Sutra Navigation: Bhagavati ( ભગવતી સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1103872
Scripture Name( English ): Bhagavati Translated Scripture Name : ભગવતી સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

शतक-७

 Translated Chapter :

શતક-૭
Section : उद्देशक-९ असंवृत्त Translated Section : ઉદ્દેશક-૯ અસંવૃત્ત
Sutra Number : 372 Category : Ang-05
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] नायमेयं अरहया, सुयमेयं अरहया, विन्नाणमेयं अरहया–महासिलाकंटए संगामे। महासिलाकंटए णं भंते! संगामे वट्टमाणे के जइत्था? के पराजइत्था? गोयमा! वज्जी, विदेहपुत्ते जइत्था, नव मल्लई, नव लेच्छई–कासी-कोसलगा अट्ठारस वि गणरायाणो पराजइत्था। तए णं से कोणिए राया महासिलाकंटगं संगामं उवट्ठियं जाणित्ता कोडुंबियपुरिमे सद्दावेइ, सद्दावेत्ता एवं वयासी –खिप्पामेव भो देवानुप्पिया! उदाइं हत्थिरायं पडिकप्पेह, हय-गय-रह-पवरजोहकलियं चाउरंगिणिं सेनं सण्णाहेह, सण्णाहेत्ता मम एयमाणत्तियं खिप्पामेव पच्चप्पिणह। तए णं ते कोडुंबियपुरिसा कोणिएणं रण्णा एवं वुत्ता समाणा हट्ठतुट्ठचित्तमानंदिया जाव मत्थए अंजलिं कट्टु एवं सामी! तहत्ति आणाए विनएणं वयणं पडिसुणंति, पडिसुणित्ता खिप्पामेव छेयायरियोवएस-मति-कप्पणा-विकप्पेहिं सुनिउणेहिं उज्जलणेवत्थ-हव्व-परिवच्छियं सुसज्जं जाव भीमं संगामियं अओज्झं उदाइं हत्थिरायं पडिकप्पेंति, हय-गय-रह-पवरजोहकलियं चाउरंगिणि सेनं सण्णाहेंति, सण्णाहेत्ता जेणेव कूणिए राया तेणेव उवागच्छंति, उवागच्छित्ता करयल परिग्गहियं दसनहं सिरसा-वत्तं मत्थए अंजलिं कट्टु कूणियस्स रन्नो तमाणत्तियं पच्चप्पिणंति। तए णं से कूणिए राया जेणेव मज्जणघरं तेणेव उवागच्छति, उवागच्छित्ता मज्जणघरं अनुप्पविसइ, अनुप्पविसित्ता ण्हाए कयवलिकम्मे कयकोउय-मंगल-पायच्छित्ते सव्वालंकारविभू-सिए सण्णद्ध-बद्धवम्मियकवए उप्पीलिय-सरासणपट्टिए पिणद्धगेवेज्ज-विमलवरबद्धचिंधपट्टे गहियाउहप्पहरणे सकोरेंटमल्लदामेणं छत्तेणं धरिज्जमाणेणं चउचामरबालबीजियंगे मंगलजय-सद्दकयालोए जाव जेणेव उदाई हत्थिराया तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता उदाइं हत्थिरायं दुरूढे। तए णं से कूणिए राया हारोत्थय-सुकय-रइयवच्छे जाव सेयवरचामराहिं उद्धुव्वमाणीहिं-उद्धुव्वमाणीहिं हय-गय-रह-पवरजोहकलियाए चाउरंगिणीए सेनाए सद्धिं संपरिवुडे महयाभड-चडगरविंदपरिक्खित्ते जेणेव महासिलाकंटए संगामे तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता महासिलाकंटगं संगामं ओयाए। पुरओ य से सक्के देविंदे देवराया एगं महं अभेज्जकवयं वइरपडिरूवगं विउव्वित्ता णं चिट्ठइ। एवं खलु दो इंदा संगामं संगामेंति, तं जहा–देविंदे य, मनुइंदे य। एगहत्थिणा वि णं पभू कूणिए राया जइत्तए, एगहत्थिणा वि णं पभू कूणिए राया पराजिणित्तए। तए णं से कूणिए राया महासिलाकंटगं संगामं संगामेमाणे नव मल्लई, नव लेच्छई–कासी-कोसलगा अट्ठारस वि गणरायाणो हय-महिय-पवरवीर-घाइय-विवडियचिंध-द्धयपडागे किच्छ-पाणगए दिसोदिसिं पडिसेहित्था। