Sutra Navigation: Samavayang ( સમવયાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1103322
Scripture Name( English ): Samavayang Translated Scripture Name : સમવયાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

समवाय प्रकीर्णक

 Translated Chapter :

સમવાય પ્રકીર્ણક
Section : Translated Section :
Sutra Number : 222 Category : Ang-04
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] से किं तं नायाधम्मकहाओ? नायाधम्मकहासु णं नायाणं नगराइं उज्जाणाइं चेइआइं वणसंडाइं रायाणो अम्मापियरो समोसरणाइं धम्मायरिया धम्मकहाओ इहलोइय-परलोइया इड्ढिविसेसा भोगपरिच्चाया पव्वज्जाओ सुयपरिग्गहा तवोवहाणाइं परियागा संलेहणाओ भत्तपच्चक्खाणाइं पाओवगमणाइं देवलोगगमणाइं सुकुलपच्चायाती पुण बोहिलाभो अंतकिरियाओ य आघविज्जंति पन्नविज्जंति परूविज्जंति दंसि-ज्जंति निदंसिज्जंति उवदंसिज्जंति। नायाधम्मकहासु णं पव्वइयाणं विणयकरण-जिनसामि-सासनवरे संजम-पइण्ण-पालण-धिइ-मइ-ववसाय-दुल्लभाणं, तव-नियम-तवोवहाण-रण-दुद्धरभर-भग्गा-निसहा-निसट्ठाणं, घोर परीसह-पराजिया-ऽसह-पारद्ध-रुद्ध-सिद्धालयमग्ग-निग्गयाणं, विसयसुह-तुच्छ-आसावस-दोस-मुच्छि याणं विराहिय-चरित्त-नाण-दंसण-जइगुण-विविह-प्पगार-निस्सार-सुन्नयाणं संसार-अपार-दुक्ख-दुग्गइ-भव-विविहपरंपरा-पवंचा। धीराण य जिय-परिसह-कसाय-सेण्ण-धिइ-धणिय-संजम-उच्छाह-निच्छियाणं आराहिय-नाण-दंसण-चरित्त-जोग-निस्सल्ल-सुद्ध-सिद्धालयमग्गमभिमुहाणं सुरभवण-विमान-सुक्खाइं अनोवमाइं भुत्तूण चिरं च भोगभोगाणि तानि दिव्वाणि महरिहाणि ततो य कालक्कमच्चुयाणं जह य पुणो लद्धसिद्धिमग्गाणं अंतकिरिया। चलियाण य सदेव-माणुस्स-धीरकरण-करणाणि बोधण-अणुसासणाणि गुणदोसदरिस- णाणि। दिट्ठंते पच्चए य सोऊण लोगमुणिणो जह य ठिया सासणम्मि जर-मरण-नासण-करे। आराहिय-संजमा य सुरलोगपडिनियत्ता ओवेंति जह सासयं सिवं सव्वदुक्खमोक्खं। एए अन्ने य एवमादित्थ वित्थरेण य। नायाधम्मकहासु णं परित्ता वायणा संखेज्जा अनुओगदारा संखेज्जाओ पडिवत्तीओ संखेज्जा वेढा संखेज्जा सिलोगा संखेज्जा-ओ निज्जुत्तीओ संखेज्जाओ संगहणीओ। से णं अंगट्ठयाए छट्ठे अंगे दो सुअक्खंधा एगूणतीसं अज्झयणा, ते समासओ दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–चरिता य कप्पिया यदस धम्मकहाणं वग्गा। तत्थ णं एगमेगाए धम्मकहाए पंच-पंच अक्खाइयासयाइं। एगमेगाए अक्खाइयाए पंच-पंच उवक्खा इयासयाइं। एगमेगाए उवक्खाइयाए पंच-पंच अक्खाइयउवक्खाइयासयाइं– एवामेव सपुव्वावरेणं अद्धुट्ठाओ अक्खाइयकोडीओ भवंतीति मक्खायाओ। एगूणतीसं उद्देसनकाला एगूणतीसं समुद्देसनकाला संखेज्जाइं पयसय-सहस्साइ पयग्गेणं, संखेज्जा अक्खरा अनंता गमा अनंता पज्जवा परित्ता तसा अनंता थावरा सासया कडा निबद्धा निकाइया जिनपन्नत्ताभावा आघविज्जंति पन्नविज्जंति परूविज्जंति दंसिज्जंति निदंसिज्जंति उवदंसिज्जंति। से एवं आया एवं नाया एवं विन्नाया एवं चरण-करण-परूवणया आघविज्जति पन्नविज्जति परूविज्जति दंसिज्जति निदंसिज्जति उवदंसिज्जति। सेत्तं नायाधम्मकहाओ।
