Sutra Navigation: Pragnapana ( પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર )

Search Details

Mool File Details

Anuvad File Details

Sr No : 1106528
Scripture Name( English ): Pragnapana Translated Scripture Name : પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર
Mool Language : Ardha-Magadhi Translated Language : Gujarati
Chapter :

पद-२ स्थान

 Translated Chapter :

પદ-૨ સ્થાન
Section : Translated Section :
Sutra Number : 228 Category : Upang-04
Gatha or Sutra : Sutra Sutra Anuyog :
Author : Deepratnasagar Original Author : Gandhar
 
Century : Sect : Svetambara1
Source :
 
Mool Sutra : [सूत्र] कहि णं भंते! ईसानगदेवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? कहि णं भंते! ईसानगदेवा परिवसंति? गोयमा! जंबुद्दीवे दीवे मंदरस्स पव्वतस्स उत्तरेणं इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए बहुसमरमणिज्जाओ भूमिभागाओ उड्ढं चंदिम-सूरिय-गह-नक्खत्त-तारारूवाणं बहूइं जोयणसताइं बहूइं जोयणसहस्साइं जाव उप्पइत्ता, एत्थ णं ईसाने नामं कप्पे पन्नत्ते–पाईण पडीणायते उदीण-दाहिणविच्छिण्णे एवं जहा सोहम्मे जाव पडिरूवे। तत्थ णं ईसाणदेवगाणं अट्ठावीसं विमानावाससतसहस्सा हवंतीति मक्खातं। ते णं विमाना सव्वरयणामया जाव पडिरूवा। तेसि णं बहुमज्झदेसभाए पंच वडेंसगा पन्नत्ता, तं जहा–अंकवडेंसए फलिहवडेंसए रतणवडेंसए जातरूववडेंसए मज्झे यत्थ ईसाणवडेंसए। ते णं वडेंसया सव्वरयणामया जाव पडिरूव, एत्थ णं ईसानाणं देवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता। तिसु वि लोगस्स असंखेज्जतिभागे। सेसं जहा सोहम्मगदेवाणं जाव विहरंति। ईसाने यत्थ देविंदे देवराया परिवसति–सूलपाणी वसभवाहणे उत्तरड्ढलोगाधिवती अट्ठावीस-विमानावाससतसहस्साधिवती अरयंबरवत्थधरे सेसं जहा सक्कस्स जाव पभासेमाणे। से णं तत्थ अट्ठावीसाए विमानावाससतसहस्साणं असीतीए सामानियसाहस्सीणं तायत्तीसाए तावत्तीसगाणं चउण्हं लोगपालाणं अट्ठण्हं अग्गमहिसीणं सपरिवाराणं तिण्हं परिसाणं सत्तण्हं अनियाणं सत्तण्हं अनियाधिवतीणं चउण्हं असीतीणं आयरक्खदेवसाहस्सीणं अन्नेसिं च बहूणं ईसानकप्पवासीणं वेमानियाणं देवाण य देवीण य आहेवच्चं पोरेवच्चं कुव्वमाणे जाव विहरति। कहि णं भंते! सणंकुमारदेवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? कहि णं भंते! सणंकुमारदेवा परिवसंति? गोयमा! सोहम्मस्स कप्पस्स उप्पिं सपक्खिं सपडिदिसिं बहूइं जोयणाइं बहूइं जोयणसताइं बहूइं जोयणसहस्साइं बहूइं जोयणसतसहस्साइं बहुगीओ जोयणकोडीओ बहुगीओ जोयणकोडाकोडीओ उड्ढं दूरं उप्पइत्ता, एत्थ णं सणंकुमारे नामं कप्पे पाईण-पडीणायते उदीण-दाहिणविच्छिन्ने जहा सोहम्मे जाव पडिरूवे, एत्थ णं सणंकुमाराणं देवाणं बारस विमाना-वाससतसहस्सा भवंतीति मक्खातं। ते णं विमाना सव्वरयणामया जाव पडिरूवा। तेसि णं विमानाणं बहुमज्झदेसभागे पंच वडेंसगा पन्नत्ता, तं जहा–असोगवडेंसए सत्तिवण्णवडेंसए चंपगवडेंसए चूयवडेंसए मज्झे यत्थ सणंकुमारवडेंसए। ते णं वडेंसया सव्वरयणामया अच्छा जाव पडिरूवा, एत्थ णं सणंकुमारदेवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता। तिसु वि लोगस्स असंखेज्जइभागे। तत्थ णं बहवे सणंकुमारा देवा परिवसंति–महिड्ढिया जाव पभासेमाणा विहरंति, नवरं–अग्गमहिसीओ नत्थि। सणंकुमारे यत्थ देविंदे देवराया परिवसति–अरयंबरवत्थधरे सेसं जहा सक्कस्स। से णं तत्थ बारसण्हं विमानावाससतसहस्साणं बावत्तरीए सामानियसाहस्सीणं सेसं जहा सक्कस्स अग्ग-महिसीवज्जं, नवरं–चउण्हं बावत्तरीणं आयरक्खदेवसाहस्सीणं जाव विहरइ। कहि णं भंते! माहिंदाणं देवाणुं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? कहि णं भंते! माहिंदगदेवा परिवसंति? गोयमा! ईसाणस्स कप्पस्स उप्पिं सपक्खि सपडिदिसिं बहूइं जोयणाइं जाव बहुगीओ जोयणकोडाकोडीओ उड्ढं दूरं उप्पइत्ता, एत्थ णं माहिंदे नामं कप्पे पायीण-पडीणायए एवं जहेव सणंकुमारे, नवरं–अट्ठ विमानावाससतसहस्सा। वडेंसया जहा ईसाने, नवरं–मज्झे यत्थ माहिद-वडेंसए। एवं सेसं जहा सणंकुमारदेवाणं जाव विहरति। माहिंदे यत्थ देविंदे देवराया परिवसति–अरयंबरवत्थधरे, एवं जहा सणंकुमारे जाव नवरं–अट्ठण्हं विमानावाससतसहस्साणं सत्तरीए सामानियसाहस्सीणं चउण्हं सत्तरीणं आयरक्खदेव-साहस्सीणं जाव विहरइ। कहि णं भंते! बंभलोगदेवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? कहि णं भंते! बंभलोगदेवा परिवसंति? गोयमा! सणंकुमार-माहिंदाणं कप्पाणं उप्पिं सपक्खिं सपडिदिसिं बहूइं जोयणाइं जाव उप्पइत्ता, एत्थ णं बंभलोए नामं कप्पे पाईण-पडीणायए उदीणदाहिणविच्छिन्ने पडिपुण्ण-चंदसंठाणसंठिते अच्चिमालीभासरासिप्पभे अवसेसं जहा सणंकुमाराणं, नवरं–चत्तारि विमानावास-सतसहस्सा। वडिंसगा जहा सोहम्मवडेंसया, नवरं–मज्झे यत्थ बंभलोयवडिंसए, एत्थ णं बंभलोगाणं देवाणं ठाणा पन्नत्ता। सेसं तहेव जाव विहरंति। बंभे यत्थ देविंदे देवराया परिवसति–अरयंबरवत्थधरे, एवं जहा सणंकुमारे जाव विहरति, नवरं–चउण्हं विमानावाससतसहस्साणं सड्ढीए सामानियसाहस्सीणं चउण्हं य सट्ठीणं आयरक्ख-देवसाहस्सीणं अन्नेसिं च बहूणं जाव विहरति। कहि णं भंते! लंतगदेवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? कहि णं भंते! लंतगदेवा परिवसंति? गोयमा! बंभलोगस्स कप्पस्स उप्पिं सपक्खिं सपडिदिसिं बहूइं जोयणसयाइं जाव बहुणीओ जोयणकोडाकोडीओ उड्ढं दूरं उप्पइत्ता, एत्थ णं लंतए नाम कप्पे पन्नत्ते–पाईण-पडीणायए जहा बंभलोए, नवरं–पन्नासं विमानावाससहस्सा भवंतीति मक्खातं। वडेंसगा जहा ईसानवडेंसगा, नवरं–मज्झे यत्थ लंतगवडेंसए। देवा तहेव जाव विहरंति। लंतए यत्थ देविंदे देवराया परिवसति जहा सणंकुमारे, नवरं–पन्नासाए विमानावाससहस्साणं पन्नासाए सामानियसाहस्सीणं चउण्ह य पन्नासाणं आयरक्खदेवसाहस्सीणं अन्नेसिं च बहूणं जाव विहरति। कहि णं भंते! महासुक्काणं देवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? कहि णं भंते! महासुक्का देवा परिवसंति? गोयमा! लंतयस्स कप्पस्स उप्पिं सपक्खिं सपडिदिसिं जाव उप्पइत्ता, एत्थ णं महासुक्के कप्पे पन्नत्ते–पाईणपडीयाणए उदीणदाहिणवित्थिण्णे जहा बंभलोए, नवरं–चत्तालीसं विमानावाससहस्सा भवंतीति मक्खातं। वडेंसगा जहा सोहम्मवडेंसगा, नवरं–मज्झे यत्थ महासुक्कवडेंसए जाव विहरति। महासुक्के यत्थ देविंदे देवराया जहा सणंकुमारे, नवरं–चत्तालीसाए विमानावाससहस्साणं चत्तालीसाए सामानियसाहस्सीणं चउण्ह य चत्तालीसाणं आयरक्खदेवसाहस्सीणं जाव विहरति। कहि णं भंते! सहस्सारदेवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? कहि णं भंते! सहस्सारदेवा परिवसंति? गोयमा! महासुक्कस्स कप्पस्स उप्पिं सपक्खिं सपडिदिसिं जाव उप्पइत्ता, एत्थ णं सहस्सारे नामं कप्पे पन्नत्ते– पाईण-पडीणायते जहा बंभलोए, नवरं–छव्विमाणावाससहस्सा भवंतीति मक्खातं। देवा तहेव जाव वडेंसगा जहा ईसाणवडेंसगा, नवरं– मज्झे यत्थ सहस्सारवडेंसए जाव विहरंति। सहस्सारे यत्थ देविंदे देवराया परिवसंति जहा सणंकुमारे, नवरं–छण्हं विमानावाससहस्साणं तीसाए सामानियसाहस्सीणं चउण्ह य तीसाए आयरक्खदेवसाहस्सीणं जाव आहेवच्चं कारेमाणे विहरति। कहि णं भंते! आणय-पाणयाणं देवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? कहि णं भंते! आणय-पाणया देवा परिवसंति? गोयमा! सहस्सारस्स कप्पस्स उप्पिं सपक्खिं सपडिदिसिं जाव उप्पइत्ता, एत्थ णं आणयपाणयनामेणं दुवे कप्पा पन्नत्ता–पाईणपडीणायता उदीणदाहिणवित्थिन्ना अद्धचंदसंठाणसंठिता अच्चिमालीभासरासिप्पभा, सेसं जहा सणंकुमारे जाव पडिरूवा। तत्थ णं आणयपाणयदेवाणं चत्तारि विमानावाससता भवंतीति मक्खायं जाव पडिरूवा। वडिंसगा जहा सोहम्मे, नवरं –मज्झे पाणयवडेंसए। ते णं वडेंसगा सव्वरयणामया अच्छा जाव पडिरूवा, एत्थ णं आणयपाणयदेवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता। तिसु वि लोगस्स असंखेज्जइभागे। तत्थ णं बहवे आणय-पाणयदेवा परिवसंति–महिड्ढीया जाव पभासेमाणा। ते णं तत्थ साणं-साणं विमानावाससयाणं जाव विहरंति। पाणए यत्थ देविंदे देवराया परिवसति जहा सणंकुमारे, नवरं–चउण्हं विमानावाससयाणं वीसाए सामानियसाहस्सीणं असीतीए आयरक्खदेवसाहस्सीणं अन्नेसिं च बहूणं जाव विहरति। कहि णं भंते! आरणच्चुत्ताणं देवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता? कहि णं भंते! आरणच्चुता देवा परिवसंति? गोयमा! आणय-पाणयाणं कप्पाणं उप्पिं सपक्खिं सपडिदिसिं जाव उप्पइत्ता, एत्थ णं आरणच्चुया नामं दुवे कप्पा पन्नत्ता–पाईणपडीणायया उदीणदाहिणविच्छिन्ना अद्धचंदसंठाणसंठिता अच्चिमालीभासरासिवण्णाभा असंखेज्जाओ जोयणकोडाकोडीओ आयाम-विक्खंभेणं असंखेज्जाओ जोयणकोडाकोडीओ परिक्खेवेणं सव्वरयणामया अच्छा सण्हा लण्हा धट्ठा मट्ठा नीरया निम्मला निप्पंका निक्कंकडच्छाया सप्पभा सस्सिरीया सउज्जोया पासाईया दरिसणिज्जा अभिरूवा पडिरूवा, एत्थ णं आरणच्चुताणं देवाणं तिन्नि विमानावाससता हवंतीति मक्खायं। ते णं विमाना सव्वरयणामया अच्छा सण्हा लण्हा धट्ठा मट्ठा नीरया निम्मला निप्पंका निक्कंकडच्छाया सप्पभा सस्सिरीया सउज्जोत्ता पासाईया दरिसणिज्जा अभिरूवा पडिरूवा। तेसि णं विमानाणं बहुमज्झदेसभाए पंच वडेंसगा पन्नत्ता, तं जहा–अंकवडेंसए फलिहवडेंसए रयणवडेंसए जायरूववडेंसए मज्झे यत्थ अच्चुतवडेंसए ते णं वडेंसया सव्वरयणामया जाव पडिरूवा, एत्थ णं आरणच्चुयाणं देवाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं ठाणा पन्नत्ता। तिसु वि लोगस्स असंखेज्जइभागे। तत्थ णं बहवे आरणच्चुता देवा जाव विहरंति। अच्चुते यत्थ देविंदे देवराया परिवसति जहा पाणए जाव विहरति, नवरं–तिण्हं विमानावाससताणं दसण्हं सामानियसाह-स्सीणं चत्तालीसाए आयरक्खदेवसाहस्सीणं आहेवच्चं कुव्वमाणे जाव विहरति।
Sutra Meaning : સૂત્ર– ૨૨૮. ભગવન્‌ ! પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા ઈશાન દેવોના સ્થાનો ક્યાં છે ? ભગવન્‌ ! ઈશાન દેવો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ! જંબૂદ્વીપ દ્વીપના મેરુ પર્વતની ઉત્તરે આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના બહુસમ – રમણીય ભૂમિભાગથી ઉપર ચંદ્ર – સૂર્ય – ગ્રહ – નક્ષત્ર – તારારૂપથી ઘણા સો યોજન, ઘણા હજારો યોજન યાવત્‌ ઉર્ધ્વ જઈને ઈશાન નામ કલ્પ કહેલ છે. તે પૂર્વ – પશ્ચિમ લાંબો, ઉત્તર – દક્ષિણ પહોળો, એ પ્રમાણે સૌધર્મકલ્પવત્‌ ‘પ્રતિરૂપ છે’ ત્યાં સુધી કહેવું. ત્યાં ઈશાનદેવોના ૨૮ – લાખ વિમાનાવાસ કહેલ છે. તે વિમાનો સર્વ રત્નમય યાવત્‌ પ્રતિરૂપ છે. તેમના બહુમધ્ય દેશભાગે પાંચ અવતંસક કહ્યા છે. તે આ – અંકાવતંસક, સ્ફટિકાવતંસક, રત્નાવતંસક, જાત્યરૂપાવતંસક, મધ્યમાં ઈશાન અવતંસક. તે અવતંસકો સર્વરત્નમય યાવત્‌ પ્રતિરૂપ છે. અહીં પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા ઈશાનદેવોના સ્થાનો કહ્યા છે. તેના ઉપપાતાદિ ત્રણે લોકના અસંખ્યાતમાં