Sutra Navigation: Bhagavati ( ભગવતી સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1103527
Scripture Name( English ): Bhagavati Translated Scripture Name : ભગવતી સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

शतक-१

 Translated Chapter :

શતક-૧
Section : उद्देशक-२ दुःख Translated Section : ઉદ્દેશક-૨ દુઃખ
Sutra Number : 27 Category : Ang-05
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] नेरइया णं भंते! सव्वे समाहारा? सव्वे समसरीरा? सव्वे समुस्सासनीसासा? गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–नेरइया नो सव्वे समाहारा? नो सव्वे समसरीरा? नो सव्वे समुस्ससानीसासा? गोयमा! नेरइया दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–महासरीरा य, अप्पसरीरा य। तत्थ णं जे ते महासरीरा ते बहुत्तराए पोग्गले आहारेंति, बहुतराए पोग्गले परिणामेंति, बहुतराए पोग्गले उस्ससंति, बहुतराए पोग्गले नीससंति; अभिक्खणं आहारेंति, अभिक्खणं परिणामेंति, अभिक्खणं उस्ससंति, अभिक्खणं नीससंति। तत्थ णं जे ते अप्पसरीरा ते णं अप्पतराए पोग्गले आहारेंति, अप्पतराए पोग्गले परिणामेंति, अप्पतराए पोग्गले उस्ससंति, अप्पतराए पोग्गले नीससंति; आहच्च आहारेंति, आहच्च परिणामेंति, आहच्च उस्ससंति, आहच्च नीससंति। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–नेरइया नो सव्वे समाहारा, नो सव्वे समसरीरा, नो सव्वे समुस्सासनीसासा। नेरइया णं भंते! सव्वे समकम्मा? गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–नेरइया नो सव्वे समकम्मा? गोयमा! नेरइया दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–पुव्वोववन्नगा य, पच्छोववन्नगा य। तत्थ णं जे ते पुव्वोववन्नगा ते णं अप्पकम्मतरागा। तत्थ णं जेते पच्छोववन्नगा ते णं महाकम्मतरागा। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ– नेरइया नो सव्वे समकम्मा। नेरइया णं भंते! सव्वे समवण्णा! गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ– नेरइया नो सव्वे समवण्णा? गोयमा! नेरइया दुविहा पन्नत्ता, तं जहा– पुव्वोववन्नगा य, पच्छोववन्नगा य। तत्थ णं जे ते पुव्वोववन्नगा ते णं विसुद्धवण्णतरागा। तत्थ णं जे ते पच्छोववन्नगा ते णं अविसुद्धवण्णतरागा। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ– नेरइया नो सव्वे समवण्णा। नेरइया णं भंते! सव्वे समलेस्सा? गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–नेरइया नो सव्वे समलेस्सा? गोयमा! नेरइया दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–पुव्वोववन्नगा य, पच्छोववन्नगा य। तत्थ णं जे ते पुव्वोववन्नगा ते णं विसुद्धलेस्स-तरागा। तत्थ णं जे ते पच्छोववन्नगा ते णं अविसुद्धलेस्सतरागा। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–नेरइया नो सव्वे समलेस्सा। नेरइया णं भंते! सव्वे समवेयणा? गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ– नेरइया नो सव्वे समवेयणा? गोयमा! नेरइया दुविहा पन्नत्ता, तं जहा– सण्णिभूया य, असण्णिभूया य। तत्थ णं जे ते सण्णिभूया ते णं महावेयणा। तत्थ णं जे ते असण्णिभूया ते णं अप्पवेयणतरागा। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–नेरइया नो सव्वे समवेयणा। नेरइया णं भंते! सव्वे समकिरिया? गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–नेरइया नो सव्वे समकिरिया? गोयमा! नेरइया तिविहा पन्नत्ता, तं जहा–सम्मदिट्ठी, मिच्छदिट्ठी, सम्मामिच्छदिट्ठी। तत्थ णं जे ते सम्मदिट्ठी तेसि णं चत्तारि किरियाओ पन्नत्ताओ, तं जहा–आरंभिया, पारिग्गहिया, मायावत्तिया, अप्पच्चक्खाणकिरिया। तत्थ णं जे ते मिच्छदिट्ठी तेसि णं पंच किरियाओ कज्जंति, तं जहा–आरंभिया, पारिग्गहिया, मायावत्तिया, अप्पच्चक्खाणकिरिया, मिच्छादंसणवत्तिया। एवं सम्मामिच्छदिट्ठीणं पि। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–नेरइया नो सव्वे समकिरिया। नेरइया णं भंते! सव्वे समाउया? सव्वे समोववन्नगा? गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–नेरइया नो सव्वे समाउया? नो सव्वे समोववन्नगा? गोयमा! नेरइया चउव्विहा पन्नत्ता, तं जहा– (१) अत्थेगइया समाउया समोववन्नगा (२) अत्थेगइया समाउया विसमोववन्नगा। (३) अत्थेगइया विसमाउया समोववन्नगा (४) अत्थेगइया विसमाउया विसमोववन्नगा। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–नेरइया नो सव्वे समाउया, नो सव्वे समोववन्नगा। असुरकुमारा णं भंते! सव्वे समाहारा? सव्वे समसरीरा? जहा नेरइया तहा भाणियव्वा, नवरं–कम्म-वण्ण-लेस्साओ परिवत्तेयव्वाओ [पुव्वोववन्ना महा-कम्मतरा, अविसुद्धवण्णतरा, अविसुद्धलेसतरा। पच्छोववन्ना पसत्था। सेसं तहेव] । एवं–जाव थणियकुमारा। पुढविकाइयाणं आहार-कम्म-वण्ण-लेस्सा जहा नेरइयाणं। पुढविकाइया णं भंते! सव्वे समवेदना? हंता गोयमा! पुढविकाइया सव्वे समवेदना। