Sutra Navigation: Pragnapana ( પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર )
Search Details
| Mool File Details |
|
Anuvad File Details |
|
| Sr No : | 1106463 | ||
| Scripture Name( English ): | Pragnapana | Translated Scripture Name : | પ્રજ્ઞાપના ઉપાંગ સૂત્ર |
| Mool Language : | Ardha-Magadhi | Translated Language : | Gujarati |
| Chapter : |
पद-२ स्थान |
Translated Chapter : |
પદ-૨ સ્થાન |
| Section : | Translated Section : | ||
| Sutra Number : | 163 | Category : | Upang-04 |
| Gatha or Sutra : | Sutra | Sutra Anuyog : | |
| Author : | Deepratnasagar | Original Author : | Gandhar |
| Century : | Sect : | Svetambara1 | |
| Source : | |||
| Mool Sutra : | [सूत्र] से किं तं खहयरपंचेंदियतिरिक्खजोणिया? खहयरपंचेंदियतिरिक्खजोणिया चउव्विहा पन्नत्ता, तं जहा–चम्मपक्खी लोमपक्खी समुग्गपक्खी विततपक्खी। से किं तं चम्मपक्खी? चम्मपक्खी अनेगविहा पन्नत्ता, तं जहा–वग्गुली जलोया अडिला भारंडपक्खी जीवंजीवा समुद्दवायता कण्णत्तिया पक्खिविराली, जे यावन्ने तहप्पगारा। से त्तं चम्मपक्खी। से किं तं लोमपक्खी? लोमपक्खी अनेगविहा पन्नत्ता, तं जहा–डंका कंका कुरला वायसा चक्कागा हंसा कलहंसा पायहंसा रायहंसा अडा सेडी वगा बलाया पारिप्पवा कोंचा सारसा मेसरा मसूरा मयूरा सतवच्छा गहरा पोंडरीया कागा कामं-जुगा वंजुलगा तित्तिरा वट्टगा लावगा कवोया कविजला पारेवया चिडगा चासा कुक्कुडा सुगा बरहिणा मदणसलागा कोइला सेहा वरेल्लगमादी। से त्तं लोमपक्खी। से किं तं समुग्गपक्खी? समुग्गपक्खी एगागारा पन्नत्ता, ते णं नत्थि इहं, बाहिरएसु दोवसमुद्दएसु भवंति। से त्तं समुग्गपक्खी। से किं तं विततपक्खी? विततपक्खी एगागारा पन्नत्ता, ते णं नत्थि इहं, बाहिरएसु दीव-समुद्दएसु भवंति। से त्तं विततपक्खी। ते समासतो दुविहा पन्नत्ता, तं जहा–सम्मुच्छिमा य गब्भ-वक्कंतिया य। तत्थ णं जेते सम्मुच्छिमा ते सव्वे नपुंसगा। तत्थ णं जेते गब्भवक्कंतिया ते णं तिविहा पन्नत्ता, तं जहा–इत्थी पुरिसा नपुंसगा। एएसि णं एवमाइयाणं खहयरपंचेंदियतिरिक्खजोणियाणं पज्जत्तापज्जत्ताणं बारस जातिकुलकोडीजोणिप्पमुहसतसहस्सा भवंतीति मक्खातं। | ||
| Sutra Meaning : | સૂત્ર– ૧૬૩. ખેચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક કેટલા ભેદે છે ? તે ચાર ભેદે છે – ચર્મપક્ષી, રોમપક્ષી, સમુદ્ગકપક્ષી, વિતતપક્ષી. ચર્મપક્ષીના કેટલા ભેદ છે ? અનેક ભેદે કહ્યા છે – વાગુલી, જલોયા, અડિલ્લા, ભારંડપક્ષી, જીવંજીવ, સમુદ્ર – વાયસ, કણ્ણત્તિયા, પક્ષી વિરાલિકા, બીજા પણ તેવા પ્રકારના હોય તે બધા અહી ગ્રહણ કરવા. રોમપક્ષી કેટલા ભેદે છે ? અનેક ભેદે કહેલ છે – ઢંક, કંક, કુરલ, વાયસ, ચક્રવાક, હંસ, કલહંસ, રાજહંસ, પાયહંસ, આડ, સેટી, બગલા, પારિપ્લવ, ક્રૌંચ, સારસ, મેસર, મસૂર, મયૂર, સપ્તહસ્ત, ગહર, પુંડરીક, કાક, કામિંજુય, વંજુલગ, તેતર, બતક, લાવક, કપોત, કપિંજલ, પારેવા, ચકલા, ચાસ, કુકડા, શુક, મોર, મદનશલાકા, કોકિલ, સેહ, વરિલ્લગ ઇત્યાદિ. સમુદ્ગકપક્ષી કેટલા ભેદે છે ? એક પ્રકારે છે. તેઓ અહીં નથી, બહારના દ્વીપસમુદ્રોમાં હોય છે. વિતતપક્ષી કેટલા ભેદે છે ? એક પ્રકારે છે. તે પણ અહીં નથી, બહારના દ્વીપ – સમુદ્રોમાં છે. એ પ્રમાણે રોમ પક્ષી, સમુદ્ગક પક્ષી અને વિતતપક્ષી કહ્યા. ખેચરપક્ષી સંક્ષેપથી બે ભેદે છે – સંમૂર્ચ્છિમ, ગર્ભજ. તેમાં જે સંમૂર્ચ્છિમ છે, તે બધા નપુંસક છે. જે ગર્ભજ છે, તે ત્રણ ભેદે છે – સ્ત્રી, પુરુષ, નપુંસક. એ પ્રકારના પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તા ખેચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકોની બાર ક્રોડ જાતિ – કુલ – યોનિપ્રમુખ થાય છે, તેમ કહેલ છે. સૂત્ર– ૧૬૪. બેઇન્દ્રિયાદિથી ખેચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ સુધી અનુક્રમે સાત, આઠ, નવ, સાડાબાર, દશ, દશ, નવ અને બાર લાખ કરોડ જાતિકૂળો જાણવા. સૂત્ર– ૧૬૫. એ રીતે ખેચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક કહ્યા. એ રીતે પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક કહ્યા. સૂત્ર સંદર્ભ– ૧૬૩–૧૬૫ | ||
| Mool Sutra Transliteration : | [sutra] se kim tam khahayarapamchemdiyatirikkhajoniya? Khahayarapamchemdiyatirikkhajoniya chauvviha pannatta, tam jaha–chammapakkhi lomapakkhi samuggapakkhi vitatapakkhi. Se kim tam chammapakkhi? Chammapakkhi anegaviha pannatta, tam jaha–vagguli jaloya adila bharamdapakkhi jivamjiva samuddavayata kannattiya pakkhivirali, je yavanne tahappagara. Se ttam chammapakkhi. Se kim tam lomapakkhi? Lomapakkhi anegaviha pannatta, tam jaha–damka kamka kurala vayasa chakkaga hamsa kalahamsa payahamsa rayahamsa ada sedi vaga balaya parippava komcha sarasa mesara masura mayura satavachchha gahara pomdariya kaga kamam-juga vamjulaga tittira vattaga lavaga kavoya kavijala parevaya chidaga chasa kukkuda suga barahina madanasalaga koila seha varellagamadi. Se ttam lomapakkhi. Se kim tam samuggapakkhi? Samuggapakkhi egagara pannatta, te nam natthi iham, bahiraesu dovasamuddaesu bhavamti. Se ttam samuggapakkhi. Se kim tam vitatapakkhi? Vitatapakkhi egagara pannatta, te nam natthi iham, bahiraesu diva-samuddaesu bhavamti. Se ttam vitatapakkhi. Te samasato duviha pannatta, tam jaha–sammuchchhima ya gabbha-vakkamtiya ya. Tattha nam jete sammuchchhima te savve napumsaga. Tattha nam jete gabbhavakkamtiya te nam tiviha pannatta, tam jaha–itthi purisa napumsaga. Eesi nam evamaiyanam khahayarapamchemdiyatirikkhajoniyanam pajjattapajjattanam barasa jatikulakodijonippamuhasatasahassa bhavamtiti makkhatam. | ||
| Sutra Meaning Transliteration : | Sutra– 163. Khechara pamchendriya tiryamchayonika ketala bhede chhe\? Te chara bhede chhe – charmapakshi, romapakshi, samudgakapakshi, vitatapakshi. Charmapakshina ketala bheda chhe\? Aneka bhede kahya chhe – vaguli, jaloya, adilla, bharamdapakshi, jivamjiva, samudra – vayasa, kannattiya, pakshi viralika, bija pana teva prakarana hoya te badha ahi grahana karava. Romapakshi ketala bhede chhe\? Aneka bhede kahela chhe – dhamka, kamka, kurala, vayasa, chakravaka, hamsa, kalahamsa, rajahamsa, payahamsa, ada, seti, bagala, pariplava, kraumcha, sarasa, mesara, masura, mayura, saptahasta, gahara, pumdarika, kaka, kamimjuya, vamjulaga, tetara, bataka, lavaka, kapota, kapimjala, pareva, chakala, chasa, kukada, shuka, mora, madanashalaka, kokila, seha, varillaga ityadi. Samudgakapakshi ketala bhede chhe\? Eka prakare chhe. Teo ahim nathi, baharana dvipasamudromam hoya chhe. Vitatapakshi ketala bhede chhe\? Eka prakare chhe. Te pana ahim nathi, baharana dvipa – samudromam chhe. E pramane roma pakshi, samudgaka pakshi ane vitatapakshi kahya. Khecharapakshi samkshepathi be bhede chhe – sammurchchhima, garbhaja. Temam je sammurchchhima chhe, te badha napumsaka chhe. Je garbhaja chhe, te trana bhede chhe – stri, purusha, napumsaka. E prakarana paryapta ane aparyapta khechara pamchendriya tiryamchayonikoni bara kroda jati – kula – yonipramukha thaya chhe, tema kahela chhe. Sutra– 164. Beindriyadithi khechara pamchendriya tiryamcha sudhi anukrame sata, atha, nava, sadabara, dasha, dasha, nava ane bara lakha karoda jatikulo janava. Sutra– 165. E rite khechara pamchendriya tiryamchayonika kahya. E rite pamchendriya tiryamchayonika kahya. Sutra samdarbha– 163–165 | ||