Sutra Navigation: Pragnapana ( પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1106737
Scripture Name( English ): Pragnapana Translated Scripture Name : પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

पद-१५ ईन्द्रिय

 Translated Chapter :

પદ-૧૫ ઈન્દ્રિય
Section : उद्देशक-२ Translated Section : ઉદ્દેશક-૨
Sutra Number : 437 Category : Upang-04
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] कतिविहा णं भंते! इंदिया पन्नत्ता? गोयमा! दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–दव्विंदिया य भाविंदिया य। कति णं भंते! दव्विंदिया पन्नत्ता? गोयमा! अट्ठ दव्विंदिया पन्नत्ता, तं जहा–दो सोत्ता दो नेत्ता दो घाणा जीहा फासे। नेरइयाणं भंते! कति दव्विंदिया पन्नत्ता? गोयमा! अट्ठ, एते चेव। एवं असुरकुमाराणं जाव थणियकुमाराण वि। पुढविकाइयाणं भंते! कति दव्विंदिया पन्नत्ता? गोयमा! एगे फासेंदिए पन्नत्ते। एवं जाव वणस्सतिकाइयाणं। बेइंदियाणं भंते! कति दव्विंदिया पन्नत्ता? गोयमा! दो दव्विंदिया पन्नत्ता, तं जहा–फासिंदिए य जिब्भिंदिए य तेइंदियाणं पुच्छा। गोयमा! चत्तारि दव्विंदिया पन्नत्ता, तं जहा–दो घाणा जीहा फासे। चउरिंदियाणं पुच्छा। गोयमा! छ दव्विंदिया पन्नत्ता, तं जहा–दो णेत्ता दो घाणा जीहा फासे। सेसाणं जहा नेरइयाणं जाव वेमानियाणं। एगमेगस्स णं भंते! नेरइयस्स केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! अट्ठ। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! अट्ठ वा सोलस्स वा सत्तरस वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। एगमेगस्स णं भंते! असुरकुमारस्स केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! अट्ठ। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! अट्ठ वा णव वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। एवं जाव थणियकुमाराणं ताव भाणियव्वं। एवं पुढविक्काइय आउक्काइय वणस्सइकाइयस्स वि, नवरं–केवतिया बद्धेल्लगा? त्ति पुच्छए उत्तरं एक्कं फासिंदियं पन्नत्तं। एवं तेउक्काइय-वाउक्काइयस्स वि, नवरं–पुरेक्खडा नव वा दस वा। एवं बेइंदियाण वि, नवरं–बद्धेलगपुच्छाए दोन्नि। एवं तेइंदियस्स वि, नवरं–बद्धेल्लगा चत्तारि। एवं चउरिंदियस्स वि, नवरं बद्धेल्लगा छ। पंचेंदियतिरिक्खजोणिय मनूस वाणमंतर जोइसिय सोहम्मीसाणगदेवस्स जहा असुर-कुमारस्स, नवरं–मनूसस्स पुरेक्खडा कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि। जस्सत्थि अट्ठ वा नव वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। सणंकुमार माहिंद बंभ लंतग सुक्क सहस्सार आणय पाणय आरण अच्चुय गेवेज्जगदेवस्स य जहा नेरइयस्स। एगमेगस्स णं भंते! विजय वेजयंत जयंत अपराजियदेवस्स केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! अट्ठ। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! अट्ठ वा सोलस वा चउवीसा वा संखेज्जा वा। सव्वट्ठसिद्धगदेवस्स अतीता अनंता, बद्धेल्लगा अट्ठ, पुरेक्खडा अट्ठ। नेरइयाणं भंते! केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। बद्धेल्लगा? गोयमा! असंखेज्जा। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! अनंता। एवं जाव गेवेज्जगदेवाणं नवरं–मनूसाणं बद्धेल्लगा सिय संखेज्जा सिय असंखेज्जा। विजय वेजयंत जयंत अपराजियदेवाणं पुच्छा। गोयमा! अतीता अनंता, बद्धेल्लगा असंखेज्जा, पुरेक्खडा असंखेज्जा। सव्वट्ठसिद्धगदेवाणं पुच्छा। गोयमा! अतीता अनंता, बद्धेल्लगा संखेज्जा, पुरेक्खडा संखेज्जा। एगमेगस्स णं भंते! नेरइयस्स नेरइअत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लया? गोयमा! अट्ठ। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ वा सोलस वा चउवीसा वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। एगमेगस्स णं भंते! नेरइयस्स असुरकुमारत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ वा सोलस वा चउवीसा वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। एवं जाव थणियकुमारत्ते। एगमेगस्स णं भंते! नेरइयस्स पुढविकाइयत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि एक्को वा दो वा तिन्नि वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। एवं जाव वणप्फइकाइयत्ते। एगमेगस्स णं भंते! नेरइयस्स बेइंदियत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि दो वा चत्तारि वा छ वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। एवं तेइंदियत्ते वि, नवरं–पुरेक्खडा चत्तारि वा अट्ठ वा बारस वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। एवं चउरिंदियत्ते वि, नवरं–पुरेक्खडा छ वा बारस वा अट्ठारस वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। पंचेंदियतिरिक्खजोणियत्ते जहा असुरकुमारत्ते। मनूसत्ते वि एवं चेव, नवरं–केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! अट्ठ वा सोलस वा चउवीसा वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। सव्वेसिं मनूसवज्जाणं पुरेक्खडा मनूसत्ते कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि त्ति एवं न वुच्चति। वाणमंतर जोइसिय सोहम्मग जाव गेवेज्जगदेवत्ते अतीता अनंता। बद्धेल्लगा नत्थि। पुरेक्खडा कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि। जस्सत्थि अट्ठ वा सोलस वा चउवीसा वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। एगमेगस्स णं भंते! नेरइयस्स विजय वेजयंत जयंत अपराजियदेवत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! नत्थि। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ वा सोलस वा। सव्वट्ठसिद्धगदेवत्ते अतीता नत्थि। बद्धेल्लगा नत्थि। पुरेक्खडा कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ। एवं जहा नेरइयदंडओ णीओ तहा असुरकुमारेण वि णेयव्वो जाव पंचेंदियतिरिक्खजोणिएणं, नवरं–जस्स सट्ठाणे जति बद्धेल्लगा तस्स तइ भाणियव्वा। एगमेगस्स णं भंते! मनूसस्स नेरइयत्ते केवतिया दव्वेंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ वा सोलस वा चउवीसा वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। एवं जाव पंचेंदियतिरिक्खजोणियत्ते, नवरं–एगिंदिय विगलिंदिएसु जस्स जत्तिया पुरेक्खडा तस्स तत्तिया भाणियव्वा। एगमेगस्स णं भंते! मनूसस्स मनूसत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! अट्ठ। केवतिया पुरेक्खडा? कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ वा सोलस वा चउवीसा वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। वाणमंतर जोतिसिय जाव गेवेज्जगदेवत्ते जहा नेरइयत्ते। एगमेगस्स णं भंते! मनूसस्स विजय वेजयंत जयंत अपराजियदेवत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ वा सोलस वा। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ वा सोलस वा। एगमेगस्स णं भंते! मनूसस्स सव्वट्ठसिद्धगदेवत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ। वाणमंतर-जोतिसिए जहा नेरइए। सोहम्मगदेवे वि जहा नेरइए, नवरं–सोहम्मगदेवस्स विजय वेजयंत जयंत अपराजियदेवत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ वा सोलस वा। सव्वट्ठसिद्धगदेवत्ते जहा नेरइयस्स। एवं जाव गेवेज्जगदेवस्स सव्वट्ठसिद्धगदेवत्ते ताव नेयव्वं। एगमेगस्स णं भंते! विजय वेजयंत जयंत अपराजियदेवस्स नेरइयत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! नत्थि। एवं जाव पंचेंदियतिरिक्खजोणियत्ते। मनूसत्ते अतीता अनंता, बद्धेल्लगा नत्थि। पुरेक्खडा अट्ठ वा सोलस वा चउवीसा वा संखेज्जा वा। वाणमंतर-जोतिसियत्ते जहा नेरइत्ते। सोहम्मगदेवत्ते अतीता अनंता। बद्धेल्लगा नत्थि। पुरेक्खडा कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ वा सोलस वा चउवीसा वा संखेज्जा वा। एवं जाव गेवेज्जगदेवत्ते। विजय वेजयंत जयंत अपराजियत्ते अतीता कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! अट्ठ। