Sutra Navigation: Sutrakrutang ( सूत्रकृतांग सूत्र )
Search Details
Mool File Details |
![]() |
Anuvad File Details |
![]() |
Sr No : | 1001646 | ||
Scripture Name( English ): | Sutrakrutang | Translated Scripture Name : | सूत्रकृतांग सूत्र |
Mool Language : | Ardha-Magadhi | Translated Language : | Hindi |
Chapter : |
श्रुतस्कंध-२ अध्ययन-१ पुंडरीक |
Translated Chapter : |
श्रुतस्कंध-२ अध्ययन-१ पुंडरीक |
Section : | Translated Section : | ||
Sutra Number : | 646 | Category : | Ang-02 |
Gatha or Sutra : | Sutra | Sutra Anuyog : | |
Author : | Deepratnasagar | Original Author : | Gandhar |
Century : | Sect : | Svetambara1 | |
Source : | |||
Mool Sutra : | [सूत्र] इह खलु गारत्था सारंभा सपरिग्गहा, संतेगइया समणा माहणा वि सारंभा सपरिग्गहा–जे इमे तसा थावरा पाणा–ते सयं समारंभंति, अन्नेन वि समारंभावेंति, अन्नं पि समारंभंतं समणुजाणंति। इह खलु गारत्था सारंभा सपरिग्गहा, संतेगइया समणा माहणा वि सारंभा सपरिग्गहा–जे इमे कामभोगा सचित्ता वा अचित्ता वा–ते सयं परिगिण्हंति, अन्नेन वि परिगिण्हावेंति, अन्नं पि परिगिण्हंतं समणुजाणंति। इह खलु गारत्था सारंभा सपरिग्गहा, संतेगइया समणा माहणा वि सारंभा सपरिग्गहा, अहं खलु अणारंभे अपरिग्गहे। जे खलु गारत्था सारंभा सपरिग्गहा, संतेगइया समणा माहणा वि सारंभा सपरिग्गहा, एतेंसि चेव णिस्साए बंभचेरवासं वसिस्सामो। कस्स णं तं हेउं? जहा पुव्वं तहा अवरं, जहा अवरं तहा पुव्वं। अंजू एते अणुवरया अणुवट्ठिया पुणरवि तारिसगा चेव। जे खलु गारत्था सारंभा सपरिग्गहा, संतेगइया समणा माहणा वि सारंभा सपरिग्गहा दुहओ पावाइं कुव्वंति, इति संखाए दोहि वि अंतेहिं अदिस्समाणो। इति भिक्खू रीएज्जा। से बेमि–पाईणं वा पडीणं वा उदीणं वा दाहिणं वा एवं से परिण्णातकम्मे, एवं से ववेयकम्मे, एवं से वियंतकारए भवइ त्ति मक्खायं। | ||
Sutra Meaning : | इस लोक में गृहस्थ आरम्भ और परिग्रह से युक्त होते हैं, कईं श्रमण और ब्राह्मण भी आरम्भ और परिग्रह से युक्त होते हैं, वे गृहस्थ तथा श्रमण और ब्राह्मण इन त्रस और स्थावर प्राणियों का स्वयं आरम्भ करते हैं, दूसरे के द्वारा भी आरम्भ कराते हैं और आरम्भ करते हुए अन्य व्यक्ति को अच्छा मानते – अनुमोदन करते हैं। इस जगत में गृहस्थ तथा कईं श्रमण एवं माहन भी आरम्भ और परिग्रह से युक्त होते हैं। ये गृहस्थ तथा श्रमण और माहन सचित्त और अचित्त दोनों प्रकार के कामभोगों को स्वयं ग्रहण करते हैं, दूसरे से भी ग्रहण कराते हैं तथा ग्रहण करते हुए का अनुमोदन करते हैं। इस जगत में गृहस्थ आरम्भ और परिग्रह से युक्त होते हैं, कईं श्रमण और ब्राह्मण भी आरम्भ परिग्रह से युक्त होते हैं। मैं आरम्भ और परिग्रह से रहित हूँ। जो गृहस्थ हैं, वे आरम्भ और परिग्रह – सहित हैं ही, कोई – कोई श्रमण तथा माहन भी आरम्भ – परिग्रह में लिप्त हैं। अतः आरम्भ – परिग्रह युक्त पूर्वोक्त गृहस्थ वर्ग एवं श्रमण – माहनों के आश्रय से मैं ब्रह्मचर्य का आचरण करूँगा। (प्रश्न – ) आरम्भ – परिग्रह – सहित रहने वाले गृहस्थवर्ग और कतिपय श्रमण – ब्राह्मणों के निश्राय में ही जब रहना है, तब फिर इनका त्याग करने का क्या कारण है ? (उत्तर – ) गृहस्थ जैसे पहले आरम्भ – परिग्रह – सहित होते हैं, वैसे पीछे भी होते हैं, एवं कोई – कोई श्रमण माहन प्रव्रज्या धारण करने से पूर्व आरम्भ – परिग्रहयुक्त होते हैं, बाद में भी लिप्त रहते हैं। ये लोग सावद्य आरम्भ परिग्रह से निवृत्त नहीं है, अतः शुद्ध संयम का आचरण करने के लिए, शरीर टिकाने के लिए इनका आश्रय लेना अनुचित नहीं है। आरम्भ – परिग्रह से युक्त रहने वाले जो गृहस्थ हैं, तथा जो सारम्भ सपरिग्रह श्रमण – माहन हैं, वे इन दोनों प्रकार की क्रियाओं से या राग और द्वेष से अथवा पहले और पीछे या स्वतः और परतः पापकर्म करते रहते हैं। ऐसा जानकर साधु आरम्भ और परिग्रह अथवा राग और द्वेष दोनों के अन्त से इनसे अदृश्यमान हो इस प्रकार संयम में प्रवृत्ति करे। इसलिए मैं कहता हूँ – पूर्व आदि दिशाओं से आया हुआ जो भिक्षु आरम्भ – परिग्रह से रहित है, वही कर्म के रहस्य को जानता है, इस प्रकार वह कर्म बन्धन से रहित होता है तथा वही कर्मों का अन्त करने वाला होता है, यह श्री तीर्थंकरदेव ने कहा है। | ||