ભાગે છે. બાકી સૌધર્મ દેવોમાં કહ્યા મુજબ જાણવું યાવત્‌ વિચરે છે. અહીં દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઈશાન વસે છે. તે શૂલપાણી, વૃષભવાહન, ઉત્તરાર્દ્ધ લોકાધિપતિ છે, ૨૮ – લાખ વિમાનવાસાધિપતિ, રજરહિત સ્વચ્છ વસ્ત્રધારી છે. બાકીનું શક્ર મુજબ ‘પ્રભાસે છે’ ત્યાં સુધી જાણવું. તે ત્યાં ૨૮ લાખ વિમાનાવાસ, ૮૦,૦૦૦ સામાનિકો, ૩૩ – ત્રાયસ્ત્રિંશક, ચાર લોકપાલો, સપરિવાર આઠ અગ્રમહિષી, ત્રણ પર્ષદા, સાત સૈન્યો, સાત સેનાધિપતિ, ૩,૨૦,૦૦૦ આત્મરક્ષક દેવો, બીજા પણ ઘણા ઇશાનકલ્પવાસી દેવ – દેવીઓનું આધિપત્યાદિ કરતા યાવત્‌ વિચરે છે. ભગવન્‌ ! પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા સનત્કુમાર દેવોના સ્થાનો ક્યાં છે ? ભગવન્‌ ! સનત્કુમાર દેવો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ ! સૌધર્મકલ્પની ઉપર ચારે દિશા – વિદિશામાં ઘણા યોજન, ઘણા સેંકડો યોજન, ઘણા હજાર યોજન યાવત્‌ ઉપર અહીં સનત્કુમાર નામે કલ્પ છે. તે પૂર્વ – પશ્ચિમ લાંબો, ઉત્તર – દક્ષિણ પહોળા છે. સૌધર્મમાં કહ્યા મુજબ ‘પ્રતિરૂપ છે’ ત્યાં સુધી જાણવું. ત્યાં સનત્કુમાર દેવોના બાર લાખ વિમાનો કહેલાં છે. તે વિમાનો બધા રત્નમય યાવત્‌ પ્રતિરૂપ છે. તે વિમાનોના મધ્યભાગમાં પાંચ અવતંસકો કહ્યા છે – અશોકાવતંસક, સપ્તપર્ણ – ચંપક – ચૂતાવતંસક, મધ્યે સનત્કુમારા વતંસક. તે અવતંસકો સર્વ રત્નમય, સ્વચ્છ યાવત્‌ પ્રતિરૂપ છે. અહીં પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા સનત્કુમાર દેવોના સ્થાનો છે. ઉપપાતાદિ ત્રણે લોકના અસંખ્યાત ભાગે છે. ત્યાં ઘણા સનત્કુમાર દેવો વસે છે. તેઓ મહર્દ્ધિક યાવત્‌ પ્રભાસતા રહે છે. વિશેષ આ – અગ્રમહિષી નથી. દેવેન્દ્ર દેવરાજ સનત્કુમાર અહીં વસે છે. બાકી શક્ર મુજબ. તે ત્યાં બાર લાખ વિમાનો, ૭૨,૦૦૦ સામાનિકો, બાકી શક્ર મુજબ જાણવું. ભગવન્‌ ! પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા માહેન્દ્ર દેવોના સ્થાનો ક્યાં કહ્યા છે ? ભગવન્‌ ! માહેન્દ્ર દેવો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ ! ઈશાનકલ્પની ઉપર ચારે દિશાદિમાં ઘણા યોજનો યાવત્‌ ઊંચે જતા અહીં માહેન્દ્ર નામે કલ્પ છે. તે સનત્કુમારવત્‌ કહેવો. વિશેષ આ – આઠ લાખ વિમાનાવાસ છે. અવતંસક ઈશાનવત્‌. વિશેષ એ – મધ્યમાં મહેન્દ્રાવતંસક છે. બાકી સનત્કુમાર દેવો સમાન કહેવું. દેવેન્દ્ર દેવરાજ માહેન્દ્ર અહીં વસે છે. બાકી સનત્કુમારવત્‌ કહેવું. વિશેષ આ – આઠ લાખ વિમાનાવાસ, ૭૦,૦૦૦ સામાનિક દેવો, ચોગુણા ૭૦,૦૦૦ આત્મરક્ષક દેવોનું આધિપત્યાદિ કરે છે. ભગવન્‌ ! પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા બ્રહ્મલોક દેવોના સ્થાનો ક્યાં છે ? ભગવન્‌ ! બ્રહ્મલોક દેવો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ! સનત્કુમાર – માહેન્દ્ર કલ્પની ઉપર સમાન દિશા – વિદિશામાં ઘણા યોજનો જઈને યાવત્‌ આ બ્રહ્મલોક નામે કલ્પ છે. તે પૂર્વ – પશ્ચિમ લાંબો, ઉત્તર – દક્ષિણ પહોળો, પ્રતિપૂર્ણ ચંદ્ર આકારે રહેલ, કિરણોની માળા અને કાંતિના સમૂહયુક્ત, બાકી સનત્કુમારવત્‌ જાણવું. વિશેષ એ કે – ચાર લાખ વિમાનો છે. અવતંસકો સૌધર્મના અવતંસકવત્‌ કહેવા. વિશેષ એ કે મધ્યમાં બ્રહ્મલોકવતંસક છે. અહીં બ્રહ્મલોક કલ્પના દેવોના સ્થાનો કહ્યા છે. બાકી પૂર્વવત્‌ યાવત્‌ રહે છે. અહીં દેવેન્દ્ર દેવરાજ બ્રહ્મ વસે છે. શેષ સનત્કુમારવત્‌ કહેવું. વિશેષ એ – ચાર લાખ વિમાનાવાસ, ૬૦,૦૦૦ સામાનિકો, ચોગુણા ૬૦,૦૦૦ આત્મરક્ષક દેવો, બીજા ઘણાનું યાવત્‌ રહે છે. ભગવન્‌ ! પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા લાંતક દેવોના સ્થાનો ક્યાં કહ્યા છે ? ભગવન્‌ ! લાંતક દેવો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ ! બ્રહ્મલોક કલ્પની ઉપર સમાન દિશા – વિદિશામાં ઘણા યોજનો યાવત્‌ ઘણા કોડાકોડી યોજન ઉપર દૂર જઈને અહીં લાંતક નામે કલ્પ કહેલ છે. પૂર્વ – પશ્ચિમ લાંબો ઇત્યાદિ બ્રહ્મલોક અનુસાર કહેવું. વિશેષ એ – ૫૦,૦૦૦ વિમાનાવાસ કહેલ છે. અવતંસકો ઈશાનાવતંસક માફક જાણવા. માત્ર મધ્યમાં લાંતકાવતંસક છે. દેવો પૂર્વવત્‌ યાવત્‌ વિચરે છે. અહીં દેવેન્દ્ર દેવરાજ લાંતક વસે છે – આદિ સનત્કુમારવત્‌ કહેવું. વિશેષ એ – ૫૦,૦૦૦ વિમાનોનું, ૫૦,૦૦૦ સામાનિકોનું, બે લાખ આત્મરક્ષકોનું, બીજા પણ ઘણા દેવ – દેવીઓનું આધિપત્યાદિ કરતા યાવત્‌ રહે છે. ભગવન્‌ ! પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા મહાશુક્ર દેવા સ્થાનો ક્યાં કહ્યા છે ? ભગવન્‌ ! મહાશુક્ર દેવો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ ! લાંતક કલ્પની ઉપર સમાન દિશા – વિદિશામાં યાવત્‌ જઈએ ત્યાં મહાશુક્ર નામે કલ્પ કહ્યો છે. પૂર્વ – પશ્ચિમ લાંબો, ઉત્તર – દક્ષિણ પહોળો બ્રહ્મલોક મુજબ જાણવો. આ ૪૦,૦૦૦ વિમાનો કહ્યા છે. અવતંસકો સૌધર્માવતંસક માફક જાણવા. વિશેષ એ – મધ્યમાં મહાશુક્રાવતંસક છે યાવત્‌ વિસરે છે. અહીં દેવેન્દ્ર દેવરાજ મહાશુક્ર છે તે સનત્કુમારવત્‌ જાણવો. વિશેષ આ – ૪૦,૦૦૦ વિમાનો, ૪૦,૦૦૦ સામાનિકો, ૧,૬૦,૦૦૦ આત્મરક્ષકોનું યાવત્‌ આધિપત્યાદિ કરતા વિચરે છે. ભગવન્‌ ! પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા સહસ્રાર દેવોના સ્થાનો ક્યાં કહ્યા છે ? ભગવન્‌ ! સહસ્રાર દેવો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ ! મહાશુક્ર કલ્પની ઉપર સમાન દિશા – વિદિશામાં યાવત્‌ જતા, અહીં સહસ્રાર નામે કલ્પ છે. શેષ બ્રહ્મલોકવત્‌ જાણવું. વિશેષ એ – ૬૦૦૦ વિમાનાવાસ કહેલ છે. દેવો પૂર્વવત્‌. અવતંસકો