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ। एगमेगस्स णं भंते! विजय वेजयंत जयंत अपराजियदेवस्स सव्वट्ठसिद्धगदेवत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! नत्थि केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ। एगमेगस्स णं भंते! सव्वट्ठसिद्धगदेवस्स नेरइयत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! नत्थि। एवं मनूसवज्जं जाव गेवेज्जगदेवत्ते, नवरं–मनूसत्ते अतीता अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! अट्ठ। विजय वेजयंत जयंत अपराजियदेवत्ते अतीता कस्सइ अत्थि कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि अट्ठ। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! नत्थि। एगमेगस्स णं भंते! सव्वट्ठसिद्धगदेवस्स सव्वट्ठसिद्धगदेवत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! नत्थि। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! अट्ठ। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! नत्थि। नेरइयाणं भंते! नेरइयत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! असंखेज्जा। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! अनंता। नेरइयाणं भंते! असुरकुमारत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? गोयमा! नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? गोयमा! अनंता। एवं जाव गेवेज्जगदेवत्ते। नेरइयाणं भंते! विजय वेजयंत जयंत अपराजियदेवत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? नत्थि। केवतिया बद्धेल्लगा? नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? असंखेज्जा। एवं सव्वट्ठसिद्धगदेवत्ते वि। एवं जाव पंचेंदियतिरिक्खजोणियाणं सव्वट्ठसिद्धगदेवत्ते भाणियव्वं, नवरं–वणस्सइकाइयाणं विजय वेजयंत जयंत अपराजियदेवत्ते सव्वट्ठसिद्धगदेवत्ते य पुरेक्खडा अनंता। सव्वेसिं मनूस सव्वट्ठसिद्धगवज्जाणं सट्ठाणे बद्धेल्लगा असंखेज्जा, परट्ठाणे बद्धेल्लगा नत्थि। वणस्सइकाइयाणं सट्ठाणे बद्धेल्लगा अनंता। मनुस्साणं नेरइयत्ते अतीता अनंता। बद्धेल्ला नत्थि। पुरेक्खडा अनंता। एवं जाव गेवेज्जग-देवत्ते, नवरं–सट्ठाणे अतीता अनंता, बद्धेल्लगा सिय संखेज्जा, सिय असंखेज्जा, पुरेक्खडा अनंता। मनूसाणं भंते! विजय वेजयंत जयंत अपराजियदेवत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? संखेज्जा। केवतिया बद्धेल्लगा? नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? सिय संखेज्जा सिय असंखेज्जा। एवं सव्वट्ठसिद्धगदेवत्ते वि। वाणमंतर-जोइसियाणं जहा नेरइयाणं। सोहम्मगदेवाणं एवं चेव, नवरं–विजय वेजयंत जयंत अपराजियदेवत्ते अतीता असंखेज्जा, बद्धेल्लगा नत्थि, पुरे-क्खडा असंखेज्जा। सव्वट्ठसिद्धगदेवत्ते अतीता नत्थि। बद्धेल्लगा नत्थि। पुरेक्खडा असंखेज्जा। एवं जाव गेवेज्जगदेवाणं। विजय वेजयंत जयंत अपराजियदेवाणं भंते! नेरइयत्ते केवतिया दव्वेंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? नत्थि। एवं जाव जोइसियत्ते, णवरमेसिं मनूसत्ते अतीता अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? नत्थि। पुरेक्खडा असंखेज्जा। एवं जाव गेवेज्जगदेवत्ते। सट्ठाणे अतीता असंखेज्जा। केवतिया बद्धेल्लगा? असंखेज्जा। केवतिया पुरेक्खडा? असंखेज्जा। सव्वट्ठसिद्धगदेवत्ते अतीता नत्थि। बद्धेल्लगा नत्थि पुरेक्खडा असंखेज्जा। सव्वट्ठसिद्धगदेवाणं भंते! नेरइयत्ते केवतिया दव्वेंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? नत्थि। एवं मनूसवज्जं जाव गेवेज्जगदेवत्ते। मनूसत्ते अतीता अनंता। बद्धेल्लगा नत्थि। पुरेक्खडा संखेज्जा। विजय वेजयंत जयंत अपराजियदेवत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? संखेज्जा। केवतिया बद्धेल्लगा? नत्थि। केवतिया पुरेक्खडा? नत्थि। सव्वट्ठसिद्धगदेवाणं भंते! सव्वट्ठसिद्धगदेवत्ते केवतिया दव्विंदिया अतीता? नत्थि। केवतिया बद्धेल्लगा? संखेज्जा। केवतिया पुरेक्खडा? नत्थि। कति णं भंते! भाविंदिया पन्नत्ता? गोयमा! पंच भाविंदिया पन्नत्ता, तं जहा–सोइंदिए जाव फासिंदिए। नेरइयाणं भंते! कति भाविंदिया पन्नत्ता? गोयमा! पंच भाविंदिया पन्नत्ता, तं जहा–सोइंदिए जाव फासेंदिए। एवं जस्स जति इंदिया तस्स तति भाणियव्वा जाव वेमानियाणं। एगमेगस्स णं भंते! नेरइयस्स केवतिया भाविंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? पंच।क केवतिया पुरेक्खडा? पंच वा दस वा एक्कारस वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। एवं असुरकुमारस्स वि, नवरं–पुरेक्खडा पंच वा छ वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। एवं जाव थणियकुमारस्स। एवं पुढविकाइय आउकाय वणस्सइकाइयस्स वि, बेइंदिय तेइंदिय चउरिंदियस्स वि तेउक्काइय-वाउक्काइयस्स वि एवं चेव, नवरं–पुरेक्खडा छ वा सत्त वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। पंचेंदियतिरिक्खजोणियस्स जाव ईसाणस्स जहा असुरकुमारस्स, नवरं–मनूसस्स पुरेक्खडा कस्सइ अत्थि, कस्सइ नत्थि त्ति भाणियव्वं। सणंकुमार जाव गेवेज्जगस्स जहा नेरइयस्स। विजय वेजयंत जयंत अपराजियदेवस्स अतीता अनंता। बद्धेल्लगा पंच। पुरेक्खडा पंच वा दस वा पन्नरस वा संखेज्जा वा। सव्वट्ठसिद्धगदेवस्स अतीता अनंता। बद्धेल्लगा पंच। केवतिया पुरेक्खडा? पंच। नेरइयाणं भंते! केवतिया भाविंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। केवतिया बद्धेल्लगा? असंखेज्जा। केवतिया पुरेक्खडा? अनंता। एवं जहा दव्विंदिएसु पोहत्तेणं दंडओ भणिओ तहा भाविंदिएसु वि पोहत्तेणं दंडओ भाणियव्वो, नवरं–वणप्फइकाइयाणं बद्धेल्लगा वि अनंता। एगमेगस्स णं भंते! नेरइयस्स नेरइयत्ते केवतिया भाविंदिया अतीता? गोयमा! अनंता। बद्धेल्लगा पंच। पुरेक्खडा कस्सइ अत्थि, कस्सइ नत्थि, जस्सत्थि पंच वा दस वा पन्नरस वा संखे-ज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। एवं असुरकुमारत्ते जाव थणियकुमारत्ते, नवरं–बद्धेल्लगा नत्थि। पुढविक्काइयत्ते जाव बेइंदियत्ते जहा दव्विंदिया। तेइंदियत्ते तहेव, नवरं–पुरेक्खडा तिन्नि वा छ वा णव वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। एवं चउरिंदियत्ते वि नवरं–पुरेक्खडा चत्तारि वा अट्ठ वा बारस वा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा अनंता वा। एवं एते चेव गमा चत्तारि नेयव्वा जे चेव दव्विंदिएसु। नवरं–तइयगमे जाणियव्वा जस्स जइ इंदिया ते पुरेक्खडेसु मुनेयव्वा। चउत्थगमे जहेव दव्वेंदिया जाव सव्वट्ठसिद्धगदेवाणं सव्वट्ठसिद्धगदेवत्ते केवतिया फासिंदिया अतीता? नत्थि। बद्धेल्लगा संखेज्जा। पुरेक्खडा नत्थि।
Sutra Meaning : ભગવન્‌ ! ઇન્દ્રિયો કેટલા ભેદે છે ? ગૌતમ ! બે ભેદે – દ્રવ્યેન્દ્રિય અને ભાવેન્દ્રિય. ભગવન્‌ ! દ્રવ્યેન્દ્રિયો કેટલા ભેદે છે ? આઠ ભેદે – બે શ્રોત્ર, બે નેત્ર, બે ઘ્રાણ, જીભ અને સ્પર્શન. ભગવન્‌ ! નૈરયિકોને કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો છે ? ઉક્ત આઠ જ. એ પ્રમાણે અસુર યાવત્‌ સ્તનિતકુમાર જાણવા. ભગવન્‌ ! પૃથ્વીકાયિકને દ્રવ્યેન્દ્રિય કેટલી હોય ? ગૌતમ ! એક, સ્પર્શનેન્દ્રિય. એમ વનસ્પતિકાય સુધી છે. ભગવન્‌ ! બેઇન્દ્રિયોને કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો હોય ? ગૌતમ ! બે – સ્પર્શન અને જિહ્વા. તેઇન્દ્રિયોને કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો હોય ? ચાર – બે ઘ્રાણ, નાસિકા, જિહ્વા. ચઉરિન્દ્રિય વિશે પ્રશ્ન – છ દ્રવ્યેન્દ્રિયો હોય – બે નેત્ર, બે નાસિકા, જીભ અને સ્પર્શન. બાકી બધા જીવોને નૈરયિકોની જેમ વૈમાનિક સુધી જાણવા. ભગવન્‌ ! એકૈક નૈરયિકને કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીતમાં થયેલી છે ? ગૌતમ ! અનંત. કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો બદ્ધ – વિદ્યમાન હોય ? ગૌતમ! આઠ. કેટલી ભાવિકાળે થશે ? ગૌતમ ! આઠ, નવ, સત્તર, સંખ્યાત, અસંખ્યાત કે અનંત. એ પ્રમાણે સ્તનિતકુમાર સુધી કહેવું. એમ પૃથ્વીકાયિકો, અપ્‌કાયિકો, વનસ્પતિકાયિકો પણ જાણવા. પરંતુ ‘‘કેટલી બદ્ધ – વર્તમાન ઇન્દ્રિયો હોય’’, તે પ્રશ્નના ઉત્તરમાં એક સ્પર્શનેન્દ્રિય – દ્રવ્યેન્દ્રિય કહેવી. એમ તેઉકાયિક અને વાયુકાયિકમાં પણ કહેવું. પણ ભાવિમાં થનારી જઘન્યથી નવ કે દશ દ્રવ્યેન્દ્રિય હોય. એ પ્રમાણે બેઇન્દ્રિયોને પણ કહેવી. પણ બદ્ધ દ્રવ્યેન્દ્રિય પ્રશ્નમાં બે દ્રવ્યેન્દ્રિયો કહેવી. એમ તેઇન્દ્રિયો પણ જાણવા, પણ તેઓને ચાર બદ્ધ દ્રવ્યેન્દ્રિયો હોય. એમ ચઉરિન્દ્રિય પણ જાણવા, પણ તેઓને છ બદ્ધ દ્રવ્યેન્દ્રિયો હોય. પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક, મનુષ્યો, વ્યંતરો, જ્યોતિષ્ક, સૌધર્મ – ઈશાનના દેવો અસુરકુમારવત્‌ કહેવા. વિશેષ એ – મનુષ્યને દ્રવ્યેન્દ્રિયો ભાવિમાં કોઈને હોય – કોઈને ન હોય. જેને હોય તેને આઠ, નવ, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંત દ્રવ્યેન્દ્રિયો હોય. સનત્કુમાર, માહેન્દ્ર, બ્રહ્મલોકથી અચ્યુત સુધી અને ગ્રૈવેયક દેવોને નૈરયિકની માફક જાણવા. ભગવન્‌ ! એકૈક વિજય, વૈજયંત, જયંત, અપરાજિત દેવને કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો પૂર્વે થઈ ? ગૌતમ ! અનંત દ્રવ્યેન્દ્રિયો થઈ હોય. કેટલી બદ્ધ હોય ? આઠ. કેટલી ભાવિમાં થનારી હોય ? આઠ, સોળ, ચોવીશ કે સંખ્યાતી હોય. સર્વાર્થસિદ્ધ દેવને ભૂતકાળે અનંત દ્રવ્યેન્દ્રિયો થઈ હોય, બદ્ધ – આઠ હોય, ભાવિમાં થનારી આઠ હોય. ભગવન્‌ ! નૈરયિકોને કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો પૂર્વે થઈ હોય ? ગૌતમ! અનંતી. કેટલી બદ્ધ હોય ? અસંખ્યાતી. ભાવિમાં થનારી કેટલી હોય ? અનંત. એ પ્રમાણે ગ્રૈવેયક દેવો સુધી જાણવું. પણ મનુષ્યોને બદ્ધ દ્રવ્યેન્દ્રિયો કદાચ સંખ્યાતી, કદાચ અસંખ્યાતી હોય. વિજય, વૈજયંત, જયંત, અપરાજિત દેવોને અતીત કાળે અનંત, બદ્ધ – અસંખ્યાતી, ભાવિમાં થનારી અસંખ્યાતી દ્રવ્યેન્દ્રિયો હોય. સર્વાર્થસિદ્ધ દેવોનો પ્રશ્ન – અતીતકાળે અનંત, બદ્ધ – સંખ્યાતી, ભાવિ – સંખ્યાતી. ભગવન્‌ ! એકૈક નૈરયિકને નૈરયિકપણામાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો ભૂતકાળે થયેલી હોય? ગૌતમ ! અનંત. વર્તમાનમાં ? આઠ. ભાવિમાં થનારી ? કોઈને હોય, કોઈને ન હોય. જેને થનારી હોય, તેને આઠ, સોળ, ચોવીશ, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંત હોય. હોય, તેને આઠ, સોળ, ચોવીશ, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંત હોય. ભગવન્‌ ! એકૈક નૈરયિકને અસુરકુમારપણામાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીત કાળે થઈ હોય ? ગૌતમ ! અનંત. કેટલી બદ્ધ હોય ? ન હોય. કેટલી ભાવિમાં થાય ? ગૌતમ ! કોઈને થાય, કોઈને ન થાય. જેને થનારી હોય તેને આઠ, સોળ, ચોવીશ, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંત થનારી હોય. એમ સ્તનિતકુમાર સુધી જાણવું. ભગવન્ ! એકૈક નૈરયિકને પૃથ્વીકાયિકપણામાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો પૂર્વે થયેલી હોય ? ગૌતમ ! અનંત. કેટલી બદ્ધ હોય ? ન હોય. કેટલી ભાવિમાં થનારી હોય ? કોઈને હોય, કોઈને ન હોય. જેને થનારી હોય તેને એક, બે, ત્રણ, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંત હોય. એ પ્રમાણે યાવત્‌ વનસ્પતિકાયિકપણામાં જાણવું. ભગવન્‌ ! એકૈક નૈરયિકને બેઇન્દ્રિયપણામાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો પૂર્વ કાળે થઈ હોય ? ગૌતમ! અનંત. કેટલી બદ્ધ હોય ? ન હોય. કેટલી ભાવિમાં થનારી હોય ? કોઈને હોય, કોઈને ન હોય. જેને થનારી હોય તેને બે, ચાર, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંત થાય. એમ તેઇન્દ્રિયપણામાં જાણવું, પણ ભાવિમાં થનારી ચાર, આઠ, બાર, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંત દ્રવ્યેન્દ્રિયો હોય. એમ ચઉરિન્દ્રિયપણામાં પણ જાણવું, પણ ભાવિમાં થનારી છ, બાર, અઢાર, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંતી હોય. જેમ અસુરકુમારપણામાં કહ્યું, તેમ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચપણામાં પણ જાણવું, મનુષ્યપણામાં પણ એમ જ જાણવું, પરંતુ ભાવિમાં આઠ, સોળ, ચોવીશ, સંખ્યાતી કે અનંત દ્રવ્યેન્દ્રિયો થાય. મનુષ્ય સિવાય બધાને મનુષ્ય – પણામાં દ્રવ્યેન્દ્રિય ભાવિમાં થનારી ‘‘કોઈને હોય, કોઈને ન હોય’’, એવું ન કહેવું. વ્યંતર, જ્યોતિષ્ક, સૌધર્મ યાવત્‌ ગ્રૈવેયક પણામાં દ્રવ્યેન્દ્રિય પૂર્વકાળે અનંત થયેલ હોય, બદ્ધ દ્રવ્યેન્દ્રિયો નથી, ભાવિમાં થનારી કોઈને હોય, કોઈને ન હોય. જેને હોય તેને આઠ, સોળ, ચોવીશ, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંત દ્રવ્યેન્દ્રિયો થવાની હોય. ભગવન્‌ ! એકૈક નૈરયિકને વિજય, વૈજયંત, જયંત, અપરાજિતપણામાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો ભૂતકાળે થયેલ હોય ? ન હોય. બદ્ધ પણ ન હોય. કેટલી ભાવિમાં થનાર હોય ? કોઈને હોય – કોઈને ન હોય. જેને થનાર હોય તેને આઠ કે સોળ થનાર હોય. સર્વાર્થસિદ્ધ દેવપણામાં અતીત અને બદ્ધ દ્રવ્યેન્દ્રિયો નથી, ભાવિમાં થનારી કોઈને હોય – કોઈને ન હોય. જેને ભાવિમાં થવાની છે, તેને આઠ દ્રવ્યેન્દ્રિયો થનાર હોય. એ પ્રમાણે નૈરયિક દંડક માફક અસુરકુમાર દંડક કહેવો. યાવત્‌ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચદંડક કહેવો. પણ જેને સ્વસ્થાનમાં જેટલી બદ્ધ વર્તમાન દ્રવ્યેન્દ્રિયો હોય તેને તેટલી કહેવી. ભગવન્‌ ! એકૈક મનુષ્યને નારકપણામાં દ્રવ્યેન્દ્રિયો પૂર્વકાળે કેટલી થઈ હોય? ગૌતમ ! અનંત. કેટલી બદ્ધ હોય ? ન હોય. કેટલી ભાવિમાં થાય ? કોઈને થાય – કોઈને ન થાય. જેને થનારી હોય તેને આઠ, સોળ, ચોવીશ, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંત દ્રવ્યેન્દ્રિયો હોય. એ પ્રમાણે પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિપણા સુધી જાણવું. પણ એકેન્દ્રિય અને વિકલેન્દ્રિય માં જેને જેટલી થનાર હોય, તેને તેટલી કહેવી. ભગવન્‌! એકૈક મનુષ્યને મનુષ્યપણામાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો પૂર્વે થયેલ હોય ? ગૌતમ ! કોઈને હોય – કોઈને ન હોય. જેને થનાર હોય તેને આઠ, સોળ, ચોવીશ, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંત હોય. વ્યંતર, જ્યોતિષ્ક યાવત્‌ ગ્રૈવેયકપણામાં જેમ નારકપણામાં કહ્યું તેમ કહેવું. ભગવન્‌ ! એકૈક મનુષ્યને વિજય, વૈજયંત, જયંત, અપરાજિત દેવપણામાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો પૂર્વકાળે થઈ હોય ? કોઈને હોય – કોઈને ન હોય. જેને હોય તેને આઠ કે સોળ હોય. કેટલી બદ્ધ હોય? કેટલી ભાવિમાં થનાર હોય? કોઈને હોય – કોઈને ન હોય. જેને હોય તેને આઠ કે સોળ હોય. ભગવન્‌! એકૈક મનુષ્યને સર્વાર્થસિદ્ધ દેવત્વમાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીત કાળે થઈ હોય? કોઈને હોય – કોઈને ન હોય. જેને હોય તેને આઠ હોય. બદ્ધ કેટલી હોય? ન હોય. ભાવિ કેટલી હોય ? કોઈને હોય – કોઈને ન હોય. જેને થનાર હોય, તેને આઠ હોય. વ્યંતર અને જ્યોતિષ્ક નૈરયિકવત્‌ જાણવા, સૌધર્મ દેવ નૈરયિકવત્‌ કહેવો. પણ સૌધર્મ દેવને વિજય, વૈજયંત, જયંત, અપરાજિત દેવત્વમાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો પૂર્વકાળે હોય? કોઈને હોય – કોઈને ન હોય. જેને હોય તેને આઠ હોય. બદ્ધ કેટલી હોય ? ન હોય. ભાવિમાં થનાર કેટલી હોય ? ગૌતમ ! કોઈને હોય – કોઈને ન હોય, જેને હોય તેને આઠ કે સોળ થનારી હોય. સર્વાર્થસિદ્ધ દેવપણામાં નૈરયિકવત્‌ કહેવું. એ પ્રમાણે યાવત્‌ ગ્રૈવેયક દેવને યાવત્‌ સર્વાર્થસિદ્ધ દેવપણામાં એમ જ કહેવું. ભગવન્‌ ! એકૈક વિજય, વૈજયંત, જયંત, અપરાજિત દેવને નૈરયિકપણામાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીતકાળે થઈ હોય ? અનંત હોય. બદ્ધ કેટલી હોય ? ન હોય. ભાવિમાં થનાર ? ન હોય. એ પ્રમાણે પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ સુધી કહેવું. મનુષ્યપણામાં દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીતકાળે અનંત હોય, બદ્ધ ન હોય, ભાવિમાં થનારી આઠ, સોળ, ચોવીશ કે સંખ્યાતી હોય. વ્યંતર અને જ્યોતિષ્ક નૈરયિકવત્‌ કહેવા. સૌધર્મ દેવત્વમાં અતીતકાળે અનંત થઈ હોય, વર્તમાનકાળે નથી, ભાવિમાં થનારી કોઈને હોય – કોઈને ન હોય. જેને હોય તેને આઠ, સોળ, ચોવીશ કે સંખ્યાતી હોય. એ પ્રમાણે ગ્રૈવેયકપણા સુધી જાણવું. વિજયાદિ ચારમાં પૂર્વકાળે કોઈને હોય – કોઈને ન હોય, જેને હોય તેને આઠ હોય. બદ્ધ કેટલી હોય? આઠ ભાવિમાં થનારી કેટલી હોય? કોઈને હોય – કોઈને ન