Sutra Navigation: Tandulvaicharika ( તંદુલ વૈચારિક )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1109271
Scripture Name( English ): Tandulvaicharika Translated Scripture Name : તંદુલ વૈચારિક
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

देहसंहननं आहारादि

 Translated Chapter :

દેહસંહનનં આહારાદિ
Section : Translated Section :
Sutra Number : 71 Category : Painna-05
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] आउसो! से जहानामए केइ पुरिसे ण्हाए कयबलिकम्मे कयकोउयमंगल पायच्छित्ते सिरंसिण्हाए कंठेमालकडे आविद्धमणि-सुवण्णे अहय सुमहग्घवत्थपरिहिए चंदनोक्किण्णगायसरीरे सरससुरहि-गंधगोसीसचंदनानुलित्तगत्ते सुइमालावन्नगविलेवणे कप्पियहारऽद्धहार-तिसरय-पालंबपलंबमाण-कडिसुत्तयसुकयसोहे पिणद्धगेविज्जे अंगुलेज्जगललियंगयललियकयाभरणे नाना-मणि कनग रयणकडग तुडियथंभियभुए अहियरूवसस्सिरीए कुंडलुज्जोवियाणणे मउडदित्तसिरए हारुच्छय सुकय रइयवच्छे पालंब-पलंबमाण सुकयपडउत्तरिज्जे मुद्दियापिंगलंगुलिए नानामणि कनग रयणविमल महरिह निउणोविय मिसिमिसिंत विरइय सुसिलिट्ठ विसिट्ठ लट्ठ आविद्धवीरवलए। किं बहुणा? कप्परुक्खए चेव अलंकिय विभूसिए सुइपए भवित्ता अम्मापियरो अभिवादएज्जा। तए णं तं पुरिसं अम्मा-पियरो एवं वएज्जा–जीव पुत्ता! वाससयं ति। तं पि आइं तस्स नो बहुयं भवइ कम्हा? वाससयं जीवंतो वीसं जुगाइं जीवइ, वीसं जुगाइं जीवंतो दो अयणसयाइं जीवइ, दो अयणसयाइं जीवंतो छ उउसयाइं जीवइ, छ उउसयाइं जीवंतो बारस माससयाइं जीवइ, बारस माससयाइं जीवंतो चउवीसं पक्खसयाइं जीवइ, चउवीसं पक्खसयाइं जीवंतो छत्तीसं राइंदिअसहस्साइं जीवइ, छत्तीसं राइंदियसहस्साइं जीवंतो दस असीयाइं मुहुत्तसयसहस्साइं जीवइ, दस असीयाइं मुहुत्तसयसहस्साइं जीवंतो चत्तारि ऊसासकोडिसए सत्त य कोडीओ अडयालीसं च सयसहस्साइं चत्तालीसं च ऊसासस-हस्साइं जीवइ, चत्तारि य ऊसासकोडिसए जाव चत्तालीसं च ऊसाससहस्साइं जीवंतो अद्धत्तेवीसं तंदुलवाहे भुंजइ। कहमाउसो! अद्धत्तेवीसं तंदुलवाहे भुंजइ? गोयमा! दुब्बलाए खंडियाणं बलियाए छडियाणं खइरमुसलपच्चाहयाणं ववगयतुस कणियाणं अखंडाणं अफुडियाणं फलगसरियाणं इक्किक्क-बीयाणं अद्धत्तेरसपलियाणं पत्थएणं। से वि य णं पत्थए मागहए। कल्लं पत्थो १ सायं पत्थो २। चउसट्ठितंदुलसाहस्सीओ मागहओ पत्थो। बिसाहस्सिएणं कवलेणं बत्तीसं कवला पुरिस-स्स आहारो, अट्ठावीसं इत्थियाए, चउवीसं पंडगस्स। एवामेव आउसो! एयाए गणणाए दो असईओ पसई, दो पसईओ य सेइया होइ, चत्तारि सेइयाओ कुलओ, चत्तारि कुलया पत्थो, चत्तारि पत्था आढगं, सट्ठी आढगाणं जहन्नए कुंभे, असीई आढयाणं मज्झिमे कुंभे, आढगसयं उक्कोसए कुंभे, अट्ठेव य आढगसयाणि वाहे। एएणं वाहप्पमाणेणं अद्धत्तेवीसं तंदुलवाहे भुंजइ। ते य गणियनिद्दिट्ठा–