ઈશાનના છે તેમ જાણવા. વિશેષ આ – મધ્યમાં સહસ્રારવતંસક છે યાવત્‌ વિચરે છે. અહીં દેવેન્દ્ર દેવરાજ સહસ્રાર વસે છે. સનત્કુમાર માફક જાણવા. વિશેષ એ ૬૦૦૦ વિમાનાવાસ, ૩૦,૦૦૦ સામાનિકો, ૧,૨૦,૦૦૦ આત્મરક્ષકો યાવત્‌ આધિપત્યાદિ કરતો રહે છે. ભગવન્‌ ! પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા આનત – પ્રાણત દેવોના સ્થાનો ક્યાં છે ? ભગવન્‌ ! આનત – પ્રાણત દેવો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ ! સહસ્રાર કલ્પની ઉપર સમાન દિશા – વિદિશામાં યાવત અનેક કોટાકોટી યોજન ઉપર આનત અને પ્રાણત નામના બે દેવલોક છે. તે પૂર્વ – પશ્ચિમ લાંબા, ઉત્તર – દક્ષિણ પહોળા છે ઈત્યાદિ. શેષ વર્ણન પૂર્વવત જાણવું. તે કલ્પોમાં આનત અને પ્રાણત દેવોના ૪૦૦ વિમાનાવાસ છે. તેના અવતંસકોનું કથન સૌધર્મકલ્પના અવતંસકો સમાન છે. વિશેષ એ કે આ ચારેની મધ્યમાં પાંચમું પ્રાણતાવતંસક છે. તેમાં પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા આનત – પ્રાણત દેવો નિવાસ કરે છે ઈત્યાદિ. અહી દેવેન્દ્ર દેવરાજ પ્રાણતેન્દ્ર નિવાસ કરે છે. તે ૪૦૦ વિમાનાવાસોનું, વીશ હજાર સામાનિક દેવોનું, ૮૦ હજાર આત્મરક્ષક દેવોનું યાવત આધિપત્યાદિ કરતા વિચરે છે. ભગવન્‌ ! પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા આરણ – અચ્યુત દેવોના સ્થાનો ક્યાં છે ? ભગવન્‌ ! આરણ – અચ્યુત દેવો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ ! આનત – પ્રાણત કલ્પની ઉપર સમાન દિશા – વિદિશામાં યાવત અનેક કોટાકોટી યોજન ઉપર આરણ અને અચ્યુત બે કલ્પો છે. તે પૂર્વ – પશ્ચિમ લાંબા છે યાવત તેની લંબાઈ – પહોળાઈ અને પરિધિ અસંખ્યાત કોડાકોડી યોજન છે. તે દેવલોક સર્વ રત્નમય, સ્વચ્છ ઈત્યાદિ પૂર્વવત જાણવા. ત્યાં આરણ – અચ્યુત કલ્પવાસી દેવોના ૩૦૦ વિમાનો કહ્યા છે યાવત આ વિમાનોની મધ્યમાં પાંચ અવતંસકો છે યાવત ત્યાં આરણ અને અચ્યુત દેવોના પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્તાના સ્થાનો છે. ત્યાં ઘણા આરણ અને અચ્યુત દેવો વિચરણ કરે છે. સૂત્ર– ૨૨૯. ૩૨ લાખ, ૨૮ લાખ, ૧૨ લાખ, ૮ લાખ, ૪ લાખ, ૫૦ હજાર, ૪૦ હજાર અને સહસ્રાર કલ્પે ૬૦૦૦ સૂત્ર– ૨૩૦. આનત – પ્રાણત કલ્પમાં ૪૦૦ અને આરણ અચ્યુત કલ્પમાં ૩૦૦ વિમાન હોય છે. સૂત્ર– ૨૩૧. ૮૪ હજાર, ૮૦ હજાર, ૭૨ હજાર, ૭૦ હજાર, ૬૦ હજાર, ૫૦ હજાર, ૪૦ હજાર, ૩૦ હજાર, ૨૦ હજાર, ૧૦ હજાર એ પ્રમાણે ક્રમશ: સામાનિક દેવો છે. સૂત્ર– ૨૩૨. આ બારે દેવલોકમાં આત્મરક્ષક દેવો, સામાનીક દેવોથી ચાર – ચાર ગુણા હોય છે. * ભગવન ! પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત અધસ્તન ગ્રૈવેયક દેવોના સ્થાનો ક્યા છે ? ભગવાન ! અધસ્તન ગ્રૈવેયક દેવો કયાં નિવાસ કરે છે ? ગૌતમ ! આરણ અને અચ્યુત કલ્પોથી અનેક કોટાકોટી યોજન ઉપર અધસ્તન ગ્રૈવેયક દેવોના ત્રણ ગ્રૈવેયક વિમાન પ્રસ્તટ છે. તે પૂર્વ – પશ્ચિમ લાંબા યાવત પરિપૂર્ણ ચંદ્રના આકારે સંસ્થિત છે. શેષ વર્ણન બ્રહ્મલોકના કપ સમાન છે.તેમાં અધસ્તન ગ્રૈવેયક દેવોના ૧૧૧ વિમાનો છે યાવત તે વિમાનો પ્રતિરૂપ છે. ત્યાં પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત અધસ્તન ગ્રૈવેયક દેવોના સ્થાન છે. તે દેવોના સ્થાનો ત્રણે અપેક્ષાએ લોકના અસંખ્યાત ભાગે છે. તેમાં ઘણા અધસ્તન ગ્રૈવેયક દેવો નિવાસ કરે છે. તેઓ બધા સમાન ઋદ્ધિવાળા, સમાન દ્યુતિવાળા, સમાન યશસ્વી, સમાન બળવાળા, સમાન પ્રભાવાળા, મહાસુખી, ઇન્દ્ર કે દાસ રહિત, પુરોહિત રહિત હોય છે.આયુષ્યમાન શ્રમણો ! તે દેવગણો અહમિન્દ્ર નામથી ઓળખાય છે. * ભગવન ! પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત મધ્યમ ગ્રૈવેયક દેવોના સ્થાનો ક્યા છે ? ભગવાન ! મધ્યમ ગ્રૈવેયક દેવો કયાં નિવાસ કરે છે ? ગૌતમ ! અધસ્તન ગ્રૈવેયકોની ઉપર સમાન વિદિશામાં અને કોટાકોટી યોજન ઉપર ઉંચે મધ્યમ ગ્રૈવેયક દેવોના ત્રણ ગ્રૈવેયક વિમાન પ્રસ્તટ છે. તે પૂર્વ – પશ્ચિમ લાંબા છે, તેનું વર્ણન અધસ્તન ગ્રૈવેયક સમાન છે. વિશેષ એ કે તેમાં ૧૦૭ વિમાનાવાસ છે યાવત તેમાં મધ્યમ ગ્રૈવેયકના પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત દેવો રહે છે. તે દેવો ત્રણે અપેક્ષાએ લોકના અસંખ્યાતમાં ભાગે છે. ત્યાં ઘણા મધ્યમ ગ્રૈવેયકના દેવો નિવાસ કરે છે યાવત આ દેવગણો અહમિન્દ્ર કહેવાય છે. * ભગવન ! પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત ઉપરિતન ગ્રૈવેયક દેવોના સ્થાનો ક્યા છે ? ભગવાન ! ઉપરિતન ગ્રૈવેયક દેવો કયાં નિવાસ કરે છે ? ગૌતમ ! મધ્યમ ગ્રૈવેયકની ઉપર યાવત્‌ જઈને અહીં ઉપરિતન ગ્રૈવેયકના ત્રણ ગ્રૈવેયક વિમાન પ્રસ્તટ છે. શેષ નીચલી ગ્રૈવેયકવત્‌ કહેવું. માત્ર અહીં ૧૦૦ વિમાનાવાસ છે. બાકી બધું અહમિંદ્ર પર્યન્ત પૂર્વવત્‌ કહેવું. સૂત્ર– ૨૩૩. નીચલી ગ્રૈવેયકના ૧૧૧, મધ્યમના ૧૦૭, ઉપલીના ૧૦૦ અને અનુત્તરના પાંચ વિમાનો કહ્યા છે. સૂત્ર– ૨૩૪. ભગવન્‌ ! પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા અનુત્તરોપપાતિક દેવોના સ્થાનો ક્યાં છે ? ભગવન્‌ ! અનુત્તરોપપાતિક દેવો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ ! આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના બહુસમ રમણીય ભૂમિભાગથી ઉપર ચંદ્ર૦ આદિથી ઘણા સો યોજન યાવત્‌ ઘણા કોડાકોડી યોજન ઊંચે જઈને સૌધર્મ, ઈશાનાદિ યાવત્‌ ૩૧૮ ગ્રૈવેયક વિમાનાવાસને ઓળંગીને ત્યાંથી અત્યંત દૂર જતા રજરહિત, નિર્મળ, નિરંધકાર, વિશુદ્ધ એવા પાંચ દિશામાં પાંચ અનુત્તર મહા – મોટા મહાવિમાનો છે – વિજય, વૈજયંત, જયંત, અપરાજિત, સર્વાર્થસિદ્ધ. તે વિમાનો સર્વે રત્નમય, યાવત્‌ પ્રતિરૂપ છે. અહીં અનુત્તરોપપાતિક પર્યાપ્તા – અપર્યાપ્તા દેવોના સ્થાનો કહ્યા છે. ત્રણે લોકના અસંખ્યાત ભાગે છે. ત્યાં ઘણા અનુત્તરોપપાતિક દેવો વસે છે. બધા સમઋદ્ધિક યાવત્‌ અહમિંદ્ર નામે દેવગણ કહેલ છે. સૂત્ર સંદર્ભ– ૨૨૮–૨૩૪