હોય, જેને હોય તેને આઠ હોય. ભગવન્‌! એકૈક વિજયાદિ ચાર દેવને સર્વાર્થસિદ્ધ દેવપણામાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો ભૂતકાળે હોય ? ન હોય. કેટલી બદ્ધ હોય? ન હોય. કેટલી ભાવિમાં થવાની હોય? કોઈને હોય – કોઈને ન હોય, જેને હોય તેને આઠ થનાર હોય. ભગવન્‌ ! એકૈક સર્વાર્થસિદ્ધ દેવને નૈરયિકપણામાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીતકાળે હોય? ગૌતમ! અનંત. વર્તમાન કેટલી હોય? ન હોય. ભાવિમાં થનાર કેટલી હોય ? ન હોય. એમ મનુષ્ય સિવાય ગ્રૈવેયકપણા સુધી જાણવું. પણ મનુષ્ય પણામાં દ્રવ્યેન્દ્રિયો પૂર્વકાળે અનંત હોય, વર્તમાનમાં ન હોય, ભાવિમાં થનારી આઠ હોય. વિજયાદિ ચાર દેવપણામાં દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીત કાળે કોઈને હોય – કોઈને ન હોય, જેને હોય તેને આઠ હોય. કેટલી બદ્ધ હોય ? ન હોય. કેટલી ભાવિમાં થનાર હોય ? ન હોય. ભગવન્‌ ! એકૈક સર્વાર્થસિદ્ધ દેવને સર્વાર્થસિદ્ધપણામાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીતકાળે હોય ? ગૌતમ ! ન હોય. વર્તમાનમાં ? આઠ હોય. ભાવિમાં થનારી ? ન હોય. ભગવન્‌ ! નૈરયિકોને નૈરયિકપણામાં દ્રવ્યેન્દ્રિય અતીતકાળે કેટલી હોય ? ગૌતમ ! અનંત હોય. વર્તમાન કાળે કેટલી હોય ? અસંખ્યાતી. ભાવિમાં થનારી કેટલી હોય ? અનંત. ભગવન્‌ ! નૈરયિકોને અસુરકુમારપણામાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો પૂર્વ કાળે હોય? ગૌતમ! અનંત હોય. વર્તમાનકાળે કેટલી હોય ? ન હોય. ભાવિમાં થનારી કેટલી હોય? અનંત હોય. એ પ્રમાણે ગ્રૈવેયકદેપણા સુધી જાણવું. ભગવન્‌ ! નૈરયિકોને વિજય, વૈજયંત, જયંત, અપરાજિત દેવપણામાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીતકાળે હોય ? ન હોય. વર્તમાનકાળે કેટલી હોય ? ન હોય. ભાવિમાં થનારી કેટલી હોય ? અસંખ્યાતી હોય. એ પ્રમાણે સર્વાર્થસિદ્ધ દેવપણામાં પણ જાણવું. એમ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ સર્વાર્થસિદ્ધ દેવપણામાં કહેવા. પરંતુ વનસ્પતિકાયિકોને વિજય, વૈજયંત, જયંત, અપરાજિત, સર્વાર્થસિદ્ધ દેવપણામાં ભાવિમાં થનાર દ્રવ્યેન્દ્રિયો અનંત હોય. મનુષ્ય અને સર્વાર્થસિદ્ધ સિવાય બધાને સ્વસ્થાન આશ્રીને બદ્ધ દ્રવ્યેન્દ્રિયો અસંખ્યાતી હોય, પરસ્થાનને આશ્રીને બદ્ધ દ્રવ્યેન્દ્રિયો ન હોય. વનસ્પતિકાયિકોને બદ્ધ દ્રવ્યેન્દ્રિયો અનંત છે. મનુષ્યોને નૈરયિકપણામાં દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીતકાળે અનંત હોય. વર્તમાનકાળે નથી, ભાવિમાં થનારી અનંત હોય, એ પ્રમાણે ગ્રૈવેયક દેવપણા સુધી જાણવું. પણ સ્વસ્થાનમાં દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીતકાળે અનંત હોય, વર્તમાનકાળે કદાચ સંખ્યાતી હોય, કદાચ અસંખ્યાતી હોય, ભાવિમાં થનારી અનંત હોય. ભગવન્‌ ! મનુષ્યોને વિજય, વૈજયંત, જયંત, અપરાજિત દેવપણામાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો પૂર્વકાળે હોય ? સંખ્યાતી હોય. વર્તમાનકાળે કેટલી હોય ? નથી. ભાવિમાં થનાર કેટલી હોય ? કદાચિત્‌ સંખ્યાતી હોય, કદાચિત્‌ અસંખ્યાતી હોય. એ પ્રમાણે સર્વાર્થસિદ્ધ દેવપણામાં દ્રવ્યેન્દ્રિયો પૂર્વકાળે નથી, વર્તમાનકાળે નથી, ભાવિમાં થનારી અસંખ્યાતી હોય. આમ ગ્રૈવેયક દેવો સુધી જાણવું. ભગવન્‌ ! વિજયાદિ ચારને નારકપણામાં દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીતકાળે કેટલી હોય ? ગૌતમ ! અનંત હોય. વર્તમાનકાળે કેટલી હોય ? ન હોય. ભાવિમાં થનારી કેટલી હોય ? ન હોય. એ પ્રમાણે જ્યોતિષ્ક દેવત્વ સુધી પણ જાણવું. પરંતુ મનુષ્યપણામાં દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીતકાળે અનંત હોય, વર્તમાનકાળે ન હોય અને ભાવિમાં થનાર અસંખ્યાત હોય. એ પ્રમાણે યાવત્‌ ગ્રૈવેયક દેવપણામાં સ્વસ્થાન અપેક્ષાએ અતીતકાળે અસંખ્યાતી હોય, વર્તમાનકાળે અસંખ્યાતી હોય, ભાવિમાં થનાર અસંખ્યાતી હોય. સર્વાર્થસિદ્ધ દેવપણામાં દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીતકાળે ન હોય, વર્તમાનકાળે ન હોય, ભાવિમાં થનારી અસંખ્યાતી હોય. ભગવન્‌ ! સર્વાર્થસિદ્ધદેવોને નારકપણામાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો પૂર્વકાળે હોય ? ગૌતમ ! અનંત હોય. વર્તમાનકાળે કેટલી હોય ? ન હોય. ભાવિમાં થનારી કેટલી હોય ? ન હોય. એ પ્રમાણે મનુષ્ય સિવાય યાવત્‌ ગ્રૈવેયક દેવપણામાં જાણવું. મનુષ્યપણામાં દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીતકાળે અનંત હોય, વર્તમાનકાળે ન હોય, ભાવિમાં થનારી અસંખ્યાતી હોય. વિજયાદિ ચાર અનુત્તરમાં દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીતકાળે કેટલી હોય ? સંખ્યાતી. વર્તમાનકાળે ? ન હોય. ભાવિમાં થનારી ? ન હોય. સર્વાર્થસિદ્ધ દેવોને સર્વાર્થસિદ્ધપણામાં કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિયો પૂર્વકાળે હોય? ન હોય. વર્તમાનકાળે કેટલી હોય? સંખ્યાતી હોય, ભાવિમાં થનારી કેટલી હોય? ન હોય. ભગવન્‌ ! ભાવેન્દ્રિયો કેટલી હોય ? પાંચ – શ્રોત્રેન્દ્રિય યાવત્‌ સ્પર્શનેન્દ્રિય. ભગવન્‌! નૈરયિકોને કેટલી ભાવેન્દ્રિય હોય ? પાંચ – શ્રોત્રેન્દ્રિય યાવત્‌ સ્પર્શનેન્દ્રિય. એ પ્રમાણે જેને જેટલી ઇન્દ્રિયો હોય, તેને તેટલી વૈમાનિક સુધી કહેવી. ભગવન્‌ ! એક – એક નૈરયિકને ભૂતકાળમાં કેટલી ભાવેન્દ્રિયો હોય ? ગૌતમ ! અનંત હોય. વર્તમાનકાળે ? પાંચ હોય. ભાવિમાં થનારી ? પાંચ, દશ, અગિયાર, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંત હોય. એ પ્રમાણે અસુરકુમારો પણ જાણવા, પણ તેને ભાવિમાં થનારી પાંચ, છ, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંત ભાવેન્દ્રિયો હોય. એ પ્રમાણે સ્તનિતકુમાર સુધી જાણવું. આ પ્રમાણે પૃથ્વીકાયિક, અપ્‌કાયિક, વનસ્પતિકાયિકને પણ જાણવું. બે – ત્રણ – ચાર ઇન્દ્રિયવાળાને પણ જાણવા, તેઉકાયિક અને વાયુકાયિકને પણ એમ જ કહેવા. પણ ભાવિમાં થનારી છ, સાત, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંત ભાવેન્દ્રિયો હોય. પંચેન્દ્રિય તિર્યંચને યાવત્‌ ઈશાનદેવને અસુરકુમારવત્‌ જાણવા. પરંતુ મનુષ્યને ભાવિમાં થનારી ભાવેન્દ્રિયો કોઈને હોય – કોઈને ન હોય, એમ કહેવું. સનત્કુમાર યાવત્‌ ગ્રૈવેયકને નૈરયિકની જેમ જાણવા. વિજયાદિ ચાર અનુત્તર દેવને દ્રવ્યેન્દ્રિયો અતીત કાળે અનંત હોય, વર્તમાનકાળે પાંચ હોય, ભાવિમાં થનારી પાંચ, દશ, પંદર કે સંખ્યાતી હોય. સર્વાર્થસિદ્ધ દેવને અતીત કાળે અનંત હોય, વર્તમાનકાળે પાંચ હોય, ભાવિમાં થનારી પાંચ હોય. ભગવન્‌ ! નૈરયિકોને કેટલી ભાવેન્દ્રિયો અતીત કાળે હોય ? ગૌતમ ! અનંત. વર્તમાનકાળે ? અસંખ્યાતી. ભાવિમાં થનારી ? અનંત હોય. એ પ્રમાણે જેમ દ્રવ્યેન્દ્રિયોમાં બહુવચન વડે દંડક કહ્યો, તેમ ભાવેન્દ્રિયમાં પણ કહેવો. પરંતુ વનસ્પતિકાયિકોને વર્તમાનકાળે ભાવેન્દ્રિયો અનંત હોય. ભગવન્‌ ! પ્રત્યેક નૈરયિકને નૈરયિકપણામાં કેટલી ભાવેન્દ્રિયો અતીતકાળે હોય ? ગૌતમ ! અનંત. વર્તમાનકાળે કેટલી હોય ? પાંચ. ભાવિમાં થનારી ? કોઈને હોય – કોઈને ન હોય. જેને હોય તેને પાંચ, દશ, પંદર, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંત હોય. એ પ્રમાણે અસુરકુમારથી સ્તનિતકુમાર સુધી જાણવા, પણ વર્તમાનકાળે ન હોય. પૃથ્વીકાયિકથી યાવત્‌ બેઇન્દ્રિયપણામાં જેમ દ્રવ્યેન્દ્રિયો કહી, તેમ ભાવેન્દ્રિયો કહેવી. તેઇન્દ્રિયપણામાં પણ તેમજ કહેવું, પરંતુ ભાવિમાં થનારી ત્રણ, છ, નવ, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંત ભાવેન્દ્રિયો કહેવી. ચઉરિન્દ્રિયપણામાં પણ એમ જ જાણવું, પરંતુ ભાવિમાં થનારી ભાવેન્દ્રિયો ચાર, આઠ, સંખ્યાતી, અસંખ્યાતી કે અનંત હોય. એ પ્રમાણે દ્રવ્યેન્દ્રિયોના ચારે પાઠ મુજબ અહીં ચારે પાઠ કહેવા. પરંતુ ત્રીજા પાઠમાં જેને જેટલી ઇન્દ્રિયો હોય, તેને તેટલી ઇન્દ્રિયો ભાવિમાં જાણવી. ચોથા પાઠમાં દ્રવ્યેન્દ્રિયવત્‌ કહેવી. યાવત્‌ સર્વાર્થસિદ્ધ દેવપણામાં અતીતકાળે ભાવેન્દ્રિયો ન હોય, વર્તમાનકાળે સંખ્યાતી હોય, ભાવિમાં થનારી ન હોય.