Sutra Meaning : સૂત્ર– ૭૧. હે આયુષ્યમાન્‌ ! જેમ કોઈ પુરુષ સ્નાન કરી, બલિકર્મ કરી, કૌતુક – મંગલ – પ્રાયશ્ચિત્ત કરી, મસ્તકે ન્હાઈ, કંઠમાં માલા પહેરી, મણિ – સુવર્ણ પહેરી, અહત – સુમહાર્ધ વસ્ત્ર પહેરી, ચંદન વડે ઉત્કીર્ણ ગાત્ર શરીરી થઈ, સરસ સુરભિ ગંધ ગોશીર્ષ ચંદન વડે અનુલિપ્ત ગાત્રથી, શુચિમાલા વર્ણક વિલેપન, હાર – અર્ધહાર – ત્રિસરોહાર – પાલંબ – પ્રલંબ ધારણ કરી, કટિસૂત્રકથી સારી રીતે શોભતો, ગ્રૈવેયક – વીંટી – લલિતાંગાદિ આભરણ પહેરી, વિવિધ મણિ – સુવર્ણ – રત્ન – કડગ – ત્રુટિત વડે સ્તંભિત ભૂજાવાળા, અધિકરૂપ – શોભાયુક્ત, કુંડલ વડે ઉદ્યોતિત મુખ, મુગટ વડે દિપ્ત મસ્તક, હારાદિ વડે સારી રીતે રચિત છાતિ, પ્રાલંબ – પ્રલંબમાન – સુકૃત્‌ પટ ઉત્તરીય, મુદ્રિકાથી પીંગલ થયેલ આંગળી, વિવિધ મણિ – કનક – રત્ન – વિમલ – મહાર્હ – નિપુણોચિત ઝગમગતા વિરચિત સુશ્લિષ્ટ વિશિષ્ટ લષ્ટ વીરવલય પહેરેલો વધુ શું કહીએ ? કલ્પવૃક્ષ સમાન અલંકૃત વિભૂષિત થઈ પવિત્ર થઈને માતાપિતાને અભિવાદન કરે અર્થાત્‌ પ્રણામ કરે. સૂત્ર– ૭૨. ત્યારે તે પુરુષને માતા – પિતા એમ કહે કે, હે પુત્ર ! સો વર્ષ જીવો. તેનું આયુ ૧૦૦ વર્ષનું હોય તો વધુ કેટલું જીવે ? ૧૦૦ વર્ષ જીવતો તે ૨૦ યુગ જીવે છે, ૨૦ યુગ જીવતો ૨૦૦ અયન જીવે છે, ૨૦૦ અયન જીવતો તે ૬૦૦ ઋતુ જીવે છે, ૬૦૦ ઋતુ જીવતો તે ૧૨૦૦ માસ જીવે છે. ૧૨૦૦ માસ જીવતો તે ૨૪૦૦ પક્ષ જીવે છે. એ રીતે ૩૬,૦૦૦ અહોરાત્ર, ૧૦,૮૦,૦૦૦ મુહૂર્ત્ત, ૪,૦૭,૪૮,૪૦,૦૦૦ શ્વાસોચ્છ્‌વાસ જીવે. તેમાં ૨૨|| તંદુલવાહ ખાય છે. હે આયુષ્યમાન્‌ ! કઈ રીતે ૨૨|| તંદુલવાહ ખાય ? હે ગૌતમ ! દુર્બલ સ્ત્રી વડે ખંડિત, બલિષ્ઠે છડિત, ખરમુસલ વડે કૂટેલ, ભૂંસ – કાંકરા રહિત કરેલ અખંડિત અને પરિપૂર્ણ ચોખાના સાડા બાર પલનો એક પ્રસ્થ થાય. તે પ્રસ્થને માગધ પણ કહે છે. સામાન્યથી રોજ સવારે એક પ્રસ્થ અને સાંજે એક પ્રસ્થ એમ બે વખત ભાત ખાય છે. એક પ્રસ્થકમાં ૬૪,૦૦૦ ભાત હોય છે. ૨૦૦૦ ચોખાના દાણાનો એક કવલ, એ રીતે પુરુષનો આહાર ૩૨ – કવલ, સ્ત્રીનો આહાર ૨૮ કવલ અને નપુંસકનો ૨૪ કવલ હોય છે. સૂત્ર– ૭૩. આ ગણના આ રીતે છે – બે અસતીની પ્રસૃતિ, બે પ્રસૃતિની એક સેતિકા, ચાર સેતિકાનો કુડવ, ચાર કુડવનો પ્રસ્થક, ચાર પ્રસ્થકનો આઢક, સાઈઠ આઢકનો જઘન્યકુંભ, ૮૦ આઢકનો મધ્યકુંભ, ૧૦૦ આઢકનો ઉત્કૃષ્ટકુંભ, ૮૦૦ આઢકનો એક વાહ, આ વાહ પ્રમાણે ૨૨|| વાહ તંદુલ ખાય છે. એ ગણિત અનુસાર ૪૬૦ કરોડ, ૮૦ લાખ ચોખાના દાણા થાય છે, તેમ કહ્યું છે. આ રીતે તે ૨૨|| વાહ તંદુલ ખાતો ૫|| કુંભ મગ ખાય છે. અર્થાત્‌ ૨૪૦૦ આઢક ઘી, ૩૬,૦૦૦ પલ મીઠું ખાય. બે માસે કપડા બદલે તો ૧૨૦૦ ધોતી પહેરે. એ રીતે ૧૦૦ વર્ષના આયુવાળા મનુષ્યોના ઘી, તેલ, મીઠું, ભોજન, વસ્ત્રનું બધું તોલમાપ ગણિત છે. આ ગણિત પરિમાણ પણ મહર્ષિઓએ બે પ્રકારે કહેલ છે. જેની પાસે આ બધું છે, તેની ગણના કરી છે, જેની પાસે આ કંઈ નથી તેની શું ગણના કરવી? સૂત્ર સંદર્ભ– ૭૧–૭૩
