Sutra Navigation: Bhagavati ( ભગવતી સૂત્ર )
Search Details
| Mool File Details |
|
Anuvad File Details |
|
| Sr No : | 1103572 | ||
| Scripture Name( English ): | Bhagavati | Translated Scripture Name : | ભગવતી સૂત્ર |
| Mool Language : | Ardha-Magadhi | Translated Language : | Gujarati |
| Chapter : |
शतक-१ |
Translated Chapter : |
શતક-૧ |
| Section : | उद्देशक-६ यावंत | Translated Section : | ઉદ્દેશક-૬ યાવંત |
| Sutra Number : | 72 | Category : | Ang-05 |
| Gatha or Sutra : | Sutra | Sutra Anuyog : | |
| Author : | Deepratnasagar | Original Author : | Gandhar |
| Century : | Sect : | Svetambara1 | |
| Source : | |||
| Mool Sutra : | [सूत्र] तेणं कालेणं तेणं समएणं समणस्स भगवओ महावीरस्स अंतेवासी रोहे नामं अनगारे पगइभद्दए पगइउवसंते पगइपयणुकोहमानमायालोभे मिउमद्दवसंपन्ने अल्लीणे विनीए समणस्स भगवओ महावीरस्स अदूरसामंते उड्डंजाणू अहोसिरे ज्झाणकोट्ठोवगए संजमेणं तवसा अप्पाणं भावेमाणे विहरइ। तते णं से रोहे अनगारे जायसड्ढे जाव पज्जुवासमाणे एवं वदासी– पुव्विं भंते! लोए, पच्छा अलोए? पुव्विं अलोए, पच्छा लोए? रोहा! लोए य अलोए य पुव्विं पेते, पच्छा पेते–दो वेते सासया भावा, अनानुपुव्वी एसा रोहा। पुव्विं भंते! जीवा, पच्छा अजीवा? पुव्विं अजीवा, पच्छा जीवा? रोहा! जीवा य अजीवा य पुव्विं पेते, पच्छा पेते–दो वेते सासया भावा, अनानुपुव्वी एसा रोहा पुव्विं भंते! भवसिद्धिया, पच्छा अभवसिद्धिया? पुव्विं अभवसिद्धिया, पच्छा भवसिद्धिया? रोहा! भवसिद्धिया य, अभवसिद्धिया य पुव्विं पेते, पच्छा पेते–दो वेते सासया भावा, अनानुपुव्वी एसा रोहा। पुव्विं भंते! सिद्धि, पच्छा असिद्धी? पुव्विं असिद्धी, पच्छा सिद्धी? रोहा! सिद्धी य असिद्धी य पुव्विं पेते, पच्छा पेते–दो वेते सासया भावा, अनानुपुव्वी एसा रोहा। पुव्विं भंते! सिद्धा, पच्छा असिद्धा? पुव्विं असिद्धा, पच्छा सिद्धा? रोहा! सिद्धा य असिद्धा य पुव्विं पेते, पच्छा पेते–दो वेते सासया भावा, अनानुपुव्वी एसा रोहा! पुव्विं भंते! अंडए, पच्छा कुक्कुडी? पुव्विं कुक्कुडी, पच्छा अंडए? रोहा! से णं अंडए कओ? भयवं! कुक्कुडीओ। सा णं कुक्कुडी कओ? भंते! अंडयाओ। एवामेव रोहा! से य अंडए, सा य कुक्कुडी पुव्विं पेते, पच्छा पेते–दो वेते सासया भावा, अनानुपुव्वी एसा रोहा। पुव्विं भंते! लोयंते, पच्छा अलोयंते? पुव्विं अलोयंते, पच्छा लोयंते? रोहा! लोयंते य अलोयंते य पुव्विं पेते, पच्छा पेते–दो वेते सासया भावा, अनानुपुव्वी एसा रोहा! पुव्विं भंते! लोयंते, पच्छा सत्तमे ओवासंतरे? पुव्विं सत्तमे ओवासंतरे, पुच्छा लोयंते? रोहा! लोयंते य सत्तमे ओवासंतरे य पुव्विं पेते, पच्छा पेते–दो वेते सासया भावा, अनानुपुव्वी एसा रोहा! एवं लोयंते य सत्तमे य तनुवाए। एवं घनवाए, घनोदही, सत्तमा पुढवी। एवं लोयंते एक्केक्केणं संजोएतव्वे इमेहिं ठाणेहिं, तं जहा– | ||