Mool Sutra Transliteration : [sutra] kativiha nam bhamte! Imdiya pannatta? Goyama! Duviha pannatta, tam jaha–davvimdiya ya bhavimdiya ya. Kati nam bhamte! Davvimdiya pannatta? Goyama! Attha davvimdiya pannatta, tam jaha–do sotta do netta do ghana jiha phase. Neraiyanam bhamte! Kati davvimdiya pannatta? Goyama! Attha, ete cheva. Evam asurakumaranam java thaniyakumarana vi. Pudhavikaiyanam bhamte! Kati davvimdiya pannatta? Goyama! Ege phasemdie pannatte. Evam java vanassatikaiyanam. Beimdiyanam bhamte! Kati davvimdiya pannatta? Goyama! Do davvimdiya pannatta, tam jaha–phasimdie ya jibbhimdie ya Teimdiyanam puchchha. Goyama! Chattari davvimdiya pannatta, tam jaha–do ghana jiha phase. Chaurimdiyanam puchchha. Goyama! Chha davvimdiya pannatta, tam jaha–do netta do ghana jiha phase. Sesanam jaha neraiyanam java vemaniyanam. Egamegassa nam bhamte! Neraiyassa kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Attha. Kevatiya purekkhada? Goyama! Attha va solassa va sattarasa va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Egamegassa nam bhamte! Asurakumarassa kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Attha. Kevatiya purekkhada? Goyama! Attha va nava va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Evam java thaniyakumaranam tava bhaniyavvam. Evam pudhavikkaiya aukkaiya vanassaikaiyassa vi, navaram–kevatiya baddhellaga? Tti puchchhae uttaram ekkam phasimdiyam pannattam. Evam teukkaiya-vaukkaiyassa vi, navaram–purekkhada nava va dasa va. Evam beimdiyana vi, navaram–baddhelagapuchchhae donni. Evam teimdiyassa vi, navaram–baddhellaga chattari. Evam chaurimdiyassa vi, navaram baddhellaga chha. Pamchemdiyatirikkhajoniya manusa vanamamtara joisiya sohammisanagadevassa jaha asura-kumarassa, navaram–manusassa purekkhada kassai atthi kassai natthi. Jassatthi attha va nava va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Sanamkumara mahimda bambha lamtaga sukka sahassara anaya panaya arana achchuya gevejjagadevassa ya jaha neraiyassa. Egamegassa nam bhamte! Vijaya vejayamta jayamta aparajiyadevassa kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Attha. Kevatiya purekkhada? Goyama! Attha va solasa va chauvisa va samkhejja va. Savvatthasiddhagadevassa atita anamta, baddhellaga attha, purekkhada attha. Neraiyanam bhamte! Kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Anamta. Baddhellaga? Goyama! Asamkhejja. Kevatiya purekkhada? Goyama! Anamta. Evam java gevejjagadevanam navaram–manusanam baddhellaga siya samkhejja siya asamkhejja. Vijaya vejayamta jayamta aparajiyadevanam puchchha. Goyama! Atita anamta, baddhellaga asamkhejja, purekkhada asamkhejja. Savvatthasiddhagadevanam puchchha. Goyama! Atita anamta, baddhellaga samkhejja, purekkhada samkhejja. Egamegassa nam bhamte! Neraiyassa neraiatte kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaya? Goyama! Attha. Kevatiya purekkhada? Goyama! Kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha va solasa va chauvisa va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Egamegassa nam bhamte! Neraiyassa asurakumaratte kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Natthi. Kevatiya purekkhada? Goyama! Kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha va solasa va chauvisa va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Evam java thaniyakumaratte. Egamegassa nam bhamte! Neraiyassa pudhavikaiyatte kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Natthi. Kevatiya purekkhada? Goyama! Kassai atthi kassai natthi, jassatthi ekko va do va tinni va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Evam java vanapphaikaiyatte. Egamegassa nam bhamte! Neraiyassa beimdiyatte kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Natthi. Kevatiya purekkhada? Goyama! Kassai atthi kassai natthi, jassatthi do va chattari va chha va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Evam teimdiyatte vi, navaram–purekkhada chattari va attha va barasa va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Evam chaurimdiyatte vi, navaram–purekkhada chha va barasa va attharasa va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Pamchemdiyatirikkhajoniyatte jaha asurakumaratte. Manusatte vi evam cheva, navaram–kevatiya purekkhada? Goyama! Attha va solasa va chauvisa va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Savvesim manusavajjanam purekkhada manusatte kassai atthi kassai natthi tti evam na vuchchati. Vanamamtara joisiya sohammaga java gevejjagadevatte atita anamta. Baddhellaga natthi. Purekkhada kassai atthi kassai natthi. Jassatthi attha va solasa va chauvisa va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Egamegassa nam bhamte! Neraiyassa vijaya vejayamta jayamta aparajiyadevatte kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Natthi. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Natthi. Kevatiya purekkhada? Goyama! Kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha va solasa va. Savvatthasiddhagadevatte atita natthi. Baddhellaga natthi. Purekkhada kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha. Evam jaha neraiyadamdao nio taha asurakumarena vi neyavvo java pamchemdiyatirikkhajonienam, navaram–jassa satthane jati baddhellaga tassa tai bhaniyavva. Egamegassa nam bhamte! Manusassa neraiyatte kevatiya davvemdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Natthi. Kevatiya purekkhada? Goyama! Kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha va solasa va chauvisa va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Evam java pamchemdiyatirikkhajoniyatte, navaram–egimdiya vigalimdiesu jassa jattiya purekkhada tassa tattiya bhaniyavva. Egamegassa nam bhamte! Manusassa manusatte kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Attha. Kevatiya purekkhada? Kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha va solasa va chauvisa va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Vanamamtara jotisiya java gevejjagadevatte jaha neraiyatte. Egamegassa nam bhamte! Manusassa vijaya vejayamta jayamta aparajiyadevatte kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha va solasa va. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Natthi. Kevatiya purekkhada? Goyama! Kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha va solasa va. Egamegassa nam bhamte! Manusassa savvatthasiddhagadevatte kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Natthi. Kevatiya purekkhada? Goyama! Kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha. Vanamamtara-jotisie jaha neraie. Sohammagadeve vi jaha neraie, navaram–sohammagadevassa vijaya vejayamta jayamta aparajiyadevatte kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Natthi. Kevatiya purekkhada? Goyama! Kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha va solasa va. Savvatthasiddhagadevatte jaha neraiyassa. Evam java gevejjagadevassa savvatthasiddhagadevatte tava neyavvam. Egamegassa nam bhamte! Vijaya vejayamta jayamta aparajiyadevassa neraiyatte kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Natthi. Kevatiya purekkhada? Goyama! Natthi. Evam java pamchemdiyatirikkhajoniyatte. Manusatte atita anamta, baddhellaga natthi. Purekkhada attha va solasa va chauvisa va samkhejja va. Vanamamtara-jotisiyatte jaha neraitte. Sohammagadevatte atita anamta. Baddhellaga natthi. Purekkhada kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha va solasa va chauvisa va samkhejja va. Evam java gevejjagadevatte. Vijaya vejayamta jayamta aparajiyatte atita kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Attha. Kevatiya purekkhada? Goyama! Kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha. Egamegassa nam bhamte! Vijaya vejayamta jayamta aparajiyadevassa savvatthasiddhagadevatte kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Natthi kevatiya baddhellaga? Goyama! Natthi. Kevatiya purekkhada? Goyama! Kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha. Egamegassa nam bhamte! Savvatthasiddhagadevassa neraiyatte kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Natthi. Kevatiya purekkhada? Goyama! Natthi. Evam manusavajjam java gevejjagadevatte, navaram–manusatte atita anamta. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Natthi. Kevatiya purekkhada? Goyama! Attha. Vijaya vejayamta jayamta aparajiyadevatte atita kassai atthi kassai natthi, jassatthi attha. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Natthi. Kevatiya purekkhada? Goyama! Natthi. Egamegassa nam bhamte! Savvatthasiddhagadevassa savvatthasiddhagadevatte kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Natthi. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Attha. Kevatiya purekkhada? Goyama! Natthi. Neraiyanam bhamte! Neraiyatte kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Asamkhejja. Kevatiya purekkhada? Goyama! Anamta. Neraiyanam bhamte! Asurakumaratte kevatiya davvimdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaga? Goyama! Natthi. Kevatiya purekkhada? Goyama! Anamta. Evam java gevejjagadevatte. Neraiyanam bhamte! Vijaya vejayamta jayamta aparajiyadevatte kevatiya davvimdiya atita? Natthi. Kevatiya baddhellaga? Natthi. Kevatiya purekkhada? Asamkhejja. Evam savvatthasiddhagadevatte vi. Evam java pamchemdiyatirikkhajoniyanam savvatthasiddhagadevatte bhaniyavvam, navaram–vanassaikaiyanam vijaya vejayamta jayamta aparajiyadevatte savvatthasiddhagadevatte ya purekkhada anamta. Savvesim manusa savvatthasiddhagavajjanam satthane baddhellaga asamkhejja, paratthane baddhellaga natthi. Vanassaikaiyanam satthane baddhellaga anamta. Manussanam neraiyatte atita anamta. Baddhella natthi. Purekkhada anamta. Evam java gevejjaga-devatte, navaram–satthane atita anamta, baddhellaga siya samkhejja, siya asamkhejja, purekkhada anamta. Manusanam bhamte! Vijaya vejayamta jayamta aparajiyadevatte kevatiya davvimdiya atita? Samkhejja. Kevatiya baddhellaga? Natthi. Kevatiya purekkhada? Siya samkhejja siya asamkhejja. Evam savvatthasiddhagadevatte vi. Vanamamtara-joisiyanam jaha neraiyanam. Sohammagadevanam evam cheva, navaram–vijaya vejayamta jayamta aparajiyadevatte atita asamkhejja, baddhellaga natthi, pure-kkhada asamkhejja. Savvatthasiddhagadevatte atita natthi. Baddhellaga natthi. Purekkhada asamkhejja. Evam java gevejjagadevanam. Vijaya vejayamta jayamta aparajiyadevanam bhamte! Neraiyatte kevatiya davvemdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaga? Natthi. Kevatiya purekkhada? Natthi. Evam java joisiyatte, navaramesim manusatte atita anamta. Kevatiya baddhellaga? Natthi. Purekkhada asamkhejja. Evam java gevejjagadevatte. Satthane atita asamkhejja. Kevatiya baddhellaga? Asamkhejja. Kevatiya purekkhada? Asamkhejja. Savvatthasiddhagadevatte atita natthi. Baddhellaga natthi purekkhada asamkhejja. Savvatthasiddhagadevanam bhamte! Neraiyatte kevatiya davvemdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaga? Natthi. Kevatiya purekkhada? Natthi. Evam manusavajjam java gevejjagadevatte. Manusatte atita anamta. Baddhellaga natthi. Purekkhada samkhejja. Vijaya vejayamta jayamta aparajiyadevatte kevatiya davvimdiya atita? Samkhejja. Kevatiya baddhellaga? Natthi. Kevatiya purekkhada? Natthi. Savvatthasiddhagadevanam bhamte! Savvatthasiddhagadevatte kevatiya davvimdiya atita? Natthi. Kevatiya baddhellaga? Samkhejja. Kevatiya purekkhada? Natthi. Kati nam bhamte! Bhavimdiya pannatta? Goyama! Pamcha bhavimdiya pannatta, tam jaha–soimdie java phasimdie. Neraiyanam bhamte! Kati bhavimdiya pannatta? Goyama! Pamcha bhavimdiya pannatta, tam jaha–soimdie java phasemdie. Evam jassa jati imdiya tassa tati bhaniyavva java vemaniyanam. Egamegassa nam bhamte! Neraiyassa kevatiya bhavimdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaga? PamchA.Ka kevatiya purekkhada? Pamcha va dasa va ekkarasa va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Evam asurakumarassa vi, navaram–purekkhada pamcha va chha va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Evam java thaniyakumarassa. Evam pudhavikaiya aukaya vanassaikaiyassa vi, beimdiya teimdiya chaurimdiyassa vi teukkaiya-vaukkaiyassa vi evam cheva, navaram–purekkhada chha va satta va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Pamchemdiyatirikkhajoniyassa java isanassa jaha asurakumarassa, navaram–manusassa purekkhada kassai atthi, kassai natthi tti bhaniyavvam. Sanamkumara java gevejjagassa jaha neraiyassa. Vijaya vejayamta jayamta aparajiyadevassa atita anamta. Baddhellaga pamcha. Purekkhada pamcha va dasa va pannarasa va samkhejja va. Savvatthasiddhagadevassa atita anamta. Baddhellaga pamcha. Kevatiya purekkhada? Pamcha. Neraiyanam bhamte! Kevatiya bhavimdiya atita? Goyama! Anamta. Kevatiya baddhellaga? Asamkhejja. Kevatiya purekkhada? Anamta. Evam jaha davvimdiesu pohattenam damdao bhanio taha bhavimdiesu vi pohattenam damdao bhaniyavvo, navaram–vanapphaikaiyanam baddhellaga vi anamta. Egamegassa nam bhamte! Neraiyassa neraiyatte kevatiya bhavimdiya atita? Goyama! Anamta. Baddhellaga pamcha. Purekkhada kassai atthi, kassai natthi, jassatthi pamcha va dasa va pannarasa va samkhe-jja va asamkhejja va anamta va. Evam asurakumaratte java thaniyakumaratte, navaram–baddhellaga natthi. Pudhavikkaiyatte java beimdiyatte jaha davvimdiya. Teimdiyatte taheva, navaram–purekkhada tinni va chha va nava va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Evam chaurimdiyatte vi navaram–purekkhada chattari va attha va barasa va samkhejja va asamkhejja va anamta va. Evam ete cheva gama chattari neyavva je cheva davvimdiesu. Navaram–taiyagame janiyavva jassa jai imdiya te purekkhadesu muneyavva. Chautthagame jaheva davvemdiya java savvatthasiddhagadevanam savvatthasiddhagadevatte kevatiya phasimdiya atita? Natthi. Baddhellaga samkhejja. Purekkhada natthi.