Mool Sutra Transliteration : | [sutra] iha khalu garattha sarambha sapariggaha, samtegaiya samana mahana vi sarambha sapariggaha–je ime tasa thavara pana–te sayam samarambhamti, annena vi samarambhavemti, annam pi samarambhamtam samanujanamti. Iha khalu garattha sarambha sapariggaha, samtegaiya samana mahana vi sarambha sapariggaha–je ime kamabhoga sachitta va achitta va–te sayam pariginhamti, annena vi pariginhavemti, annam pi pariginhamtam samanujanamti. Iha khalu garattha sarambha sapariggaha, samtegaiya samana mahana vi sarambha sapariggaha, aham khalu anarambhe apariggahe. Je khalu garattha sarambha sapariggaha, samtegaiya samana mahana vi sarambha sapariggaha, etemsi cheva nissae bambhacheravasam vasissamo. Kassa nam tam heum? Jaha puvvam taha avaram, jaha avaram taha puvvam. Amju ete anuvaraya anuvatthiya punaravi tarisaga cheva. Je khalu garattha sarambha sapariggaha, samtegaiya samana mahana vi sarambha sapariggaha duhao pavaim Kuvvamti, iti samkhae dohi vi amtehim adissamano. Iti bhikkhu riejja. Se bemi–painam va padinam va udinam va dahinam va evam se parinnatakamme, evam se vaveyakamme, evam se viyamtakarae bhavai tti makkhayam. | ||
Sutra Meaning Transliteration : | Isa loka mem grihastha arambha aura parigraha se yukta hote haim, kaim shramana aura brahmana bhi arambha aura parigraha se yukta hote haim, ve grihastha tatha shramana aura brahmana ina trasa aura sthavara praniyom ka svayam arambha karate haim, dusare ke dvara bhi arambha karate haim aura arambha karate hue anya vyakti ko achchha manate – anumodana karate haim. Isa jagata mem grihastha tatha kaim shramana evam mahana bhi arambha aura parigraha se yukta hote haim. Ye grihastha tatha shramana aura mahana sachitta aura achitta donom prakara ke kamabhogom ko svayam grahana karate haim, dusare se bhi grahana karate haim tatha grahana karate hue ka anumodana karate haim. Isa jagata mem grihastha arambha aura parigraha se yukta hote haim, kaim shramana aura brahmana bhi arambha parigraha se yukta hote haim. Maim arambha aura parigraha se rahita hum. Jo grihastha haim, ve arambha aura parigraha – sahita haim hi, koi – koi shramana tatha mahana bhi arambha – parigraha mem lipta haim. Atah arambha – parigraha yukta purvokta grihastha varga evam shramana – mahanom ke ashraya se maim brahmacharya ka acharana karumga. (prashna – ) arambha – parigraha – sahita rahane vale grihasthavarga aura katipaya shramana – brahmanom ke nishraya mem hi jaba rahana hai, taba phira inaka tyaga karane ka kya karana hai\? (uttara – ) grihastha jaise pahale arambha – parigraha – sahita hote haim, vaise pichhe bhi hote haim, evam koi – koi shramana mahana pravrajya dharana karane se purva arambha – parigrahayukta hote haim, bada mem bhi lipta rahate haim. Ye loga savadya arambha parigraha se nivritta nahim hai, atah shuddha samyama ka acharana karane ke lie, sharira tikane ke lie inaka ashraya lena anuchita nahim hai. Arambha – parigraha se yukta rahane vale jo grihastha haim, tatha jo sarambha saparigraha shramana – mahana haim, ve ina donom prakara ki kriyaom se ya raga aura dvesha se athava pahale aura pichhe ya svatah aura paratah papakarma karate rahate haim. Aisa janakara sadhu arambha aura parigraha athava raga aura dvesha donom ke anta se inase adrishyamana ho isa prakara samyama mem pravritti kare. Isalie maim kahata hum – purva adi dishaom se aya hua jo bhikshu arambha – parigraha se rahita hai, vahi karma ke rahasya ko janata hai, isa prakara vaha karma bandhana se rahita hota hai tatha vahi karmom ka anta karane vala hota hai, yaha shri tirthamkaradeva ne kaha hai. |