Sutra Navigation: Bhagavati ( ભગવતી સૂત્ર )
Search Details
| Mool File Details |
|
Anuvad File Details |
|
| Sr No : | 1104183 | ||
| Scripture Name( English ): | Bhagavati | Translated Scripture Name : | ભગવતી સૂત્ર |
| Mool Language : | Ardha-Magadhi | Translated Language : | Gujarati |
| Chapter : |
शतक-१६ |
Translated Chapter : |
શતક-૧૬ |
| Section : | उद्देशक-८ लोक | Translated Section : | ઉદ્દેશક-૮ લોક |
| Sutra Number : | 683 | Category : | Ang-05 |
| Gatha or Sutra : | Sutra | Sutra Anuyog : | |
| Author : | Deepratnasagar | Original Author : | Gandhar |
| Century : | Sect : | Svetambara1 | |
| Source : | |||
| Mool Sutra : | [सूत्र] केमहालए णं भंते! लोए पन्नत्ते? गोयमा! महतिमहालए लोए पन्नत्ते, जहा बारसमसए तहेव जाव असंखेज्जाओ जोयण-कोडाकोडीओ परिक्खेवेणं। लोयस्स णं भंते! पुरत्थिमिल्ले चरिमंते किं जीवा, जीवदेसा, जीवपदेसा, अजीवा, अजीवदेसा, अजीवपदेसा? गोयमा! नो जीवा, जीवदेसा वि, जीवपदेसा वि, अजीवा वि, अजीवदेसा वि, अजीवपदेसा वि। जे जीवदेसा ते नियमं एगिंदियदेसा य, अहवा एगिंदियदेसा य बेइंदियस्स य देसे–एवं जहा दसमसए अग्गेयी दिसा तहेव, नवरं–देसेसु अनिंदियाण आ-इल्लविरहिओ। जे अरूवी अजीवा ते छव्विहा, अद्धासमयो नत्थि। सेसं तं चेव निरवसेसं। लोगस्स णं भंते! दाहिणिल्ले चरिमंते किं जीवा? एवं चेव। एवं पच्चत्थिमिल्ले वि, उत्तरिल्ले वि। लोगस्स णं भंते! उवरिल्ले चरिमंते किं जीवा–पुच्छा। गोयमा! नो जीवा, जीवदेसा वि जाव अजीवपदेसा वि। जे जीवदेसा ते नियमं एगिंदियदेसा य अनिंदियदेसा य, अहवा एगिंदियदेसा य अनिंदियदेसा य बेइंदियस्स य देसे, अहवा एगिंदियदेसा य अनिंदियदेसा य बेइंदियाण य देसा, एवं मज्झिल्लविरहिओ जाव पंचिंदियाणं। जे जीवप्पदेसा ते नियमं एगिंदियप्पदेसा य अनिंदियप्पदेसा य, अहवा एगिंदियप्पदेसा य अनिंदियप्पदेसा य बेइंदियस्स पदेसा य, अहवा एगिंदियप्पदेसा य अनिंदियप्पदेसा य बेइंदियाण य पदेसा, एवं आदिल्लविरहिओ जाव पंचिंदियाणं। अजीवा जहा दसमसए तमाए तहेव निरवसेसं। लोगस्स णं भंते! हेट्ठिल्ले चरिमंते किं जीवा–पुच्छा। गोयमा! नो जीवा, जीवदेसा वि जाव अजीवपदेसा वि, जे जीवदेसा ते नियमं एगिंदियदेसा, अहवा एगिंदियदेसा य बेइंदि-यस्स देसे, अहवा एगिंदियदेसा य बेइंदियाण य देसा, एवं मज्झिल्लविरहिओ जाव अनिंदियाणं। पदेसा आइल्लविरहिया सव्वेसिं जहा पुरत्थिमिल्ले चरिमंते तहेव। अजीवा जहेव उवरिल्ले चरिमंते तहेव। इमीसे णं भंते! रयणप्पभाए पुढवीए पुरत्थिमिल्ले चरिमंते किं जीवा पुच्छा। गोयमा! नो जीवा, एवं जहेव लोगस्स तहेव चत्तारि वि चरिमंता जाव उत्तरिल्ले, उवरिल्ले तहेव, जहा दसमसए विमला दिसा तहेव निरवसेसं। हेट्ठिल्ले चरिमंते