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–पुढविकाइया सव्वे समवेदना? गोयमा! पुढविकाइया सव्वे असण्णी असण्णिभूतं अनिदाए वेदनं वेदेंति। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–पुढविकाइया सव्वे समवेदना। पुढविकाइया णं भंते! सव्वे समकिरिया? हंता गोयमा! पुढविकाइया सव्वे समकिरिया। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–पुढविकाइया सव्वे समकिरिया? गोयमा! पुढविकाइया सव्वे मायीमिच्छदिट्ठी। ताणं णेयतियाओ पंच किरियाओ कज्जंति, तं जहा–आरंभिया, पारिग्गहिया, मायावत्तिया, अप्पच्चक्खाणकिरिया, मिच्छादंसणवत्तिया। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–पुढविकाइया सव्वे समकिरिया। समाउया, समोववन्नगा जहा नेरइया तहा भाणियव्वा। जहा पुढविकाइया तहा जाव चउरिंदिया। पंचिंदियतिरिक्खजोणिया जहा नेरइया, नाणत्तं किरियासु। पंचिंदियतिरिक्खजोणिया णं भंते! सव्वे समकिरिया? गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ– पंचिंदियतिरिक्खजोणिया नो सव्वे समकिरिया? गोयमा! पंचिंदिय- तिरिक्खजोणिया तिविहा पन्नत्ता, तं जहा–सम्मदिट्ठी, मिच्छदिट्ठी, सम्मामिच्छदिट्ठी। तत्थ णं जे ते सम्मदिट्ठी ते दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–असंजया य, संजया-संजया य। तत्थ णं जे ते संजयासंजया, तेसि णं तिन्नि किरियाओ कज्जंति, तं जहा–आरंभिया, पारिग्गहिया, मायावत्तिया। असंजयाणं चत्तारि। मिच्छदिट्ठीणं पंच। सम्मामिच्छदिट्ठीणं पंच। मनुस्सा णं भंते! सव्वे समाहारा? सव्वे समसरीरा? सव्वे समुस्सासनीसासा? गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–मनुस्सा नो सव्वे समाहारा? नो सव्वे समसरीरा? नो सव्वे समुस्सासनीसासा? गोयमा! मनुस्सा दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–महासरीरा य, अप्पसरीरा य। तत्थ णं जे ते महासरीरा ते बहुतराए पोग्गले आहारेंति, बहुतराए पोग्गले परिणामेंति, बहुतराए पोग्गले उस्ससंति, बहुतराए पोग्गले नीससंति; आहच्च आहारेंति, आहच्च परिणामेति, आहच्च उस्ससंति, आहच्च नीससंति। तत्थ णं जे ते अप्पसरीरा ते णं अप्पतराए पोग्गले आहारेंति, अप्पतराए पोग्गले परिणामेंति, अप्पतराए पोग्गले उस्ससंति, अप्पतराए पोग्गले नीससंति; अभिक्खणं आहारेंति, अभिक्खणं परिणामेंति, अभिक्खणं उस्ससंति, अभिक्खणं नीससंति। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–मनुस्सा नो सव्वे समाहारा, नो सव्वे समसरीरा, नो सव्वे समुस्सासनीसासा। मनुस्सा णं भंते! सव्वे समकम्मा? गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–मनुस्सा नो सव्वे समकम्मा? गोयमा! मनुस्सा दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–पुव्वोववन्नगा य, पच्छोववन्नगा य। तत्थ णं जे ते पुव्वोववन्नगा ते णं अप्पकम्मतरागा। तत्थ णं जे ते पच्छोववन्नगा ते णं महाकम्मतरागा। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–मनुस्सा नो सव्वे समकम्मा। मनुस्सा णं भंते! सव्वे समवण्णा? गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–मनुस्सा नो सव्वे समवण्णा? गोयमा! मनुस्सा दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–पुव्वोववन्नगा य, पच्छोववन्नगा य। तत्थ णं जे ते पुव्वोववन्नगा ते णं विसुद्धव-ण्णतरागा। तत्थ णं जे ते पच्छोववन्नगा ते णं अविसुद्धवण्णतरागा। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–मनुस्सा नो सव्वे समवण्णा। मनुस्सा णं भंते! सव्वे समलेस्सा? गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–मनुस्सा नो सव्वे समलेस्सा? गोयमा! मनुस्सा दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–पुव्वोववन्नगा य, पच्छोववन्नगा य। तत्थ णं जे ते पुव्वोववन्नगा ते णं विसुद्धले-स्सतरागा। तत्थ णं जे पच्छोववन्नगा ते णं अविसुद्धलेस्सतरागा। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–मनुस्सा नो सव्वे समलेस्सा। मनुस्सा णं भंते! सव्वे समवेयणा? गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–मनुस्सा नो सव्वे समवेयणा? गोयमा! मनुस्सा दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–सण्णिभूया य, असण्णिभूया य। तत्थ णं जे ते सण्णिभूया ते णं महावेयणा। तत्थ णं जे ते असण्णिभूया ते णं अप्पवेयणतरागा। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–मनुस्सा नो सव्वे समवेयणा। मनुस्सा णं भंते! सव्वे समकिरिया? गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ–मनुस्सा नो सव्वे समकिरिया? गोयमा! मनुस्सा तिविहा पन्नत्ता, तं जहा–सम्मदिट्ठी, मिच्छदिट्ठी, सम्मामिच्छदिट्ठी। तत्थ णं जे ते सम्मदिट्ठी ते तिविहा पन्नत्ता, तं जहा–संजया, अस्संजया, संजयासंजया। तत्थ णं जे ते संजया ते दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–सरागसंजया य, वीतरागसंजया य। तत्थ णं जे ते वीतरागसंजया, ते णं अकिरिया। तत्थ णं जे ते सरागसंजया ते दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–पमत्तसंजया य, अप्पमत्तसंजया य। तत्थ णं जे ते अप्पमत्तसंजया, तेसि णं एगा मायावत्तिया किरिया कज्जइ। तत्थ णं जे ते पमत्तसंजया, तेसि णं दो किरियाओ कज्जंति, तं जहा–आरंभिया य, मायावत्तिया य। तत्थ णं जे ते संजयासंजया, तेसि णं आइल्लाओ तिन्नि किरियाओ कज्जंति, तं जहा–आरंभिया, पारिग्गहिया, मायावत्तिया। असंजयाणं चत्तारि किरियाओ कज्जंति–आरंभिया, पारिग्गहिया, मायावत्तिया, अप्पच्च-क्खाणकिरिया। मिच्छदिट्ठीणं पंच– आरंभिया, पारिग्गहिया, मायावत्तिया, अप्पच्चक्खाणकिरिया, मिच्छा-दंसणवत्तिया। सम्मामिच्छदिट्ठीणं पंच। मनुस्सा णं भंते! सव्वे समाउया? सव्वेसमोववन्नगा? गोयमा! नो इणट्ठे समट्ठे। से केणट्ठेणं भंते! एवं वुच्चइ– मनुस्सा नो सव्वे समाउया? नो सव्वे समोववन्नगा? गोयमा! मनुस्सा चउव्विहा पन्नत्ता, तं जहा– (१) अत्थेगइया समाउया समोववन्नगा। (२) अत्थेगइया समाउया विसमोववन्नगा। (३) अत्थेगइया विसमाउया समोववन्नगा। (४) अत्थेगइया विसमाउया विसमोववन्नगा। से तेणट्ठेणं गोयमा! एवं वुच्चइ–मनुस्सा नो सव्वे समाउया, नो सव्वे समोववन्नगा। वाणमंतर-जोतिस-वेमाणिया जहा असुरकुमारा, नवरं–वेयणाए नाणत्तं-मायिमिच्छदिट्ठी-उववन्नगा य अप्पवेयणतरा, अमायिसम्मदिट्ठिउववन्नगा य महावेयणतरा भाणियव्वा जोतिस-वेमाणिया। सलेस्सा णं भंते! नेरइया सव्वे समाहारगा? ओहियाणं, सलेस्साणं, सुक्कलेस्साणं–एतेसि णं तिण्हं एक्को गमो। कण्हलेस्स-नीललेस्साणं पि एगो गमो, नवरं– वेदनाए मायिमिच्छदिट्ठीउववन्नगा य, अमायि-सम्मदिट्ठीउववन्नगा य भाणियव्वा मनुस्सा किरियासु सराग-वीयरागा पमत्तापमत्ता न भाणियव्वा। काउलेस्साण वि एसेव गमो, नवरं–नेरइइ जहा ओहिए दंडए तहा भाणियव्वा। तेउलेस्सा, पम्हलेस्सा जस्स अत्थि जहा ओहिओ दंडओ तहा भाणियव्वा, नवरं–मनुस्सा सराग-वीयरागा न भाणियव्वा।
Sutra Meaning : સૂત્ર– ૨૭. ભગવન્‌ ! નૈરયિકો બધા, સમાન આહારી, સમાન શરીરી, સમાન ઉચ્છ્‌વાસ – નિઃશ્વાસવાળા છે ? ગૌતમ ! આ અર્થ યોગ્ય નથી. ભગવન્‌ ! એવું શા હેતુથી કહો છો? ગૌતમ ! નૈરયિકો બે પ્રકારે છે. મહાશરીરી, અલ્પશરીરી. તેમાં મહાશરીરી ઘણા પુદ્‌ગલોને આહારે છે, ઘણા પુદ્‌ગલોને પરિણમાવે છે, ઘણા પુદ્‌ગલોને ઉચ્છ્‌વાસ નિઃશ્વાસ લે છે, વારંવાર આહારે છે, વારંવાર પરિણમાવે છે, વારંવાર ઉચ્છ્‌વાસ – નિઃશ્વાસ લે છે. જે અલ્પશરીરી છે તે થોડા પુદ્‌ગલો આહારે છે, થોડા પરિણમાવે છે, થોડા પુદ્‌ગલોનો ઉચ્છ્‌વાસ – નિઃશ્વાસ લે છે. કદાચિત્‌ આહારે છે – પરિણમાવે છે – ઉચ્છ્‌વાસ નિઃશ્વાસ લે છે. માટે હે ગૌતમ ! એમ કહ્યું કે બધા નૈરયિકો સમાહાર, સમશરીરાદિ નથી. ભગવન્‌ ! બધા નૈરયિકો સમાન કર્મવાળા છે ? ગૌતમ ! એ અર્થ યોગ્ય નથી. ભગવન્‌ ! એમ કેમ કહ્યું ? ગૌતમ ! નૈરયિકો બે ભેદે – પૂર્વોપપન્નક – (પહેલા ઉત્પન્ન થયેલા), પશ્ચાદુપપન્નક – (પછી ઉત્પન્ન થયેલા). પૂર્વોપપન્નક અલ્પ કર્મવાળા છે, પશ્ચાદુપપન્નક મહા કર્મવાળા છે, તેથી એમ કહ્યું. નૈરયિકો બધા સમવર્ણી છે ? ગૌતમ ! આ અર્થ યોગ્ય નથી. ભગવન્‌ ! એવું કેમ કહ્યું? ગૌતમ ! જે પૂર્વોપપન્નક છે તે વિશુદ્ધ વર્ણવાળા છે, જે પશ્ચાદુપપન્નક છે તે અવિશુદ્ધવર્ણવાળા છે. ભગવન્‌ ! નૈરયિકો બધા સમલેશ્યી છે ? ગૌતમ ! આ કથન યોગ્ય નથી. ભગવન્‌ ! એવું કેમ કહો છો? ગૌતમ ! તેમાં જે પૂર્વોપપન્નક છે, તે વિશુદ્ધ લેશ્યાવાળા છે, પશ્ચાદુપપન્નક અવિશુદ્ધ લેશ્યાવાળા છે. ભગવન્‌ ! નૈરયિકો સર્વે સમવેદનાવાળા છે ? ગૌતમ ! આ કથન યોગ્ય નથી. ભગવન્‌ !એવું કેમ કહો છો? ગૌતમ ! નૈરયિકો બે પ્રકારે – સંજ્ઞિભૂત, અસંજ્ઞિભૂત. તેમાં સંજ્ઞિભૂત મહાવેદનાવાળા છે, અસંજ્ઞિભૂત અલ્પ વેદનાવાળા છે. તેથી હે ગૌતમ ! એમ કહ્યું છે. ભગવન્‌ ! બધા નૈરયિકો સમાન ક્રિયાવાળા છે ? ગૌતમ ! એ કથન યોગ્ય નથી. ભગવન્‌ !એમ કેમ કહો છો? ગૌતમ ! નૈરયિકો ત્રણ પ્રકારે છે – સમ્યગ્‌દૃષ્ટિ, મિથ્યાદૃષ્ટિ અને મિશ્રદૃષ્ટિ. તેમાં જે સમ્યગ્‌દૃષ્ટિ છે, તેમને ચાર ક્રિયાઓ હોય છે – આરંભિકી, પારિગ્રહિકી, માયાપ્રત્યયા, અપ્રત્યાખ્યાન ક્રિયા. જે મિથ્યાદૃષ્ટિ છે, તેઓને પાંચ ક્રિયાઓ હોય છે – ઉક્ત ચાર અને મિથ્યાદૃષ્ટિ પ્રત્યયા. એ રીતે મિશ્રદૃષ્ટિને પણ જાણવા. તેથી હે ગૌતમ ! આ પ્રમાણે કહ્યું છે. ભગવન્‌ ! બધા નૈરયિકો સમાન આયુવાળા અને સમાન કાળે ઉત્પન્ન થયેલા છે ? ગૌતમ ! આ કથન યોગ્ય નથી. ભગવન્‌ ! એમ કેમ કહો છો ? ગૌતમ ! નૈરયિકો ચાર ભેદે – કેટલાક સમઆયુ – સમકાલોત્પન્ન, કેટલાક સમઆયુ – વિષમકાલોત્પન્ન, કેટલાક વિષમઆયુ – સમકાલઉત્પન્ન અને કેટલાક વિષમઆયુ – વિષમકાલોત્પન્ન. તેથી એમ કહ્યું. ભગવન્‌ ! અસુરકુમારો સર્વે સમ આહારી, સમ શરીરી છે ? નૈરયિકો માફક બધુ જાણવું. વિશેષ એ કે – અસુર કુમારોના કર્મ, વર્ણ, લેશ્યામાં નૈરયિકોથી વિપરીત વર્ણન કરવું જોઈએ. તેમાં જે પૂર્વે ઉત્પન્ન છે, તે મહા કર્મવાળા, અવિશુદ્ધ વર્ણવાળા અને અશુદ્ધ લેશ્યાવાળા હોય છે. શેષ પૂર્વવત. એ પ્રમાણે સ્તનિતકુમાર પર્યન્ત કહેવું. પૃથ્વીકાયિક જીવોના આહાર, કર્મ, વર્ણ, લેશ્યા નૈરયિકવત્‌ છે. ભગવન્‌ ! પૃથ્વીકાયિકો બધા સમવેદનાવાળા છે ? હા, સમવેદનાવાળા છે. એમ કેમ કહ્યું? ગૌતમ ! પૃથ્વીકાયિકો સર્વે અસંજ્ઞી છે, અસંજ્ઞીભૂત વેદનાને અનિર્ધારિતરૂપે વેદે છે. તેથી એમ કહ્યું. ભગવન્‌ ! સર્વે પૃથ્વીકાયિકો સમાન ક્રિયાવાળા છે ? હા, છે. એવું કેમ કહ્યું ? ગૌતમ ! સર્વે પૃથ્વીકાયિકો માયી મિથ્યાદૃષ્ટિ છે, તેઓને નિયમ થી પાંચ ક્રિયાઓ છે – આરંભિકી યાવત્‌ મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયા. હે ગૌતમ! તેથી એ પ્રમાણે કહ્યું છે. નૈરયિકોની જેમ પૃથ્વીકાયિક જીવોમાં પણ સમઆયુ સમોપપન્નક આદિ ચાર ભંગ કહેવા. જેમ પૃથ્વીકાયિકો છે, તેમ અપ્કાય આદિ એકેન્દ્રિય, બે – ત્રણ – ચાર ઈન્દ્રિયો છે. પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકો પણ નૈરયિક માફક જાણવા. માત્ર ક્રિયામાં ભેદ છે. ભગવન્‌ ! પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકો બધા સમાન ક્રિયાવાળા છે ? ગૌતમ ! આ કથન યોગ્ય નથી. હે ભગવન્! એમ કેમ કહો છો ? ગૌતમ ! પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકો ત્રણ ભેદે છે – સમ્યગ્‌દૃષ્ટિ, મિથ્યાદૃષ્ટિ, મિશ્રદૃષ્ટિ. તેમાં જે સમ્યગ્‌દૃષ્ટિ છે તે બે ભેદે છે – અસંયત, સંયતાસંયત. તેમાં સંયતાસંયતો ત્રણ ક્રિયાઓ કરે છે – આરંભિકા, પરિગ્રહિકા, માયાપ્રત્યયા. અસંયતોને ચાર, મિથ્યાદૃષ્ટિને પાંચ અને મિશ્રદૃષ્ટિને પાંચ ક્રિયાઓ હોય છે. મનુષ્યોને નૈરયિકવત્‌ જાણવા. વિશેષ એ કે – જે મોટા શરીરવાળા છે, તે ઘણા પુદ્‌ગલોને આહારે છે, અને કદાચિત્‌ આહારે છે. જેઓ નાના શરીરવાળા છે, તેઓ થોડા પુદ્‌ગલોને આહારે છે અને વારંવાર આહારે છે. બાકી નૈરયિકો માફક ‘વેદના’ સુધી જાણવું. હે ભગવન્‌ ! બધા મનુષ્યો સમાન ક્રિયાવાળા છે ? ગૌતમ ! આ કથન યોગ્ય નથી. ભગવન્‌ ! શા માટે ? ગૌતમ ! મનુષ્યો ત્રણ પ્રકારે છે – સમ્યગ્‌દૃષ્ટિ, મિથ્યાદૃષ્ટિ, મિશ્રદૃષ્ટિ. તેમાં જે સમ્યગ્‌દૃષ્ટિ છે તે ત્રણ ભેદે છે – સંયત, અસંયત, સંયતાસંયત. તેમાં જે સંયત છે તે બે ભેદે છે – સરાગ સંયત, વીતરાગ સંયત. તેમાં જે વીતરાગસંયત છે તેઓ અક્રિય છે. જે સરાગ સંયત છે, તેઓ બે ભેદે છે – પ્રમત્ત સંયત અને અપ્રમત્ત સંયત. જેઓ અપ્રમત્ત સંયત છે, તેઓ એક માયાપ્રત્યયા ક્રિયા કરે છે. જેઓ પ્રમત્ત સંયત છે તેઓ બે ક્રિયાઓ કરે છે – આરંભિકા અને માયાપ્રત્યયા. જે સંયતાસંયત છે તેમને ત્રણ ક્રિયાઓ છે – આરંભિકી, પારિગ્રહિકી, માયાપ્રત્યયા. અસંયતો ચાર ક્રિયાઓ કરે છે – આરંભિકી, પારિગ્રહિકી, માયાપ્રત્યયા અને અપ્રત્યાખ્યાન ક્રિયા. મિથ્યાદૃષ્ટિને પાંચે ક્રિયાઓ છે – આરંભિકી, પારિગ્રહિકી, માયાપ્રત્યયા, અપ્રત્યાખ્યાન, મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયા. મિશ્રદૃષ્ટિઓને પણ પાંચે ક્રિયાઓ છે. વાણવ્યંતર, જ્યોતિષ્ક, વૈમાનિકોને અસુરકુમારની જેમ જાણવા. વિશેષ એ કે વેદનામાં ભેદ છે. જ્યોતિષ્ક, વૈમાનિકમાં માયિ મિથ્યાદૃષ્ટિરૂપે ઉત્પન્ન થાય તે અલ્પવેદના છે અને અમાયિ સમ્યગ્‌દૃષ્ટિરૂપે ઉત્પન્ન થયેલાને મહાવેદનાવાળા જાણવા. ભગવન્‌ ! સલેશ્યક નૈરયિકો બધા સમાન આહારવાળા છે ? ગૌતમ ! સામાન્ય જીવો, સલેશ્ય અને શુક્લ લેશ્યાવાળા જીવો, આ ત્રણેનો એક સમાન આલાવો કહેવો. કૃષ્ણલેશ્યા અને નીલલેશ્યાવાળાનું વર્ણન સામાન્ય જીવ સમાન કહેવું. વિશેષ આ – વેદનાથી માયી મિથ્યાદૃષ્ટિ ઉત્પન્ન થયેલા અને અમાયી સમ્યગ્‌દૃષ્ટિ ઉત્પન્ન થયેલાનો ભેદ જાણવો. મનુષ્યોને ક્રિયામાં સરાગ – વીતરાગ – પ્રમત્ત – અપ્રમત્ત સંયત આદિ ભેદ ન કહેવા. કાપોતલેશ્યાવાળામાં પણ આ જ આલાવો છે. વિશેષ એ કે નૈરયિકોને ઔઘિક દંડકની જેમ કહેવા. જેઓને તેજોલેશ્યા અને પદ્મલેશ્યા હોય તેમને સામાન્ય દંડકની જેમ કહેવા. વિશેષ એ કે તેમાં સરાગ, વીતરાગ ન કહેવા. સૂત્ર– ૨૮. કર્મ અને આયુ જો ઉદીર્ણ હોય તો વેદે છે. આહાર, કર્મ, વર્ણ, લેશ્યામાં સમપણું પૂર્વે કહ્યા મુજબ જાણવું. સૂત્ર સંદર્ભ– ૨૭, ૨૮
Mool Sutra Transliteration : [sutra] neraiya nam bhamte! Savve samahara? Savve samasarira? Savve samussasanisasa? Goyama! No inatthe samatthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–neraiya no savve samahara? No savve samasarira? No savve samussasanisasa? Goyama! Neraiya duviha pannatta, tam jaha–mahasarira ya, appasarira ya. Tattha nam je te mahasarira te bahuttarae poggale aharemti, bahutarae poggale parinamemti, bahutarae poggale ussasamti, bahutarae poggale nisasamti; abhikkhanam aharemti, abhikkhanam parinamemti, abhikkhanam ussasamti, abhikkhanam nisasamti. Tattha nam je te appasarira te nam appatarae poggale aharemti, appatarae poggale parinamemti, appatarae poggale ussasamti, appatarae poggale nisasamti; ahachcha aharemti, ahachcha parinamemti, ahachcha ussasamti, ahachcha nisasamti. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–neraiya no savve samahara, no savve samasarira, no savve samussasanisasa. Neraiya nam bhamte! Savve samakamma? Goyama! No inatthe samatthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–neraiya no savve samakamma? Goyama! Neraiya duviha pannatta, tam jaha–puvvovavannaga ya, pachchhovavannaga ya. Tattha nam je te puvvovavannaga te nam appakammataraga. Tattha nam jete pachchhovavannaga te nam mahakammataraga. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai– neraiya no savve samakamma. Neraiya nam bhamte! Savve samavanna! Goyama! No inatthe samatthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai– neraiya no savve samavanna? Goyama! Neraiya duviha pannatta, tam jaha– puvvovavannaga ya, pachchhovavannaga ya. Tattha nam je te puvvovavannaga te nam visuddhavannataraga. Tattha nam je te pachchhovavannaga te nam avisuddhavannataraga. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai– neraiya no savve samavanna. Neraiya nam bhamte! Savve samalessa? Goyama! No inatthe samatthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–neraiya no savve samalessa? Goyama! Neraiya duviha pannatta, tam jaha–puvvovavannaga ya, pachchhovavannaga ya. Tattha nam je te puvvovavannaga te nam visuddhalessa-taraga. Tattha nam je te pachchhovavannaga te nam avisuddhalessataraga. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–neraiya no savve samalessa. Neraiya nam bhamte! Savve samaveyana? Goyama! No inatthe samatthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai– neraiya no savve samaveyana? Goyama! Neraiya duviha pannatta, tam jaha– sannibhuya ya, asannibhuya ya. Tattha nam je te sannibhuya te nam mahaveyana. Tattha nam je te asannibhuya te nam appaveyanataraga. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–neraiya no savve samaveyana. Neraiya nam bhamte! Savve samakiriya? Goyama! No inatthe samatthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–neraiya no savve samakiriya? Goyama! Neraiya tiviha pannatta, tam jaha–sammaditthi, michchhaditthi, sammamichchhaditthi. Tattha nam je te sammaditthi tesi nam chattari kiriyao pannattao, tam jaha–arambhiya, pariggahiya, mayavattiya, appachchakkhanakiriya. Tattha nam je te michchhaditthi tesi nam pamcha kiriyao kajjamti, tam jaha–arambhiya, pariggahiya, mayavattiya, appachchakkhanakiriya, michchhadamsanavattiya. Evam sammamichchhaditthinam pi. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–neraiya no savve samakiriya. Neraiya nam bhamte! Savve samauya? Savve samovavannaga? Goyama! No inatthe samatthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–neraiya no savve samauya? No savve samovavannaga? Goyama! Neraiya chauvviha pannatta, tam jaha– (1) atthegaiya samauya samovavannaga (2) atthegaiya samauya visamovavannaga. (3) atthegaiya visamauya samovavannaga (4) atthegaiya visamauya visamovavannaga. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–neraiya no savve samauya, no savve samovavannaga. Asurakumara nam bhamte! Savve samahara? Savve samasarira? Jaha neraiya taha bhaniyavva, navaram–kamma-vanna-lessao parivatteyavvao [puvvovavanna maha-kammatara, avisuddhavannatara, avisuddhalesatara. Pachchhovavanna pasattha. Sesam taheva]. Evam–java thaniyakumara. Pudhavikaiyanam ahara-kamma-vanna-lessa jaha neraiyanam. Pudhavikaiya nam bhamte! Savve samavedana? Hamta goyama! Pudhavikaiya savve samavedana. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–pudhavikaiya savve samavedana? Goyama! Pudhavikaiya savve asanni asannibhutam anidae vedanam vedemti. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–pudhavikaiya savve samavedana. Pudhavikaiya nam bhamte! Savve samakiriya? Hamta goyama! Pudhavikaiya savve samakiriya. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–pudhavikaiya savve samakiriya? Goyama! Pudhavikaiya savve mayimichchhaditthi. Tanam neyatiyao pamcha kiriyao kajjamti, tam jaha–arambhiya, pariggahiya, mayavattiya, appachchakkhanakiriya, michchhadamsanavattiya. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–pudhavikaiya savve samakiriya. Samauya, samovavannaga jaha neraiya taha bhaniyavva. Jaha pudhavikaiya taha java chaurimdiya. Pamchimdiyatirikkhajoniya jaha neraiya, nanattam kiriyasu. Pamchimdiyatirikkhajoniya nam bhamte! Savve samakiriya? Goyama! No inatthe samatthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai– pamchimdiyatirikkhajoniya no savve samakiriya? Goyama! Pamchimdiya- tirikkhajoniya tiviha pannatta, tam jaha–sammaditthi, michchhaditthi, sammamichchhaditthi. Tattha nam je te sammaditthi te duviha pannatta, tam jaha–asamjaya ya, samjaya-samjaya ya. Tattha nam je te samjayasamjaya, tesi nam tinni kiriyao kajjamti, tam jaha–arambhiya, pariggahiya, mayavattiya. Asamjayanam chattari. Michchhaditthinam pamcha. Sammamichchhaditthinam pamcha. Manussa nam bhamte! Savve samahara? Savve samasarira? Savve samussasanisasa? Goyama! No inatthe samatthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–manussa no savve samahara? No savve samasarira? No savve samussasanisasa? Goyama! Manussa duviha pannatta, tam jaha–mahasarira ya, appasarira ya. Tattha nam je te mahasarira te bahutarae poggale aharemti, bahutarae poggale parinamemti, bahutarae poggale ussasamti, bahutarae poggale nisasamti; ahachcha aharemti, ahachcha parinameti, ahachcha ussasamti, ahachcha nisasamti. Tattha nam je te appasarira te nam appatarae poggale aharemti, appatarae poggale parinamemti, appatarae poggale ussasamti, appatarae poggale nisasamti; abhikkhanam aharemti, abhikkhanam parinamemti, abhikkhanam ussasamti, abhikkhanam nisasamti. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–manussa no savve samahara, no savve samasarira, no savve samussasanisasa. Manussa nam bhamte! Savve samakamma? Goyama! No inatthe samatthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–manussa no savve samakamma? Goyama! Manussa duviha pannatta, tam jaha–puvvovavannaga ya, pachchhovavannaga ya. Tattha nam je te puvvovavannaga te nam appakammataraga. Tattha nam je te pachchhovavannaga te nam mahakammataraga. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–manussa no savve samakamma. Manussa nam bhamte! Savve samavanna? Goyama! No inatthe samatthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–manussa no savve samavanna? Goyama! Manussa duviha pannatta, tam jaha–puvvovavannaga ya, pachchhovavannaga ya. Tattha nam je te puvvovavannaga te nam visuddhava-nnataraga. Tattha nam je te pachchhovavannaga te nam avisuddhavannataraga. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–manussa no savve samavanna. Manussa nam bhamte! Savve samalessa? Goyama! No inatthe samatthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–manussa no savve samalessa? Goyama! Manussa duviha pannatta, tam jaha–puvvovavannaga ya, pachchhovavannaga ya. Tattha nam je te puvvovavannaga te nam visuddhale-ssataraga. Tattha nam je pachchhovavannaga te nam avisuddhalessataraga. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–manussa no savve samalessa. Manussa nam bhamte! Savve samaveyana? Goyama! No inatthe samatthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–manussa no savve samaveyana? Goyama! Manussa duviha pannatta, tam jaha–sannibhuya ya, asannibhuya ya. Tattha nam je te sannibhuya te nam mahaveyana. Tattha nam je te asannibhuya te nam appaveyanataraga. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–manussa no savve samaveyana. Manussa nam bhamte! Savve samakiriya? Goyama! No inatthe samatthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai–manussa no savve samakiriya? Goyama! Manussa tiviha pannatta, tam jaha–sammaditthi, michchhaditthi, sammamichchhaditthi. Tattha nam je te sammaditthi te tiviha pannatta, tam jaha–samjaya, assamjaya, samjayasamjaya. Tattha nam je te samjaya te duviha pannatta, tam jaha–saragasamjaya ya, vitaragasamjaya ya. Tattha nam je te vitaragasamjaya, te nam akiriya. Tattha nam je te saragasamjaya te duviha pannatta, tam jaha–pamattasamjaya ya, appamattasamjaya ya. Tattha nam je te appamattasamjaya, tesi nam ega mayavattiya kiriya kajjai. Tattha nam je te pamattasamjaya, tesi nam do kiriyao kajjamti, tam