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–महासिलाकंटए संगामे? गोयमा! महासिलाकंटए णं संगामे वट्टमाणे जे तत्थ आसे वा हत्थी वा जोहे वा सारही वा तणेण वा कट्ठेण वा पत्तेण वा सक्कराए वा अभिहम्मति, सव्वे से जाणेइ महासिलाए अहं अभिहए। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–महासिलाकंटए संगामे। महासिलाकंटए णं भंते! संगामे वट्टमाणे कति जणसयसाहस्सीओ वहियाओ? गोयमा! चउरासीइं जनसयसाहस्सीओ वहियाओ। ते णं भंते! मनुया निस्सीला निग्गुणा निम्मेरा निप्पच्चक्खाणपोसहोववासा रुट्ठा परिकुविया समरवहिया अनुवसंता कालमासे कालं किच्चा कहिं गया? कहिं उववन्ना? गोयमा! उस्सन्नं नरग-तिरिक्खजोणिएसु उववन्ना।
Sutra Meaning : અર્હંતે જાણ્યુ છે, અર્હંતે પ્રત્યક્ષ કર્યું છે, અર્હંતે જાણ્યુ છે, અર્હંતે વિશેષ જાણ્યુ છે કે – મહાશિલાકંટક નામે સંગ્રામ છે... ભગવન્‌ ! મહાશિલાકંટક સંગ્રામ ચાલતો હતો, તેમાં કોણ જય પામ્યુ? ગૌતમ ! વજ્જી(શક્રેન્દ્ર) અનેવિદેહપુત્ર કોણિક. જય પામ્યા અને નવમલ્લકી, નવ લેચ્છકી જાતિના જે કાશી કોશલ ૧૮ – ગણ રાજાઓ હતા તેનો પરાજય પામ્યા. ત્યારે તે સમયે કોણિક રાજા મહાશિલાકંટક સંગ્રામ ઉપસ્થિત થયેલો જાણીને કૌટુંબિક પુરુષને બોલાવીને એમ કહ્યું – હે દેવાનુપ્રિયો! તમે જલદીથી ઉદાયી હસ્તિરાજને તૈયાર કરો, ઘોડા – હાથી – રથ – યોદ્ધા સહિતની ચતુરંગિણી સેના તૈયાર કરો, કરીને મારી આ આજ્ઞા જલદી પાછી આપો. ત્યારે તે કૌટુંબિક પુરુષો, કોણિક રાજાએ એમ કહેતા હર્ષિત – તુષ્ટ થઈને યાવત્‌ અંજલી કરીને બોલ્યા, હે સ્વામી! ‘જેવી આજ્ઞા’ કહી, તેમની આજ્ઞા વચનોને વિનયપૂર્વક સ્વીકારીને, નિપુણ આચાર્યોના ઉપદેશથી પ્રશિક્ષિત અને તીક્ષ્ણ બુદ્ધિના સુનિપુણ વિકલ્પોથી યુક્ત તથા જેમ ‘ઉવવાઈ’ સૂત્રમાં ભીમ સંગ્રામને યોગ્ય ઉદાયી હસ્તિરાજને સુસજ્જિત કર્યો, કરીને જ્યાં કૂણિક રાજા હતો, ત્યાં આવે છે, આવીને બે હાથ જોડી યાવત્‌ કૂણિક રાજાની તે આજ્ઞા પાછી સોંપે છે. આજ્ઞાનુસાર કાર્ય થયાનું જણાવે છે.. ત્યારપછી તે કૂણિક રાજા જ્યાં સ્નાનગૃહ છે ત્યાં આવ્યો. આવીને સ્નાનગૃહમાં પ્રવેશ્યો. પ્રવેશીને સ્નાન કર્યું, બલિકર્મ કર્યું, કૌતુક – મંગલ – પ્રાયશ્ચિત્ત કર્યા, સર્વાલંકારથી વિભૂષિત થઈ, લોહકવચ ધારણ કર્યું, વળેલા ધનુર્દંડને લીધું, ડોકમાં આભૂષણ પહેરી, ઉત્તમોત્તમ ચિહ્નપટ્ટ બાંધી, આયુધ – પ્રહરણ ધારણ કરી, કોરંટક પુષ્પોની માળા સહિતનું છત્ર ધારણ કરીને, તેની ચાર તરફ ચાર ચામર ઢોળવા લાગ્યા. લોકોએ મંગલ – જય શબ્દો કર્યા, એ પ્રમાણે જેમ ‘ઉવવાઈ’ સૂત્રમાં કહ્યા મુજબ યાવત્‌ ઉદાયી હાથ પર બેઠો. ત્યારે તે કોણિક રાજા, હારથી આચ્છાદિત વક્ષઃસ્થળવાળો, ‘ઉવવાઈ’ સૂત્રમાં કહ્યા મુજબ શ્વેત ચામર વડે વીંઝાતો – વીંઝાતો, ઘોડા – હાથી – રથ – પ્રવર યોદ્ધાયુક્ત ચાતુરંગિણી સેના સાથે પરિવરેલો, મહાન સુભટોના વિસ્તીર્ણ સમૂહથી વ્યાપ્ત. જ્યાં મહાશિલાકંટક સંગ્રામ હતો, ત્યાં આવ્યો. આવીને મહાશિલાકંટક સંગ્રામમાં ઊતર્યો. આગળ દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્ર એક મહા અભેદ કવચ – વજ્ર પ્રતિરૂપક વિકુર્વીને ઊભો રહ્યો. એ પ્રમાણે બે ઇન્દ્રો સંગ્રામ કરવા લાગ્યા – દેવેન્દ્ર અને મનુજેન્દ્ર. કૂણિકરાજા કેવલ એક હાથી વડે પણ શત્રુસેનાને. પરાજિત કરવા સમર્થ થયો. ત્યાર પછી તે કૂણિક રાજા મહાશિલાકંટક સંગ્રામ કરતો એવો નવમલ્લકી, નવ લેચ્છવિ, કાશી – કોશલના ૧૮ ગણરાજા. તેમના પ્રવરવીરા યોદ્ધાઓને હાથમથિત કર્યા, નષ્ટ કર્યા, તેમના ચિહ્ન, ધ્વજપતાકા પાડી દીધી, તેમના પ્રાણ સંકટમાં પડી ગયા, દશે દિશામાં ભાગી ગયા. ભગવન્‌ ! તે મહાશિલાકંટક સંગ્રામ કેમ કહેવાય છે ? ગૌતમ ! મહાશિલાકંટક સંગ્રામ થતો હતો ત્યારે, તેમાં જે હાથી, ઘોડા, યોદ્ધા, સારથિઓ, તૃણ, પત્ર, કાષ્ઠ, કંકરથી આહત થતા હતા, તે બધા એવું અનુભવતા હતા કે અમે મહાશિલાથી હણાઈ રહ્યા છીએ. તેથી તે મહાશિલાકંટક કહેવાય છે. ભગવન્‌ ! મહાશિલાકંટક સંગ્રામ થતો હતો ત્યારે તેમાં કેટલા લાખ મનુષ્ય માર્યા ગયા ? ગૌતમ ! ૮૪ લાખ મનુષ્યો માર્યા ગયા. ભગવન્‌ ! તે મનુષ્યો શીલરહિત યાવત્‌ પ્રત્યાખ્યાન – પૌષધોપવાસ રહિત, રોષિત, પરિકુપિત, યુદ્ધમાં ઘાયલ, અનુપશાંત, કાળ માસે કાળ કરીને ક્યાં ગયા, ક્યાં ઉત્પન્ન થયા ? ગૌતમ ! પ્રાયઃ નરક અને તિર્યંચગતિમાં.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] nayameyam arahaya, suyameyam arahaya, vinnanameyam arahaya–mahasilakamtae samgame. Mahasilakamtae nam bhamte! Samgame vattamane ke jaittha? Ke parajaittha? Goyama! Vajji, videhaputte jaittha, nava mallai, nava lechchhai–kasi-kosalaga attharasa vi ganarayano parajaittha. Tae nam se konie raya mahasilakamtagam samgamam uvatthiyam janitta kodumbiyapurime saddavei, saddavetta evam vayasi –khippameva bho devanuppiya! Udaim hatthirayam padikappeha, haya-gaya-raha-pavarajohakaliyam chauramginim senam sannaheha, sannahetta mama eyamanattiyam khippameva pachchappinaha. Tae nam te kodumbiyapurisa konienam ranna evam vutta samana hatthatutthachittamanamdiya java matthae amjalim kattu evam sami! Tahatti anae vinaenam vayanam padisunamti, padisunitta khippameva chheyayariyovaesa-mati-kappana-vikappehim suniunehim ujjalanevattha-havva-parivachchhiyam