| Sutra Meaning : | સૂત્ર– ૭૨. તે કાળે, તે સમયે શ્રમણ ભગવંત મહાવીરના શિષ્ય ‘રોહ’ નામક અણગાર હતા, જેઓ સ્વભાવથી ભદ્રક, સ્વભાવથી મૃદુ, સ્વભાવથી વિનીત, સ્વભાવથી ઉપશાંત, અલ્પ ક્રોધ – માન – માયા – લોભવાળા, નિરહંકારતા સંપન્ન, ગુરુઆશ્રિત(ગુરુભક્તિમાં લીન), કોઈને ન સંતાપનાર, વિનયી હતા. તેઓ ભગવંત મહાવીરની અતિ દૂર નહીં – અતિસમીપ નહીં એ રીતે ઉભડક બેસી, મસ્તક ઝુકાવી, ધ્યાનરૂપ કોઠામાં પ્રવેશી, સંયમ અને તપથી આત્માને ભાવતા વિચરે છે. ત્યારે તે રોહ અણગાર જાતશ્રદ્ધ થઈ યાવત્ પર્યુપાસના કરતા આ પ્રમાણે બોલ્યા – ભગવન્ ! પહેલા લોક અને પછી અલોક કે પહેલા અલોક અને પછી લોક? રોહ! લોક અને અલોક પહેલા પણ છે, પછી પણ છે. આ બંને શાશ્વત ભાવો છે. તેમાં પહેલો કે પછી ક્રમ નથી. ભગવન્ ! પહેલા જીવ પછી અજીવ કે પહેલા અજીવ પછી જીવ ? જેમ લોક – અલોકમાં કહ્યું, તેમ જીવ – અજીવમાં જાણવુ. એ પ્રમાણે ભવસિદ્ધિક – અભવસિદ્ધિક, સિદ્ધિ – અસિદ્ધિ, સિદ્ધ – અસિદ્ધ પણ જાણવા. ભગવન્ ! પહેલા ઇંડુ પછી કુકડી કે પહેલા કુકડી પછી ઇંડુ ? રોહ ! તે ઇંડુ ક્યાંથી થયું ? ભગવન્ ! કુકડીથી. કુકડી ક્યાંથી થઈ ? ભગવન્ ! ઇંડાથી. એ રીતે હે રોહ! ઇંડુ અને કુકડી પહેલા પણ છે, પછી પણ છે. એ શાશ્વત ભાવ છે. તે બેમાં કોઈ જાતનો ક્રમ નથી. ભગવન્ ! પહેલા લોકાંત, પછી અલોકાંત કે પહેલા અલોકાંત, પછી લોકાંત? રોહ! લોકાંત અને અલોકાંત, યાવત્ કોઈ જ ક્રમ નથી. ભગવન્ ! પહેલા લોકાંત, પછી સાતમું અવકાશાંતરનો પ્રશ્ન. રોહ! લોકાંત અને સાતમું અવકાશાંતર બંને છે, યાવત્ કોઈ ક્રમ નથી. એ પ્રમાણે લોકાંત અને સાતમો તનુવાત, એ રીતે ઘનવાત, ઘનોદધિ અને સાતમી પૃથ્વી. એ પ્રમાણે એક એકની સાથે આ સ્થાનો જોડવા. (આ વાતને નીચેની ગાથાઓ દ્વારા જણાવે છે – ) સૂત્ર– ૭૩. અવકાશાંતર, ઘનવાત, ઘનોદધિ, પૃથ્વી, દ્વીપ, સાગર, વર્ષક્ષેત્ર, નૈરયિકાદિ ચોવીશ દંડકના જીવ, અસ્તિકાય, સમય, કર્મ અને લેશ્યા. (તથા) સૂત્ર– ૭૪. દૃષ્ટિ, દર્શન, જ્ઞાન, સંજ્ઞા, શરીર, યોગ, ઉપયોગ, દ્રવ્યપ્રદેશ, પર્યવો, કાળ, સૂત્ર– ૭૫. ભગવન્ ! શું પહેલા લોકાંત, પછી સર્વકાળ છે ? જેમ લોકાંત સાથે એ બધા સ્થાનો જોડ્યા, તેમ અલોકાંત સાથે પણ જોડવા. ભગવન્ ! પહેલા સાતમું અવકાશાંતર, પછી સાતમો તનુવાત છે ? એ રીતે સાતમું અવકાશાંતર બધા સાથે જોડવું યાવત્ સર્વકાળમાં આ પ્રમાણે જાણવું. ભગવન્ ! પહેલા સાતમો તનુવાત, પછી સાતમો ઘનવાત ? આ પણ તેમજ જાણવું. યાવત્ સર્વકાળ. આ રીતે ઉપરના એકૈકને સંયોજતા અને નીચે – નીચેનાને છોડતા પૂર્વવત્ જાણવુ. યાવત્ અતીત, અનાગતકાળ પછી સર્વકાળનો યાવત્ હે રોહ ! તેમાં કોઈ જાતનો ક્રમ નથી. ભગવન્ ! તે એમ જ છે, તે એમ જ છે, એ પ્રમાણે કહી રોહ અણગાર તપ અને સંયમથી આત્માને ભાવિત કરતા વિચરવા લાગ્યા. સૂત્ર– ૭૬. ભગવન્ ! એ પ્રમાણે સંબોધન