जहेव लोगस्स हेट्ठिल्ले तहेव, नवरं–देसे पंचिंदिएसु तियभंगो त्ति सेसं तं चेव। एवं जहा रयणप्पभाए चत्तारि चरिमंता भणिया एवं सक्करप्पभाए वि। उवरिम-हेट्ठिल्ला जहा रयणप्पभाए हेट्ठिल्ले। एवं जाव अहेसत्तमाए। एवं सोहम्मस्स वि जाव अच्चुयस्स। गेवेज्जविमानाणं एवं चेव, नवरं–उवरिम-हेट्ठिल्लेसु चरिमंतेसु देसेसु पंचिंदियाण वि मज्झिल्ल विरहिओ चेव, सेसं तहेव। एवं जहा गेवेज्जविमाना तहा अनुत्तरविमाना वि, ईसिंपब्भारा वि। | ||
| Sutra Meaning : | સૂત્ર– ૬૮૩. ભગવન્ ! લોક કેટલો મોટો છે ? ગૌતમ ! ઘણો મોટો છે. જેમ શતક – ૧૨માં કહ્યું, તેમ અસંખ્ય કોડાકોડી યોજન પરીક્ષેપથી લોક છે, ત્યાં સુધી કહેવું. ભગવન્ ! લોકના પૂર્વીય ચરમાંતમાં શું જીવ, જીવદેશ, જીવપ્રદેશ, અજીવ, અજીવદેશ, અજીવપ્રદેશ છે ? ગૌતમ ! ત્યાં જીવ નથી, જીવદેશથી અજીવ પ્રદેશ સુધી પાંચે પણ છે. જે જીવ દેશો છે, તે નિયમા એકેન્દ્રિય જીવોના દેશો છે, અથવા એકેન્દ્રિયના દેશો અને બેઇન્દ્રિયનો દેશ છે એ પ્રમાણે જેમ દશમાં શતકમાં કહેલ આગ્નેયી દિશાનુસાર જાણવુ. વિશેષ એ કે – ઘણા દેશોના વિષયમાં અનિન્દ્રિય સંબંધિત પહેલો ભંગ ન કહેવો. તથા ત્યાં જે અરૂપી અજીવ છે, તે છ પ્રકારે છે, ત્યાં કાળ નથી. શેષ પૂર્વવત્. ભગવન્ ! લોકના દક્ષિણ ચરમાંતમાં શું જીવો૦ છે ? પૂર્વી ચરમાંત માફક સર્વ કથન કરવું. એ પ્રમાણે પશ્ચિમી અને ઉતરી ચરમાંતના વિષયમાં પણ જાણવુ. ભગવન્ ! લોકના ઉપરી ચરમાંતમાં જીવો છે ? પ્રશ્ન. ગૌતમ ! ત્યાં જીવો નથી, જીવ દેશથી અજીવપ્રદેશ એ પાંચે છે, જે જીવદેશો છે, તે નિયમા એકેન્દ્રિય દેશો અને અનિન્દ્રિય દેશો છે. અથવા એકેન્દ્રિય અને અનિન્દ્રિયના દેશો તથા બેઇન્દ્રિયનો એક દેશ છે. અથવા એકેન્દ્રિય, અનિન્દ્રિય, બેઇન્દ્રિયના દેશો છે, એ રીતે વચ્ચેના ભંગને છોડીને યાવત્ પંચેન્દ્રિય સુધી કહેવું. અહીં જે જીવપ્રદેશ છે, તે નિયમા એકેન્દ્રિય અને અનિન્દ્રિયના પ્રદેશ છે, અથવા એકેન્દ્રિયો, અનિન્દ્રિયો, બેઇન્દ્રિયના પ્રદેશ છે, અથવા એકેન્દ્રિયો, અનિન્દ્રિયો, બેઇન્દ્રિયના પ્રદેશો છે. આ રીતે પહેલા ભંગને છોડીને પંચેન્દ્રિયો સુધી બધા ભંગ કહેવા, અજીવોને દશમ શતક મુજબ તમા(અધો)દિશા સુધી બધુ જ સંપૂર્ણ તેમજ કહેવુ. ભગવન્ ! શું લોકના અધઃસ્તન ચરમાંતમાં જીવો૦ છે, પ્રશ્ન. ગૌતમ ! જીવ નથી, જીવ દેશો યાવત્ અજીવ પ્રદેશો છે. જે જીવદેશો છે, તે નિયમા એકેન્દ્રિય દેશો છે, અથવા એકેન્દ્રિય દેશો અને બેઇન્દ્રિયનો એક દેશ છે, અથવા એકેન્દ્રિય દેશો અને બેઇન્દ્રિયોના દેશો છે. એ રીતે મધ્યનો ભંગ છોડીને યાવત્ અનિન્દ્રિયો સુધી કહેવુ. બધા પ્રદેશોને છોડીને આદિનો ભંગ છોડીને બધુ પૂર્વીય ચરમાંત સુધી તેમજ કહેવુ. અજીવો વિશે ઉપરના ચરમાંતની વક્તવ્યતા અનુસાર કહેવુ. ભગવન્ ! આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના પૂર્વીય ચરમાંતમાં જીવ૦ છે ? પ્રશ્ન. ગૌતમ ! જીવ નથી. એ પ્રમાણે જેમ લોકના કહ્યા તેમ ચારે ચરમાંતો યાવત્ ઉત્તરીય સુધી કહેવા. ઉપરીતનને જેમ દશમા શતકમાં વિમલા દિશામાં કહ્યું, તેમ બધુ કહેવુ. અધઃસ્તન ચરમાંતમાં તેમજ કહેવું. વિશેષ એ કે – પંચેન્દ્રિયના ત્રણ ભંગો કહેવા. બાકી પૂર્વવત્. રત્નપ્રભા પૃથ્વીના ચારે ચરમાંતો કહ્યા, એ રીતે શર્કરાપ્રભાના પણ ચાર ચરમાંતો કહેવા. રત્નપ્રભાના અધઃસ્તન ચરમાંત સમાન શર્કરાપ્રભાપૃથ્વીના ઉપરીતન અને અધઃસ્તન ચરમાંતની વક્તવ્યતા કહેવી. આ પ્રમાણે અધઃસપ્તમી પૃથ્વીના ચરમાંતો સુધીના વિષયમાં કહેવું. એ પ્રમાણે સૌધર્મ યાવત્ અચ્યુતમાં કહેવું. ગ્રૈવેયકમાં પણ એમ જ કહેવું. વિશેષ એ કે – તેમાં ઉપરીતન અને અધઃસ્તન ચરમાંત વિષયમાં, જીવ દેશોના સંબંધમાં પંચેન્દ્રિયોમાં પણ વચ્ચેનો ભંગ ન કહેવો. એ રીતે ગ્રૈવેયક વિમાનોની જેમ અનુત્તર વિમાનો અને ઈષત્ પ્રાગ્ભારા કહેવા. સૂત્ર– ૬૮૪. ભગવન્ ! પરમાણુ પુદ્ગલ, એક સમયમાં લોકના પૂર્વથી પશ્ચિમ ચરમાંત અને પશ્ચિમ ચરમાંતથી પૂર્વ ચરમાંત સુધી, તથા દક્ષિણ ચરમાંતથી ઉત્તર ચરમાંત અને ઉત્તરથી દક્ષિણ ચરમાંત જઈ શકે ? ઉપરથી નીચે, નીચેથી ઉપરના ચરમાંતે જઈ શકે ? હા, ગૌતમ ! જઈ શકે. સૂત્ર સંદર્ભ– ૬૮૩, ૬૮૪ | ||
| Mool Sutra Transliteration : | [sutra] kemahalae nam bhamte! Loe pannatte? Goyama! Mahatimahalae loe pannatte, jaha barasamasae taheva java asamkhejjao joyana-kodakodio parikkhevenam. Loyassa nam bhamte! Puratthimille charimamte kim jiva, jivadesa, jivapadesa, ajiva, ajivadesa, ajivapadesa? Goyama! No jiva, jivadesa vi, jivapadesa vi, ajiva vi, ajivadesa vi, ajivapadesa vi. Je jivadesa te niyamam egimdiyadesa ya, ahava egimdiyadesa ya beimdiyassa ya dese–evam jaha dasamasae aggeyi disa taheva, navaram–desesu animdiyana a-illavirahio. Je aruvi ajiva te chhavviha, addhasamayo natthi. Sesam tam cheva niravasesam. Logassa nam bhamte! Dahinille charimamte kim jiva? Evam cheva. Evam pachchatthimille vi, uttarille vi. Logassa nam bhamte! Uvarille charimamte kim jiva–puchchha. Goyama! No jiva, jivadesa vi java ajivapadesa vi. Je jivadesa te niyamam egimdiyadesa ya animdiyadesa ya, ahava egimdiyadesa ya animdiyadesa ya beimdiyassa ya dese, ahava egimdiyadesa ya animdiyadesa ya beimdiyana ya desa, evam majjhillavirahio java pamchimdiyanam. Je jivappadesa te niyamam egimdiyappadesa ya animdiyappadesa ya, ahava egimdiyappadesa ya animdiyappadesa ya beimdiyassa padesa ya, ahava egimdiyappadesa ya animdiyappadesa ya beimdiyana ya padesa, evam adillavirahio java pamchimdiyanam. Ajiva jaha dasamasae