Sutra Meaning : તે ‘નાયાધમ્મકહા’ શું છે ? ‘નાયાધમ્મકહા’ સૂત્રમાં જ્ઞાતા અર્થાત કથા નાયકોના નગરો, ઉદ્યાનો, ચૈત્ય, વનખંડો, રાજાઓ, માતાપિતા, સમવસરણો, ધર્માચાર્યો, ધર્મકથા, આલોક – પરલોકની ઋદ્ધિ વિશેષ, ભોગ પરિત્યાગ, પ્રવ્રજ્યા, શ્રુતપરિગ્રહણ, તપોપધાન, દીક્ષા પર્યાય, સંલેખના, ભક્ત – પ્રત્યાખ્યાન, પાદોપગમન, દેવલોક ગમન, સુકુલમાં જન્મ, પુનર્બોહિલાભ અને અંતક્રિયા. આ બાવીશ સ્થાનો કહેવાય છે યાવત્‌ નાયધમ્મકહામાં વિનય ક્રિયાને કરનારા જિનેશ્વરોના ઉત્તમ શાસનમાં પ્રવ્રજિત થયેલાં છતાં. ૧. સંયમની પ્રતિજ્ઞા પાળવામાં જે ધૃતિ, મતિ, વ્યવસાય જોઈએ તેમાં દુર્બલ હોય, ૨. તપનિયમ – તપઉપધાનરૂપ રણસંગ્રામ અને દુર્ધર ભારથી ભગ્ન થયેલ, અતિ અશક્ત, ભગ્નશરીરી હોય. ૩. ઘોર પરીષહથી પરાજિત તથા પરીષહોથી વશ કરવાને આરંભેલા અને મોક્ષમાર્ગે જતા રુંધેલા, તેથી જ સિદ્ધાલયના માર્ગથી ભ્રષ્ટ થયેલ, ૪. તુચ્છ વિષયસુખમાં આશાવશ દોષથી મૂર્ચ્છિત હોય, ૫. ચારિત્ર, જ્ઞાન, દર્શનની વિરાધના કરનાર, વિવિધ પ્રકારે સાધુ ગુણો નિસ્સાર અને શૂન્ય હોય, આવા સાધુઓને. સંસારમાં અપાર દુઃખવાળા દુર્ગતિના ભવોની વિવિધ પરંપરાઓના વિસ્તારો કહેવાય છે. પરીષહ, કષાયરૂપી સૈન્યને જિતનાર, ધૃતિના સ્વામી, સંયમમાં નિશ્ચે ઉત્સાહવાળા, આરાધિત જ્ઞાન – દર્શન – ચારિત્ર યોગ અને નિઃશલ્ય શુદ્ધ સિદ્ધાલય માર્ગાભિમુખ – અનુપમ દેવભવન – વિમાન સુખો ભોગવીને, દીર્ઘકાળ તે દિવ્ય, મહાર્હ ભોગો ભોગવી, ત્યાંથી કાળક્રમે ચ્યવી, જે રીતે ફરી સિદ્ધિમાર્ગને પામીને અંતક્રિયાથી સમાધિમરણનાં સમયે વિચલિત થયા હોય તે કહે છે. તથા તેવા વિચલિત થયેલને દેવ, મનુષ્ય સંબંધી ધૈર્યકરણ કારણ દૃષ્ટાંતો કે જે બોધ, અનુશાસન કરનાર, ગુણ – દોષ દેખાડનારા કહે છે. દૃષ્ટાંતો અને પ્રત્યયોવાળા વચનો સાંભળીને લૌકિક મુનિઓ જે રીતે જરા – મરણ નાશક જિનશાસન માં સ્થિર થાય, તે કહે છે. સંયમને આરાધીને દેવલોક જઈને, ત્યાંથી પાછા આવીને જે રીતે શાશ્વત, શિવ, સર્વ દુઃખ – મોક્ષ કહેવાય છે. આ અને આવા બીજા અર્થો વિસ્તારથી કહ્યા. નાયાધમ્મકહામાં પરિત્ત વાચના, સંખ્યાતા અનુયોગદ્વારો સંખ્યાતી પ્રતિપત્તિઓ, સંખ્યાતા વેષ્ટકો, સંખ્યાતા શ્લોકો, સંખ્યાતી નિર્યુક્તિઓ અને સંખ્યાતી સંગ્રહણી છે. તે અંગ – અર્થથી છઠ્ઠું અંગ છે. તેમાં બે શ્રુતસ્કંધો, ૧૯ અધ્યયનો છે, તે સંક્ષેપથી બે પ્રકારે છે. તે આ – ચરિત અને કલ્પિત. તેમાં ધર્મકથાના દશ વર્ગો છે. એક એક ધર્મકથામાં ૫૦૦ – ૫૦૦ આખ્યાયિકાઓ છે. એક એક આખ્યાયિકામાં ૫૦૦ – ૫૦૦ ઉપાખ્યાયિકાઓ છે. એક એક ઉપાખ્યાયિકામાં ૫૦૦ – ૫૦૦ આખ્યાયિકોપાખ્યાયિકા છે. એ રીતે કુલ સાડા ત્રણ કરોડ આખ્યાયિકાઓ છે, એમ મેં કહ્યું છે. તેમાં ૨૯ – ઉદ્દેશનકાળ, ૨૯ – સમુદ્દેશનકાળ છે. સંખ્યાતા હજાર કુલપદો છે, સંખ્યાતા અક્ષરો છે અનંતાગમો, અનંત પર્યાયો છે, ત્રસો પરિત્ત અને અનંતા સ્થાવરો છે. તે સર્વે શાશ્વત છે, કૃત છે, નિબદ્ધ છે, નિકાચિત છે. આ સર્વે જિનપ્રજ્ઞપ્ત ભાવો કહેવાય છે, પ્રજ્ઞાપાય છે, પ્રરૂપાય છે, નિર્દેશાય છે, ઉપદેશાય છે, તે ભણનારનો આત્મા તદ્રૂપ થાય છે, તે પ્રમાણે જ્ઞાતા, વિજ્ઞાતા થાય છે. આ પ્રમાણે ચરણકરણની પ્રરૂપણા કહેવાય છે. ચરણકરણ પ્રરૂપણા કહી છે. તે આ નાયાધમ્મકહા છે.