Mool Sutra Transliteration : [sutra] kahi nam bhamte! Isanagadevanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Kahi nam bhamte! Isanagadeva parivasamti? Goyama! Jambuddive dive mamdarassa pavvatassa uttarenam imise rayanappabhae pudhavie bahusamaramanijjao bhumibhagao uddham chamdima-suriya-gaha-nakkhatta-tararuvanam bahuim joyanasataim bahuim joyanasahassaim java uppaitta, ettha nam isane namam kappe pannatte–paina padinayate udina-dahinavichchhinne evam jaha sohamme java padiruve. Tattha nam isanadevaganam atthavisam vimanavasasatasahassa havamtiti makkhatam. Te nam vimana savvarayanamaya java padiruva. Tesi nam bahumajjhadesabhae pamcha vademsaga pannatta, tam jaha–amkavademsae phalihavademsae ratanavademsae jataruvavademsae majjhe yattha isanavademsae. Te nam vademsaya savvarayanamaya java padiruva, ettha nam isananam devanam pajjattapajjattanam thana pannatta. Tisu vi logassa asamkhejjatibhage. Sesam jaha sohammagadevanam java viharamti. Isane yattha devimde devaraya parivasati–sulapani vasabhavahane uttaraddhalogadhivati atthavisa-vimanavasasatasahassadhivati arayambaravatthadhare sesam jaha sakkassa java pabhasemane. Se nam tattha atthavisae vimanavasasatasahassanam asitie samaniyasahassinam tayattisae tavattisaganam chaunham logapalanam atthanham aggamahisinam saparivaranam tinham parisanam sattanham aniyanam sattanham aniyadhivatinam chaunham asitinam ayarakkhadevasahassinam annesim cha bahunam isanakappavasinam vemaniyanam devana ya devina ya ahevachcham porevachcham kuvvamane java viharati. Kahi nam bhamte! Sanamkumaradevanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Kahi nam bhamte! Sanamkumaradeva parivasamti? Goyama! Sohammassa kappassa uppim sapakkhim sapadidisim bahuim joyanaim bahuim joyanasataim bahuim joyanasahassaim bahuim joyanasatasahassaim bahugio joyanakodio bahugio joyanakodakodio uddham duram uppaitta, ettha nam sanamkumare namam kappe paina-padinayate udina-dahinavichchhinne jaha sohamme java padiruve, ettha nam sanamkumaranam devanam barasa vimana-vasasatasahassa bhavamtiti makkhatam. Te nam vimana savvarayanamaya java padiruva. Tesi nam vimananam bahumajjhadesabhage pamcha vademsaga pannatta, tam jaha–asogavademsae sattivannavademsae champagavademsae chuyavademsae majjhe yattha sanamkumaravademsae. Te nam vademsaya savvarayanamaya achchha java padiruva, ettha nam sanamkumaradevanam pajjattapajjattanam thana pannatta. Tisu vi logassa asamkhejjaibhage. Tattha nam bahave sanamkumara deva parivasamti–mahiddhiya java pabhasemana viharamti, navaram–aggamahisio natthi. Sanamkumare yattha devimde devaraya parivasati–arayambaravatthadhare sesam jaha sakkassa. Se nam tattha barasanham vimanavasasatasahassanam bavattarie samaniyasahassinam sesam jaha sakkassa agga-mahisivajjam, navaram–chaunham bavattarinam ayarakkhadevasahassinam java viharai. Kahi nam bhamte! Mahimdanam devanum pajjattapajjattanam thana pannatta? Kahi nam bhamte! Mahimdagadeva parivasamti? Goyama! Isanassa kappassa uppim sapakkhi sapadidisim bahuim joyanaim java bahugio joyanakodakodio uddham duram uppaitta, ettha nam mahimde namam kappe payina-padinayae evam jaheva sanamkumare, navaram–attha vimanavasasatasahassa. Vademsaya jaha isane, navaram–majjhe yattha mahida-vademsae. Evam sesam jaha sanamkumaradevanam java viharati. Mahimde yattha devimde devaraya parivasati–arayambaravatthadhare, evam jaha sanamkumare java navaram–atthanham vimanavasasatasahassanam sattarie samaniyasahassinam chaunham sattarinam ayarakkhadeva-sahassinam java viharai. Kahi nam bhamte! Bambhalogadevanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Kahi nam bhamte! Bambhalogadeva parivasamti? Goyama! Sanamkumara-mahimdanam kappanam uppim sapakkhim sapadidisim bahuim joyanaim java uppaitta, ettha nam bambhaloe namam kappe paina-padinayae udinadahinavichchhinne padipunna-chamdasamthanasamthite achchimalibhasarasippabhe avasesam jaha sanamkumaranam, navaram–chattari vimanavasa-satasahassa. Vadimsaga jaha sohammavademsaya, navaram–majjhe yattha bambhaloyavadimsae, ettha nam bambhaloganam devanam thana pannatta. Sesam taheva java viharamti. Bambhe yattha devimde devaraya parivasati–arayambaravatthadhare, evam jaha sanamkumare java viharati, navaram–chaunham vimanavasasatasahassanam saddhie