Sutra Meaning Transliteration : Bhagavan ! Indriyo ketala bhede chhe\? Gautama ! Be bhede – dravyendriya ane bhavendriya. Bhagavan ! Dravyendriyo ketala bhede chhe\? Atha bhede – be shrotra, be netra, be ghrana, jibha ane sparshana. Bhagavan ! Nairayikone ketali dravyendriyo chhe\? Ukta atha ja. E pramane asura yavat stanitakumara janava. Bhagavan ! Prithvikayikane dravyendriya ketali hoya\? Gautama ! Eka, sparshanendriya. Ema vanaspatikaya sudhi chhe. Bhagavan ! Beindriyone ketali dravyendriyo hoya\? Gautama ! Be – sparshana ane jihva. Teindriyone ketali dravyendriyo hoya\? Chara – be ghrana, nasika, jihva. Chaurindriya vishe prashna – chha dravyendriyo hoya – be netra, be nasika, jibha ane sparshana. Baki badha jivone nairayikoni jema vaimanika sudhi janava. Bhagavan ! Ekaika nairayikane ketali dravyendriyo atitamam thayeli chhe\? Gautama ! Anamta. Ketali dravyendriyo baddha – vidyamana hoya\? Gautama! Atha. Ketali bhavikale thashe\? Gautama ! Atha, nava, sattara, samkhyata, asamkhyata ke anamta. E pramane stanitakumara sudhi kahevum. Ema prithvikayiko, apkayiko, vanaspatikayiko pana janava. Paramtu ‘‘ketali baddha – vartamana indriyo hoya’’, te prashnana uttaramam eka sparshanendriya – dravyendriya kahevi. Ema teukayika ane vayukayikamam pana kahevum. Pana bhavimam thanari jaghanyathi nava ke dasha dravyendriya hoya. E pramane beindriyone pana kahevi. Pana baddha dravyendriya prashnamam be dravyendriyo kahevi. Ema teindriyo pana janava, pana teone chara baddha dravyendriyo hoya. Ema chaurindriya pana janava, pana teone chha baddha dravyendriyo hoya. Pamchendriya tiryamchayonika, manushyo, vyamtaro, jyotishka, saudharma – ishanana devo asurakumaravat kaheva. Vishesha e – manushyane dravyendriyo bhavimam koine hoya – koine na hoya. Jene hoya tene atha, nava, samkhyati, asamkhyati ke anamta dravyendriyo hoya. Sanatkumara, mahendra, brahmalokathi achyuta sudhi ane graiveyaka devone nairayikani maphaka janava. Bhagavan ! Ekaika vijaya, vaijayamta, jayamta, aparajita devane ketali dravyendriyo purve thai\? Gautama ! Anamta dravyendriyo thai hoya. Ketali baddha hoya\? Atha. Ketali bhavimam thanari hoya\? Atha, sola, chovisha ke samkhyati hoya. Sarvarthasiddha devane bhutakale anamta dravyendriyo thai hoya, baddha – atha hoya, bhavimam thanari atha hoya. Bhagavan ! Nairayikone ketali dravyendriyo purve thai hoya\? Gautama! Anamti. Ketali baddha hoya\? Asamkhyati. Bhavimam thanari ketali hoya\? Anamta. E pramane graiveyaka devo sudhi janavum. Pana manushyone baddha dravyendriyo kadacha samkhyati, kadacha asamkhyati hoya. Vijaya, vaijayamta, jayamta, aparajita devone atita kale anamta, baddha – asamkhyati, bhavimam thanari asamkhyati dravyendriyo hoya. Sarvarthasiddha devono prashna – atitakale anamta, baddha – samkhyati, bhavi – samkhyati. Bhagavan ! Ekaika nairayikane nairayikapanamam ketali dravyendriyo bhutakale thayeli hoya? Gautama ! Anamta. Vartamanamam\? Atha. Bhavimam thanari\? Koine hoya, koine na hoya. Jene thanari hoya, tene atha, sola, chovisha, samkhyati, asamkhyati ke anamta hoya. Hoya, tene atha, sola, chovisha, samkhyati, asamkhyati ke anamta hoya. Bhagavan ! Ekaika nairayikane asurakumarapanamam ketali dravyendriyo atita kale thai hoya\? Gautama ! Anamta. Ketali baddha hoya\? Na hoya. Ketali bhavimam thaya\? Gautama ! Koine thaya, koine na thaya. Jene thanari hoya tene atha, sola, chovisha, samkhyati, asamkhyati ke anamta thanari hoya. Ema stanitakumara sudhi janavum. Bhagavan ! Ekaika nairayikane prithvikayikapanamam ketali dravyendriyo purve thayeli hoya\? Gautama ! Anamta. Ketali baddha hoya\? Na hoya. Ketali bhavimam thanari hoya\? Koine hoya, koine na hoya. Jene thanari hoya tene eka, be, trana, samkhyati, asamkhyati ke anamta hoya. E pramane yavat vanaspatikayikapanamam janavum. Bhagavan ! Ekaika nairayikane beindriyapanamam ketali dravyendriyo purva kale thai hoya\? Gautama! Anamta. Ketali baddha hoya\? Na hoya. Ketali bhavimam thanari hoya\? Koine hoya, koine na hoya. Jene thanari hoya tene be, chara, samkhyati, asamkhyati ke anamta thaya. Ema teindriyapanamam janavum, pana bhavimam thanari chara, atha, bara, samkhyati, asamkhyati ke anamta dravyendriyo hoya. Ema chaurindriyapanamam pana janavum, pana bhavimam thanari chha, bara, adhara, samkhyati, asamkhyati ke anamti hoya. Jema asurakumarapanamam kahyum, tema pamchendriya tiryamchapanamam pana janavum, manushyapanamam pana ema ja janavum, paramtu bhavimam atha, sola, chovisha, samkhyati ke anamta dravyendriyo thaya. Manushya sivaya badhane manushya – panamam dravyendriya bhavimam thanari ‘‘koine hoya, koine na hoya’’, evum na kahevum. Vyamtara, jyotishka, saudharma yavat graiveyaka panamam dravyendriya purvakale anamta thayela hoya, baddha dravyendriyo nathi, bhavimam thanari koine hoya, koine na hoya. Jene hoya tene atha, sola, chovisha, samkhyati, asamkhyati ke anamta dravyendriyo thavani hoya. Bhagavan ! Ekaika nairayikane vijaya, vaijayamta, jayamta, aparajitapanamam ketali dravyendriyo bhutakale thayela hoya\? Na hoya. Baddha pana na hoya. Ketali bhavimam thanara hoya\? Koine hoya – koine na hoya. Jene thanara hoya tene atha ke sola thanara hoya. Sarvarthasiddha devapanamam atita ane baddha dravyendriyo nathi, bhavimam thanari koine hoya – koine na hoya. Jene bhavimam thavani chhe, tene atha dravyendriyo thanara hoya. E pramane nairayika damdaka maphaka asurakumara damdaka kahevo. Yavat pamchendriya tiryamchadamdaka kahevo. Pana jene svasthanamam jetali baddha vartamana dravyendriyo hoya tene tetali kahevi. Bhagavan ! Ekaika manushyane narakapanamam dravyendriyo purvakale ketali thai hoya? Gautama ! Anamta. Ketali baddha hoya\? Na hoya. Ketali bhavimam thaya\? Koine thaya – koine na thaya. Jene thanari hoya tene atha, sola, chovisha, samkhyati, asamkhyati ke anamta dravyendriyo hoya. E pramane pamchendriya tiryamchayonipana sudhi janavum. Pana ekendriya ane vikalendriya mam jene jetali thanara hoya, tene tetali kahevi. Bhagavan! Ekaika manushyane manushyapanamam ketali dravyendriyo purve thayela hoya\? Gautama ! Koine hoya – koine na hoya. Jene thanara hoya tene atha, sola, chovisha, samkhyati, asamkhyati ke anamta hoya. Vyamtara, jyotishka yavat graiveyakapanamam jema narakapanamam kahyum tema kahevum. Bhagavan ! Ekaika manushyane vijaya, vaijayamta, jayamta, aparajita devapanamam ketali dravyendriyo purvakale thai hoya\? Koine hoya – koine na hoya. Jene hoya tene atha ke sola hoya. Ketali baddha hoya? Ketali bhavimam thanara hoya? Koine hoya – koine na hoya. Jene hoya tene atha ke sola hoya. Bhagavan! Ekaika manushyane sarvarthasiddha devatvamam ketali dravyendriyo atita kale thai hoya? Koine hoya – koine na hoya. Jene hoya tene atha hoya. Baddha ketali hoya? Na hoya. Bhavi ketali hoya\? Koine hoya – koine na hoya. Jene thanara hoya, tene atha hoya. Vyamtara ane jyotishka nairayikavat janava, saudharma deva nairayikavat kahevo. Pana saudharma devane vijaya, vaijayamta, jayamta, aparajita devatvamam ketali dravyendriyo purvakale hoya? Koine hoya – koine na hoya. Jene hoya tene atha hoya. Baddha ketali hoya\? Na hoya. Bhavimam thanara ketali hoya\? Gautama ! Koine hoya – koine na hoya, jene hoya tene atha ke sola thanari hoya. Sarvarthasiddha devapanamam nairayikavat kahevum. E pramane yavat graiveyaka devane yavat sarvarthasiddha devapanamam ema ja kahevum. Bhagavan ! Ekaika vijaya, vaijayamta, jayamta, aparajita devane nairayikapanamam