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] se kim tam nayadhammakahao? Nayadhammakahasu nam nayanam nagaraim ujjanaim cheiaim vanasamdaim rayano ammapiyaro samosaranaim dhammayariya dhammakahao ihaloiya-paraloiya iddhivisesa bhogaparichchaya pavvajjao suyapariggaha tavovahanaim pariyaga samlehanao bhattapachchakkhanaim paovagamanaim devalogagamanaim sukulapachchayati puna bohilabho amtakiriyao ya aghavijjamti pannavijjamti paruvijjamti damsi-jjamti nidamsijjamti uvadamsijjamti. Nayadhammakahasu nam pavvaiyanam vinayakarana-jinasami-sasanavare samjama-painna-palana-dhii-mai-vavasaya-dullabhanam, tava-niyama-tavovahana-rana-duddharabhara-bhagga-nisaha-nisatthanam, ghora parisaha-parajiya-saha-paraddha-ruddha-siddhalayamagga-niggayanam, visayasuha-tuchchha-asavasa-dosa-muchchhi yanam virahiya-charitta-nana-damsana-jaiguna-viviha-ppagara-nissara-sunnayanam samsara-apara-dukkha-duggai-bhava-vivihaparampara-pavamcha. Dhirana ya jiya-parisaha-kasaya-senna-dhii-dhaniya-samjama-uchchhaha-nichchhiyanam arahiya-nana-damsana-charitta-joga-nissalla-suddha-siddhalayamaggamabhimuhanam surabhavana-vimana-sukkhaim anovamaim bhuttuna chiram cha bhogabhogani tani divvani maharihani tato ya kalakkamachchuyanam jaha ya puno laddhasiddhimagganam amtakiriya. Chaliyana ya sadeva-manussa-dhirakarana-karanani bodhana-anusasanani gunadosadarisa- nani. Ditthamte pachchae ya souna logamunino jaha ya thiya sasanammi jara-marana-nasana-kare. Arahiya-samjama ya suralogapadiniyatta ovemti jaha sasayam sivam savvadukkhamokkham. Ee anne ya evamadittha vittharena ya. Nayadhammakahasu nam paritta vayana samkhejja anuogadara samkhejjao padivattio samkhejja vedha samkhejja siloga samkhejja-o nijjuttio samkhejjao samgahanio. Se nam amgatthayae chhatthe amge do suakkhamdha egunatisam ajjhayana, te samasao duviha pannatta, tam jaha–charita ya kappiya yadasa dhammakahanam vagga. Tattha nam egamegae dhammakahae pamcha-pamcha akkhaiyasayaim. Egamegae akkhaiyae pamcha-pamcha uvakkha iyasayaim. Egamegae uvakkhaiyae pamcha-pamcha akkhaiyauvakkhaiyasayaim– evameva sapuvvavarenam addhutthao akkhaiyakodio bhavamtiti makkhayao. Egunatisam uddesanakala egunatisam samuddesanakala samkhejjaim payasaya-sahassai payaggenam, samkhejja akkhara anamta gama anamta pajjava paritta tasa anamta thavara sasaya kada nibaddha nikaiya jinapannattabhava aghavijjamti pannavijjamti paruvijjamti damsijjamti nidamsijjamti uvadamsijjamti. Se evam aya evam naya evam vinnaya evam charana-karana-paruvanaya aghavijjati pannavijjati paruvijjati damsijjati nidamsijjati uvadamsijjati. Settam nayadhammakahao.