samaniyasahassinam chaunham ya satthinam ayarakkha-devasahassinam annesim cha bahunam java viharati. Kahi nam bhamte! Lamtagadevanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Kahi nam bhamte! Lamtagadeva parivasamti? Goyama! Bambhalogassa kappassa uppim sapakkhim sapadidisim bahuim joyanasayaim java bahunio joyanakodakodio uddham duram uppaitta, ettha nam lamtae nama kappe pannatte–paina-padinayae jaha bambhaloe, navaram–pannasam vimanavasasahassa bhavamtiti makkhatam. Vademsaga jaha isanavademsaga, navaram–majjhe yattha lamtagavademsae. Deva taheva java viharamti. Lamtae yattha devimde devaraya parivasati jaha sanamkumare, navaram–pannasae vimanavasasahassanam pannasae samaniyasahassinam chaunha ya pannasanam ayarakkhadevasahassinam annesim cha bahunam java viharati. Kahi nam bhamte! Mahasukkanam devanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Kahi nam bhamte! Mahasukka deva parivasamti? Goyama! Lamtayassa kappassa uppim sapakkhim sapadidisim java uppaitta, ettha nam mahasukke kappe pannatte–painapadiyanae udinadahinavitthinne jaha bambhaloe, navaram–chattalisam vimanavasasahassa bhavamtiti makkhatam. Vademsaga jaha sohammavademsaga, navaram–majjhe yattha mahasukkavademsae java viharati. Mahasukke yattha devimde devaraya jaha sanamkumare, navaram–chattalisae vimanavasasahassanam chattalisae samaniyasahassinam chaunha ya chattalisanam ayarakkhadevasahassinam java viharati. Kahi nam bhamte! Sahassaradevanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Kahi nam bhamte! Sahassaradeva parivasamti? Goyama! Mahasukkassa kappassa uppim sapakkhim sapadidisim java uppaitta, ettha nam sahassare namam kappe pannatte– paina-padinayate jaha bambhaloe, navaram–chhavvimanavasasahassa bhavamtiti makkhatam. Deva taheva java vademsaga jaha isanavademsaga, navaram– majjhe yattha sahassaravademsae java viharamti. Sahassare yattha devimde devaraya parivasamti jaha sanamkumare, navaram–chhanham vimanavasasahassanam tisae samaniyasahassinam chaunha ya tisae ayarakkhadevasahassinam java ahevachcham karemane viharati. Kahi nam bhamte! Anaya-panayanam devanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Kahi nam bhamte! Anaya-panaya deva parivasamti? Goyama! Sahassarassa kappassa uppim sapakkhim sapadidisim java uppaitta, ettha nam anayapanayanamenam duve kappa pannatta–painapadinayata udinadahinavitthinna addhachamdasamthanasamthita achchimalibhasarasippabha, sesam jaha sanamkumare java padiruva. Tattha nam anayapanayadevanam chattari vimanavasasata bhavamtiti makkhayam java padiruva. Vadimsaga jaha sohamme, navaram –majjhe panayavademsae. Te nam vademsaga savvarayanamaya achchha java padiruva, ettha nam anayapanayadevanam pajjattapajjattanam thana pannatta. Tisu vi logassa asamkhejjaibhage. Tattha nam bahave anaya-panayadeva parivasamti–mahiddhiya java pabhasemana. Te nam tattha sanam-sanam vimanavasasayanam java viharamti. Panae yattha devimde devaraya parivasati jaha sanamkumare, navaram–chaunham vimanavasasayanam visae samaniyasahassinam asitie ayarakkhadevasahassinam annesim cha bahunam java viharati. Kahi nam bhamte! Aranachchuttanam devanam pajjattapajjattanam thana pannatta? Kahi nam bhamte! Aranachchuta deva parivasamti? Goyama! Anaya-panayanam kappanam uppim sapakkhim sapadidisim java uppaitta, ettha nam aranachchuya namam duve kappa pannatta–painapadinayaya udinadahinavichchhinna addhachamdasamthanasamthita achchimalibhasarasivannabha asamkhejjao joyanakodakodio ayama-vikkhambhenam asamkhejjao joyanakodakodio parikkhevenam savvarayanamaya achchha sanha lanha dhattha mattha niraya nimmala nippamka nikkamkadachchhaya sappabha sassiriya saujjoya pasaiya darisanijja abhiruva padiruva, ettha nam aranachchutanam devanam tinni vimanavasasata havamtiti makkhayam. Te nam vimana savvarayanamaya achchha sanha lanha dhattha mattha niraya nimmala nippamka nikkamkadachchhaya sappabha sassiriya saujjotta pasaiya darisanijja abhiruva padiruva. Tesi nam vimananam bahumajjhadesabhae pamcha vademsaga pannatta, tam jaha–amkavademsae phalihavademsae rayanavademsae jayaruvavademsae majjhe yattha achchutavademsae te nam vademsaya savvarayanamaya java padiruva, ettha nam aranachchuyanam devanam pajjattapajjattanam thana pannatta. Tisu vi logassa asamkhejjaibhage. Tattha nam bahave aranachchuta deva java viharamti. Achchute yattha devimde devaraya parivasati jaha panae java viharati, navaram–tinham vimanavasasatanam dasanham samaniyasaha-ssinam chattalisae ayarakkhadevasahassinam ahevachcham kuvvamane java viharati.