Mool Sutra Transliteration : [sutra] auso! Se jahanamae kei purise nhae kayabalikamme kayakouyamamgala payachchhitte siramsinhae kamthemalakade aviddhamani-suvanne ahaya sumahagghavatthaparihie chamdanokkinnagayasarire sarasasurahi-gamdhagosisachamdananulittagatte suimalavannagavilevane kappiyaharaddhahara-tisaraya-palambapalambamana-kadisuttayasukayasohe pinaddhagevijje amgulejjagalaliyamgayalaliyakayabharane nana-mani kanaga rayanakadaga tudiyathambhiyabhue ahiyaruvasassirie kumdalujjoviyanane maudadittasirae haruchchhaya sukaya raiyavachchhe palamba-palambamana sukayapadauttarijje muddiyapimgalamgulie nanamani kanaga rayanavimala mahariha niunoviya misimisimta viraiya susilittha visittha lattha aviddhaviravalae. Kim bahuna? Kapparukkhae cheva alamkiya vibhusie suipae bhavitta ammapiyaro abhivadaejja. Tae nam tam purisam amma-piyaro evam vaejja–jiva putta! Vasasayam ti. Tam pi aim tassa no bahuyam bhavai kamha? Vasasayam jivamto visam jugaim jivai, visam jugaim jivamto do ayanasayaim jivai, do ayanasayaim jivamto chha uusayaim jivai, chha uusayaim jivamto barasa masasayaim jivai, barasa masasayaim jivamto chauvisam pakkhasayaim jivai, chauvisam pakkhasayaim jivamto chhattisam raimdiasahassaim jivai, chhattisam raimdiyasahassaim jivamto dasa asiyaim muhuttasayasahassaim jivai, dasa asiyaim muhuttasayasahassaim jivamto chattari usasakodisae satta ya kodio adayalisam cha sayasahassaim chattalisam cha usasasa-hassaim jivai, chattari ya usasakodisae java chattalisam cha usasasahassaim jivamto addhattevisam tamdulavahe bhumjai. Kahamauso! Addhattevisam tamdulavahe bhumjai? Goyama! Dubbalae khamdiyanam baliyae chhadiyanam khairamusalapachchahayanam vavagayatusa kaniyanam akhamdanam aphudiyanam phalagasariyanam ikkikka-biyanam addhatterasapaliyanam patthaenam. Se vi ya nam patthae magahae. Kallam pattho 1 sayam pattho 2. Chausatthitamdulasahassio magahao pattho. Bisahassienam kavalenam battisam kavala purisa-ssa aharo, atthavisam itthiyae, chauvisam pamdagassa. Evameva auso! Eyae gananae do asaio pasai, do pasaio ya seiya hoi, chattari seiyao kulao, chattari kulaya pattho, chattari pattha adhagam, satthi adhaganam jahannae kumbhe, asii adhayanam majjhime kumbhe, adhagasayam ukkosae kumbhe, attheva ya adhagasayani vahe. Eenam vahappamanenam addhattevisam tamdulavahe bhumjai. Te ya ganiyaniddittha–
Sutra Meaning Transliteration : Sutra– 71. He ayushyaman ! Jema koi purusha snana kari, balikarma kari, kautuka – mamgala – prayashchitta kari, mastake nhai, kamthamam mala paheri, mani – suvarna paheri, ahata – sumahardha vastra paheri, chamdana vade utkirna gatra shariri thai, sarasa surabhi gamdha goshirsha chamdana vade anulipta gatrathi, shuchimala varnaka vilepana, hara – ardhahara – trisarohara – palamba – pralamba dharana kari, katisutrakathi sari rite shobhato, graiveyaka – vimti – lalitamgadi abharana paheri, vividha mani – suvarna – ratna – kadaga – trutita vade stambhita bhujavala, adhikarupa – shobhayukta, kumdala vade udyotita mukha, mugata vade dipta mastaka, haradi vade sari rite rachita chhati, pralamba – pralambamana – sukrit pata uttariya, mudrikathi pimgala thayela amgali, vividha mani – kanaka – ratna – vimala – maharha – nipunochita jhagamagata virachita sushlishta vishishta lashta viravalaya paherelo vadhu shum kahie\? Kalpavriksha samana alamkrita vibhushita thai pavitra thaine matapitane abhivadana kare arthat pranama kare. Sutra– 72. Tyare te purushane mata – pita ema kahe ke, he putra ! So varsha jivo. Tenum ayu 100 varshanum hoya to vadhu ketalum jive\? 100 varsha jivato te 20 yuga jive chhe, 20 yuga jivato 200 ayana jive chhe, 200 ayana jivato te 600 ritu jive chhe, 600 ritu jivato te 1200 masa jive chhe. 1200 masa jivato te 2400 paksha jive chhe. E rite 36,000 ahoratra, 10,80,000 muhurtta, 4,07,48,40,000 shvasochchhvasa jive. Temam 22|| tamdulavaha khaya chhe. He ayushyaman ! Kai rite 22|| tamdulavaha khaya\? He gautama ! Durbala stri vade khamdita, balishthe chhadita, kharamusala vade kutela, bhumsa – kamkara rahita karela akhamdita ane paripurna chokhana sada bara palano eka prastha thaya. Te prasthane magadha pana kahe chhe. Samanyathi roja savare eka prastha ane samje eka prastha ema be vakhata bhata khaya chhe. Eka prasthakamam 64,000 bhata hoya chhe. 2000 chokhana danano eka kavala, e rite purushano ahara 32 – kavala, strino ahara 28 kavala ane napumsakano 24 kavala hoya chhe. Sutra– 73. A ganana a rite chhe – be asatini prasriti, be prasritini eka setika, chara setikano kudava, chara kudavano prasthaka, chara prasthakano adhaka, saitha adhakano jaghanyakumbha, 80 adhakano madhyakumbha, 100 adhakano utkrishtakumbha, 800 adhakano eka vaha, a vaha pramane 22|| vaha tamdula khaya chhe. E ganita anusara 460 karoda, 80 lakha chokhana dana thaya chhe, tema kahyum chhe. A rite te 22|| vaha tamdula khato 5|| kumbha maga khaya chhe. Arthat 2400 adhaka ghi, 36,000 pala mithum khaya. Be mase kapada badale to 1200 dhoti pahere. E rite 100 varshana ayuvala manushyona ghi, tela, mithum, bhojana, vastranum badhum tolamapa ganita chhe. A ganita parimana pana maharshioe be prakare kahela chhe. Jeni pase a badhum chhe, teni ganana kari chhe, jeni pase a kami nathi teni shum ganana karavi? Sutra samdarbha– 71–73