Sutra Meaning Transliteration : Te ‘nayadhammakaha’ shum chhe\? ‘nayadhammakaha’ sutramam jnyata arthata katha nayakona nagaro, udyano, chaitya, vanakhamdo, rajao, matapita, samavasarano, dharmacharyo, dharmakatha, aloka – paralokani riddhi vishesha, bhoga parityaga, pravrajya, shrutaparigrahana, tapopadhana, diksha paryaya, samlekhana, bhakta – pratyakhyana, padopagamana, devaloka gamana, sukulamam janma, punarbohilabha ane amtakriya. A bavisha sthano kahevaya chhe yavat nayadhammakahamam vinaya kriyane karanara jineshvarona uttama shasanamam pravrajita thayelam chhatam. 1. Samyamani pratijnya palavamam je dhriti, mati, vyavasaya joie temam durbala hoya, 2. Tapaniyama – tapaupadhanarupa ranasamgrama ane durdhara bharathi bhagna thayela, ati ashakta, bhagnashariri hoya. 3. Ghora parishahathi parajita tatha parishahothi vasha karavane arambhela ane mokshamarge jata rumdhela, tethi ja siddhalayana margathi bhrashta thayela, 4. Tuchchha vishayasukhamam ashavasha doshathi murchchhita hoya, 5. Charitra, jnyana, darshanani viradhana karanara, vividha prakare sadhu guno nissara ane shunya hoya, ava sadhuone. Samsaramam apara duhkhavala durgatina bhavoni vividha paramparaona vistaro kahevaya chhe. Parishaha, kashayarupi sainyane jitanara, dhritina svami, samyamamam nishche utsahavala, aradhita jnyana – darshana – charitra yoga ane nihshalya shuddha siddhalaya margabhimukha – anupama devabhavana – vimana sukho bhogavine, dirghakala te divya, maharha bhogo bhogavi, tyamthi kalakrame chyavi, je rite phari siddhimargane pamine amtakriyathi samadhimarananam samaye vichalita thaya hoya te kahe chhe. Tatha teva vichalita thayelane deva, manushya sambamdhi dhairyakarana karana drishtamto ke je bodha, anushasana karanara, guna – dosha dekhadanara kahe chhe. Drishtamto ane pratyayovala vachano sambhaline laukika munio je rite jara – marana nashaka jinashasana mam sthira thaya, te kahe chhe. Samyamane aradhine devaloka jaine, tyamthi pachha avine je rite shashvata, shiva, sarva duhkha – moksha kahevaya chhe. A ane ava bija artho vistarathi kahya. Nayadhammakahamam paritta vachana, samkhyata anuyogadvaro samkhyati pratipattio, samkhyata veshtako, samkhyata shloko, samkhyati niryuktio ane samkhyati samgrahani chhe. Te amga – arthathi chhaththum amga chhe. Temam be shrutaskamdho, 19 adhyayano chhe, te samkshepathi be prakare chhe. Te a – charita ane kalpita. Temam dharmakathana dasha vargo chhe. Eka eka dharmakathamam 500 – 500 akhyayikao chhe. Eka eka akhyayikamam 500 – 500 upakhyayikao chhe. Eka eka upakhyayikamam 500 – 500 akhyayikopakhyayika chhe. E rite kula sada trana karoda akhyayikao chhe, ema mem kahyum chhe. Temam 29 – uddeshanakala, 29 – samuddeshanakala chhe. Samkhyata hajara kulapado chhe, samkhyata aksharo chhe anamtagamo, anamta paryayo chhe, traso paritta ane anamta sthavaro chhe. Te sarve shashvata chhe, krita chhe, nibaddha chhe, nikachita chhe. A sarve jinaprajnyapta bhavo kahevaya chhe, prajnyapaya chhe, prarupaya chhe, nirdeshaya chhe, upadeshaya chhe, te bhananarano atma tadrupa thaya chhe, te pramane jnyata, vijnyata thaya chhe. A pramane charanakaranani prarupana kahevaya chhe. Charanakarana prarupana kahi chhe. Te a nayadhammakaha chhe.