Sutra Meaning Transliteration : Sutra– 228. Bhagavan ! Paryapta – aparyapta ishana devona sthano kyam chhe\? Bhagavan ! Ishana devo kyam vase chhe\? Gautama! Jambudvipa dvipana meru parvatani uttare a ratnaprabha prithvina bahusama – ramaniya bhumibhagathi upara chamdra – surya – graha – nakshatra – tararupathi ghana so yojana, ghana hajaro yojana yavat urdhva jaine ishana nama kalpa kahela chhe. Te purva – pashchima lambo, uttara – dakshina paholo, e pramane saudharmakalpavat ‘pratirupa chhe’ tyam sudhi kahevum. Tyam ishanadevona 28 – lakha vimanavasa kahela chhe. Te vimano sarva ratnamaya yavat pratirupa chhe. Temana bahumadhya deshabhage pamcha avatamsaka kahya chhe. Te a – amkavatamsaka, sphatikavatamsaka, ratnavatamsaka, jatyarupavatamsaka, madhyamam ishana avatamsaka. Te avatamsako sarvaratnamaya yavat pratirupa chhe. Ahim paryapta – aparyapta ishanadevona sthano kahya chhe. Tena upapatadi trane lokana asamkhyatamam bhage chhe. Baki saudharma devomam kahya mujaba janavum yavat vichare chhe. Ahim devendra devaraja ishana vase chhe. Te shulapani, vrishabhavahana, uttararddha lokadhipati chhe, 28 – lakha vimanavasadhipati, rajarahita svachchha vastradhari chhe. Bakinum shakra mujaba ‘prabhase chhe’ tyam sudhi janavum. Te tyam 28 lakha vimanavasa, 80,000 samaniko, 33 – trayastrimshaka, chara lokapalo, saparivara atha agramahishi, trana parshada, sata sainyo, sata senadhipati, 3,20,000 atmarakshaka devo, bija pana ghana ishanakalpavasi deva – devionum adhipatyadi karata yavat vichare chhe. Bhagavan ! Paryapta – aparyapta sanatkumara devona sthano kyam chhe\? Bhagavan ! Sanatkumara devo kyam vase chhe\? Gautama ! Saudharmakalpani upara chare disha – vidishamam ghana yojana, ghana semkado yojana, ghana hajara yojana yavat upara ahim sanatkumara name kalpa chhe. Te purva – pashchima lambo, uttara – dakshina pahola chhe. Saudharmamam kahya mujaba ‘pratirupa chhe’ tyam sudhi janavum. Tyam sanatkumara devona bara lakha vimano kahelam chhe. Te vimano badha ratnamaya yavat pratirupa chhe. Te vimanona madhyabhagamam pamcha avatamsako kahya chhe – ashokavatamsaka, saptaparna – champaka – chutavatamsaka, madhye sanatkumara vatamsaka. Te avatamsako sarva ratnamaya, svachchha yavat pratirupa chhe. Ahim paryapta – aparyapta sanatkumara devona sthano chhe. Upapatadi trane lokana asamkhyata bhage chhe. Tyam ghana sanatkumara devo vase chhe. Teo maharddhika yavat prabhasata rahe chhe. Vishesha a – agramahishi nathi. Devendra devaraja sanatkumara ahim vase chhe. Baki shakra mujaba. Te tyam bara lakha vimano, 72,000 samaniko, baki shakra mujaba janavum. Bhagavan ! Paryapta – aparyapta mahendra devona sthano kyam kahya chhe\? Bhagavan ! Mahendra devo kyam vase chhe\? Gautama ! Ishanakalpani upara chare dishadimam ghana yojano yavat umche jata ahim mahendra name kalpa chhe. Te sanatkumaravat kahevo. Vishesha a – atha lakha vimanavasa chhe. Avatamsaka ishanavat. Vishesha e – madhyamam mahendravatamsaka chhe. Baki sanatkumara devo samana kahevum. Devendra devaraja mahendra ahim vase chhe. Baki sanatkumaravat kahevum. Vishesha a – atha lakha vimanavasa, 70,000 samanika devo, choguna 70,000 atmarakshaka devonum adhipatyadi kare chhe. Bhagavan ! Paryapta – aparyapta brahmaloka devona sthano kyam chhe\? Bhagavan ! Brahmaloka devo kyam vase chhe\? Gautama! Sanatkumara – mahendra kalpani upara samana disha – vidishamam ghana yojano jaine yavat a brahmaloka name kalpa chhe. Te purva – pashchima lambo, uttara – dakshina paholo, pratipurna chamdra akare rahela, kiranoni mala ane kamtina samuhayukta, baki sanatkumaravat janavum. Vishesha e ke – chara lakha vimano chhe. Avatamsako saudharmana avatamsakavat kaheva. Vishesha e ke madhyamam brahmalokavatamsaka chhe. Ahim brahmaloka kalpana devona sthano kahya chhe. Baki purvavat yavat rahe chhe. Ahim devendra devaraja brahma vase chhe. Shesha sanatkumaravat kahevum. Vishesha e – chara lakha vimanavasa, 60,000 samaniko, choguna 60,000 atmarakshaka devo, bija ghananum yavat rahe chhe. Bhagavan ! Paryapta – aparyapta lamtaka devona sthano kyam kahya chhe\? Bhagavan ! Lamtaka devo kyam vase chhe\? Gautama ! Brahmaloka kalpani upara samana disha – vidishamam ghana yojano yavat ghana kodakodi yojana upara dura jaine ahim lamtaka name kalpa kahela chhe. Purva – pashchima lambo ityadi brahmaloka anusara kahevum. Vishesha e – 50,000 vimanavasa kahela chhe. Avatamsako ishanavatamsaka maphaka janava. Matra madhyamam lamtakavatamsaka chhe. Devo purvavat yavat vichare chhe. Ahim devendra devaraja lamtaka vase chhe – adi sanatkumaravat kahevum. Vishesha e – 50,000 vimanonum, 50,000 samanikonum, be lakha atmarakshakonum, bija pana ghana deva – devionum adhipatyadi karata yavat rahe chhe. Bhagavan ! Paryapta – aparyapta mahashukra deva sthano kyam kahya chhe\? Bhagavan ! Mahashukra devo kyam vase chhe\? Gautama ! Lamtaka kalpani upara samana disha – vidishamam yavat jaie tyam mahashukra name kalpa kahyo chhe. Purva – pashchima lambo, uttara – dakshina paholo brahmaloka mujaba janavo. A 40,000 vimano kahya chhe. Avatamsako saudharmavatamsaka maphaka janava. Vishesha e – madhyamam mahashukravatamsaka chhe yavat visare chhe. Ahim devendra devaraja mahashukra chhe te sanatkumaravat janavo. Vishesha a – 40,000 vimano, 40,000 samaniko, 1,60,000 atmarakshakonum yavat adhipatyadi karata vichare chhe. Bhagavan ! Paryapta – aparyapta sahasrara