaijjamti, musavae, adinnadane java michchhadamsanasalle uvakkhaijjamti? Goyama! Panaivae vi uvakkhaijjamti java michchhadamsanasalle vi uvakkhaijjamti. Jesim pi nam jivanam te jiva evamahijjamti tesim pi nam jivanam no vinnae nanatte. Te nam bhamte! Jiva kaohimto uvavajjamti– kim neraiehimto uvavajjamti? Evam jaha vakkamtie pudhavikkaiyanam uvavao taha bhaniyavvo. Tesi nam bhamte! Jivanam kevatiyam kalam thiti pannatta? Goyama! Jahannenam amtomuhuttam, ukkosenam bavisam vasasahassaim. Tesi nam bhamte! Jivanam kati samugghaya pannatta? Goyama! Tao samugghaya pannatta, tam0 veyanasamugghae, kasayasamugghae, maranamtiyasamugghae. Te nam bhamte! Jiva maranamtiyasamugghaenam kim samohaya maramti? Asamohaya maramti? Goyama! Samohaya vi maramti, asamohaya vi maramti. Te nam bhamte! Jiva anamtaram uvvattitta kahim gachchhamti? Kahim uvavajjamti? Evam uvvattana jaha vakkamtie. Siya bhamte! Java chattari pamcha aukkaiya egayao saharanasariram bamdhamti, bamdhitta tao pachchha aharemti? Evam jo pudhavikkaiyanam gamo so cheva bhaniyavvo java uvvattamti, navaram–thiti satta vasasahassaim ukkosenam, sesam tam cheva. Siya bhamte! Java chattari pamcha teukkaiya? Evam cheva, navaram–uvavao thiti uvvattana ya jaha pannavanae sesam tam cheva. Vaukaiyanam evam cheva, nanattam navaram–chattari samugghaya. Siya bhamte! Java chattari pamcha vanassaikaiya–puchchha. Goyama! No inatthe samatthe. Anamta vanassaikaiya egayao saharanasariram bamdhamti, bamdhitta tao pachchha aharemti va parinamemti va sariram va bamdhamti. Sesam jaha teukaiyanam java uvvattamti, navaram–aharo niyamam chhaddisim, thiti jahannenam amtomuhuttam, ukkosena vi amtomuhuttam, sesam tam cheva.
Sutra Meaning Transliteration : Rajagrihamam yavat ama kahyum – bhagavan ! Shum kadachita yavat chara, pamcha prithvikayika maline sadharana sharira bamdhe chhe\? Bamdhine pachhi ahara kare chhe. Parinamave chhe, sharirano bamdha kare chhe\? Na, te artha samartha nathi. Kema ke prithvi – kayika jiva pratyeka ahari, pratyeka parinami chhe, pratyeka sharira bamdhe chhe. Tyarapachhi teo ahara kare chhe, parinamave chhe ane sharirane pushta karata rahe chhe. Bhagavan ! Te jivone ketali leshyao chhe\? Gautama ! Chara. Te a – krishna0, nila0, kapota0, ane tejoleshya. Bhagavan ! Te jivo shum samyakdrishti, mithyadrishti ke samyakmithyadrishti chhe\? Gautama ! Teo samyakdrishti ke samyak – mithyadrishti nathi, mithyadrishti chhe. Bhagavan ! Te jivo jnyani chhe ke ajnyani\? Gautama ! Jnyani nathi, ajnyani chhe. Te – mati ajnyani, shruta ajnyani Bhagavan ! Te jivo shum manoyogi, vachanayogi ke kayayogi chhe\? Gautama ! Teo manoyogi ke vachanayogi nathi, kayayogi chhe. Bhagavan ! Te jivo shum sakaropayukta ke anakaropayukta chhe\? Gautama ! Teo sakaropayukta pana chhe, anakaropayukta pana chhe. Bhagavan ! Te jivo shum ahara kare chhe\? Gautama ! Dravyathi anamta pradeshika dravyo0 e rite jema pannavanana pada – 28na pahela aharoddeshakamam kahyum chhe, tema yavat sarva atmapradeshathi ahara kare chhe – tyam sudhi kahevum. Bhagavan ! Te jivo je ahara kare chhe, teno chaya thaya chhe ane je ahara nathi karata, teno chaya nathi thato\? Chirna ahara bahara nikale chhe athava shariradirupe pariname chhe\? Ha, gautama ! Yavat temaja chhe. Bhagavan ! Te jivone e pramane samjnya, prajnya, mana ane vachana hoya chhe ke – ame ahara karie chhie\? Na, te artha samartha nathi. To pana teo ahara to kare ja chhe. Bhagavan ! Te jivone e pramane samjnya yavat vachana hoya chhe ke – teo ishta – anishta sparshane vede ke pratisamvede chhe\? Na, te artha samartha nathi, to pana teo vedana – pratisamvedana kare chhe. Bhagavan ! Te jivo shum pranatipata, mrishavada, adattadana yavat mithyadarshanashalya rahela chhe\? Gautama ! Pranatipata yavat mithyadarshanashalyamam rahela hoya chhe. Te jivo bija jivoni himsadi kare chhe, pana teone a jiva amari himsadi karanara chhe, tevum bheda jnyana hotum nathi. Bhagavan ! Te jivo kyamthi avine utpanna thaya chhe\? Shum teo nairayikothi avine utpanna thaya chhe\? E pramane jema prajnyapana sutra, pada – 6 na vyutkramti padamam prithvikayikano utpada kahyo, tema ahim kahevo. Bhagavan ! Te jivoni ketali kalasthiti chhe\? Gautama ! Jaghanya amtarmuhurtta ane utkrishti bavisha hajara varsha. Bhagavan ! Te jivone ketala samudghato chhe\? Gautama ! Trana, te a chhe – vedana, kashaya, maranamtika samudghata. Bhagavan ! Te jivo maranamtika samudghatathi samavahata thai mare ke asamavahata thaine mare\? Gautama ! Samavahata thaine pana mare, asamavahata thaine pana mare. Bhagavan ! Te jivo anamtara udvartine kyam jaya chhe\? Kyam utpanna thaya chhe\? Prajnyapana sutra, pada – 6 na vyutkramtipada mujaba udvartana kahevi. Bhagavan ! Shum yavat chara – pamcha apkayika bhega thaine eka sadharana sharira bamdhe chhe\? Bamdhine pachhi ahara kare chhe\? Je prithvikayikana alava chhe, te ja ahim kaheva yavat udvarte chhe. Vishesha e ke – sthiti utkrishtathi 7000 varsha kahevi. Baki badhum purvavat. Bhagavan ! Shum yavat chara – pamcha teukayika0\? Purvavat. Vishesha e ke – utpada, sthiti, udvartana pannavana sutra mujaba, baki purvavat kahevum. Vayukayikane e pramane ja janava. Samudghata chara kaheva. Bhagavan ! Kadacha yavat chara – pamcha vanaspatikayika0 prichchha, gautama ! Te artha samartha nathi. Anamta vanaspatikayika ekatha thai sadharana sharira bamdhe chhe. Bamdhine tyarapachhi ahara kare chhe, parinamave chhe. Baki badhum teukayikavat kahevum yavat udvarte chhe. Vishesha e ke – ahara niyama chha dishathi, sthiti jaghanyathi amtarmuhurtta, utkrishtathi pana amtarmuhurtta. Baki purvavat.