કરી ગૌતમસ્વામીએ શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને વંદન આદિ કરી આ પ્રમાણે પૂછ્યું – ભગવન્ ! લોકની સ્થિતિ કેટલા પ્રકારે કહી છે ? ગૌતમ ! લોકની સ્થિતિ આઠ પ્રકારે કહી છે. તે આ પ્રમાણે – વાયુ આકાશને આધારે રહેલ છે, ઘનોદધિ વાયુને આધારે રહેલ છે, એ ર્રીતે... ઘનોદધિને આધારે પૃથ્વી, પૃથ્વીને આધારે ત્રસ અને સ્થાવર જીવો રહેલા છે. જીવના આધારે અજીવો છે, કર્મવાળા જીવો કર્મને આધારે રહેલા છે. અજીવોને જીવોએ સંઘરેલા છે અને જીવોને કર્મોએ સંઘરેલા છે. હે ભગવન્ ! એમ કેમ કહો છો કે લોકની સ્થિતિ આઠ પ્રકારે છે? ઈત્યાદિ ? ગૌતમ ! જેમ કોઈ પુરુષ ચામડાની મસકને પવનથી ફૂલાવે, ફૂલાવીને તેનું મુખ બાંધે, મધ્યમાં ગાંઠ બાંધે, મુખ ખોલી દે, ઉપરના ભાગે પાણી ભરે, ભરીને મુખ બાંધી દે, વચ્ચેની ગાંઠ છોડી નાંખે, તો ભરેલું પાણી વાયુના ઉપરના ભાગમાં રહે ? હા, રહે. તે કારણે એમ કહેલ છે કે યાવત્ જીવો કર્મ સંગૃહીત છે. અથવા હે ગૌતમ ! કોઈ પુરુષ મસકને ફૂલાવીને પોતાની કેડે બાંધે, બાંધીને અથાગ, તરી ન શકાય તેવા, માથોડાથી ઊંડા જળમાં પ્રવેશે, તો તે પુરુષ પાણીના ઉપરના ભાગમાં રહે ? હા, રહે. એ રીતે આઠ ભેદે લોક સ્થિતિ યાવત્ જીવ કર્મ સંગૃહીત કહ્યા. સૂત્ર સંદર્ભ– ૭૨–૭૬ | ||
| Mool Sutra Transliteration : | [sutra] tenam kalenam tenam samaenam samanassa bhagavao mahavirassa amtevasi rohe namam anagare pagaibhaddae pagaiuvasamte pagaipayanukohamanamayalobhe miumaddavasampanne alline vinie samanassa bhagavao mahavirassa adurasamamte uddamjanu ahosire jjhanakotthovagae samjamenam tavasa appanam bhavemane viharai. Tate nam se rohe anagare jayasaddhe java pajjuvasamane evam vadasi– Puvvim bhamte! Loe, pachchha aloe? Puvvim aloe, pachchha loe? Roha! Loe ya aloe ya puvvim pete, pachchha pete–do vete sasaya bhava, ananupuvvi esa roha. Puvvim bhamte! Jiva, pachchha ajiva? Puvvim ajiva, pachchha jiva? Roha! Jiva ya ajiva ya puvvim pete, pachchha pete–do vete sasaya bhava, ananupuvvi esa roha Puvvim bhamte! Bhavasiddhiya, pachchha abhavasiddhiya? Puvvim abhavasiddhiya, pachchha bhavasiddhiya? Roha! Bhavasiddhiya ya, abhavasiddhiya ya puvvim pete, pachchha pete–do vete sasaya bhava, ananupuvvi esa roha. Puvvim bhamte! Siddhi, pachchha asiddhi? Puvvim asiddhi, pachchha siddhi? Roha! Siddhi ya asiddhi ya puvvim pete, pachchha pete–do vete sasaya bhava, ananupuvvi esa roha. Puvvim bhamte! Siddha, pachchha asiddha? Puvvim asiddha, pachchha siddha? Roha! Siddha ya asiddha ya puvvim pete, pachchha pete–do vete sasaya bhava, ananupuvvi esa roha! Puvvim bhamte! Amdae, pachchha kukkudi? Puvvim