devona sthano kyam kahya chhe\? Bhagavan ! Sahasrara devo kyam vase chhe\? Gautama ! Mahashukra kalpani upara samana disha – vidishamam yavat jata, ahim sahasrara name kalpa chhe. Shesha brahmalokavat janavum. Vishesha e – 6000 vimanavasa kahela chhe. Devo purvavat. Avatamsako ishanana chhe tema janava. Vishesha a – madhyamam sahasraravatamsaka chhe yavat vichare chhe. Ahim devendra devaraja sahasrara vase chhe. Sanatkumara maphaka janava. Vishesha e 6000 vimanavasa, 30,000 samaniko, 1,20,000 atmarakshako yavat adhipatyadi karato rahe chhe. Bhagavan ! Paryapta – aparyapta anata – pranata devona sthano kyam chhe\? Bhagavan ! Anata – pranata devo kyam vase chhe\? Gautama ! Sahasrara kalpani upara samana disha – vidishamam yavata aneka kotakoti yojana upara anata ane pranata namana be devaloka chhe. Te purva – pashchima lamba, uttara – dakshina pahola chhe ityadi. Shesha varnana purvavata janavum. Te kalpomam anata ane pranata devona 400 vimanavasa chhe. Tena avatamsakonum kathana saudharmakalpana avatamsako samana chhe. Vishesha e ke a chareni madhyamam pamchamum pranatavatamsaka chhe. Temam paryapta – aparyapta anata – pranata devo nivasa kare chhe ityadi. Ahi devendra devaraja pranatendra nivasa kare chhe. Te 400 vimanavasonum, visha hajara samanika devonum, 80 hajara atmarakshaka devonum yavata adhipatyadi karata vichare chhe. Bhagavan ! Paryapta – aparyapta arana – achyuta devona sthano kyam chhe\? Bhagavan ! Arana – achyuta devo kyam vase chhe\? Gautama ! Anata – pranata kalpani upara samana disha – vidishamam yavata aneka kotakoti yojana upara arana ane achyuta be kalpo chhe. Te purva – pashchima lamba chhe yavata teni lambai – paholai ane paridhi asamkhyata kodakodi yojana chhe. Te devaloka sarva ratnamaya, svachchha ityadi purvavata janava. Tyam arana – achyuta kalpavasi devona 300 vimano kahya chhe yavata a vimanoni madhyamam pamcha avatamsako chhe yavata tyam arana ane achyuta devona paryapta ane aparyaptana sthano chhe. Tyam ghana arana ane achyuta devo vicharana kare chhe. Sutra– 229. 32 lakha, 28 lakha, 12 lakha, 8 lakha, 4 lakha, 50 hajara, 40 hajara ane sahasrara kalpe 6000 Sutra– 230. Anata – pranata kalpamam 400 ane arana achyuta kalpamam 300 vimana hoya chhe. Sutra– 231. 84 hajara, 80 hajara, 72 hajara, 70 hajara, 60 hajara, 50 hajara, 40 hajara, 30 hajara, 20 hajara, 10 hajara e pramane kramasha: samanika devo chhe. Sutra– 232. A bare devalokamam atmarakshaka devo, samanika devothi chara – chara guna hoya chhe. * bhagavana ! Paryapta ane aparyapta adhastana graiveyaka devona sthano kya chhe\? Bhagavana ! Adhastana graiveyaka devo kayam nivasa kare chhe\? Gautama ! Arana ane achyuta kalpothi aneka kotakoti yojana upara adhastana graiveyaka devona trana graiveyaka vimana prastata chhe. Te purva – pashchima lamba yavata paripurna chamdrana akare samsthita chhe. Shesha varnana brahmalokana kapa samana chhE.Temam adhastana graiveyaka devona 111 vimano chhe yavata te vimano pratirupa chhe. Tyam paryapta ane aparyapta adhastana graiveyaka devona sthana chhe. Te devona sthano trane apekshae lokana asamkhyata bhage chhe. Temam ghana adhastana graiveyaka devo nivasa kare chhe. Teo badha samana riddhivala, samana dyutivala, samana yashasvi, samana balavala, samana prabhavala, mahasukhi, indra ke dasa rahita, purohita rahita hoya chhE.Ayushyamana shramano ! Te devagano ahamindra namathi olakhaya chhe. * bhagavana ! Paryapta ane aparyapta madhyama graiveyaka devona sthano kya chhe\? Bhagavana ! Madhyama graiveyaka devo kayam nivasa kare chhe\? Gautama ! Adhastana graiveyakoni upara samana vidishamam ane kotakoti yojana upara umche madhyama graiveyaka devona trana graiveyaka vimana prastata chhe. Te purva – pashchima lamba chhe, tenum varnana adhastana graiveyaka samana chhe. Vishesha e ke temam 107 vimanavasa chhe yavata temam madhyama graiveyakana paryapta ane aparyapta devo rahe chhe. Te devo trane apekshae lokana asamkhyatamam bhage chhe. Tyam ghana madhyama graiveyakana devo nivasa kare chhe yavata a devagano ahamindra kahevaya chhe. * bhagavana ! Paryapta ane aparyapta uparitana graiveyaka devona sthano kya chhe\? Bhagavana ! Uparitana graiveyaka devo kayam nivasa kare chhe\? Gautama ! Madhyama graiveyakani upara yavat jaine ahim uparitana graiveyakana trana graiveyaka vimana prastata chhe. Shesha nichali graiveyakavat kahevum. Matra ahim 100 vimanavasa chhe. Baki badhum ahamimdra paryanta purvavat kahevum. Sutra– 233. Nichali graiveyakana 111, madhyamana 107, upalina 100 ane anuttarana pamcha vimano kahya chhe. Sutra– 234. Bhagavan ! Paryapta – aparyapta anuttaropapatika devona sthano kyam chhe\? Bhagavan ! Anuttaropapatika devo kyam vase chhe\? Gautama ! A ratnaprabha prithvina bahusama ramaniya bhumibhagathi upara chamdra0 adithi ghana so yojana yavat ghana kodakodi yojana umche jaine saudharma, ishanadi yavat 318 graiveyaka vimanavasane olamgine tyamthi atyamta dura jata rajarahita, nirmala, niramdhakara, vishuddha eva pamcha dishamam pamcha anuttara maha – mota mahavimano chhe – vijaya, vaijayamta, jayamta, aparajita, sarvarthasiddha. Te vimano sarve ratnamaya, yavat pratirupa chhe. Ahim anuttaropapatika paryapta – aparyapta devona sthano kahya chhe. Trane lokana asamkhyata bhage chhe. Tyam ghana anuttaropapatika devo vase chhe. Badha samariddhika yavat ahamimdra name devagana kahela chhe. Sutra samdarbha– 228–234