ketali dravyendriyo atitakale thai hoya\? Anamta hoya. Baddha ketali hoya\? Na hoya. Bhavimam thanara\? Na hoya. E pramane pamchendriya tiryamcha sudhi kahevum. Manushyapanamam dravyendriyo atitakale anamta hoya, baddha na hoya, bhavimam thanari atha, sola, chovisha ke samkhyati hoya. Vyamtara ane jyotishka nairayikavat kaheva. Saudharma devatvamam atitakale anamta thai hoya, vartamanakale nathi, bhavimam thanari koine hoya – koine na hoya. Jene hoya tene atha, sola, chovisha ke samkhyati hoya. E pramane graiveyakapana sudhi janavum. Vijayadi charamam purvakale koine hoya – koine na hoya, jene hoya tene atha hoya. Baddha ketali hoya? Atha bhavimam thanari ketali hoya? Koine hoya – koine na hoya, jene hoya tene atha hoya. Bhagavan! Ekaika vijayadi chara devane sarvarthasiddha devapanamam ketali dravyendriyo bhutakale hoya\? Na hoya. Ketali baddha hoya? Na hoya. Ketali bhavimam thavani hoya? Koine hoya – koine na hoya, jene hoya tene atha thanara hoya. Bhagavan ! Ekaika sarvarthasiddha devane nairayikapanamam ketali dravyendriyo atitakale hoya? Gautama! Anamta. Vartamana ketali hoya? Na hoya. Bhavimam thanara ketali hoya\? Na hoya. Ema manushya sivaya graiveyakapana sudhi janavum. Pana manushya panamam dravyendriyo purvakale anamta hoya, vartamanamam na hoya, bhavimam thanari atha hoya. Vijayadi chara devapanamam dravyendriyo atita kale koine hoya – koine na hoya, jene hoya tene atha hoya. Ketali baddha hoya\? Na hoya. Ketali bhavimam thanara hoya\? Na hoya. Bhagavan ! Ekaika sarvarthasiddha devane sarvarthasiddhapanamam ketali dravyendriyo atitakale hoya\? Gautama ! Na hoya. Vartamanamam\? Atha hoya. Bhavimam thanari\? Na hoya. Bhagavan ! Nairayikone nairayikapanamam dravyendriya atitakale ketali hoya\? Gautama ! Anamta hoya. Vartamana kale ketali hoya\? Asamkhyati. Bhavimam thanari ketali hoya\? Anamta. Bhagavan ! Nairayikone asurakumarapanamam ketali dravyendriyo purva kale hoya? Gautama! Anamta hoya. Vartamanakale ketali hoya\? Na hoya. Bhavimam thanari ketali hoya? Anamta hoya. E pramane graiveyakadepana sudhi janavum. Bhagavan ! Nairayikone vijaya, vaijayamta, jayamta, aparajita devapanamam ketali dravyendriyo atitakale hoya\? Na hoya. Vartamanakale ketali hoya\? Na hoya. Bhavimam thanari ketali hoya\? Asamkhyati hoya. E pramane sarvarthasiddha devapanamam pana janavum. Ema pamchendriya tiryamcha sarvarthasiddha devapanamam kaheva. Paramtu vanaspatikayikone vijaya, vaijayamta, jayamta, aparajita, sarvarthasiddha devapanamam bhavimam thanara dravyendriyo anamta hoya. Manushya ane sarvarthasiddha sivaya badhane svasthana ashrine baddha dravyendriyo asamkhyati hoya, parasthanane ashrine baddha dravyendriyo na hoya. Vanaspatikayikone baddha dravyendriyo anamta chhe. Manushyone nairayikapanamam dravyendriyo atitakale anamta hoya. Vartamanakale nathi, bhavimam thanari anamta hoya, e pramane graiveyaka devapana sudhi janavum. Pana svasthanamam dravyendriyo atitakale anamta hoya, vartamanakale kadacha samkhyati hoya, kadacha asamkhyati hoya, bhavimam thanari anamta hoya. Bhagavan ! Manushyone vijaya, vaijayamta, jayamta, aparajita devapanamam ketali dravyendriyo purvakale hoya\? Samkhyati hoya. Vartamanakale ketali hoya\? Nathi. Bhavimam thanara ketali hoya\? Kadachit samkhyati hoya, kadachit asamkhyati hoya. E pramane sarvarthasiddha devapanamam dravyendriyo purvakale nathi, vartamanakale nathi, bhavimam thanari asamkhyati hoya. Ama graiveyaka devo sudhi janavum. Bhagavan ! Vijayadi charane narakapanamam dravyendriyo atitakale ketali hoya\? Gautama ! Anamta hoya. Vartamanakale ketali hoya\? Na hoya. Bhavimam thanari ketali hoya\? Na hoya. E pramane jyotishka devatva sudhi pana janavum. Paramtu manushyapanamam dravyendriyo atitakale anamta hoya, vartamanakale na hoya ane bhavimam thanara asamkhyata hoya. E pramane yavat graiveyaka devapanamam svasthana apekshae atitakale asamkhyati hoya, vartamanakale asamkhyati hoya, bhavimam thanara asamkhyati hoya. Sarvarthasiddha devapanamam dravyendriyo atitakale na hoya, vartamanakale na hoya, bhavimam thanari asamkhyati hoya. Bhagavan ! Sarvarthasiddhadevone narakapanamam ketali dravyendriyo purvakale hoya\? Gautama ! Anamta hoya. Vartamanakale ketali hoya\? Na hoya. Bhavimam thanari ketali hoya\? Na hoya. E pramane manushya sivaya yavat graiveyaka devapanamam janavum. Manushyapanamam dravyendriyo atitakale anamta hoya, vartamanakale na hoya, bhavimam thanari asamkhyati hoya. Vijayadi chara anuttaramam dravyendriyo atitakale ketali hoya\? Samkhyati. Vartamanakale\? Na hoya. Bhavimam thanari\? Na hoya. Sarvarthasiddha devone sarvarthasiddhapanamam ketali dravyendriyo purvakale hoya? Na hoya. Vartamanakale ketali hoya? Samkhyati hoya, bhavimam thanari ketali hoya? Na hoya. Bhagavan ! Bhavendriyo ketali hoya\? Pamcha – shrotrendriya yavat sparshanendriya. Bhagavan! Nairayikone ketali bhavendriya hoya\? Pamcha – shrotrendriya yavat sparshanendriya. E pramane jene jetali indriyo hoya, tene tetali vaimanika sudhi kahevi. Bhagavan ! Eka – eka nairayikane bhutakalamam ketali bhavendriyo hoya\? Gautama ! Anamta hoya. Vartamanakale\? Pamcha hoya. Bhavimam thanari\? Pamcha, dasha, agiyara, samkhyati, asamkhyati ke anamta hoya. E pramane asurakumaro pana janava, pana tene bhavimam thanari pamcha, chha, samkhyati, asamkhyati ke anamta bhavendriyo hoya. E pramane stanitakumara sudhi janavum. A pramane prithvikayika, apkayika, vanaspatikayikane pana janavum. Be – trana – chara indriyavalane pana janava, teukayika ane vayukayikane pana ema ja kaheva. Pana bhavimam thanari chha, sata, samkhyati, asamkhyati ke anamta bhavendriyo hoya. Pamchendriya tiryamchane yavat ishanadevane asurakumaravat janava. Paramtu manushyane bhavimam thanari bhavendriyo koine hoya – koine na hoya, ema kahevum. Sanatkumara yavat graiveyakane nairayikani jema janava. Vijayadi chara anuttara devane dravyendriyo atita kale anamta hoya, vartamanakale pamcha hoya, bhavimam thanari pamcha, dasha, pamdara ke samkhyati hoya. Sarvarthasiddha devane atita kale anamta hoya, vartamanakale pamcha hoya, bhavimam thanari pamcha hoya. Bhagavan ! Nairayikone ketali bhavendriyo atita kale hoya\? Gautama ! Anamta. Vartamanakale\? Asamkhyati. Bhavimam thanari\? Anamta hoya. E pramane jema dravyendriyomam bahuvachana vade damdaka kahyo, tema bhavendriyamam pana kahevo. Paramtu vanaspatikayikone vartamanakale bhavendriyo anamta hoya. Bhagavan ! Pratyeka nairayikane nairayikapanamam ketali bhavendriyo atitakale hoya\? Gautama ! Anamta. Vartamanakale ketali hoya\? Pamcha. Bhavimam thanari\? Koine hoya – koine na hoya. Jene hoya tene pamcha, dasha, pamdara, samkhyati, asamkhyati ke anamta hoya. E pramane asurakumarathi stanitakumara sudhi janava, pana vartamanakale na hoya. Prithvikayikathi yavat beindriyapanamam jema dravyendriyo kahi, tema bhavendriyo kahevi. Teindriyapanamam pana temaja kahevum, paramtu bhavimam thanari trana, chha, nava, samkhyati, asamkhyati ke anamta bhavendriyo kahevi. Chaurindriyapanamam pana ema ja janavum, paramtu bhavimam thanari bhavendriyo chara, atha, samkhyati, asamkhyati ke anamta hoya. E pramane dravyendriyona chare patha mujaba ahim chare patha kaheva. Paramtu trija pathamam jene jetali indriyo hoya, tene tetali indriyo bhavimam janavi. Chotha pathamam dravyendriyavat kahevi. Yavat sarvarthasiddha devapanamam atitakale bhavendriyo na hoya, vartamanakale samkhyati hoya, bhavimam thanari na hoya.