susajjam java bhimam samgamiyam aojjham udaim hatthirayam padikappemti, haya-gaya-raha-pavarajohakaliyam chauramgini senam sannahemti, sannahetta jeneva kunie raya teneva uvagachchhamti, uvagachchhitta karayala pariggahiyam dasanaham sirasa-vattam matthae amjalim kattu kuniyassa ranno tamanattiyam pachchappinamti. Tae nam se kunie raya jeneva majjanagharam teneva uvagachchhati, uvagachchhitta majjanagharam anuppavisai, anuppavisitta nhae kayavalikamme kayakouya-mamgala-payachchhitte savvalamkaravibhu-sie sannaddha-baddhavammiyakavae uppiliya-sarasanapattie pinaddhagevejja-vimalavarabaddhachimdhapatte gahiyauhappaharane sakoremtamalladamenam chhattenam dharijjamanenam chauchamarabalabijiyamge mamgalajaya-saddakayaloe java jeneva udai hatthiraya teneva uvagachchhai, uvagachchhitta udaim hatthirayam durudhe. Tae nam se kunie raya harotthaya-sukaya-raiyavachchhe java seyavarachamarahim uddhuvvamanihim-uddhuvvamanihim haya-gaya-raha-pavarajohakaliyae chauramginie senae saddhim samparivude mahayabhada-chadagaravimdaparikkhitte jeneva mahasilakamtae samgame teneva uvagachchhai, uvagachchhitta mahasilakamtagam samgamam oyae. Purao ya se sakke devimde devaraya egam maham abhejjakavayam vairapadiruvagam viuvvitta nam chitthai. Evam khalu do imda samgamam samgamemti, tam jaha–devimde ya, manuimde ya. Egahatthina vi nam pabhu kunie raya jaittae, egahatthina vi nam pabhu kunie raya parajinittae. Tae nam se kunie raya mahasilakamtagam samgamam samgamemane nava mallai, nava lechchhai–kasi-kosalaga attharasa vi ganarayano haya-mahiya-pavaravira-ghaiya-vivadiyachimdha-ddhayapadage kichchha-panagae disodisim padisehittha. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–mahasilakamtae samgame? Goyama! Mahasilakamtae nam samgame vattamane je tattha ase va hatthi va johe va sarahi va tanena va katthena va pattena va sakkarae va abhihammati, savve se janei mahasilae aham abhihae. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–mahasilakamtae samgame. Mahasilakamtae nam bhamte! Samgame vattamane kati janasayasahassio vahiyao? Goyama! Chaurasiim janasayasahassio vahiyao. Te nam bhamte! Manuya nissila nigguna nimmera nippachchakkhanaposahovavasa ruttha parikuviya samaravahiya anuvasamta kalamase kalam kichcha kahim gaya? Kahim uvavanna? Goyama! Ussannam naraga-tirikkhajoniesu uvavanna.