tamae taheva niravasesam. Logassa nam bhamte! Hetthille charimamte kim jiva–puchchha. Goyama! No jiva, jivadesa vi java ajivapadesa vi, je jivadesa te niyamam egimdiyadesa, ahava egimdiyadesa ya beimdi-yassa dese, ahava egimdiyadesa ya beimdiyana ya desa, evam majjhillavirahio java animdiyanam. Padesa aillavirahiya savvesim jaha puratthimille charimamte taheva. Ajiva jaheva uvarille charimamte taheva. Imise nam bhamte! Rayanappabhae pudhavie puratthimille charimamte kim jiva puchchha. Goyama! No jiva, evam jaheva logassa taheva chattari vi charimamta java uttarille, uvarille taheva, jaha dasamasae vimala disa taheva niravasesam. Hetthille charimamte jaheva logassa hetthille taheva, navaram–dese pamchimdiesu tiyabhamgo tti sesam tam cheva. Evam jaha rayanappabhae chattari charimamta bhaniya evam sakkarappabhae vi. Uvarima-hetthilla jaha rayanappabhae hetthille. Evam java ahesattamae. Evam sohammassa vi java achchuyassa. Gevejjavimananam evam cheva, navaram–uvarima-hetthillesu charimamtesu desesu pamchimdiyana vi majjhilla virahio cheva, sesam taheva. Evam jaha gevejjavimana taha anuttaravimana vi, isimpabbhara vi. | ||
| Sutra Meaning Transliteration : | Sutra– 683. Bhagavan ! Loka ketalo moto chhe\? Gautama ! Ghano moto chhe. Jema shataka – 12mam kahyum, tema asamkhya kodakodi yojana parikshepathi loka chhe, tyam sudhi kahevum. Bhagavan ! Lokana purviya charamamtamam shum jiva, jivadesha, jivapradesha, ajiva, ajivadesha, ajivapradesha chhe\? Gautama ! Tyam jiva nathi, jivadeshathi ajiva pradesha sudhi pamche pana chhe. Je jiva desho chhe, te niyama ekendriya jivona desho chhe, athava ekendriyana desho ane beindriyano desha chhe e pramane jema dashamam shatakamam kahela agneyi dishanusara janavu. Vishesha e ke – ghana deshona vishayamam anindriya sambamdhita pahelo bhamga na kahevo. Tatha tyam je arupi ajiva chhe, te chha prakare chhe, tyam kala nathi. Shesha purvavat. Bhagavan ! Lokana dakshina charamamtamam shum jivo0 chhe\? Purvi charamamta maphaka sarva kathana karavum. E pramane pashchimi ane utari charamamtana vishayamam pana janavu. Bhagavan ! Lokana upari charamamtamam jivo chhe\? Prashna. Gautama ! Tyam jivo nathi, jiva deshathi ajivapradesha e pamche chhe, je jivadesho chhe, te niyama ekendriya desho ane anindriya desho chhe. Athava ekendriya ane anindriyana desho