kukkudi, pachchha amdae? Roha! Se nam amdae kao? Bhayavam! Kukkudio. Sa nam kukkudi kao? Bhamte! Amdayao. Evameva roha! Se ya amdae, sa ya kukkudi puvvim pete, pachchha pete–do vete sasaya bhava, ananupuvvi esa roha. Puvvim bhamte! Loyamte, pachchha aloyamte? Puvvim aloyamte, pachchha loyamte? Roha! Loyamte ya aloyamte ya puvvim pete, pachchha pete–do vete sasaya bhava, ananupuvvi esa roha! Puvvim bhamte! Loyamte, pachchha sattame ovasamtare? Puvvim sattame ovasamtare, puchchha loyamte? Roha! Loyamte ya sattame ovasamtare ya puvvim pete, pachchha pete–do vete sasaya bhava, ananupuvvi esa roha! Evam loyamte ya sattame ya tanuvae. Evam ghanavae, ghanodahi, sattama pudhavi. Evam loyamte ekkekkenam samjoetavve imehim thanehim, tam jaha– | ||
| Sutra Meaning Transliteration : | Sutra– 72. Te kale, te samaye shramana bhagavamta mahavirana shishya ‘roha’ namaka anagara hata, jeo svabhavathi bhadraka, svabhavathi mridu, svabhavathi vinita, svabhavathi upashamta, alpa krodha – mana – maya – lobhavala, nirahamkarata sampanna, guruashrita(gurubhaktimam lina), koine na samtapanara, vinayi hata. Teo bhagavamta mahavirani ati dura nahim – atisamipa nahim e rite ubhadaka besi, mastaka jhukavi, dhyanarupa kothamam praveshi, samyama ane tapathi atmane bhavata vichare chhe. Tyare te roha anagara jatashraddha thai yavat paryupasana karata a pramane bolya – Bhagavan ! Pahela loka ane pachhi aloka ke pahela aloka ane pachhi loka? Roha! Loka ane aloka pahela pana chhe, pachhi pana chhe. A bamne shashvata bhavo chhe. Temam pahelo ke pachhi krama nathi. Bhagavan ! Pahela jiva pachhi ajiva ke pahela ajiva pachhi jiva\? Jema loka – alokamam kahyum, tema jiva – ajivamam janavu. E pramane bhavasiddhika – abhavasiddhika, siddhi – asiddhi, siddha – asiddha pana janava. Bhagavan ! Pahela imdu pachhi kukadi ke pahela kukadi pachhi imdu\? Roha ! Te imdu kyamthi thayum\? Bhagavan ! Kukadithi. Kukadi kyamthi thai\? Bhagavan ! Imdathi. E rite he roha! Imdu ane kukadi pahela pana chhe, pachhi pana chhe. E shashvata bhava chhe. Te bemam koi jatano krama nathi. Bhagavan ! Pahela lokamta, pachhi alokamta ke pahela alokamta, pachhi lokamta? Roha! Lokamta ane alokamta, yavat koi ja krama nathi. Bhagavan ! Pahela lokamta, pachhi satamum avakashamtarano prashna. Roha! Lokamta ane satamum avakashamtara bamne chhe, yavat koi krama nathi. E pramane lokamta ane satamo tanuvata, e