jaha–arambhiya ya, mayavattiya ya. Tattha nam je te samjayasamjaya, tesi nam aillao tinni kiriyao kajjamti, tam jaha–arambhiya, pariggahiya, mayavattiya. Asamjayanam chattari kiriyao kajjamti–arambhiya, pariggahiya, mayavattiya, appachcha-kkhanakiriya. Michchhaditthinam pamcha– arambhiya, pariggahiya, mayavattiya, appachchakkhanakiriya, michchha-damsanavattiya. Sammamichchhaditthinam pamcha. Manussa nam bhamte! Savve samauya? Savvesamovavannaga? Goyama! No inatthe samatthe. Se kenatthenam bhamte! Evam vuchchai– manussa no savve samauya? No savve samovavannaga? Goyama! Manussa chauvviha pannatta, tam jaha– (1) atthegaiya samauya samovavannaga. (2) atthegaiya samauya visamovavannaga. (3) atthegaiya visamauya samovavannaga. (4) atthegaiya visamauya visamovavannaga. Se tenatthenam goyama! Evam vuchchai–manussa no savve samauya, no savve samovavannaga. Vanamamtara-jotisa-vemaniya jaha asurakumara, navaram–veyanae nanattam-mayimichchhaditthi-uvavannaga ya appaveyanatara, amayisammaditthiuvavannaga ya mahaveyanatara bhaniyavva jotisa-vemaniya. Salessa nam bhamte! Neraiya savve samaharaga? Ohiyanam, salessanam, sukkalessanam–etesi nam tinham ekko gamo. Kanhalessa-nilalessanam pi ego gamo, navaram– vedanae mayimichchhaditthiuvavannaga ya, amayi-sammaditthiuvavannaga ya bhaniyavva Manussa kiriyasu saraga-viyaraga pamattapamatta na bhaniyavva. Kaulessana vi eseva gamo, navaram–neraii jaha ohie damdae taha bhaniyavva. Teulessa, pamhalessa jassa atthi jaha ohio damdao taha bhaniyavva, navaram–manussa saraga-viyaraga na bhaniyavva.
Sutra Meaning Transliteration : Sutra– 27. Bhagavan ! Nairayiko badha, samana ahari, samana shariri, samana uchchhvasa – nihshvasavala chhe\? Gautama ! A artha yogya nathi. Bhagavan ! Evum sha hetuthi kaho chho? Gautama ! Nairayiko be prakare chhe. Mahashariri, alpashariri. Temam mahashariri ghana pudgalone ahare chhe, ghana pudgalone parinamave chhe, ghana pudgalone uchchhvasa nihshvasa le chhe, varamvara ahare chhe, varamvara parinamave chhe, varamvara uchchhvasa – nihshvasa le chhe. Je alpashariri chhe te thoda pudgalo ahare chhe, thoda parinamave chhe, thoda pudgalono uchchhvasa – nihshvasa le chhe. Kadachit ahare chhe – parinamave chhe – uchchhvasa nihshvasa le chhe. Mate he gautama ! Ema kahyum ke badha nairayiko samahara, samashariradi nathi. Bhagavan ! Badha nairayiko samana karmavala chhe\? Gautama ! E artha yogya nathi. Bhagavan ! Ema kema kahyum\? Gautama ! Nairayiko be bhede – purvopapannaka – (pahela utpanna thayela), pashchadupapannaka – (pachhi utpanna thayela). Purvopapannaka alpa karmavala chhe, pashchadupapannaka maha karmavala chhe, tethi ema kahyum. Nairayiko badha samavarni chhe\? Gautama ! A artha yogya nathi. Bhagavan ! Evum kema kahyum? Gautama ! Je purvopapannaka chhe te vishuddha varnavala chhe, je pashchadupapannaka chhe te avishuddhavarnavala chhe. Bhagavan ! Nairayiko badha samaleshyi chhe\? Gautama ! A kathana yogya nathi. Bhagavan ! Evum kema kaho chho? Gautama ! Temam je purvopapannaka chhe, te vishuddha leshyavala chhe, pashchadupapannaka avishuddha leshyavala chhe. Bhagavan ! Nairayiko sarve samavedanavala chhe\? Gautama ! A kathana yogya nathi. Bhagavan !Evum kema kaho chho? Gautama ! Nairayiko be prakare – samjnyibhuta, asamjnyibhuta. Temam samjnyibhuta mahavedanavala chhe, asamjnyibhuta alpa vedanavala chhe. Tethi he gautama ! Ema kahyum chhe. Bhagavan ! Badha nairayiko samana kriyavala chhe\? Gautama ! E kathana yogya nathi. Bhagavan !Ema kema kaho chho? Gautama ! Nairayiko trana prakare chhe – samyagdrishti, mithyadrishti ane mishradrishti. Temam je samyagdrishti chhe, temane chara kriyao hoya chhe – arambhiki, parigrahiki, mayapratyaya, apratyakhyana kriya. Je mithyadrishti chhe, teone pamcha kriyao hoya chhe – ukta chara ane mithyadrishti pratyaya. E rite mishradrishtine pana janava. Tethi he gautama ! A pramane kahyum chhe. Bhagavan ! Badha nairayiko samana ayuvala ane samana kale utpanna thayela chhe\? Gautama ! A kathana yogya nathi. Bhagavan ! Ema kema kaho chho\? Gautama ! Nairayiko chara bhede – ketalaka samaayu – samakalotpanna, ketalaka