tatha beindriyano eka desha chhe. Athava ekendriya, anindriya, beindriyana desho chhe, e rite vachchena bhamgane chhodine yavat pamchendriya sudhi kahevum. Ahim je jivapradesha chhe, te niyama ekendriya ane anindriyana pradesha chhe, athava ekendriyo, anindriyo, beindriyana pradesha chhe, athava ekendriyo, anindriyo, beindriyana pradesho chhe. A rite pahela bhamgane chhodine pamchendriyo sudhi badha bhamga kaheva, ajivone dashama shataka mujaba tama(adho)disha sudhi badhu ja sampurna temaja kahevu. Bhagavan ! Shum lokana adhahstana charamamtamam jivo0 chhe, prashna. Gautama ! Jiva nathi, jiva desho yavat ajiva pradesho chhe. Je jivadesho chhe, te niyama ekendriya desho chhe, athava ekendriya desho ane beindriyano eka desha chhe, athava ekendriya desho ane beindriyona desho chhe. E rite madhyano bhamga chhodine yavat anindriyo sudhi kahevu. Badha pradeshone chhodine adino bhamga chhodine badhu purviya charamamta sudhi temaja kahevu. Ajivo vishe uparana charamamtani vaktavyata anusara kahevu. Bhagavan ! A ratnaprabha prithvina purviya charamamtamam jiva0 chhe\? Prashna. Gautama ! Jiva nathi. E pramane jema lokana kahya tema chare charamamto yavat uttariya sudhi kaheva. Uparitanane jema dashama shatakamam vimala dishamam kahyum, tema badhu kahevu. Adhahstana charamamtamam temaja kahevum. Vishesha e ke – pamchendriyana trana bhamgo kaheva. Baki purvavat. Ratnaprabha prithvina chare charamamto kahya, e rite sharkaraprabhana pana chara charamamto kaheva. Ratnaprabhana adhahstana charamamta samana sharkaraprabhaprithvina uparitana ane adhahstana charamamtani vaktavyata kahevi. A pramane adhahsaptami prithvina charamamto sudhina vishayamam kahevum. E pramane saudharma yavat achyutamam kahevum. Graiveyakamam pana ema ja kahevum. Vishesha e ke – temam uparitana ane adhahstana charamamta vishayamam, jiva deshona sambamdhamam pamchendriyomam pana vachcheno bhamga na kahevo. E rite graiveyaka vimanoni jema anuttara vimano ane ishat pragbhara kaheva. Sutra– 684. Bhagavan ! Paramanu pudgala, eka samayamam lokana purvathi pashchima charamamta ane pashchima charamamtathi purva charamamta sudhi, tatha dakshina charamamtathi uttara charamamta ane uttarathi dakshina charamamta jai shake\? Uparathi niche, nichethi uparana charamamte jai shake\? Ha, gautama ! Jai shake. Sutra samdarbha– 683, 684 | ||