rite ghanavata, ghanodadhi ane satami prithvi. E pramane eka ekani sathe a sthano jodava. (a vatane nicheni gathao dvara janave chhe – ) Sutra– 73. Avakashamtara, ghanavata, ghanodadhi, prithvi, dvipa, sagara, varshakshetra, nairayikadi chovisha damdakana jiva, astikaya, samaya, karma ane leshya. (tatha) Sutra– 74. Drishti, darshana, jnyana, samjnya, sharira, yoga, upayoga, dravyapradesha, paryavo, kala, Sutra– 75. Bhagavan ! Shum pahela lokamta, pachhi sarvakala chhe\? Jema lokamta sathe e badha sthano jodya, tema alokamta sathe pana jodava. Bhagavan ! Pahela satamum avakashamtara, pachhi satamo tanuvata chhe\? E rite satamum avakashamtara badha sathe jodavum yavat sarvakalamam a pramane janavum. Bhagavan ! Pahela satamo tanuvata, pachhi satamo ghanavata\? A pana temaja janavum. Yavat sarvakala. A rite uparana ekaikane samyojata ane niche – nichenane chhodata purvavat janavu. Yavat atita, anagatakala pachhi sarvakalano yavat he roha ! Temam koi jatano krama nathi. Bhagavan ! Te ema ja chhe, te ema ja chhe, e pramane kahi roha anagara tapa ane samyamathi atmane bhavita karata vicharava lagya. Sutra– 76. Bhagavan ! E pramane sambodhana kari gautamasvamie shramana bhagavana mahavirane vamdana adi kari a pramane puchhyum – bhagavan ! Lokani sthiti ketala prakare kahi chhe\? Gautama ! Lokani sthiti atha prakare kahi chhe. Te a pramane – vayu akashane adhare rahela chhe, ghanodadhi vayune adhare rahela chhe, e rrite... Ghanodadhine adhare prithvi, prithvine adhare trasa ane sthavara jivo rahela chhe. Jivana adhare ajivo chhe, karmavala jivo karmane adhare rahela chhe. Ajivone jivoe samgharela chhe ane jivone karmoe samgharela chhe. He bhagavan ! Ema kema kaho chho ke lokani sthiti atha prakare chhe? Ityadi\? Gautama ! Jema koi purusha chamadani masakane pavanathi phulave, phulavine tenum mukha bamdhe, madhyamam gamtha bamdhe, mukha kholi de, uparana bhage pani bhare, bharine mukha bamdhi de, vachcheni gamtha chhodi namkhe, to bharelum pani vayuna uparana bhagamam rahe\? Ha, rahe. Te karane ema kahela chhe ke yavat jivo karma samgrihita chhe. Athava he gautama ! Koi purusha masakane phulavine potani kede bamdhe, bamdhine athaga, tari na shakaya teva, mathodathi umda jalamam praveshe, to te purusha panina uparana bhagamam rahe\? Ha, rahe. E rite atha bhede loka sthiti yavat jiva karma samgrihita kahya. Sutra samdarbha– 72–76 | ||