samaayu – vishamakalotpanna, ketalaka vishamaayu – samakalautpanna ane ketalaka vishamaayu – vishamakalotpanna. Tethi ema kahyum. Bhagavan ! Asurakumaro sarve sama ahari, sama shariri chhe\? Nairayiko maphaka badhu janavum. Vishesha e ke – asura kumarona karma, varna, leshyamam nairayikothi viparita varnana karavum joie. Temam je purve utpanna chhe, te maha karmavala, avishuddha varnavala ane ashuddha leshyavala hoya chhe. Shesha purvavata. E pramane stanitakumara paryanta kahevum. Prithvikayika jivona ahara, karma, varna, leshya nairayikavat chhe. Bhagavan ! Prithvikayiko badha samavedanavala chhe\? Ha, samavedanavala chhe. Ema kema kahyum? Gautama ! Prithvikayiko sarve asamjnyi chhe, asamjnyibhuta vedanane anirdharitarupe vede chhe. Tethi ema kahyum. Bhagavan ! Sarve prithvikayiko samana kriyavala chhe\? Ha, chhe. Evum kema kahyum\? Gautama ! Sarve prithvikayiko mayi mithyadrishti chhe, teone niyama thi pamcha kriyao chhe – arambhiki yavat mithyadarshana pratyaya. He gautama! Tethi e pramane kahyum chhe. Nairayikoni jema prithvikayika jivomam pana samaayu samopapannaka adi chara bhamga kaheva. Jema prithvikayiko chhe, tema apkaya adi ekendriya, be – trana – chara indriyo chhe. Pamchendriya tiryamchayoniko pana nairayika maphaka janava. Matra kriyamam bheda chhe. Bhagavan ! Pamchendriya tiryamchayoniko badha samana kriyavala chhe\? Gautama ! A kathana yogya nathi. He bhagavan! Ema kema kaho chho\? Gautama ! Pamchendriya tiryamchayoniko trana bhede chhe – samyagdrishti, mithyadrishti, mishradrishti. Temam je samyagdrishti chhe te be bhede chhe – asamyata, samyatasamyata. Temam samyatasamyato trana kriyao kare chhe – arambhika, parigrahika, mayapratyaya. Asamyatone chara, mithyadrishtine pamcha ane mishradrishtine pamcha kriyao hoya chhe. Manushyone nairayikavat janava. Vishesha e ke – je mota shariravala chhe, te ghana pudgalone ahare chhe, ane kadachit ahare chhe. Jeo nana shariravala chhe, teo thoda pudgalone ahare chhe ane varamvara ahare chhe. Baki nairayiko maphaka ‘vedana’ sudhi janavum. He bhagavan ! Badha manushyo samana kriyavala chhe\? Gautama ! A kathana yogya nathi. Bhagavan ! Sha mate\? Gautama ! Manushyo trana prakare chhe – samyagdrishti, mithyadrishti, mishradrishti. Temam je samyagdrishti chhe te trana bhede chhe – samyata, asamyata, samyatasamyata. Temam je samyata chhe te be bhede chhe – saraga samyata, vitaraga samyata. Temam je vitaragasamyata chhe teo akriya chhe. Je saraga samyata chhe, teo be bhede chhe – pramatta samyata ane apramatta samyata. Jeo apramatta samyata chhe, teo eka mayapratyaya kriya kare chhe. Jeo pramatta samyata chhe teo be kriyao kare chhe – arambhika ane mayapratyaya. Je samyatasamyata chhe temane trana kriyao chhe – arambhiki, parigrahiki, mayapratyaya. Asamyato chara kriyao kare chhe – arambhiki, parigrahiki, mayapratyaya ane apratyakhyana kriya. Mithyadrishtine pamche kriyao chhe – arambhiki, parigrahiki, mayapratyaya, apratyakhyana, mithyadarshana pratyaya. Mishradrishtione pana pamche kriyao chhe. Vanavyamtara, jyotishka, vaimanikone asurakumarani jema janava. Vishesha e ke vedanamam bheda chhe. Jyotishka, vaimanikamam mayi mithyadrishtirupe utpanna thaya te alpavedana chhe ane amayi samyagdrishtirupe utpanna thayelane mahavedanavala janava. Bhagavan ! Saleshyaka nairayiko badha samana aharavala chhe\? Gautama ! Samanya jivo, saleshya ane shukla leshyavala jivo, a traneno eka samana alavo kahevo. Krishnaleshya ane nilaleshyavalanum varnana samanya jiva samana kahevum. Vishesha a – vedanathi mayi mithyadrishti utpanna thayela ane amayi samyagdrishti utpanna thayelano bheda janavo. Manushyone kriyamam saraga – vitaraga – pramatta – apramatta samyata adi bheda na kaheva. Kapotaleshyavalamam pana a ja alavo chhe. Vishesha e ke nairayikone aughika damdakani jema kaheva. Jeone tejoleshya ane padmaleshya hoya temane samanya damdakani jema kaheva. Vishesha e ke temam saraga, vitaraga na kaheva. Sutra– 28. Karma ane ayu jo udirna hoya to vede chhe. Ahara, karma, varna, leshyamam samapanum purve kahya mujaba janavum. Sutra samdarbha– 27, 28