Sutra Meaning Transliteration : Arhamte janyu chhe, arhamte pratyaksha karyum chhe, arhamte janyu chhe, arhamte vishesha janyu chhe ke – mahashilakamtaka name samgrama chhe... Bhagavan ! Mahashilakamtaka samgrama chalato hato, temam kona jaya pamyu? Gautama ! Vajji(shakrendra) anevidehaputra konika. Jaya pamya ane navamallaki, nava lechchhaki jatina je kashi koshala 18 – gana rajao hata teno parajaya pamya. Tyare te samaye konika raja mahashilakamtaka samgrama upasthita thayelo janine kautumbika purushane bolavine ema kahyum – he devanupriyo! Tame jaladithi udayi hastirajane taiyara karo, ghoda – hathi – ratha – yoddha sahitani chaturamgini sena taiyara karo, karine mari a ajnya jaladi pachhi apo. Tyare te kautumbika purusho, konika rajae ema kaheta harshita – tushta thaine yavat amjali karine bolya, he svami! ‘jevi ajnya’ kahi, temani ajnya vachanone vinayapurvaka svikarine, nipuna acharyona upadeshathi prashikshita ane tikshna buddhina sunipuna vikalpothi yukta tatha jema ‘uvavai’ sutramam bhima samgramane yogya udayi hastirajane susajjita karyo, karine jyam kunika raja hato, tyam ave chhe, avine be hatha jodi yavat kunika rajani te ajnya pachhi sompe chhe. Ajnyanusara karya thayanum janave chhe.. Tyarapachhi te kunika raja jyam snanagriha chhe tyam avyo. Avine snanagrihamam praveshyo. Praveshine snana karyum, balikarma karyum, kautuka – mamgala – prayashchitta karya, sarvalamkarathi vibhushita thai, lohakavacha dharana karyum, valela dhanurdamdane lidhum, dokamam abhushana paheri, uttamottama chihnapatta bamdhi, ayudha – praharana dharana kari, koramtaka pushponi mala sahitanum chhatra dharana karine, teni chara tarapha chara chamara dholava lagya. Lokoe mamgala – jaya shabdo karya, e pramane jema ‘uvavai’ sutramam kahya mujaba yavat udayi hatha para betho. Tyare te konika raja, harathi achchhadita vakshahsthalavalo, ‘uvavai’ sutramam kahya mujaba shveta chamara vade vimjhato – vimjhato, ghoda – hathi – ratha – pravara yoddhayukta chaturamgini sena sathe parivarelo, mahana subhatona vistirna samuhathi vyapta. Jyam mahashilakamtaka samgrama hato, tyam avyo. Avine mahashilakamtaka samgramamam utaryo. Agala devendra devaraja shakra eka maha abheda kavacha – vajra pratirupaka vikurvine ubho rahyo. E pramane be indro samgrama karava lagya – devendra ane manujendra. Kunikaraja kevala eka hathi vade pana shatrusenane. Parajita karava samartha thayo. Tyara pachhi te kunika raja mahashilakamtaka samgrama karato evo navamallaki, nava lechchhavi, kashi – koshalana 18 ganaraja. Temana pravaravira yoddhaone hathamathita karya, nashta karya, temana chihna, dhvajapataka padi didhi, temana prana samkatamam padi gaya, dashe dishamam bhagi gaya. Bhagavan ! Te mahashilakamtaka samgrama kema kahevaya chhe\? Gautama ! Mahashilakamtaka samgrama thato hato tyare, temam je hathi, ghoda, yoddha, sarathio, trina, patra, kashtha, kamkarathi ahata thata hata, te badha evum anubhavata hata ke ame mahashilathi hanai rahya chhie. Tethi te mahashilakamtaka kahevaya chhe. Bhagavan ! Mahashilakamtaka samgrama thato hato tyare temam ketala lakha manushya marya gaya\? Gautama ! 84 lakha manushyo marya gaya. Bhagavan ! Te manushyo shilarahita yavat pratyakhyana – paushadhopavasa rahita, roshita, parikupita, yuddhamam ghayala, anupashamta, kala mase kala karine kyam gaya, kyam utpanna thaya\? Gautama ! Prayah naraka ane tiryamchagatimam.